25 Şubat 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

— Paşa İstanbula İ Tarihi tefrika: 108 93felâketleri ve Ignatief Herkes Abdülhamidin meşrutiyeti istemediğinde ittifak ediyordu.. Mitat Paşa, bu fıkranın hükmü, eski Yunanistandan başka hiç bir yerde görülmemiş olan “vatandan ihraç” (Ostracisme) cezası oldu- ğunu, halka hürriyet veren, vüke- lâyı Millet Meclisi önünde mes'ul tutan bir kanuna bu yolda bir mad | de konulamıyacağını söyledi. Zaten ihtilâf halinde olan Vü- kelâ Meclisinde münakasa büyü. | dükçe büyüdü. “. Halk Ky türlü sözler do- laşıyordu: Jön - Türkler, onlarla | münasebette bulunan © münevver | gençler, birtakım gözü açık ülema padişahın zaten meşrutiyete iste- gittikçe artıyordu. Gazete- her gün Kanunu Esasiden, Meşrutiyetten, Millet Meclisinden, i halkça millet babası tanılan Mitat Paşanın, millet fe- dayileri sayılan Ziya ve Kemal Beylerin bu yolda çalışmaları her bu yeni sözlere karşı bi . Artık bilen, yen Millet Meclisinden bahsedi- — İşte Millet Meclisi olsa böy- le Yapılamazdı.. iye meşrutiyet susamışlığı gös e teri; eder İşte böyle bir arada Süleyman Kan. dan, hem de parlak. lerin en başlı ve fedakâr amille, ımimiyetle, meşruti. 3 kendisinin de milleti yük. seltmekten başka bir emeli olma. padişahı neviyei milliyeye pek ziyade arzu- dar” görünce (1), zaten kendisi de en erareei ep olduğu için, söylemiş, kendisini olduğu gibi göstermi bdülhamidin istedi- gide bu O, Süleyman Paşayı va deşmek için bu rolü oynamış li meşrutiyet dolabına yıp- randırmak lâzımdı. e Paşa huzur- dan çıkınca — şahsi dostu olan — Damat Mahmut Paşnın dairesine. gitmişti. Padişah, Damat Mahmut Paşayı çağırtmış, — Süleyman Paşaya (söyle: Kendisile görüşmekten pek mem- nun oldum. Efkârını da çok beğen dim. Kendisini tarafımdan bilve kâle Meclisi Meb'usan nizamna- mesini kaleme alacak komisyona göndereceğim. Diyerek bir yemleme daha ver. dirmiştir. Süleyman Paşa saraydan tıktan sonra, eski görüştükçe ilk umutlarınm sarsıl. dığmı görüyordu. Bilhassa Kemal y, büyük bir hararetle, paşaya çık- | aldandığmı söyledi: — Bu herif hepimizle kedinin avladığı fare ile oynadığı gibi oy- nuyor. Cülüs hattında © açıktan meşrutiyet, kanunu esasi, Millet Meclisi sözlerini söylemeğe bir tür lü razı olamadı. “Meclisi Umumi” lâkırdısile göz- boyadı. Üç aydır her gün yeni bir mesele çıkararak işi geriye bırakı- yor. Yok, Kanunu Esasi hukuku saltanatı kâfil değilmiş; yok bu- Dun Gülhane Hattı şeklinde ilânı daha muvafık © olurmuş. hr ber gün saraydan yeni bir habe geliyor. Hepside o mesaimizi a- kim bırakmak maksadma matuf. Size karşı böyle (o davranmasına bakmayın. O cülüsundan evvel bizlere de öyle dayranmıştı. “Meş rutiyetsiz bir hükümetin hüküm. darlığını kabul etmem” diyen a- dam, (simdi meşrutiyeti yapmak için sarfedilen gayretlere © her a- dımda bir mânia koyuyor. Dedi. Aylardanberi gazetelerde ge- çen mübahaseleri gözden geçirdik ten, Mitat Paşa ile Ziya ve Kemal Beyleri dinledikten sonra TN man Paşada bir uyanma hâsel muştu. Aldığı emir üzerine Kai Du i Encümenine gitmiş, mü- zakereyi sür'atlendirerek kanunun | bir ayak önce çıkarılmasına çalış- muşta. Kanun lâyihası Vükelâ Meclisi- ne gelince, padişah yeniden hanm suretlerini o meşrutiyete ta- raftar olmıyanlara © göndertmiş, Namik Paşa bir itirazname gön- derdiği gibi, Rüştü Paşa da Mec- liste — yukarıda sayılan — bir ta- kım itirazlarda bulunmuştu. Fa. kat Mitat Pş.nın hararetli müda' aları üzerine ekseriyet, Rüştü Pa- şanın yalnız üçüncü itirazını ka- bul etti. Başvekâlet yerine sada- Üstü kapalı bir | retin ipkasına, vükelânın iradei se vE ile tayinine dair tadilât yap ta. Diğer noktalarda Rüştü Paşa- nın itirazları bir o işe yaramadı. Kanunu Esasi lâyihası resmen hu- Abdülhamit, bir kere daha ten- kit ve tenkih edilmek üzere hanın Ziya, Kemal ve (Abidin Beylerden (2) mürekkep bir ko- misyona havalesini, Süleyman Pa- sanın da bu komisyona riyasetini irade etti. Hakikatte bu da vakit kazanmak için alınmış bir tedbir- di. Komisyon, Rüştü ye Namık Paşaların itirazlarını hiçe saydı. İ Başkâtip Sait Beyin yumurtladığı “vatandan ihraç” fıkrasmı da ka- İ le bile almadı. Yapılmış olan lâyi- | hayr maddelere ayırarak,119 mad deli Kanunu Esasiyi toplamış ol- du. Artık padişah için kanunu tas- tik © ederek bir Hattı Hümayun i- le Babıâliye göndermekten başka yapacak iş kalmamıştı. Vakit te son derecede dardı. Çünkü İstan- bul konferansı rer ikişer geliyordu. İngiltere kon- feransa çok değer vermiş; Hindis tan Nazırı o Marki de Palsbury'yi birinci murahhas olarak - gönder- ve Sefir Sir Henry Elyot ikin- ci murahhastı. Halbuki diğer dev- ya yalnız sefirlerini murah- Yapmışlar, yahut onlara yar- etmek-üzere ikinci bir murah fit göndermişlerdi. Avusturya Se ie Mi Fransa Sefiri Kont dk GENE ii m Çalice Kümeler SETER —————— Tİ) Ba ibare Süleyman | Paşa. nın Şıpkadan huzura gönderdiği bir arizada aynen münderiçtir. (2) Aslen Arnavuttur. O zaman İsmail Kemal Beyle birlikte Mitat Paşa taraftarları arastndaydı.Son ra paşa olmuş; Cezayir Bahriselit Valisi iken (3) Bu zat Lord Derby'nin isti- fasından sonra Beaconsfield kabi- nesinde Hariciye Nazırı olan, bi- lâhare uzun seneler İngiltere Baş- veköâletinde bulunan Lord Salsbu- ry'dir. MİLLİYET CUMARTESİ Askeri ve sivil Tayyareler Tevfik Rüştü B. nok- tai nazarımızı anlattı CENEVRE, 24. A. A. — ayarli i misyonunun bugünkü ke ilgasına kontrol ni veya bey nelmilelleşlirilmesi meselesinin müza. keresine devam etmiştir. Fraora hava nazırı, beynelmilel ye tayyareciliğin hokkrndaki beyanatınm hülâsası çeri Üç nevi hava hattı derpiş edilmek tedir. Birincisi büyük beynelmilel hava hat ları, bu hatların işletilmesi beynelmilel bi> şirkete tevdi olunuyor ve her mem. — için bu şirkete iştirak hakki — , Şirketin tayyareleri beynelmilel mil. bulunuyor. ehemmiyetli plân, hatların işletilmesi hususi şirket. Ünel de her dener kendi mem. : in ieketi dahilinde tesisinde serbest olduğu hava hatlarıdır. İn ballar da İz hay pelmilel şirketin kontrolu altındadır. ama ke İl akril 5 Fransızların, teldifine yanlar i- ıyyareciliğin nin askeri tayyareye mümkün olmadığını ariel Holanda murahhası, sivil tayyarecili. ği ı beynelmilel hale ifrağma itiraz et. e namına Tevfik; Rüştü Bey, boyanatta bulunarak askeri tayyareci. ğin ilgasına tabi olduğumu, askeri tayyare. silik hakkında ittihaz edilecek tedbirle. din diğer harp malzemesi hakkında itti. baz ir tedbirlere tabi olduğunu ve arecilik ilga edildiği takdirde cl tayyare hakkında da tedbirler ittihaz ve bu meyanda sivil tayyarecili. ğin beynelmilel teşkilâta raptı olduğunu, Türkiyenin bu teklifin kabu. lünde mahzur görmediğini, ancak kont. rol tertibatı ile teşkilâtin ayrı ayrı tetkile edilmesi lâzım geldiği. ni, Fransa tarafından tesisi teklif olunan hava şirketine £ yalnız efrat ve şirketlerin değil birçok (iktisadi te. sebbüsatı kendi vesaiti ile tahakkuk et. tirmek mecburiyetinde bulunan ve — gin sınıflara malik olmayan m. re de ve bütün vatandaşların terakki ye lunda müşterek gayelerinin mukini olan devletlerin de iştirakinin kabulü &| zu. geldiğini söylemiştir. N Müzakerenin nihayetinde Frânfre-mu rahbası ve hava mazırı, Tevfik Rüstü B. le görüşmüş ve her iki mötaleasının da musip olduğunu ve bunları göre Fran- sız teklifini tadil edeceğini söylömiştir. Müzekere devam ediyor. CENEVRE, 24. A. A. — Silâh- ları azaltma konferansı umumi ko | misyonu Fransrz murahhas hey&- & arafından teklif edilenkarar su reti projesini ZI reyle kabul et miştir. Japon heyeti TOK1O, 24. A. A. — Cenevre deki Japon murahhas £ heyetinin silâhları zaltma konferansına iş | tirakte devam edeceği zannolun- maktadır. Kuvrete müracaatın men'i meselesi CENEVRE, 24. A. A. — Lokar- | no itilâflarmı imza eden devlet- lerin mümesilleri hası da hazır olduğu halde bugün bir içtima yapacaklar, “ Kuvete müracaatı men ” meselesini omü- zakere eden komite de Almanya” | nın gösterdiği arzu o yüzüden de- ğan vaziyet hakında tetkikatta bu | İunacaklardır. Karşı karşıya gelen menfaatle- rin hepsini birden tatmin edecek mahiyette bir formül bulunmama- sının çıkan ihtilâfr silâhlari azalt- ma konferansının siyasi komisyo- nuna göndermeğe mecburiyet hâ- | sıl edeceği söylenmektedir. Fap Jerazımı CENEVRE, 24. A. A. — Havas Ajansından : Silâhları azaltma konferansı umumi komisyonunda | Alman mümessili OGM. Nadolny harp levazımı meselesinin . ordu | mevcuatları meselesinin tetkikin- | 'den evvel müzakeresini temine ça aşmıştır. Ondan sonra İtalyan muürahhast i en evvel ordu mevcutla- ri hakında bir karar verilmemesi- ni temine teşebbüs etmiştir. Nihayet M. Paul Boncour, bu i- ki meselenin biribirinden farklı ve ayrı olduğunu açıkça izah et- miştir. M. Paul Boncour'un bu fikrini İngiliz mümessili M, Eden 'de te. yit etmistir. RICI İ | İ İ | ajansından: Meb'usan ve Ayan CENEVRE, 24 (A.A.) — Fev- i sivil | kalâde surette toplanan Millet ler cemiyeti büyük meclisinde | Çin murahhası M. Yen On dokuz- | İar komitesi raporunu —Bu ra. | porda esâsen mevcut olan ve tek- lif edilen tavsiyelere, Japonya- nın ret cevabı vermesi halinde riayet (gösteren bir menileket olarak Çinin mahfuz | rakan kayıttan fazla— hiç bir ihtirazi kayıt ileri sürmeksizin | kabul edeceğini bildirmiştir. M. Matsuoka, On dokuzlar komitesinin tavsiyelerini havi ra- poru reddetmesini meclisten iste- miş ve Çinde beynelmilel bir kontrol tesisini kabul etmesini de Çinden talep etmiştir. Nihayet meclis On dokuzlar komitesinin tavsiyelerini havi ra- poru Japonyanın bir muhalif re- ittifakla kabul etmiş- tir. Siyam müstenkif kalmıştır . | CENEVRE, 24 (A.A.) — Mil İetler cemiyeti büyük meclisin- de On dokuzlar komitesi raporu | hakkında rey toplama muame- lesi biterek onetice anlaşıldık- tan sonra Japon murahhas heye- ti başta M. Matsuoka olduğu hal. Fransada memurlar Maaşların azaltılması işl müzakere ediliyor PARİS, 24 (A.A.) — Havas meclisleri arasında mali proje do- layısile ortaya çıkan iki büyük fikr ayrılığı askeri masrafların azaltılması ve memur maaşları- nın indirilmesi meselesine dair olarak devam etmektedi, Memur maaşlarının indirilme- si meselesinde meb'usan maliye buhran Yerelde vaz geçmiş, bu tedbir yerine memür maaşla- rının azaltılmasını esas Ancak yapılacak tenzilâat betleri iyanı meclisinin kabul ei ği mikdarlardan farklı olacaktır. Eeee eri Leipzig'de arbedeler , LEİPZİG, 24 (A.A.) — Wolf Siyasi fikirleri biri- , birine uymaya kimseler arasmda çıkan eril neticesinde bir kişi ölmüş, 3 kişi de ağır surette yai Ber'in sinemalarında BERLİN, 24 (A.A.) — Berlin sinernalarina göçen sene içinde | 52 milyon kişi gitmiştir. 1931 de bunlarm mikdarı 55 milyonu bulmuştu. Almanyada posta ve radyo BERLİN, 24 (A.A.) — Wolff Ajansmdan: Alman postaları ida- resinin © yaptığı istatistiklerden anlaşıldığına göre 1932 senesinin son 3 ayı içinde gönderilen tel. | graflarin sayısı beş buçuk milyo- nu bulmuştur. 1931 senesinin ayni devresin- de bu mikdar 6 milyon 100 bini. Radyo neşriyatını dinleyenler birinci kânun sonunda 4.307.722 kişi olarak tesbit edilmiştir. Bun- lardan 512.141 i hiç bir ücret ve resim vermeyen körler, işsizler ve harp malüllerinden ibarettir. ea tutuldu tutulmuştur. Kü- suf cüz'i olan olmuş ve saat 4,3 ten 4,56 ya kadar devam etmiştir. Kösuf cüz'i olduğu için hisse- dilmemiş ve yalnız rasathanenin evvelte tesbit ettiği saatten ha- berdar olanlar, isli veya renkli camla güneşe bakınca küsufu gör müşlerdir. Küsuf Kandilli rasat- hanesinden görülüp tetkik edil miştir. Gripten ölenlenler itibarile nin büyük şehirlerinde geçen haf- ta grip yüzünden 630 kişi ölmüş- tür. Evvelki hafta ölenlerin mik- darı 1306 idi HABERLER 19 lar tasvip edildi Japonlar Milletler cemiyetinin ka. rarından sonra mecli i terkettiler de - içtima salonundan çekilmiş- tir. Harehât devam ediyor TUNGBİAO, “Mançuri” 24, (A.A.) — Yeni Mançuri hükü- meti kuvvetleri, jeneral Tehang- Hai-Peng'in kumandası altında bugün öğle üzeri Kailu'ye girmiş- lerdir. PEKİN, 24 (A.A.) — Japonla- rm Jehol hududuna yakın veya uzak şehirleri kolaylıkla ele ge- girecekleri, fakat Jehol'un dağlık kısmına Çinlilerin ateş altına gir- me büyük zorluklar çekecek- i zannolunmaktadır. Pei Paio'nun tahliye edildiği Çin gönüllü kuvvetlerinin Nan- line ile Pei Paio arasındaki Japon takviye kıtaatı sevkiyatma eren olduklar da rivayet edilmek tedir. TOK!O, 24 (A.A.) — Jehol eyaletine karşı © yapılan askeri hareketlerin Çinin şimal kısmın. da bir takım karışıklıklar çık masma sebap olmasından korkul- maktadır. e —— M. Musoliniden istizah Bir meb'us başvekilden iki sual soracak ROMA, 24 (A.A.) — Meb'us- lardan M. Bacci, başvekil ve ha- riciye nazırı M. Mussoliniden is. tzahta bulunacağını bildirmiştir. M. Bacci, bu istizahında Kü. çük İtilâf hükümetleri arasında bu yakınlarda aktedilen misak ile Fransa ve İngitere tarafından Avusturya uriyetine veri- len nota hakkındaki fikir ve ta- savurlarını M. Mussoliniden sora- İstiza- hin yapılacağı tesbit edileceğini bein tenitşir. İspanya meclisinde MADRİT,24 (A.A.) —Bir müddet evvel Casas Viagas'da çı- kan kargaşalıkların kortes mec- lisindeki istizahları o muhalifele- rin hükümet aleyhinde gürültülü ve şiddetli tezahürlerde bulun- his hâdizelerin ihtiyatsızca veri len tedbirler neticesi olarak be- lirdiğini söylemiş ve hükümetin istifa etmesini istemiştir. Başvekil M. Azana hükümetin bu hâdise hakkında hakikati mey | dana çıkaracağına — ve suçluları cezalandıracağına 6öz vermiştir. İtalyan kralı Mısır darülfünununda KAHİRE, 24 (A.A.) — İtal yan Kral ve kraliçesi refakatle- rinde kıral Fuat bulunduğu halde darülfünunü en heri vekraliçe alâkadan odlayı fahri doktor un- vanı verildiğini bildirmiştir. Silâh kaçakçılığı meselesi çük İtilâf tarafından neşredi bir tebliğde deniyor ki: “Hirtenberg Çığ altında ys genç WOROCHTA (Karpatlarda) 24 (A.A) — Geçen pazartesi günü ski kayarken bir çığ tara- fından uçuruma yuvarlanan Gara pich atlı gencin cesedi uzun araş- tırmalar neticesinde askeri müf. rezeler tarafıdan bulunmuştur . Küçü ik itilğf İmzalânan misak kar” şısında bulgarlar SOFYA, 24 (A.A.) — Anade lu Ajansının hususi muhabiri, , i Küçük İtilâf devletlerinin it | fak misakı üzerine Bulgar maf | buatında dikkate değer neşriyaii | tesadüf edilmektedir. Yeni va yet harşısında Bulgar hükümeti | nin takip etmesi lâzım gdel harici siyaseti münakaşa eden b* yazılardan bir kısmı mes'ul def let adamlarını şimdiye | tatalan seyirci politikayı bırak rak faal bir . politika yapmak v8 hattâ küçük | itilâf ile anlaşmak ikinci bir kısım şimdiye kadaf olduğ gibi bitaraf kalmak, 0 üçüncü bir kısım ise Avrpanf iki düşman karargâhına bölündü ğü son zamanlarda Kücük itilâfi karşı cephe almış tarafta ku” vet dayağı aramak tavsiyelerinde bulunmaktadırlar. Tevfik Rüştü B. Sof- yadan geçerken SOFYA, 24 (Milliyet) — Tür kiye Hariciye Vekili Tevfik Rür tü Bey Cenevreden avdet ederken istasyonda Başvekil M. Mouwchs nol tarafından istikbal edilecek tir. Yehole doğru PTİPİNG, 24 (A.A) - Mam çuride tatbik edilen harp plân Kaila şehrinin zaptından sonrâ meydana gibi görünmek: tedir. Kailu istil tindeki © ileri hareketin hedefinin Yehol sef rinin 100 mil kadar şimali gar” | bisinde bulunan Chihfeng şehri ni ele geçirmekten ibaret olduğu, Chasyang'a doğru ilerleyişin de Chan Hai Kuan'ın 85'mil simeli garbisinde olan Lingyaan şehrini zaptetmek olduğu zannedilmek- tedir. Bu iki şehir Jehol > eyaleti nin merkezine doğru yol veren hayali ehemiyeti haiz iki geçit mesabesindedir. o Çinlilerin gös“ terecekleri mukavemetin tesiri ol- ması için bu iki geçidi ne paha- sına olursa olsun ellerinden çı karmamaları lâzem gelir. Bulgar konsoloshanesi © SOFYA, 24 (Mülliyss) — İs- tanbul Bulgar konsoloshanesi 932 senesinde en fazla irat temin etmiştir. Bu sene zarfında konso- loshane Bulgar Milli bankasına 23 milyon leva vermiştir. Yeni Bulgar sefiri SOFYA, 24 (Milliyet) — Bul- garistanın Viyana sefiri M.G. Nedkof'a Ankara elçiliği teklif edilmiştir. Mamaileyhin bu vazi- e e edeceği zannedilmek- Yeni posta vapuru HAMBURG, 24 (AA) Wolf ajansından: Hamburg-Amerika vapur kum panyası yeni yapılan 12 bin ton- ve Hamburgtan hareket ede- Yeni Portekiz Kanunuesasisi kay İZBON, 24 (ALA) -— Başre ü ya M. luk müddeti 7 sene olarak tanım- mış, fakat kendisinin tekrar in- tihap edilemiyeceği tasrih olun- Kanun esasi her 10 senede bir yeniden tetki ve tadil olumabi- lecektir. Bu yeniden tetkik ve tadil edi- Bu yeniden tetkik ve tadil edil riyetinin tasvibi halinde ber 5 se ne hitamında da yapılacaktır. Bir maden kazası ESSEN, 24 (A.A.) Graf Beust madeninde bir toprak çö- küntüsü olmuştu o Maden ai rinden 3 kişi toprak yığınları sk tında kalmıştır. Bunlardan ikisi ölmüş, biri de yaralanmıştır.