24 Temmuz 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

/İKLOPEDİ/İ AYAT Tatilde Çocuğunuza Okutacağînîz en mükemmei eserdîr. umhu Dokuzuncu sene: No. 2950 Hayat Ansiklopedisi Birinci cildi möcellet olarak hazırdır. Bir tane alıp çocuğunuza hediye ediniz. İSTANBUL CAĞALOĞLU Teîgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: îstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrlr müdüra: 23236, İdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 Pazar 24 temmuz 932 llzmir; İsmet Paşanın istikbali ve Gazi heykelinin küşadı hazırlığile meşgul Gazı koprusu Başvekil Paşa Bugün İstanbul limanı İzmir'e hareket ediyor Güzel San'atkârlar Akademisi Mimarî şubesi profesörü E. Egli tale besine İstanbul için bir plân etüt ettirmiş ve talebenin çizdiği eser Akademinin sergisinde teshir olunmuş. Cumhuriyet'in bir kaç gün evvelki nüshasında bu plâna dair izahat veriliyordu. Plânda esas itibarile büyük bir isabet gösterilmiş olduğunu ilk nazarda görmemek kabil değildir. Plân her şeyden evvel şehre bir liman kazandırmakla işe başlıyor. Malum olduğu üzere şimdiki halile İstanbul şehrinin limanı yoktur. Güzel San'atkârlar Akademisinin plânı dahi tstanbul'a bir liman kazandırmak için mevcut köprülerin yerine altından büyük gemilerin geçebileceği bir asma köprü koyuyor. Filhakika şimdiki halile bir liman nimetine mazhariyetten mahrum olan îstanbul hakikatte dünyamn en tabiî ve en güzel limamna maliktir: Haliç. Eski adı şüphesiz ticaret ve servete melce olmasından kinaye pek doğru bir tabirle Altınboynuz • Corne d'or olan bu Iimam zamanla biz evvelâ tahta, sonra demir duvarlarla kapamışız. Bu duvarlann adma biz köprü diyornz. Bu köprüler kaldmldığı zaman ortaya dünyamn en güzel limanı çıkacaktır. öyle bir liman ki 100 milyon liraya bir eşroi vücude getirmek ihtimali yoktur. tstanbul'a bir köprü yapılırken bu limanı diişünmemek imkânı olamazdı. Nitekim ifte biz yeni köprü fikrinden evvel de, ondanberi de mes'eleyi hep ve bilha&sa liman noktasından derpiş etmekteyiz, ve nitekim profesör E. Egli'nin nezareti altmda Güzel San'atlar talebesinin etiidü dahi bu neticeye müntehi olmuştur. Bizim kuvvetli itikadınuzca îstanbul'u kurtaracak bellibaşlı bir mesnet te iste bu liman mes'elesidir. Yeni bir Gazi köprüsü yapıltrken bu mes'elenin ehemmiyetle nazari dikkate altnması cidden temenniye lâyıkbr. Gazd köprüsile tstanbul limanımn ikinci demir duvarını yenileştirmiş ve perçinlemiş olacağız. Halbuki Gazi köprüsünü bir asma köprü kalinde /apmakla İstanbul'a yepyeni bir hayat verecek ve apaçık bir istikbal açacak bir liman kazandırmak imkânı eli mizde ve önümüzdedir. Büyük Gazi'nin namına izaf e edeceğimiz köprünün tstanbul'a koskoca bir limanla yepyeni bir istikbal verecek böyle bir köprü olması pek musip ve pek muvafık olacağında şüphe yoktur. Şehri düsündürebilecek noktalar şunlardır: 1 Birinci köprü yerinde dururken ikinci köprünün asma olması istanbul'a bir liman kazandırmış ol maz. 2 Asma köprü daha pahalıya çıkar, buna şehrin kudreti taalluk etmez. 3 Bh* tek asma köprü yapılarak diğer iki köprünün kaldınlması ha linde Beyoğlu ile tstanbul'un müna kalesi tennin olunursa da karşıdan karşıya sahillerden geçis vaziyeti acaba nasıl olur? Sözün doğrusu İstanbul ve Beyoğlu taraflarmı kâfi vüs'atte şimdilik tek bir köprü ile yekdiğerine bağ lamaktan ibarettir. Köprüden iki taraf halkının ekseriyeti düzce yürüyerek veya onun üzerinden geçecek ve•aite binerek istifade edebileceği gibi daha asağılarda müteaddit büyük asansörler halkı mütemadiyen köprü üzerine çıkarırlar ve oradan indirirIer. Ondan başka araba vapurkâri büyük müteharrik köprüler dahi mü temadiyen ve her beş dakikada bir karşıdan karşıya işlemekle geri kalan eşhas ve eşyanm münakalesini temin etmiş olur. Bunlarda yapılmıyacak hiç bir cîhet yoktur. Netice olarak tstanbul dünyamn en güzel limanmı kazanmış olur. Böyle bir köprünün ve hatta onun en mükemmelinin mal olacağı fiatı hakkile tayin ettirecek çok ciddî bir etüdün bizi 12, azamî 15 milyon Hradan fazla bir para karşısında bulundurmıyacağı kuvvetle meczum dur. 1] Azamî 15 milyon lira ile [1] Beyoğlu caddesi genişliğinde ve 42 metre irtifaında binnisbe küçük bir asma koprünün inşası takribi 67 milyon liraya edilmlştir. Gazi Hz. nin Bir tenezzühü Çınarcık'ta güreşçilere iltifat buyurdular Gazi Hz. evvelki akşam ma iyetlerindeki zevatla beraber Sakarya motörüne binerek Marmara'da bir buguk saat kadar bir tenezzüh icra buyurmuslardir. •** Keriman H.Dünya güzeli tacını giyecek mi? Kazanacağı tahmin edilen 8 güzelden en kuvvetli namzet Türkiye Kraliçesi! İsmet Paşaya Hariciye ve Maarif Vekilleri de refakat etmektedir Gazi Hz. bundan başka Ya lova civannda Çmarcık'ta da bir tenezzüh yapmışlardır. İstanbul Haliç Idman Yurdunun tertip ettiği deniz gezintisi münasebetile buraya tstanbul'dan bir çok halk gelmiş ve içlerinde bu lunan pehlivanlar arasında güreş müsabakalan yapıknıştır. Reisicumhur Hz. bu müsabakalan seyir ve takip etmislerdir. Güreslerde Çoban Mehmet'le Faik Bey, Cemal Beyle Salih Pehlivan güreşmişlerdir. Gazi Hz. güres • lerden çok mütehassis olmuslar ve Haliç tdman Yurduna 200 lira hediye etmişler, ayni zamanda güreşin terakkisi ve daha iyi elemanlar yetiştirilmesi lüzumu hakkmda iltif atkârane irşatta bulunmuş lardır. Bundan sonra kaplıcalara avdet buyurmuşlardır. ••* Güzellerle Birer kısa mülâkat Gazi Hz. dün saat 17 de Yalova kaphcalarından Millet çiftliğine gitmişler, müteakıben Marmara da motörle bir buçuk saat süren bh deniz tenezühü yapmışlardır. Reisicumhur Hz. saat 20,30 da kaplıcalara avdet buyurmuşlar dır. Ostende "belediyesinde güzeller şerefine tertip edüen resmi kabulde: Sağdan sda doğru Tunan güzeli, Türk güzeli KerimanHanım, Yugoslâvya güzeli, [yüzünü boyuyan} Cezayir güzeli bir arada yığılmış güzellerin çıkmasını bekliyor... İçeride güzeller dansediyor... Keriman H. her zaman olduğu gibi bu akşam da gayet şık, gayet zarif.M Zaten her giydiği elbise kendisine Ostende 17 (Hu. Mu.) Cumartesi günü akşamı Ostende büyük bay başka bir halâvet veriyor... Bu gece ramlarmdan birini daha yaşadı... De üzerinde beyaz krep saten bir tuvalet var... Başmda kırmızı beyaz kadife nize doğru uzanan setlerin üzerinde kurdeleden zarif bir • tâbir caizse yakılan kızıl mehtaplar dalgaları kıçelenk taşıyor... zıl birer dil gibi yalıyor... Kumsal dan altılan fişekler gÖkte dağılarak altın yağmuru halinde neş'eli şehrin damlarına yağıyor... Binlerce halk Kursaal'in önünde Belçika'da geçirdiği günlerden çok memnun... (Mabadi 6 ınct sahifede) Güzellerle mülâkat Recep Beyin Tetkik seyahati Fırka Umumî Kâtibi salı giinü Avrupa'ya gidiyor Bir müddettenberi sehrimizde fculunan Halk Fırkası Kâtibi Umumisi Recep Bey tetkikatta bulunmak ü zere salı gümi Avrupa'ya gidecek tir. Recep Bey dün kendisile görüşen bir muharririmize bu hususta kısaca •u beyanatta bulunmuştur: « Salı günü Avrupa'ya gidiyorum. Memleket için faydalı olabilecek mevzular etraf ında tetkikatta bu. lunacağım. Avrupa'nm bir çok şe hirlerini dolaşacağnn. Şayet fırsat bnlabilirsem kısa bir müddet te te davim ile meşgul olacağım.» Buğday fiab ne olmalıdır? Anketimize cevaplar Anadolu'lu, Trakya'lı, İstanbuPlu müstahsil ve müstehlik kari lerimizin fikirleri [Meclisten buğday kanunu çık tığı malumdur. Hükumet bu kanunun verdiği salâhiyete istinaden bu sene Ziraat Bankasına buğday aldıracak, fıatları tanzime çalışacaktır. Fakat acaba buğday ve ekmek fiatı ne olmahdır? Buğday ve ekmek kaça 8atılmalıdır ki rençper maliyet fiatını kurtarsm, biraz da kâr etsin. Bu suretle züraî mahsulâtının yüzde ellisi buğday olan bu memlekette buhran biraz ha fiflesin. Geçenlerde bu mevzua temas etmiş. karilerimizden fikirlerini bildirmelerini rica etmif'tik. Gelen cevapları neşre başlıyoruz:] Cenıiyeti Akvama girmemiz cblayısile Taymis » mühim bir makale neşretti Şimdi İzmir'de yalnız yadı kaldı galiba. Evvelce orada Frenk mahallesi denilen bir yer vardı. Türk'ün nıhayet sevkolunduğu hayat ve memat cidalinde Garbî Anadolu'nun bir çok mamureleri gibi ve binnefis İzmir'in en mamur yerleri gibi bu frenk mahallesi dahi yanıp yıkılarak berhava oldu. Şimdi Türk İzmir ve havalisi bu harabeleri imar 19 temmuz ile iştigal etmektedir. tarihli Taymis Fakat bu frenk mahallesinin aslı ne gazetesinidi acaba? Tarihin tahlilinden cıkan de Türkiye'nin vaziyete göre bir zamanlar İzmir Şarkî Cemiyeti Akva . Akdeniz iskelelerinin Avrupa ile en çok ma girmesi miiteması olan bir ticaret karargâhı idi. nasebetile şu Burada yerleşen frenkler ki Avrupa" başmakale neshlar demektir şimdi Izmir umumî haredilmiştir: • pishanesinin arzettiği sekilde bir yere « Cemiye . yerleşmiş ferhanelerde otururlar ve geti Akvam mec . celeri âdeta kale kapısına benziyen demir lisinin dünkü kapılarını kapıyarak kendi âlemlerine hususî içtitnaınçekilmiş bir manzara arzederlerdi. da Türkiye cumZamanla onlar bu inziva sahasım huriyeti, azalı ğa kabul edil genişlettiler ve böylelikle teşkil ettik miştir. Bu surelleri nıahalle kendi namlarına muzaf ote Türkiye bir lan Frenk mahallesi unvanını aldı. Ankaç seneden cak ferhanelerin dar duvarları yerine Türk murahhaslan Cemal Hüsnü ve Necmettin Sadtk Bey. beri mütema etrafiarım şimdi kapitülâsyonların du lerin ilk defa hazır bulunduklan Cemiyeti Akvam celsesi diyen yaklaş varlarile çevirmiş bulunuyorlardı. makta olduğu Cemiyeti Akvama bil I Cemiyeti Akvamın tesisinden sonra Artık kapitiilâsyonlar yoktur. Frenk fİil ve kat'î surette girmis oluyor. I Mabadi 4 üncü sahifede) mahallesi de yoktur. Türkiye'nin misaıııııııınnınıııınıııııııuııııııınnıı ıııımıııııııııııııııı ım luımıı ıııı ııııııııııımıııııııııııııımıııııııımıı ıııııımnıııııııııııııı firperver aguşu dost veya hayırhah büyecekleri hiç bir fedakârhk yoktur. hem en mükemmel bir asma köprüKaldı ki İstanbul'a en asrî ve en tün yabancılara açıktır. ye, hena de emsalsiz bir limana malik tabiî limanını kazandıracak böyle bir Bn tekâmülde Türk'ün dikkat ede olmuş olacağımız düsünülürse bu pateşebbüse devlet dahi azamî müzahe ceği en mühim nokta yerli yabancı herranın asla çok görülecek bir para olretini gösterebilir. Gazi'nin yüksek kese kanunun adaletini ilk ve son te mıyacağı teslim edilir. İstanbul'a ha namını tasıyacak böyle bir eser, Cumminat yapmaktır. Kapitülâsyonları öldüyat verecek böyle fevkalâde bir vahuriyet Türkiye'sinin en büyük abiren en kuvvetli zabıta budur. delerinden birini teşkil edecektir. ziyet ihdası mukabilinde tstanbul'luYUNUS NADİ ların hatta seve seve tahammül etmi On sene evvel, tam bugün değil; fakat gene böyle bir yaz gününde, Türkiye'nîn talihini değiştiren bü yük adam, askerlerine Dumlupmar tepelerinden İzmir'i işaret ederek: Ordular, ilk hedefiniz Akde Ankara 23 (Telefonla) Başniz'dir ileri! vekil İsmet Paşa Hazretleri reDemişti. fakatinde Hariciye Vekili Tev Bu ilâhî emri, ordular ilâhî bir savf ik Rüştü ve Maarif Vekili Esat letle yerine getirdiler. Dokuz gün Beyler olduğu halde yarın (busonra, Akdeniz'in mavi suları Izmir kıyılarında Türk atlarının ayaklarıgün) akşam üzeri İzmir'e harem öpuyordu. tzmir, on sene sonra, ket edecektir. Ordular, ilk hedefiniz AkdeBaşvekil Paşanın İzmir'de irat niz'dir ileri! edecekleri siyasî nutka çok büHitabini mermer ve tunç bir â yük ehemmiyet atf edilmektedir. bide halinde gelecek nesillere ya • (Mabadi 4 üncü sahifede) V Başvekilin nutkuna çok Ehemmiyet veriliyor Heyeti Vekile dün uzun Bir içtima aktetti Ankara 23 (Telefonla) Heyeti Vekile bugün akşam üstü toplanmış, geceyarısına kadar süren uzun bir içtima aktetmistir. Bu içtimada Başvekil İsmet Paşa Hz. nin İzmir seyahati münasebetile vekâletlere ait mühim ve müstacel ifler görüşülmüştür. Bu meyanda buğday satışı etrafında hazırlanan talimatname ile buğday mubayaa fiatlarmın da mevzuu bahis olduğu zannedilmek tedir. y i KENDt KENDİMlZİ TENKİT: Frenk mahallesi 8 kuntf 10 para iyi bir fiattır Eskisehir: 21 temmuz Köylüye Mabado 7 inci aahifede Dirhem ve arşm alan yok! Kantarcılar dirhem yerine gram, arşm yerine metre yapır^ga hazırlanıyorlar Kânunusanide tarihe karı^acak öl§üierden: Dirhemler Bes ay sonra, yani 1 kânunusani 933 te büyük bir değisiklik ve yeniliğe sahit olacağız: Okka, dirhem, arşm, batman ve •air.e gibi ölçüler tarihe karısacak. Dirhem ve arşm yapan kantara dükkânlanndan biri Arbk bunlann isimlerine yahuz ansik lopedilerde rastlıyacağız. Omuzdan par , mak uçlarına kadar olan mesafeden Lutfen tahifeyi gevtrinta J