19 Şubat 1932 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

i © yen gün yoktu. Amerikalı Les. Ermeni hikâyesi, uzun bir ci- nayet ve inlihar hikâyesidir: Eğer bugün Anadolu'da Erme- ni kalmamışsa, eğer bunca o- caklar sönmüş, yuvalar dağıl- mış, yurtlar yıkılmışsa, bunun sebebi, ne bir tarih, nede bir kurtuluş davasıdır. Rus politi kası ve Ermeni ihtilâl fırkası. dır. Dördüncü ordunun budutla- rı içinde Zeytin, Bahçe ve e fa istasyonlarını yakından bili yorum. Ne asker, ne de sivil o- toritelerden hiç biri bir Er. meni kargaşalığını haklı göste- vebilecek hiç bir tazyikte bulun. madılar. Her zaman halkı pe- © şinden sürüyen, köyleri ve ka. sabaları ateş ağzına atan kilise ve komite Size bir Urfa tablosu yap- mak isterim: Daha 1908 de ki- lise, her Urfa Ermenisinin dört te bir geliri ile silâh almasını dini borç gibi telkin etmiştir. Ermeni mahallesindeki evler taştan, sokaklar dar ve dolam- he ve eski mağaralarla dolu- ise ve komite senelerce ie mahalleyi bir isyan için ha zırlamağa çalıştı: Yeraltı gizli örüldü. Gizli odalar o kadar hü. nerle yapılıyordu, ki hiç kimse | kendi evindekinden e. nı bilmez ve bulamazdı. Odala- rm içinde kazan, yatak, erzak, uzun müddet dışerıya ihtiyaç hissettirmeyecek her şey vardı. Kuyuların ortasında insan ©- muzu kadar geniş delikler ya. pılmış, buradan gizli yola çıkı- lırdı, Yer üstünde ümit kalma- dığı zaman yeraltında dağılıp | kaybolacaklardı. Mazgallar, ba. — rikatlar, siperler, Urfa'nm Er- meni köşesi eski asırlarm fet. hedilmez kir kalesi gibi cihaz. > lanmıştı. © Neolacaktı? Hiç... Sözümya- © bana bu kalealtı yedi ay kadar dayanabilecek, © İskenderun'a gitmek için gelecek Rus ordu- © sunun yürüyüşünü kolaylaştır. mış olacaktı. Kilise ve komitâden kulak: | tan kulağa: | © — Geliyor! Fısıltısı işitilmi. | ii he içinden Amerikan or- sunun çıkıvereceği bir sihirli zim gibi anlatılıyordu. Ermeniler büyükharpte hü- | ar. hepsine su taşımak, ekmek pi- — şirmek, kurşun dökmek, barut İçim küherçile toplamak, kum- bara yapmak gibi vazifeler da —oğıtılmıştı. Eski Ermeni ihtilâl. lerinde ölmüş olanların çocuk. larına ihtilâl şarkıları öğretil. “miş, bunlar harbeden saflara şevk ve heyecan vereceklerdi. şunları teklif edi N > — e ayr bey. i yorlarsa en zengin tüccarlar on. meli yal damiisünie, elk, fat beklemeğe hakkımız olmaz, diyorlardı. Uğurlu bir gün olarak 31 se- | nesi temmuzunun on beşinci gü | nünü seçtiler. İhtilâl ağustosun İ sekizine kadar sürdü ve isyan yuvası ancak obüslerle yıkılabil | iz — Teslim olun! sesine karşı: — Mezarımız evimizdir, diye cevap veriyorlardı. O kadar ü- mit ve inatla sonuna kadar bo. ğuştular, Ermenilerden sevdiklerim ol duğu için bu cemaati yok yere mahveden ihtilâl komitesine kendileri kadar kızarım. Erme- | niler kültürce bize en yakın in. | sanlar olduğuna şüphe yoktu. Birbirimizi hiç bir şeyde yadır- gamazdık, Türk musikisi, hattâ Türk lisanı ile Türkle kadar meşgul olmuş Ermeniler var. lr. Büyükharpten sonra Avrupa nın neresinde bir Türkle bir Er meni karşılaşmışsa birbirlerine karşı dost ve sıcak davranmış- lardır. Anadolu'da nerede bulunu- lardı; hiç bir işleri sektelenmiş deği Türklerden fazla imti- | yazlı idiler. Daha geribi, ne| devlet yapabilecek kadar nüfus ları, ne de coğrafi vahdetleri vardı. Erzurum'dan Mei kadar bir Ermeni devleti, ço. cuklar için bile hayal olma kanan Ermeni ihtilâlcisi, koca bir kalabalığı rahatı, yurdu, işi ve canı pahasına işte bu imkân. sız hayal uğruna kurban etmiş- tir, Ermenilerin ve Şark'ta ekal. liyetlerin kıtal edebiyatını ya- pan devletlerin hariciye dosya. larını karıştırmak mümkün ol. sa, cinayet mesullerinin kimler olduğunu öğrenebilirdik. Müstemlekecilerin ve istilâcıla rin oyunlarını kolaylaştırmak i- in onlara vasıta olanlar, Tür. "den fazla kendi milletleri. ne hiyanet etmiş oldular. Şimdiye kadar bir insan çıkıp büyük Şark cinayetlerinin doğ. ru bir tarihini yazmadı. Hepsi hariciye nezaretlerinin beylik edebiyatı ile coştular, uyuştu. Kim edebiyat hakiykaten acık- h idi: Ruslar Ermenileri nasıl ustaca kurban ettilerse, ruhla. rma o kadarda hazin mersiye okudular, Bir asırdan fazla devam eden Balkan ve Anadolu faciaları, cemaatlere ve milletlere malo- lan emsalsiz facia, ne Türk, ne Rum, ne Ermeni, hiç birisinin büyük yığınlarmın mes'ul olma dığı, korkunç bir emperyalizm cinayetidir. Falih RIFKI yeti Akvama ait olmalıdır. 3 — Şu smıf silâhlar Cemi- yeti Akvamın emrine verilme. lidir, (a) Büyük çapta toplar. (b) 10 bin ton © hacimden büyük ve yahut 8 pusluktan daha ağır top ile mücehhez o. lan barp gemileri. (c) Muayyen bir hacimden büyük tahtelbahirler. Zehirli gaz ve mikrop gibi mevaddın tayyare ve top bombardımanla! rında istimal & 5 — Kara ve sahillerin bom hakkında bazı ku- yut vaz'ı, Bu izahattan anlaşılacağı ü- zere Fransa, silâhların tahdi- dinden ziyade Cemiyeti Akva. mm emrine askeri kuvvetler verilerek sulhu bu çare ile ida- me etmek fikrini terviç ediyor. İngiltere'nin teklifi şu şekil hülâsa ediliyor: 1 — İhzari tahdidi teslihat konferansı tarafından hazırla. nan müsveddenin müzakerata kabulü, - n tavvareleri valnız Cemi (esas olarak MILI İYET CUMA 19 HARİCİ HAJ İmaniarda noktai .nazarlarını söylediler Fransız teklifleri terki teslihatı teahhura uğratmamalıdır CENEVRE, 18 A.A. — Tahdidi teslihat konferansında bu senin bi 1. Nadolay, kür eyetlere evel Alman teklif. Murmileyh, sulh esnasında tica- vet gemilerinin icabında askeri mak satla istimal edilecek sürette yapıl- malarmın memnuiyetini iltizam eyle ahkkamının. geldiğini beyan etmiştir. ın murahhas, şu sözleri ilâ. ve eylemiştir; “Bugün dünyada hâlâ hüküm sür mekte olan itimatsızlık içinde umu- mi emnüselâmet tedbirleri ile harp arzularına karşı daha fazla teminat vücude getirmek için bazı temayül- ler mevcut olduğu malümdur.Fakat, Cemiyeti Akvam 1928 senesinde u- mumi emnüsclümetin o zamanki ha- ine müsait oldu i Fraasız teklifle rini, ba tekliflerin tahdidi teslihatı teahhura uğratmaması şartile tetkik edecektir. İkinci hatip, M, Malimof, silâhın- dan tecrit edilmiş olan Bulgarista- nın müsavalı talep simekte olduğu- nu beyan etmiştir, Müteakiben Avus turalya murahhası memleketinin ou kavelename projesini müzakereye © saş olarak kabul etmekte olduğunu ve daimi bir tahdidi teslihat komis- yonu tesisine taraftar bulunduğunu böyan etmiştir. Mumaileyh, vi veya o bakteriyolojik harplerin memnuniyetini, tahtelbahirlerin ve ağır topların kaldırılmasına müzahe ret edecetkir. En nihayet Haiti murahhasr söz almıştır. Umumi mi devan mı yarın sabaha bırakılmıştır. Mrser murahhası söz alacaktır. Verilen muhtıra BERLİN, 18 A.A, — Alman he- yetinn tahdidi teslihat konferansı. na tevdi edeceği muhtıra bir mmükad- deme ile kara, deniz ve hava ordula- rna ve kimyevi mubarebe ile silâh imal ve ticaretine ve askeri bütçelere ve nihayet bazı intikal tedbirlerine yetlere istinat etmekte ğ yun ehemmiyetle kaydedileceğini i- lâve etmektedir. Alman rauhterası ihzari komisyo- nunun mukavelename projesini ten kit edecektir. Alman heyeti, konfe- ranım bütün azasının tamamile mü- savi olduğu prensipini ihtiva etmiye. cek olan hiçbir ihtilâfı kabul ve tas- Vip etmemek hususundaki azminde hiçbir suretle şek ve tereddüde ma- bal barakmıyacaktır. Teklifin esasları CENEVRE, 18. A.A. — Havas Ajansı bildiriyor: Terki teslihat kon feransmdaki Alman murahhas heye ti, Almanya'nın silâhtan tecridi için takip edilmiş olan hat hareketin Cemiyeti Akvamın azasından olan her devlet hakkında da tabik ve ka- 2 — Tahdidat bu osüsved- denin ahikâmına göre tesbit edi. 3 — Daimi bir tahdidi tes. lihat komisyonunun tesisi. — Tahtelbahirlerin tama men ilgası. 5 — Kimya ve mikrop mu. harebesinin men'i. 6 — Mecburi askerliğin i- gası müşkül olduğuna göre, as şiir miktar üzerinden tahdi “> — Silâhların — tahdidinde nın tahdidata tabi olması. Ya. ni taarruzun ve tecavüzün Za- yiflaştırılmasına ehemmiyet ve rilmesi, 8 — Harp gemilerinin tona jmda ve teslihatınm. ağırlığın- da tahdidat, 9 — Kara toplarının hacmin tahdidat, de ; Amerika (teklifi de dokuz madde altında hülâsa ediliyor: didi teslihata hâdim diğer tek liflerin de tetkiki, 2 — Waşington tahdidi tes bul edilmesini mezkür Cemiyete tek - | if etmetkedir. Heyeti ımurahhasa ayni zamanda | meburi askerlik hizmetinin ilgası- ar, hücum arabaları (tank) istimal yaveciliğin, tahtelba- birlerin tayyare taşıyan gemilerin La miş ve bu tezin tahdidi teslihata ve harpten mukaddem cenubi Ameriln da inüsbet Deticeler vermiş olan mec burü hakem usulüne samimi bir su- rette bağlı olduğunu söylemiştir. (romapa memekalerd Filistin Krallığı ismi mevzuu bahsoluyor vadiye dinallin seyle tee. tiklere nazaran Lübmanda 2700 hek- tar erazi tütün ekilmiş, 12,009 ken- tal tütün alınmıştır. Geçen sene 1000 hektar ekilmiş ve 12,000 kental mahsul alınmıştır. Halop mıntakasında 266 hektar tar ekilmiş 1150 kontal alınmaştar. mel kası 4000 ken tal mahsul almıştır. Haber verildiğine göre; Lazkiye. haldedir. mukâvelesine eni ve TE nın da iştiraki, 3 — Bu mukavelelere diğer devletler de iştirak edince mu- betpi iie nisbet dahilinde umu mi bir 4— reyi bombardıma.. bna karşı sivil ahaliyi himaye tedbirleri. 5 — Tahtelbahirlerin 6 — Zehirli gazların kulla. nılmaması, 7 — Askerlerin miktar üze rinden tahdidi. Esas” da şu ol. malıdır: Dahili asayişin muha- fazasr ile müdafaa için asgari bir miktar tayini. 8 — Tanklar, ağır toplar ve buna benzer tecavüz silâhla. rı hakkında kuyut vaz' 9 — Amerika silâkların ne. vini ve miktarını tahdide taraf tardır. Fakat buna yardım ol- mak için bütçelerde silâh mas. raflarının tesbitini de iltizam edi yor, Almanya silâhlarından tec. rit edilmiş bulunduğundan baş vekil, Almanya'nın, diğer dev letleri silâhlarını tehdide davet etmeğe hakkı olduğunu bildir. miştir. Almanya'nın OVersail- les muahedesile bu hakkı haiz olduğunu söylemiştir. Silâbta, doğru | etmek «(1931 deki mesarifi 1,290 mil. Rusyanın i Silâhları i Cemiyeti akvama | bildirilen malümat CENEVRE, 18 (A.A) İ Rusyanın teslihatının vaziyeti. ine dair Sovyet Rusyadan Cemi yeti Akvam kâtibi umumiliğine İ verilmiş olan malümat dün neş- redilmitşir. Kızıl ordunun 1 kânunusani 1931deki mevcudu kara, deniz ve hava kuvvetleri dahil olmak bak- | üzere 562,000 nefer ile 37,700 zabitten ibarettir. Askeri ola. fer ile 3,920 zabite baliğ bulunu yordu, Hava kuvvetleri cem'an 310,400 beygir kuvvetinde 760 tayyaredir. Karadenizde bulu- ton hacmindeki 15 gemiyi ilâve lâzımdır. Kızılordunun — yon rubleye baliğ bulunmakta li, Gandhi'nin Kâtibesi Tevkif ve üç ay hapse mahkâm edildi BOMBAY, 18 (A.A) Gandhi'nin sadık muavin ve til mizi Mis Slade 16 Şubat tari- hinde tevkif edilmiştir. BOMBAY, IS A.A. — Mis Slade, silâhsız itaatsizlik cürmi le üç ay adi hapis cezasına mah küm edilmiştir. KE e Yunan istikrazı ATİNA, 17 Londradan Atina Suriyede sabık Hidivin| teksi» ni evrakı nakdiye çıkarmak için ba 2x teklifler vaki olmuş ise de buna Kizum ve ihtiyaç görülmemiştir. İsveç kralı, Nice'e gidiyor kai ŞKHOLM AA konferansı tarafından hazırla- nan projenin müzakerata esas olarak kabul ( edilemiyeceğini ilâve etmiştir. En müsbet teklifi İtalyan. lar yapmışlardır. İtalya Hari. ciye nazırmın teklifleri şu yol da bülâsa edilebilir; 1 — Deniz silâhları, bütün saffı harp gemilerinin, tahtel. bahirlerin ve tayyare gemileri- nin ilgası . tün ağır topların ve tanklarm tahribi. 3 — Umumi — Kimyevi mevad ve mikrop ile muhare- benin men'i ve sivil o ahalinin himayesi i için lâzem gelen ka- nunların li dir. Esasen Rusya 1929 sene- sindeki ihzari tahdidi teslihat konferansında silâhlarm tama. men ilgasmı talep etmişlerdi. Fakat bu teklifleri hüsnü kar bul görmeyince büyük devlet. lerin silâhlarından 9 33 ve kü- çük devletlerin — silâhlarından İda e; 25 tenzili. yapılmasını 2 —Kara silâhları — Bü. İmal ERLER | Rıhtım şirketimüdü rle ri tahliye edilmediler ii Rıhtım şirketinin 70 bin lira rüşvet verdiği tesbit edilmiştir İZMİR, 18. (Hususi) — İzmir Rıhtım şirketi sui istimalin- den maznun müdür İv Gifre, murahhas âza Yurdan, ve muha- sebeci Perret telgrafla istedikleri 15 bin lira kefalet akçesi gel- mediğinden tahliye edilmediler. Bunların şirketten evrakın Fransız konsolosha. Besinin kalorifer kazanında yakıldığı tesbit edilmiştir, Evrâk ka. çırılırken gizli polis teşkilâtı tarafından resimleri çekilmiştir. Nafıa vekâleti hukuk müşaviri bugün şehrimize gelmiş ve tahkikata başlamıştır. İZMİR, 18 (Hususi— Geçe yarısından sonra) şirketinin 70 bin lira rüşvet verdiği teşbit edilmiştir. İzmirde ruhsatiye meselesi IZMIR, 18. (Hususi) — Belediyenin esnaftan ruhsatiye res. mi almak kararı gazetelerde şiddetle tenkit (edilmiştir, Esnaf müştekidir. Vali muavini Saip B., vilâyetçe tasdik edilen rühsatiye resmi mıktarının evvelden müesses esnaftan alınıp alınmıyacağını vi. lâyetin tetkik etmediğini, şikâyet olursa tetkik edileceğini söy- ledi. Komünistler hakkında tahkikat İZMİR, 18. (Hususi) — Tevkif edilen komünistler hakkında tahkikata devam edilmetkedir. Maznunlar muvacehe edilmek- tedir. Yeni tevkifat yoktur, Emlâk bankası ikrazat faizleri- ni yüzde ona indirdi ANKARA, 18 (Telefonla) — Emlâk ve Eytam Bankasınm umumi heyeti bugün toplandı. Bilânçoyu ve meclisi idare rapo- runu tetkik ve kabul etti. Maliye vekâleti namına içtimada Ma- liye vekili Mustafa Abdülhalik, İktisat vekâleti namına sigorta- lar müdürü Cemal Ziya Beyler bulunmuşlardır. Neticede ikrazat faizlerinin, komisyon faizleri de dahil olmak üzere, yüzde ona tenziline,ihtiyat akçesi olan bir milyon 100 bin liranın bu mikdar da Cümhuriyet Merkez Bankası hisse senedatına yatırılmasına, Rıhtam 4 | iki buçuk milyon liralık tahvilât ihracı hakkında idareye salâhi. yet verilmesine karar verilmiştir. Obligasyon ihracı tetkikatı de- vam ediyor. Şimdilik 1 milyon liralık ikramiyeli ve faizli oblisas yon çıkarılacaktır, Tevfik Rüştü Bey her taraftan tebrik telgrafları alıyor CENEVRE, 17. A. A. — (Anadolu Ajansının hususi muha- biri bildiriyor) — Terki teslihat konferansında irat ettiği nutuk münasebetiyle Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü Bey İtalyanm retli tebrik telgrafları almış ve Sovyet hariciye komiseri M. Lit- “ | vinef tarafından tekrar tebrik edilmiş ve nutuk her tarafta iyi bir makes bulmmiştırr. Dün Fransız ayanı önünde arbedeler oldu PARIS, 18. A. A. — Yüksek tahsil talebesinden 100 kadar kimse Laval kabinesini düşürdüğünden (dolayı ayan meclisi ö- ninde bir nümayiş (o yapmışlardır. Nümayişçiler ile zabite ara- sında bu yüzden bir arbede olmuştur. Bu hadisenin tekerrürüne mani olmak için inzibat tedbirleri takviye edilmiştir. M. Litvinof, Rusya'nın, si lâbların tamamen ilgasna ta- raftar olduğunu (söyledikten sonra bu, mümkün © olmadığı takdirde şu teklifte bulundu: 1 — Tankların ve ağır top- ların tahı 2 — 10 bin tondan (fazla gemilerinin ve tayyare gemilerinin tahribi, 3 — Askeri tayyarelerin il. gası ve tayyare bombardımanı nm men'i, 4 — Muherebede kimyevi gr # m HER i bep nlp | | İl EH l ; il i ni i i i İiş 1 müsellâh ordular arasmda mü- cadelelerden ibaretti. 19 uncu asırda muharebenin tekâmülü g 3