30 Mayıs 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 6

*nmhxtriyet 30 jnevcut bulunduğunu kaydederim. Mayis 1933 Osmaniı borçlarının tasfiyesi Senelerdenberi kanımızı emen Düyunu Ummmiye saîtanatı nasıl ilga edildi, yeni itilâfnameye göre borcumuzu nasıl ödiyeceğiz? [Pazar giinka Meaitte borçlar HilâfnameM müzakere edilirken Biitç* Eneütneni reisi Htuan Fehmi Bey taraftndan şayanı dikkat bir nutak söylemiş, fakat Ajant o ak • şam gerek e nutkun tamammt, ge~ rek Hilâfnameyi imzalıyan Saracoğ' lu Şükru Beyin beyanatım yetişti • rememişti. Bugün hem Hasan Fehmi Beyin natkundan kalan parçayı, hem Şükrii Beyin beyanatım tama • men nefrediyoruz.] Gerek Berlin muahedesile ve gerek Balkan harbinden sonra Londra muahedesile baska memleketlere tefrik edilen Düyunu umumiye mürettebat hisselerini tamam vermelerin<*en bizim vergi membalanmızın ödemif olduğu. mebaliği da alâka • dar devletlerden istemek icap eder. Bunlan, imkân ve zaman ile arastırmak maliye ve hariclyemizin işidir. 928 mukavelesinin ifade ettiği hükümler ASKERLtK İŞLERİ Bütçe Eneütneni Reisi Hasan Fehmi Bey, Meclisin evvelki giirikü celsesinde irat ettiği nutukta çok şayanı dikkat tafsilât vermiş ve Gazi Türkiyesinin borçlar me selesinde açık alınla millete ve tarihe hitap edebilece ğini 8Öylemiştir. Hilâfnameyi imzalamış olan Saracoğlu Şükrii Bey de mukaveleye dair izahat vermiştir. mak için Ankara hiikumeti tstanbula vazıyet etmeden evvel rehin bedellerini vererek altınlan bedel mukabilinde almıs ve Ankarava nakletmistir. 6 Damat Feridin tstanbulda bulunan Ziraat Bankası merkez veznesinden aldığı 1,500,000 liranm karşılıgı yoktur ve tstanbul idaresi bu paradan birini vermemistir. Bu dahilî muamelelerin yekunu Alman ve Avusturyalılardan alınan altınlar hariç olmak üzere 227,000,000 li • radır. Satılan altın bedelleri hariçtir. murahhasımız tsmet Paşa Hazretleri bu talebini ısrarla tekrarladı, muvaffak oldu. Resülmal şu suretle taksim edildi: Mısır vergisî karsılığile aktedilmiş istikrazlar tamamen Mısır hissesine tef • rik edildikten sonra bakiye kalan baş para ve faiz 161,5 milyon Iira muharebelerin başladığı bir evvelki sene vari • dabna göre hisseler tefrik edildi. Tak • sim tarihtne kadar teraküm etmiş fa • izler de nazan dikkate alındı. Bu suretle faizler de dahil 107 milyon Iira Türkiye Cumhuriyetine ve 54,5 milyon Iira da Balkan devletlerile Suriye, Irak, Ara • bistan devletlerine aynldı. Türkiye hissesi diğerlerine nisbeten çok görülürse de bunun sebebi gene darei sabıkadır. Çünkü vergileri sakin ve muti olan Anadolu halkınm üzerine yüklenmesin • den do'ayı aynlmıs olan memleketler az vergi verdikleri için borçtan da az hisse isbate eylemiş oldu. Gene tekrar ediyorum, Berlin muahedesinde ve Balkan harbmden son ra olduğu gibi Lozanda da yalnız senelik mürettebatın tefrikile iktifa edilmif olsaydı bugün Türk vergi mükellefleri aleyhine Mısır vergisi istikrazlan da dahil olmak üzere 161.5 küsur milyon borç senedi ecnebilerin elinde mahfuz bulu • nacağmdan simdiki mes'ut neticeler daha çok müşkül ve belki de daha ağır olacaktır. tkinci mühim mesele: Düyunu Umumiye müessesesinin haiz olduğu imtiyazat adedi sayılamıyacak kadar çok olan mukavelenameler terk veya tahsisan tevdi edilmis olan kar sılıklar bunun en mühimmi Muharrem kararnamesi meseleleri. Dördüncü devre Harbi umumiye dahil olduktan Mondroa mütarekesine kadar yapılan muameleler ile Cumhuriyet idaresinin tstanbula hâkim olduğu gü • ne kadar Istanbul idaresinin marifetleri: 1 1915 senesinde Avusturya • Macaristan bankalarımn verdiği avan» 5 milyon altın, harp içerisinde Almanlann harp matrafma ve bil • hasaa Irak • Filiıtin cephelerine yardım olarak verdiği altinlar muahede ile ibra edildiğinden bunlardan fazla bahsetmiyeceğim. 1 Dahilî muamele ve netice • leri, 1 1914 ilâ 1917 senelerinrfe muhtelif tertiplerde çıkarılmıs evraki naktiye 158,000,000. Bu evraki naktiye harp masrafı için müttefiklerden bir yardım taahhüdü almak»ızm harbe girdiği için kâğıt çıkarmak zarureti dolayısile Almanlarla aktedilen malî mukavelelerde mezkur meblâğın sulhun aktinden altı ay sonra bu evraki naktiye hâmil • lerile mübadele etmek üzere tstanbulda Düyunu umumiye idaresine teslim edilmis, diğer tertiplerin karjşılığı da sulhun aktinden sonra muhtelif tarihierde bedeli ödenmek üzere Alman hazine tahvilâtı gene Düyunu umumiye emrine verilmisti. Neticede gerek bu altinların ve gerek Aimah hazine tahvillerinin mukabilini uzun vadeli istikraza kalbederek Türklerin bunları asır larca ödemesi mukadder idi. Veesay muahedesi Almanları bu taahhütlerinden ibra ve hazine tahvillerini hökümsüz bırakmıştır. tstanbulun işgalinde muhasım devletler Düyunu umumiyede Türk evraki naktiyesi birinci tertfbi hâmil lerinin hesabına emanet bulunan altınları Londra ya nakletmif ve Düyunu umumiyeyi de bu işte seyirci kalmıshr. Busuretleevraki naktiye karsıhksız olarak yalnız Türklerin omuz • lannda bırakildı. 2 Harbi Umuminin üçüncü mu • amelesi vatandaşlardan aldığı tekâlifî harbtye, vesaiti nakliye, asar, iaşe emsalleri ve taahhüdat bellerile maas, masraf terakümleri. Bu meblâğ maliye nezaretinin hesabma göre 45 milyon lirayı mütecavizdi. Bu hesabı Ank?jra idareleri 1336 senesinden itibaren eshabı istihkalan veya köylerinin vergi borçiarına mahsup suretile ve sonra da mahsubu umumî kanunile geniş mikyasta mahsup yaparak kalan cüz'î bakiyeyi de mehmaemken vatandaşlann matrapla • nna cevap vermiştir. 3 Dördüncü muamelesi 18,000,000 luk isticrazi dahili aktetmif bundan yaln u bir buçuk senelik faizi vermiş resülmal ile diğer faizlerini olduğu gibi bı rakmıştır. Bu istikrazın faizi altırı ve karsılığı da ağnam hasilatmm hazine ye kalan kısmından olacaktı. Mütarekede Damat Feridin Düyunu Umumiyeden aldığı avans takriben iki milyon liradır. Bu para 3e kuvayi inzibatiye teşkil edeeeğinden ifgal kumandanlannın muva • fakat ve yardır.ılarile alınmif. Karşılıği askerî demiryollan ambarlan da dahil olmak fizere tstanbuldaki ambarlarda devlet malî olan eşyanın sabş muamelâtı idi. Bunlar sahlmiş ve para verilmiş • tir. 4 Osmaniı bankastndan meşrut hembı cariden baska Bri defada iki bu çuk milyon liralık avans. Bunlartn karşılığı kısmen sahlacak esye bedelinden ve mühim bir kısmı da istikraz] dahilî kuDonlan için bırakılmış olan altınları rehin vermek suretile. 5 tstfkrazı dahili kuponlan bedeli îcin Osmanlı b;ınkasına bırakılmış olan 460 bm albndan 80 bin albnsn rehin fazlas» adediieek isgal kumandanlan • nm talebi uzerine ve duyuıra umumi • yenin delaletfte sahlarak tutan Damat bükumeb'ne verilnriştir. Kalan 380 bm altm elden kaçırma • Gazi Türkiyesinde düyunu umumiye fstiklâl muharebeleri büyük zaferle bittiği zaman büvük Gazinin yeni kuracağı Türkiye Düyunu Umumiye cephesinden şimdiye kada izah eylediğim bulaşıkliTin icinde idi. Harici borçlardan o tarihe kadar ödenmis olanlardan gayri Mısır vergisile alınmıs paralar da gene dışarda olmak üzere 161,303,833 lrra baş paradan müterakim faizlerden ibaret düvunu umumiye işPe karsılaşh. Son altın bütçe olan 1330, 1914 senesi düyunu umumiye butçesindeki bir senelik mürettebat feiz ve amortismanlarile idare masrafı 11,400,000 altın • dır. Bu sene devletin umum varidatı 32,600,000 altındır. Sulh kongresinin halledeceği binbir iş ler arastnda bir de bu d.ev eüsse duyu • nu nmumiye isleri mevcuttu. Bu moselenin üç büyük yüzü vardı: 1 Borcun aslı ve nasıl taksim edileceği, 2 Düyunu umumiye müessesesi ve onun haiz olduğu imtiyazlar ile hâmiller emrine bu idareye terk veva tahsi • »»n tev'i edilmis vergi ve re*im mem • balan. Bunlan hariç rehinler kelimesüe ifade edivorlardı. 3 Senelik murettebatm hangi cins para ile hesao olunacağı rr»^elesi. Diğer bir ifade ile kuponlar meseiesidi. Uzun muharebelerde gençliğini sehit vermiş bir millet, istilâlar altında mamureleri harap olmuş bir vatan için bundan daha fena bir miras tasavvur olunur mu? fste Cumhuriyet bu berbat ırriran is • ter istemez eiine alarak haüetmek ça • releri ni aradı. Düvunu umumiye imtiyazahna do • kunmanm Türkiye için harabiyi mucip o» lacağmı söyliyenler de eksik değildi. Fakat o büvük Gazinin saçtığı isMİcIâl nurundan istidatlan derecesinde hisse alanlar gene en basta o büyük Mürsit olduğu halde bu muğlâk ve çetin me; selenin dahi «i $er isler gibi hallini mukaddes emel addettiler. Seneierce ça • IiKhlar, uğrastılar, bugünkü hale getirdıier. Gene bu cümleden olarak, tevzüne Osmaniı bankasının mutavassıt bulunduğu bir kısun istikrazlarm 1914 senesindenberi mütedahil kupon ve tahvil bedellerine banka emrinde bulunan mebah'ğin tevzünde Fransn frangı ile hesap edilmesi ve atiyen bu hâmillerin bu hesap için hiç bir fark iddia etmi yeceklerinin taahhüt ettirildikten sonra tevzi edilmesi hususundaki ısrarlanmız muvacehesinde istediğimiz taahhüdü mübeyyin üç kıt'a itilâfname banka u mum müdürlüğünün 10 temmuz 1339 tarihli tezkeresile hazineye gönderil mişti. Fakat düyunu umumiye müessesesi bu kabil muamelelere asla yaklaşmadı. O mütemadiyen hariçte, dahil de gürültü eıkardı. Düyunu umumiye müessesesinin imtiyazlanm güvenerek yaptığı muamelelerden bir iki misal zikrebnekle memleketimiz için bu müessesenin nasıl hareket ettiğhü efkân u mumiyenin takdirine bnakmiş olaca • ğım. 1337 senesine ait olmak üzere düyunuumumiye meclisinin o zaman neş • reylediği senelik raporda ellerinde kalan Istanbul ve civanndan düvunu^ umu miye idaresince cibavet edilen 12 milyon küsur Iira varidata mukabil üç milyon 100 küsur bin liralık masraf yap hklannı ve bu da varidatm 25 i nisbetin de olduğunu nesrediyorlardı. Halbuki bu varidattan 6,803,000 küsur lirayı gümrük resmi munzamlariie tütün reji sirketi varidabndan ve tütün aşarmdan ve tömbeki resmi olarak diğer teşek • küllerinin yani rusumat idarelerile reji ştrketinin toplıvarak nakten düyunu u • mumiyeye teslim eyedikleri meblâğ için düyunu umumive hiç bir masraf ihtiyar etmediğine ve bakiye kalan 5,300 kü sur bm liranm da mühim kısmı damga hasılab olup bu da valntz yüzde 5 beyiye ücretile koiavca elde edilir para olduğu nazan dikkate alunrsa düyunu umumtyenin masrafı topladığı paranın yüzde 65 ini tecavüz etmektedir. 1928 mukavelesi iki mühim netice ifade eder: Biri emrivaki haline gelen düyunu umumiye müessesesile vergi ve resmi muayyenlerinin hazineye intikalini huku • kan da tesbit ederek düyunu umumiye müessesesinin ebediyyen defedilmiş olması, diğeri de borç miktannı vasatî hesapla yanya indirmesidir. Hakikatte bizim idealist fırka ve hükumetimiz için de bir konakbası olmuştur. Bu konakbasmdan sonra ikinci müzakereyi hükumet reisimiz bizzat düşünmek ve açmak ıstırannda kalmu ve bunu çok büyük muvaffakiyetle idare etmistir. Tafsilâtını evvelce salâhiyetli zevat defaatle izah ettiler. Burada en çok alacaklanmız olan kadim Fransız dostlanmızm da gösterdikleri hüsnüniyet ve samimiyeti kavdehnek isterim. ± İhtiyat zabitlerinin yoklaması Emlnönü askerllk şubeslnden: İhtiyat zabitanmın yoklaması için rö<be sırasile gun tahsis edümişür. İzdihama meydan verilmeden yoklamanın yapılması için her rütbeye tahsia edileri günlerde ümera ve zabitanın müracaatl«ri ve gelemiyenlerin de sınıf, rutbe, adres ve kayit numarası gibi mufassal künyelerini gösterir bir taahhütlü mektupla şubeye büdirmeleri üân olunur. 3/6/933 cumartesi (Miralay, kaymakam vc muadili rütbeler), 5/6/933 pazartesl (Binbaşı ve muadili rütbeler), 6/6/933 sah (Kidemli ve kıdemsiz yüzba^ı ve muadili rütbeler), 7/6/933 çarşamba (Kıdemlı ve kıdemsiz yüzbaa.ı ve muadili rütbeler), 10/6/933 cumartesi (Kidemli ve ta» demsiz yüzbaşı ve muadili rütbeler), 12/6/933 pazartesi (Birinci mülâzinı ve muadili rütbeler), 13/6/933 salı (Birinci mülâzim ve muadili rütbeler), 14/6/933 çarşamba (Birinci mülâzim ve muadili rütbeler), 17/6/933 cumartesi (Mülâzim ve muadili rütbeler), 19/6/933 pazartesl (Mülâzim ve muadili rütbeler), 20/6/9S3 salı (Mülâzim ve muadili rütbeler), 21/6/ 933 çarşamba (Mülâzim ve muadiH rütbeler), 24/6/933 (Zabit vekili ve muadili rütbeler), 26/6/933 pazartesi (Zabit vekili ve muadili rütbeler), 27/6/933 salı (Zabit vekili ve muadili rütbeler), 28/6/933 çarşamba (Zabit vekili ve muadili rütbeler). Umumî harbin dahilî borçları Yukarda işaret eylediğim umumî harbin dahilî borçlanna gelmce 18 mü yon olan dahîlî isükrazı vaktinden evvel tam faizile basabaş ödedîk. Hazine a • lacaklanna da nakit jtibi kabul ebnekle bugün piyasada takriben iki milyon kadan kalmışhr. Ziraat b*"kasîna ve di|er müessesata olan muhtelif borçlan tamamen ver • miş bulunuyoruz. Halkla olan inb'zamsız borçlardan tekâlifi harbiye ve vesaib" nakliye, iaşe, maas, masraftan tekriben 45 milyon liralrft eski idare borçlannı tasfiye ederek tediveye mahsus ve ni • havet 1,5 milyonluk tasfıyei düyun tahvili vermekle bitirdik. Karşılıksız aldı ğımız evraki naktiyeyi de tedricî dahi olsa sağlam esaslara bağlıyacak tedbirleri ve teskilâb yapbk. Toplantı C. H. F. Şişli nahiyesi Meşrutlyet Ocağı idare heyetinden: Ocağımızın aylık toplantısı 30 mayıs 1933 salı günü akşamı saat 21 ile 22 arasında yapılacağmdan Ocagunıza yazılı olan Fırka arkadaşlarımızın bu toplantıda butunmaları lüzumu ilan olunur. Fena mirasları dahilde ve hariçte temizledik Büvük reisimiz ve Gazimizin kurduğu C. H. Fnkast ve Meclisi hükumeti açık »lnırrazla ve iftihanmızla millete ve ta • rihe diyebül»» ki çok fena miraslan dahilde ve hariçte tamamen hallettik ve azamî menfaatinizi de temine muvaffak olduk. Bütün varidat membalannu hiç bir kayft ve şarta bağlı olmıyarak eli nize ve emrinize hazırdır. Borç işlerinde b'ç bir imtiyaz kalmamıstır. Aiacaklılar yalnız 8 milvon albnı sizin mert sözünüze ve düriist harekâb nıza bırakblar. Vatan sağ olsun. Bunu da ödemeğe Resimli Şark 30 numaralı haziran nüshası Qç renkll gayet güzel bir kapak içlnde; Türklerle Sumerlerin münasebeti, sen ve ben, fennl terakklyattan doğan ıztıraplar, dunya şlmendlferleri, aşk komedisl, edebiyat ve şiir, topal hortlak, Gtorillerde aile teşkllâtı, kız kardeşçe bir plân, vesalreyi muhtevi olarak intlsar etmistlr. Matbuatımızıri bu kıymetli mecmuasmı okuyuculanmıza bilhassa tavsiye ederiz. Kanımızı nasıl emiyorlar? Türkiyeden topladığı paralan ecnebi parasına tahvil etmek için her sene ts • tanbul borsası kambiyo fiabnm en yükseği üzerinde bir senelik muamele he sap olunduğunu eetvellerinm tetkfldn • den anlasılıyor. Acaba bu azim meb Iâğ senenin bir gününde ve fiatlarm en yüksek bulundw»u günlere mi tesadüf et mistir? Bu maddeten mümkün müdür? Harbi Uımımî senelermde düyunu umumiye kasaJannda toplanmiş olan paralan Versay muahedesi aktolunduk tan, Almanyanm talii ve markın mu kadderab anlaşıldıktan sonra 150 mil yonluk mark sabn alarak Alman ban kalannda depo etmek suretile az bir zaman sonra mark kıymeti sıftra düş mesinden düvunu umumiye müessesesi Hem müekkiUeri olan hâmillere ve hem de Türklere hizmet mi etti. voksa va zife mi yaDtı... Hatta bu 150 mi'yon mark henüz kıvmetini muhafaza eder ken tevziatta bu parayı kuU*nmayıo ta o devrede üc sene zarfrrda tstanbul D>yasastndan 3 mi'von tnefliz ve 54.5 milyon frank mubavaa etmeleri Türk parasma ve pivasasına kssit değil midir ? Bizim venri ve resimlerimizden topladığı paralardan ve henüz hâmillere tevTİ etmeden evvel tstanbul i*ara1 kuvvetl«i kumandanhğı emrine yüzde 2 faizle bir defada 7 milvon ikinci defada 3 milyon Türk Krası ikraz etb'rmek sa lâhiyetini nereden almısb? Türk hü kumetinden mi vahut adedi 250 bini tecavüz eden ve bütün Avrunaya yavılmıs ol?n hami"=rden mi müsaade al mısh? Bu misaiier sayümıyacak kadar çoktur. E«»sa avdet ediyorum: Düyunu Umumiye saltanatına nasıl nihayet verildi? Ankara idaresi kendi emrinde bulunan vilâyetlerdeki düyunu umumiye teskilâtını bir müdiri umumî ile Maliye Vekâletine raptederek bütün hasılahnı e • line almak suretile kısmen emrivaki ihdas eylemişti. Düyunu Umumfve mecKsi bunu geçici zannetmekle beraber müteaddit protestolar etmekten de geri durmadı. Gerek Muharrem kararnamesi ve gerek diğer mukavelenamelerin mah fuziyeti hakkında Lozan muahedesiıie bir *ey dercedilmemesine çok dikkat edildiğinden bu mühim mesele hâmil ler ile Türkiye arasuıda muallel bir vaziyette kalmış olması temin edilmişti. Cumhuriyet hükumeti her sene emri vakileri biraz daha tevsi ederek birkaç sene içerisinde düyunu umumiyenin elinde ve emrinde hiç bir varidat bırakmadr. 1928 itilâfnamesi de bu mukavelât ve imtiyazatı hukukan iptal etmiş oldu. Saraçoğlu ŞOkrO Beyin meclisteki beyanatı Ankara 28 (A.A.) B. M. Mecîisi borçlar Rilâfnamesinin müzakeresi sı • rasında Pariste alacaklılarile itüâfı imzalamm olan Adliye Vekili Saracoğlu Şükrii B*>v su beyanatta bnlımmustur: « Muhterem arkadaslanm. Osm»n lı borçlan meselesi hakkında daha bir iki kelime sövlem»me müsaade buyurmanızı nca edeeeğim. Hasan Bevefendi bu borçlar mese lesinin Emin Bevefendi tarafından ifade edildiği veçMIe tarihî mahivetinin memlekete yaohğı fenaiıkln derin ve c^ddî bir t«tebt>üa i'tinaden bizl^re an'attı lar. Bendeniz bu mevzu üzerine yeni den avdet edec«k de^ilim ve Hasan Beyefendı tarafından sövlnmis olan keli melere ilâve deck sörüm yoktur. Yalnız o sözlrm bir kere daha sıV'er tarafın • dan hatulanmasuu rica edeeeğim. O sözler hatırlamnca frörüîüyor ki bu mem lekette varım asn tecavüz eden bir müddet zarfında iki devlet vanyana vasamış Türk milletinin ve Türk topraklarmm üstünde yanvana yaşaynn her sene gectikçe birisi i)htiy»cına binaen, diğeri oarasına istina • den aralanndaki varlığı, hufcukî mevcudiyeti, serveti birbirine nakletmeğe baslamıslar ve her geçen sene bunlardan birisi mütemadiyen kuvvetini artırmış, diğeri de mütemadiyen zâfa giriftar olmuştur. öyle ki bu iki kuvvetten bu iki saltanattan, bu iki devletten hangisinin daha kuvvetli olduğunu bulmak için çok düsünmeğe ihiyaç kalmamıstır. Fakat istiklâl zevkını tanımış olan hayat hakkını bütün hakların üstünde bulunduğuna hnan etmiş bulunan şuurlu, vicdanlı muvaffak olmuş bulunan Türk milleti maksatlı şeflerin de idaresinde mem leketi kurtarmağa azmetmis ve buna nasıl Osmaniı saltanatmı yıkmışsa, Os • manlı borçlan saltanatmı da o günden bugüne kadar öbürünün gittiği yere göndermiştir. «Alkıslar». Bu mesele hakkında muhtelif vesilelerle sizlere arzı malumat etmiştim. O meseleler üzerine yeni baştan avdet edecek değilim. Ancak son verdiğim izahatla bugünkü kabulünü rica ettiğimiz itilâfname arasında mevcut olan ufaktefek farklan arzetmeğe çalısacağım. [Son kiMtnt yarın nesredeceiiz} Köçuk Durmuş Edirne Muallim mefcteM mualllmle rinden Cemal Beyin hakikaten yasanmıs bir vak'ayı tasvir eden kıymeül bir aseridir. Köy haya«tmın iyl ve fena noktalan ile ana şefkatinin kudreti çok güzel tahlil edilmiştir. Küçük Durmuşun köyde, mektepteki hayatı her Türk çocuğu için imtisale lâyık bir nümunedir. Bilhassa iyi muallimle kötü muallimin çocuklar üzerindekl tesirleri, verdigi randmanlar derin bir vukufla gösterilmistir. Cemal Beyin bu millî romanmı okumalannı bütün mekteplilerle beraber muhterem muallimlerimize de tavsiye ederiı. Hem memnun ve hem de müstefit olacaklardır. Resimli Ay matbaası Tüft Limitet Şirketi tarafından fevkalâde bir itina İle basılan bu kitap ancak elll kurug üatla satılmaktadır. Azerbaycan Yurt Bilgisi Bu mecmuanm 77 inci sayısı de * ğerli yazıJarla intişaı etmiştir. Tavsiye ederiz. inkilâp çocujunun terbiyesinde ruhî ve amelî esaslar Manıf doktor ve mütehassıslanmızdan Fahrettin Kerim Bey bu namda gayet faydalı bir kitap neşpetnüstir. Eser genç cumhuriyet nesline evlât yetişti" ren her ana ve babanm okuması lâzım esaslarla doludur. Hararetle tavsiye ederiz. Yeni itilâfname nasıl yapıldı? Nasıl hallettfler? 1 Birinci mesele, düyunu umumi • yenîn taksimi: Bu taksim isi Berlin muahede^sile Balkan harbi üzerine Londra muahedele rinde Türkiyeden ayrılmı* yerler için hnparatorluk borçlanna isabet eden senelik müretetbattan hisse tefriki şeklinde olmadı. Çünkü bu taksim seklinde borçlu olan Türk devletinin resülmale ait tahvili hamilin yedinde kalacağından senelik mürettebattan hisse ayrılan diğer devlet hissesini vermediği takdirde Türk hazinesi, hatta hazineye sormak • sızın düyunu umumiye müesseses! kendUine mevdu vergi membeirrından bunlan da ödemekte devam ediyordu. Kupıınlar meselesi Uçüncü cephesi kuponlar meselesi: Türkiyeye aynlmıs olan 107 milyon liranın hangi para ile hesap edileceği meselesi idi ki buna kuponlar mesele • si deniliyordu. Türkiye bunun Türk evraki nakbyesile hesap edilmesini istiyor,, alcaklılar nammn hareket edenler de o zaman altın veya altma yakm olan tngiliz Iira sile hesap edilmesinde ısrar ediyor • lardı. Lozan müzakeratmm başladığı günden son dakikasma kadar en çetin müzakere ve mimakaşalar bu mesele etraf'nda oldu. Nihayet müzakeratı bitirebilmek için o zaman 16 sı bir Türk evraki naktiyesi olan Fransız frangile hesap ediknesine temayül eylediğunizi arzedebilirim. Bunun tutan senede 9, 10 milyon Türk evraki naktiye» idi. Alâdarlar asla yanasmadılar. Nihayet tarafeyn aynca anlaşmak üzere mesele müzakere harici bırakıldı. Dr. Hafız Cemal Dahiliye mütehatnsi 5 928 mııkavelesine aöre 1928 mukavelesi yapılmazdan evvel bize avrılmış o'an borç müterakim f»irIerile beraber 107 milvorıu tec«viiz ediyordu. Esas istikraz mukavelelerine ve muharrem kararnamesine sröre senelik mürettebat düyunu umumive maas ve masraflan harc olarak 5,300,000 lirayı kemiriyordu. Bu esasa göre 86 sene mÜddetle ve 210.221.000 Iira ödemek üzere tedricen azalmnk suretile borc kapanmu olacskh. 1928 mukavelesi ilk senelerde iki milyon mürettebattan başlıyarak tedricen yukselmek suretile en çok 3,5 milyona baliğ oluyor ve itfa edilen miktarlarma sröre azalımğa basIıyordu. Bu nvıknveleye göre de takriben 120,000,000 alhn ödemiş olacak tır. Cumadan maada her gün Mat (2,30 dan 5 e ) kadar Istanbul'da Divanyolu'nda ( 118 ) numaralı hususî kabinesinde hastalarmı kabul ve tedavi eder. Telefon ts. 22398. Genç Türkiye bu işte hataya düşmedi Genç Türkiye idaresi mazmin düf • tüğü hatalara düşmedi. Borcun aslının yani resülmalinin taksimile hisse ayrılan diğer devletiere isabet edecek miktar için Türkiyenin sureti kat'iyede ve mutUkada ibrasuıı istedi. Bu tabiî talebin gayesini sezen dü • yunu umumiye müessesesi küreiarz yerinden kopmus gibi vaveylâ kopardı. Hariçte ve dahilde dedikodular başladı. Bu nevi sermaye fenhen kabili taksim değildir diyenler oldu. Binbir mü*külât içerisinde kabili taksim olsa bile Türkiyeye mahsus yeni tahvilleri ile mübadele m^srafı sekiz on milyon Iira olacağını ve buna ne lü zum olduğunu iddia edenler de bulundu. Bunlara rağmen salâhiyetli maka mat sermayenin taksiminde ısrar etti. senedenber» sinirleri Mühim bir muvaffakiyet Hemen arzedebilirim ki faiz nisbeti ne olursa olsun simdi kabul edilen senelik mürettebat 700 bin altın o zaman isteyip te kabul ettiremediğimiz frank hesabatmdan daha çok asağıdır. Bu meseleyi altn veya tngiliz lirası hesa bmdan çıkarmak için idaresi düyunu umumiye haricinde kalan bazı muame • leler üzerinde fırsat düştükçe emrivakiler ihdas etmekten geri kalmmadı. Meselâ tütün reji sirketi avanslan faiz ve amortismanlan için tstanbula hâ kim olmadan evvel İngiliz lirası hesa • bile tevzi edilmis ve üç senelik müret tebatın Ankara itilâfnamesi mucibince hesabı frank esasına tebdil edilerek tevzi edilmis olan para farkım işliyecek seneler faiz ve amortismanlanna mahsup edilmişti. Doktor Fuat Paşa tsmet Paşa Hz. nin azmi ve sebatı Sarsdmaz kava gibi metin olan bas • Beşiktaş Tayyare Servet Müzakere edilmekte olan yeni mu gişesi ittisalinde kaveleye göre senelik mürettebat 700 bin altın hesabile ve azamî 50 senede hesaben en çok 35,000,000 altındır. BunHer gün: saat 1018 dan evve'ce verilip te henüz tevzi edil( 25S8 ) miyen takriben yanm milyon akın çı • kanld.fr halde memleket 34.5 mUyon Nffraatenl, verecektir. Bı. A»hî kat'î değfldir. K»msaflyet re biyo farklan baş para amortismanlara tahsis edüeceğinden elli seneden daha Chlorose çok evvel borç hitam bulacağı ve bu fcfa yegâne deva kanl ihya eden atelik fcfa yegâne deva kanl ihya eden C l D A n nPCrilıriT« iyegâne b trt dil suretle bir sulüsün kazamlması ihtimali «üatelik ifcfatb taranndan kanl ihya eden O İ R 0 P D E S C H I E N S . PARIS «tmtabip etibba t d deva t*rtp cdilmiatir. C l D A n n P KANSIZUK