24 Temmuz 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

...mea RE İM ad ARM BE 3 az aa lie Tarihi devrede kuraklık Aydın meb'usunun Zeki Velidi Beyin iddi alarına karşı mukabelesi Muhterem muallim Zeki Veli- di Beyefendi ihtisas sahibi olma- sından söz geçirdiler. vim tezimizle ve iddiamızla tomas ve alâka noktasmı gi müyorum. Çünkü biz hiç bir za- man bu gibi seyyahlarla çok meşgul oldukları seyyahlar- dan biri Almanyada bir yevmi gazeteye bir makale yazmış ve onda, Orta Asyaya gittim, da kuraklık gördüm. Böyle demiş ol ması ve sureti umumiyede doktor Trinkler'in gazetede yazmış oldu ğu makale bizi alikadar etmez Rafael Pumpoliy denilen zatın kablettarih devirlere sit kısımları iyi bildiğini fakat tarihi devirle- re ait kısımlar üzerinde mütalen münhasran indi bir hülüm için bu kuvvet ve iktidarı hangi mik- yasa İstinat ettirdiklerini ve Ra- fael Pumpellinin tarihi devirler- deki kuraklığa ait tetkik ve mü- tnlealarını ret veya makzedebile- cek delilleri bize ifade buyurma- dılar. Fakat ben kendilerine arze deyim ki Rafael Pumpelli bu Or- ta Asya hakkımdaki tetkikatmı ve geticelerini yazarken kendisinin Örta Asya mevzuu etrafında tâ 1860 tan başlıyan ve 43 sene de- yam eden tetkikatmdan maada heyetin başma geçtiği zaman 600 den fazla eser, yani aşağı, yukarı Orta Asya bahsi etrafında bütün dünyada yazıl olan eserlerin mühimlerinden belki hemen hep- sini okumuş olduğunu raporunun mukaddimesinde 'mükün- dür. h bir adam velev- ki şimdi içimizde ve- İevki ölmüş bulunsun, bizim ana- yurt dediğimiz bir uzun k tetkikat yapmış ve bizim yapmağa lamadığımız mesaiyi bütün ağırlığı ile yüklenerek ça- lışmış bir adam için indi bir hü- ümle vermek- tasından yaprak çıkarılarak vin edilen bir eser değildir. Zeki Velidi Bey nasıl bulmuşlar hay- | ret'ediyorum. Çünkü eser baştan nihayete kadar bir küldür. Cemi- yetimiz (6250) frank mukabilin- de tam bir takım tedarik etmiştir. Bunun kendilerini alâ kadar eden bahsi ayrıca elde ede- Asya kuraklığı hakkında bazı ır- mak ve göllerin kuruduğu sözleri sfsaneden ibarettir. ki sırası geldikçe Zeki Velidi Be- yefendi bu efsanelerden pek kıy- metli vesikalar gibi istifade ot- mektedirler. Hakikaten bu efsa- ka tarih ilimlerinin tetkikatı ae rasında eski efsanelere dahi ay. sane söyleyebilirim. Bunlardan bi- risi Uygurların göç efsanesidir. Haftalık Edebi Bu sfsane simdiye mem, tarihinde de vardır. Bu Orta çok kıymeti sayılmağa lâyıktır. Bu Uygur efsanesi nedir? Uy- gurların padişahile, Çele pa- dişahı arasında bir nasebeti vardır. Bu Çin padişahı kurnazlık Düğün hatıran olmak üzere (yeşim) tayt kayasınn kendine gönderilmesini ister. Bu yeşim ka- yası bütün Uygur diyarının bir İ nevi kutlu ve uğurlu Uygur diyarındal nın, (yeşim) kadar bizim efsane a vâki olmuş ve kuraklıkla dontlak mk. nasebeti Çin padişahı kızının Uy- gur padişahı o,'una gelin gelme mertebesine kadar varır. Fakat eder tılsımıdır. in sefirine bu taşı, üstüne sirke İökinek suretile parçalayarak tes lim ediyorlar, gönderiyorlar. On. | dan sonra uğur kaçıyor ve yavaş yavaş Uygur diyarındaki yeşillik soluyor, büyük otlaklar lere ve çöllere dönüyor. Akar su- kum üze rinde çakıllı yollara inkılâp edi- Bunun üzerine bütün Uygur- ihtiyar, çoluk, çocuk, hattâ hayvanları, lar gittikçe azalarak hr kıraç yer- atları, öküzleri, hattâ yabani hayvizlar göç, göç diye lar, başlıyorl, göç hin bütün Üy; mını sarıyor ve yürümeğe başlı- yorlar. Her gün yatıncaya kadar ve sabahleyin göz açar açmaz be- | başında kalacaktir. Cümhuriyet teş şikteki çocuklardan, üzerinde ©$- | ki aşiyan develere at- lara kadar bütün mahlükat göç göç diye bağırıyor ve sesler niha- yet bir noktada kesiliyor. O nok- ta da, su buldukları noktadır. O- yatı gör, gur akva rada Beşbalık şehrini kuruyorlar. İşte ofaane aşağı yukarı bunu ifn- de eder ve bir Uygur an'a; kuraklık yüzünden muhaceretin ne kadar derin bir iz bırakmış ol. duğunu anlatmağa yarar. Bir ğer efsaneyi çok yakından dıkları ve şüphesiz eserleri ara- sında okumuş olacakları (Bar- told) un zikrettiği efsane olarak | arzedeceğim. (Bartold) | kum civarında oturan da Kızıl- Türklerin bir zaman orada, Kızılkum deni- len sahada büyük bir ırmak mev- cut bulunmuş olduğunu ve sonra kurumuş olduğunu zikrettikleri- ni anlatan (efsaneyi Demek ki (Bartold) kaydeder. un zikret- miş olduğu bu efsane dahi Türk- ler arasında kuraklığın, kurumuş | nehirlerin, ırmakların ve kurak- | lık yüzünden vatan toprağını ter- | kedip başka yerlere gitmenin an'- anevi izleri yok olmadığını göste- Sven Hedin Orta Asyada yap- muş olduğu çok uzun seyahatler ve istikşafları esnasınd. imden, tabiat muhitinin — kısırlığından, hüznünden şikâyet eden halk şar kıları, türküleri olduğumu kayde- ber er Rİ liği orada sazla terennüm eden halk şairinin beste ve güftelerine terkip ğerine zıt bir tez teşkil ediyor. Eğer ağaçların, or- Gerd tar. kedilmiş ve harap olmuş r varsa Zeki Velidi Le dava baş langıcı aleyhine olarak, bep kuraklıktır. pi Musahabe © Fikirler ve insanlar 1 Humanism ve imlâ| cs ve lâtinceyi, arapça ve. ecem. Dikip Kiçnini Cenap BE. Y0| sie e e beyanatınızı da | hatırlıyordum. Fakat humanism için yazdık ma anlıyanların da anlamıyanl, zin gibi bu davaya öteden beri taraftar olanların fikirlerini bir | kere e xw etmelerini İste- idi. Benim bugü: Fakat biz sırtımızı şarka çevi- rerek garp medeniyet ve kültürü ne girdiğimiz sırada © ülade vastam olan yunanca ve lâtinceye karş çıkmamızdır ki garbetin asl | kendisidi garp humanismi davası rin hepsi bu iki cümleyi rumuzın, karşı Bizde güdenle- muarızla- düşürül. mez bir silâh diye kullanabilirler. Mektubunuzu, o“ “mücadeleye iedliklerinin sizin kanantinize | devam” etmem, geri ileriye: —MLLİYET, YAZAR. 2 TEMMUZ Hitler 31 temmuzda neler yapacakmış? Bir kabine teşkil edecek, sabık veliahtı Maga geçirecekmiş | Sabık Vellaht Almanyadaki son vaziyet haklan da dün gelen telgraflarda fazla ma Tümat yoktu. Yalnız dün gelen Av- rupa telgrafları Almanyadaki son yalar etrafında tafsilie vermekte. dirler. Daily Herald, Hitlerin sabık al. man veliahtını Bİ temmuz alman tahtına geçi karar ver- duğunu ifşa etmekte ve bu ta bazı tafsilât vermetkedir. . | Hitlerin bir adamının verdiği bu tafsilâta nazaran, bu teşebbüs 3İ temmuz intihabalının neticesine bağ hder, Eğer en sağ cenah fırkaları (Hit ler ve Hugenberg'in fırkaları) mec. liste ekseriyeti elde ederse, başta sa bık veliaht olmak üzre, bir kabine teşkil edilecektir. Hitler kabineye İ girmeyecek, fakat fırkasının idaresi hu raftan reyi hafi ere © | Eğer en sağ cenah turkaları mec liste ekseriyeti elde Hitler ihtimal ayni | merkez hükümet edermerlerse, | günün gecesi | bir ultimatom. receği zannedilmemekledir. Eğer | mukavemet ederse, Hitler meramını ! kabul ettirecek kadar kendisini kuv etli hissetmektedir. Hatta 1 ağu mat almışlardır. Telsiz ve tayyare T istasyonları, mendlerler de var mikdarda mü en depo Brunsviktedi Diğer israftan Reichsver de icap ederse Hitlercilere silâh ve cephane için hazır bulunacaktır. nün hali bazar mevcudu 380,000 ki- | “Nemet siyasi mahafilde bu ma saanen amman İ kesilince iklimin değişeceği tabii. dir. Nerede ağaç çoksn orada ya: ğış ve rutubet fazlalaşır, nerede yoksa rutübet azalır. Ağaçlar toprakta rutubeti muhafazaya ve binaenaleyh kuraklığa mümane- ata hizmet ederler. O halde Zeki Velidi Beyefendinin zikrettikleri bu delil, yani ağaç meselesi, dahi bizi kuraklık aleyhinde olmaktan ziyade bizi teyit edecek mahiyet te kuvvet gösteriyor. Çünkü a- ğaçlarm kesilmesi yağmurları, ru ya çıkaran âmillerden biridir. (Devamı var) diye telâkki ediyorum. Vakıa da- vamızıs kabul edileceğini, bilhas sa yakından kabul edileceğini hiç muyorum. inandığımız mek için onlarda herkesi ikna ©- decek bir parıltı bulunmasını bek- zi sevmek, düşünmek nanca ve lâtincenin lü mütemadiyen bahsetselerdi belki gün o davayı bu kadar ümit- siz görmezdik ve, kim bilir? bel- ki bir neticeye de varmış olur- duk. Her halde fikirleri bizim için çok değerli olacak bazı kim- İ selerin aramızdan ayrılmasını gör | mek gibi ıstırap verici şeyler ha- gecesi | lümat yayin kabilinden telâkki edil mektedir: Almanya'da kapatılan gazeteler BERLİN, 28 A A. — Komünist gazetesiyle Demokrat “akşam saat sekir” gazetesi beşer gün müddetle kapatılmıştır. Grevler meneditdi BERLİN, 29. A. A. — Askeri lu Almanya "de tevkifat BERLİN, 23. A. A. — Sabık Ber Um Polis kit edilmişler: BERLİN, 23. A. A: —Sabık B. Bin Polis kumandanı Miralay Hei- mannsberg tahliye edilmiştir. Nazi'ler komünistlere karşı MÜNİH; 23; A; A — Hitler'eile rin resmi naşiri efkârı Voelkischer Beobachter yaziyor Fırkamız, merkez fırkası, Kizil Cepheyi müdafa için daima bir ara- ya girmemiş olsa idi çoktan Alman- geli bonleimmi mafya sincsk bi Bunu millete açııça izah için ber. şeye baş vuracaktır. Millet, Kızıl Cephe ile Siyah Göm leklilerin Almanyanın başıba getir- mış olduğu musibetleri bilmelidir. Kayserin faaliyeti LA HAYE, 23 A.A. — Meb'u- san meclisi azasmdan biri — sabık Kayserin faaliyeti hakkında ne- zarelte bulunmak için alnan ted- birlerin ne gibi şeylerden ibaret olduğünu Dahiliye ve — Hariciye sazırlarından sormuştur. M. Muşanof'un beyanatı SOFYA,23 (A.A.) — Ecnebi memleketlerden avdet eden Başve- kil M. Muşanof matbuata beyanatta bulunarak bu seyahati / esnasında vaki temasların verdiği — neticeler. den memnun olarak avdet ettiğini söylemiş ve Bul ikrazları ha-| millerile itilâf edilmesini tavsiye © den milletler cemiyeti kararını ic- raya muvaffak olduğunu bildirmiş- tör, Su hortumları LONDRA, 23. A A.— Evening Standard gazetesi, Bournemout'da nadir bir hadise vukubulmuş oldu- ğunu haber vermektedir. Plâja 16 kilometre mesafede bir hortum vü cude gelmiş ve büyük bir sür'atle doğru ilerlemeğe başlamıştır. | Hortum, Night adası açıklarında | şi m Şe A eg Havre'den bildirildiğine göre, çaba şapı las lime bü hortum müşahede edilmiştir. ni Lizbonda büyük bir yangın LİSBONNE, 23. A. A, — Alho- sudro şirketinin fabrikalarında bü- yük bir yangın çıkmış ve mücavir fabrikaları tahdit etmnkte bulunmuş kadar 2 imalâthane ha tur. Şimdiye tubeti eksilten ve kuraklığı orta- |.rap olmuştur. Hali hazırdaki hasu- | dönmek üzere Pariste bir tayyareye ratın miktarı 10.000 contos tahmin diyoruz. Beynelmilel ilim ıstılah- larrmm imlâsı için yazıp söyledik- leriniz akisler uyandırdı ve mü- 'nevverlerimizin bir kısmı tarafın- dan kabul edildi. başlı başına bir mesele olmadığı» nı, ancak “humanism” davasının | yoloji” dememize razı olmıyorsu- | icabatmdan olduğunu hatırlat. katsizlik değil midir? Ben ancak bunu hatırlatmak istedim. Fakat, Beyfendi, yunanca ve | mü lâtince kabul edildiği takdirde im- — hususunda söyledikleriniz ken- emin olmakla beraber sizinki kar dar taamup gösterilmiyeceğini | ret etmek istiyorum. Humanismi öte eden milletler, yorum. | zannedi; den beri kabul Onlara bunun | ne “fisiologia” yazıyorlar. Siz, den tahakkuk edeceğinden | bu işleri bizden iyi bilenlerin de | eda: dei Gate 'en MM vel ökk de son sözler CENEVRE, 23. A. A.— Dün öğ- leden sonra yapılan celsede Alman- ya mümsesili, Benes karar suretine i hakikate intikal gibi çok müşkül bir esere iştirak etmek ar- zusunda bulunması hasebile bu ka- rra sureti lehinde rey vereceğini be yan eylemiştir. Mümaileyh, çok hu İ sus tabirat ile himaye kuvvetleri: ni kiyasi bir tarzda tezyit etmek İçin tecavüz kuvvetlerini tenzil et- mek vazife ve lüzumunu ilân eyle- miştir. Fransa, masraf bütçeleri tahdida- & sahasında bu karar metninden da ha ileriye gitmeğe memnuniyetle â- madedir. Teslihatın mili kuvvetlerle sarih sivil tayyarelerle harp cihazları çin bir proje tevdi edecektir. rdu kuvvetleri meselesinde, Fran sa, askeri kuvvetleri, dahili, müs- etmektedir. Fakat, Fransız heyeti ayni zamanda seve mütaleatı dikatı celbeder. İ Biz, herkes için emnüselâmet iste | yoruz. Emnüselâmetne gin vetli teşkil ve b tahdi- m ehemmiyetli olur. lik miş. yapılacak sed iz hitam seraeliğ Cenevre'den hareket edenler BL link Cözeyeedii Bee re İle Londrayn avdet etmiştir. Sir John Simen, bu akşam Pari | se gitmek üzere Cenevreden ayrıla- | caktır. Sir John Simon'un Londraya binmesi muhtemeldir. M. Herriot, bugün öğleden son- yunanca “phi” harfini ef» şek linde yazıyorlar; “üpsilon" idi kullanıyorlar: Pei zim biraz daha ileri gidip “fizi- muzs halivuki cohrsise in, birinci «sigma» sı yerine bir bil büker yerine ci» koy- bir. günah ben türkçede de yazılmasını tercih edi «physiologin» lerim. Ancak fazla tansup göstermediğini işa- | “Kültür” değil, kultur» yazı- yorsunuz. Niçin lâtincenin «e» CEENEVRE, 23 A.A. —. Ana- Bey, şu beyanatta e “Ürnumi ret ve liyakati hakkında arkadaş” larımın ızhar ettiği takdirlere iş- tirak ederim. i üstadane istikbalde bir tarı hinile varılaca” ğini hissettiriyor. Karar memzuç noktai nazarla- rm ve Türk heyeti murahhasast- nın katiyyen iştirak etmemiş bu- lunduğu bazı müzakerelerin bir muhassalası mahiyetindedir. Me. sinin bu devresinde konferansın. | derhal fili ve esaslı bir tahdidi tes lihata karar verecek vaziyette ol- m biç değilse bizatihi te- cavüz silâhı mahiyetindeki silâhla rn ilgası hususunda müttefik bu- lunması şayanr tercih olurdu. Konferansın ilk mesai devresi- ne hatime çeken bir karar suretin de asgari bir netice olarak hava- dan bombardımanın mutlak suret te menedilmesini, bombardıman tayyarelerinin tanklar, muay. yen bir çapı tecavüz eden topların tamamiyle ve bilâkaydü- şart lâğvmı ve şimdiden kimyevi ve bakteryolojik harbin katiyen men'ini ümit etmek hakkımı: m tavzih edilmiş noktaları ihtiva et- seydi ümitlerimizi daba ziyade tatmin etmiş olurdu. Karar lâyi- hasmı hüsnü telâkki ediyoruz. Şu di Terki teslihat komis- yonunun kararı M. Benes'in projesi kabu! edil Türkiye müs. tenkif devletler arasındadır Cemal Hüsnü B. in beyanatı Norveç sefiri Izmide İZMİR, 23 (Milliyet) — Norveç sefiri ceneral Kasolas ve vapur acentesi M. Dabkoviç refakat etmekti Sefirin seyahati ihracat mevsiminde Norveç vapurlarınıf diğer kumpanyalara karşı rekabetini temine matuftur, Ismet Pş. salı sabahı Izmirde İZMİR, 23 (Milliyet) — Başvekil İsmet Paşayı karşılaya” cak heyet yarın Belıkesire hareket edecektir. İsmet Paşa ps” zartesi günü saat 16 buçukta Balıkesire muvasalat edecek gec8| yarısı hususi trenle İzmire hareket edecektir. Başvekil iş sa bahı dokuzda şehrimizde bulunacaktır. 50 Bin hastaya ameliyct yapan Dr.Enver B.in cenaze merasii Mütecavizi, kanun harici addede- İZMİR, 23 (A'A.) — Perşembe günü akşamı © vefat ede rek harbin ie olmasını İzmir Hilâliahmer cemiyeti reisi Dr. Mustafa Enver Beyin c# itibarla ki, bu sayede © muhti devletler aralarında teması sini mümkün kılacak olan mü 'kerelere yol açacaktır. Ümit riz ki, bu müzakereler bu daha vâsi ve daha cihanşümul * dolayısiyle incaktır. Türk heyeti murahhasası mek fırsatını bulacaktır, ve vasi ilik liyiham Duble lâ hâsıl ettiğini beyan ile iktifa *| der. Şu ka: tarekesine mütedair beşinci nı kabul ediyoruz. Bütün milletler için tecavüf! silâhlarnın ilgasını ve teslil esaslı ve madeletkârane tenzilisi tazammun eden her türlü cesti terki teslihat sureti hallerinin ma bizim tam ve kâmil tasvibi ze mazhar olacağını bu vesile İM bir kere daha beyan ederim.” Diğer bazı murahhaslarındı! mütalealarından sonra reye mürf cant edilerek iki muhalif, | sekif) müstenkife karşı 41 reyle © proj rey verenler, Almanya ile Sovyet! Rusyadır. Müstenkif dey devletler, Af) ganistan, Arnavutluk, Avusturya İtalya, Türkiye, Macaristan, Bah garistan, Çindir. geldi. Kendisint Bazesi bugün öğleyin memleket hastanesinden kaldırılarak asrf a makberi mahsusuna bir uzvu idi. Vefatına kadar mesleği başından ayrılmayan mer- hum, hayatında elli bin hastaya ameliyat yapmış ve 700 bin has taya bakmıştır. Vilâyet dahilinde mumaileyhi © tanrmayan ve bilmeyen bir fert yok gibidir. Hastuneden alınan tabut kemeraltı camisine kadar el üstün de götürülmek suretile taşınmıştır. Kabrine 20 den fazla çelenk ve mezarı başında C. H. Fırkası ve İzmir belediyesi, konmuş etıbba odası, Hilâliahmer ve memleket hastanesi namına birçok zevat ve sihhiye vekâleti © namına da Vali Paşa tarafından nu tuklar söylenilmek suretile üstadın hatırası yad ve tizkâr edil- mişti: m————— — o—m————————————— — Cenevreden müfurekat edecektir. MHerriot'nun pazartesi günü saat beklenmekte en e ae a Pera ve Pazar günü buradan geçecektir. umuz için öaları dn yine yine kaybe. | ler yapmışlar. Meselâ İtalyanlar | nokta koymaktan ekiniyorsu- Duz? Alamanlar da o «c» harfini *k» ya tebdil etmişleri fakat biz rum, Hele, Beyfendi, “otomobil” £ asıl yunanca “autos” tan geliyor di; itomobil” türkçede da ya seki yunanca ve bi ediphtonguer lar olduğunu; ve yahut franszeada olduğu gibi mürekkep evoyelle» ler bulundu” kabul etmek lâzmelir. Bir senelerd. yin!» demek! Yunan — lâtin kül türünü severim, o dillerin öğrenil“ mesine hararetİe taraftı tı kat türkçe konuşurken sstation, vapcur» — diyemiyeceğim © gibi, “salça” yı ” talâffus edem yeceğim gibi, “otomobil” | yerin£ Auto, avto veya aftomobil diye” mem! «Otomobil» in <oynar kur lak» masasına gelme da yanii derim biri yunanca, öbürü ir terkip yayık ger EİTSEEİLESEZ EF İSİR, ŞE EE F HA 2) EE SESEE BERPEZgİ3