18 Aralık 1931 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

MİLLİYET CUMA 18 KANUNUEVVEL 1931 Siyasi Tefrika: 29 Birinci Millet Meclisi Yazan: Edirne Meb'usu M. Şeref Kanun hakkında gürültülü münakaşalar başlamıştı Cepheden hücum edemeyenler bazı çevirme hareketleri yapıyorlardı Bu kanun müzakereye gi- rerken bir çok (| sesler iştildi. Sağ cenahtaki kıpırtılar geli Kanuna hemen itiraz eden yol ibiydi. Ancak acaba kim mü- İşte Hattâ kendisine dört öküz bi- le teslim edilemiyecek kadar zavallı birisi vardı. £ Vaktile posta müvezzii iken, posta kâ tibi olmuştu.. o Meclis açıldığı vakit hiç kimse gelmek isteme miş,. Bu zat: ben giderim. De- miş ve gelmiş. Şimdi, meclis milletin mukadderatını eline a İp ta ehemiyet ve kıymet bu- lunca bu zavallı üfeka ara- sında kalmıştı, Müfettişi umu- mi olmağa göz koymuş, mut- tasıl © koridorda propaganda yapmağa çalışıyordu. Kanun hakkında gürültüler çoğaldı. Cepheden hücum ede- miyenler çevirme ( hareketine kalkıştılar: halkın ruhiyat ve temayülü nı nazarı itibara alırsak nafi, olur, Buna muhalif olursa mu- zirdir. Onun için intihap mese- lesinde fevkalâde ihtiyatkâr ol mak lâzımdır. Faik Bey (Edirne) Efen- dim, bu kanunun hey'eti umu- miyesi esasen meclisi âlinizce kabul olunmuştur. Hey'eti u- mumiye hakkmda müzakereye lüzum kalmamıştır. Derhal maddelerin müzakeresine geçe lim. (lüzum var sesleri.. Gü rültüler), Adliye vekili olan — Refik Şevket Bey (Saruhan) Bu ka- nunu güzelce tahlil etmişti, Lâ kin iş kanunda değildi. Müfet- tişi umumi olmakta idi, Zaval- lı Refik Şevketin yle şey ler rüyasına bile girmezdi. O yalnız memleketin selâmetini- düşünüyordu. Necati (Saruhan) o kadar uğraştı, haykırdı, anlattı ve bu kamınun memlekete, hele şu son vakayi üzerine devlet otoritesine olan faaliyetini iza ba çalıştı. Lâkin bu sırada cephe ha- berleri sinirleri germişti, Bir- çok firar vak'aları oldu i idi. Hattâ o kadar gü le ortalığa yayılıyordu ki gü- ya, Ankaranın £ önünden, ar- dından küme küme silâhlı fira riler görülüyormuş... o Bunlar ilerilerde yolları (| tutuyorlar, köyleri tehdit < ediyorlarmış, Bir gün birden (o mecliste bir söz çıktı. Bunu hükümet İisa- nı söylüyordu. Lâkin söyleniş le mere ve her iki tarafta ve belki bir hata, bir ihtiyatsız Jık, bir yanlış anlama vardı. Düşmanın taarruzu inkişaf | edebiliyordu. Hedefi Ankara olabiliyordu. Bu sebeple hükü met ciddi tedbirler | almak mecburiyetinde idi. Bunun Mançurya meselesini tet- | alacaktım, demiş. kik etmek üzere Pariste top- lanan Cemiyeti Akvam mecli- sinin fevkalâde içtima: bir ay- İık müzekereden sonra içtima- Is; nihayet verdi, Varılan ice şu suretle hülâsa edile. bilir: Cemiyeti Akvam Japon- yanın bütün metalibatını ka- bul etmiş ve hattâ Mançurya- yı işgal ohakkınıda zımnen tasdik etmiştir. Bu netice Nasrettin Hoca- nın maruf hikâyesini hatırla- tiyor. Hoca, hayvanının se merini kaybetmiş, — Bulan getirsin. Yoksa ben de yapacağımı bilirim, di- ye tellâl çağırtmış. Bu tehdit karşısında korkmuşlar semeri getirmişler, Fakat getirmese- “erdi ne yapacağını hocadan sormuşlar. O da cevap © ver- çin metin Kayseriye nak- lini düşündü. Sakaryadaki mukavemeti, Kızıl ırmağa nakletmek aske- da ordu hü | meşgul 0- ye böler-| I Bu da muzır olabiliyordu. | Bunlar mülâhaza, mütalea ka- | bilinden idi. Lâkin hükümet bu mülâhazalardan bir netice- ye vardı. Hükümeti Kayseri- ye nakletmekle serbest kalacak | tb. Zira; Hükümet merkezinin selâmetile meşgul olmıyarak müdafaa kuvvetini (o temerküz ettirecekti. Fevzi Paşa Hazret lerinin hükümet namma olan beyanatı bu idi. Akın ( başla-| yaştı. Milli müdafaa vekâleti salâ hiyettar bir zatı memureyle- mişti. Bu nakil işinin tanzimi için evvelâ rheclis bunu gayet tabi “gibi telâkki etti. İsin i- çine nüfuz etmeyi düşünmedi. Mazhar Müfit Beyi meclis için | bir yer hazırlamak üzere Kay- seriye göndermişti. | Müdafaai hukuk gurupu ida- | re heyetile beraber | çalışmak | ve nakil meselesini tanzim et- | mek üzere Milli müdafaa Le | vazımatı umumiye reisi de ida | reye gelmişti. Orada rüfeka-| nm ailelerinin (o nakli mevzuu | bohsolmuştu. Bunlar | içinde basta, gebe, lohsa halinde bu lunanlar vardı, Bunları evvel emirde, elimize £ geçen yaylı arabalarla birkaç faytonla nak- ledebildik. Asıl meclisin nakli mevzuu bahsolmuştu. Lâkin bu gürültülere tekad düm eden günlerin asıl canlı işi Başkumandanlık meselesi- dir. li Nakil hâdisesi karma karı- şık olmuştu. . Birden meclis> aydı, Cepheden gelen on bir ar- kadaş vaziyeti izah (edince meclis dünyada tarihin emsal- | siz kaydettiği şehametli ve | tam Türke yakışan kararını ve | rerek hükümete yerinde otur- masını emretti: “Türkiye Büyük Millet Mec. Misi milletin mukadderatına el koyan en son mercidir. O. nun yeri arkada değil, cephede vatan için çalışan ordunun ya nındadır. Geri değil, iktiza & dince ordunun yanında, çadır kurarak müzakeresine devam | edecektir. Meclis buradadır. Ve ebediyyen burada kalacak. ter. Bu celâdetli karar (o bütün memlekette çok derin, çok te- irli, çok mühim akisler yap- tı ve zannederim ki, bu vatan- perverane karar sarsılan mane viyatı derhal yerine getirdi, Ruhlar üzerine (oçöken tozlu endişeyi dağıttı. Artık mesele Cemiyeti Akvam da Man- çurya'nın iadesi için ayni teh- didi savurdu. Fakat Cemiyeti Akvam hikâyesi, Nasrettin Ho canın hikâyesinden şu nokta- da farklıdır ki, Japonya aldır. madı, Aldırmayınca da Man. çurya kendisine teslim edildi. Verilen karara göre, Man- Şurya'ya beş bitaraf | özadan mürekkep bir heyet gidecektir. Fakat heyetin hiç bir salâhi- yeti yı » Japonya Mançur- ya'yı tahliye edeceğini tekrar bildiriyor. Fakat (tahliyenin ne zaman başlayıp ne zaman biteceği hakkında hiç bir taah- hüde girmiyor. Esasen bu yol- da müphem sözleri tâ bidayet- ten beri söylemekte idi, Mu- hasamatın tekrar başlamıyaca- ! | geçmelerini talep ğına dair bile bir kayt yoktur. Ispanya Kabinesi İktidar mevkiinde kalabilecek mi? MADRIT, 17. A.A.— Gazeteler, yeni hükümet hakkında, mütalenla- rmı beyan ve onun programına inti- zar etmektedir.Gazeteler bilhassa ra dikallerin vaziyeti ne olacağı husu- sunda israr etmektedir. Sağ conah gazetelerinden A. B. C. ile E| bate M, Lerroux'ya yakla» mektedir. A. B. C. ihtiyatlı bir lisan kullan makla beraber, hayret ve izbar elmekten hali kalmamaktadır. Ecümle bu gazete diyor ki: “Bunu söyliyebiliriz. Zuhur et miş olan buhran , fevkalâde siyasi bir ehemmiyeti haiz olmuştu. ç en kalabalık olan <ümhuriyetçi fır. kasına muhalefet mevkiine koymuş- tur, Cümhuriyetin fecri zamanda €n başlıca ve en eski cümhuriyet kuvvetinin tardedilmiş” olduğunu görmek hayret verici ve merak'aver birşeydir. Cümhburiyetçilerin naşiriefkkârı 0- lan Libertad gazetesi, bilhassa radi- kallerin nasıl bir hattı hareket iti- z edecekleri hususunu bahis etmektedir. ki “ İspanyol devleti kuvvetli bir fırkanın kendisine hadim olma sına ihtiyacı varsa, bu fırkanın 60- syalist fırkası değil, radikal olması- Bi isteriz. Birçok gazeteler, yeni hü devam edeceği hususunda dir. Eğer bir o cümburiyetçi sosya- list konlisyonu mevzuu bal idi, mec Bu gazete diyor İimetin karşısında kuv | ırtan bir muhalefet bu ekseriyet te iktidar mev yeti & iunacak kendisi Kün, mayacek olan gayri mütecanis bir ekseriyet olacaktır. Herşey, önümüzdeki buhrannı bir hükümet buhranı olmasından ziyade bir parlamento buhranı olduğunu gösteriyor. El Socialista gazetesi, yeni | ka- binenin teşekkülünden mütevellit memnuniyetini gizlememektedir. Bu gnzete zamanım solların 7â- manı olduğunu yazıyor , diyor ki: “Biz sosyalistler, oamelenin men- faatleri ile cümhuriyetin menfaatle- rinin tayin etmiş olduğu mevkiimiz- de bulunuyoruz, | Vatandaş Yerlimalı al Yerli malı Kullan! safhası değişmişti. Bu kanu- mun müzakeresi geceli gündüz lü, çok çetin olmuştu. Mecliste, Başkumandanlığa asla itiraz eden yoktu, Lâkin, takyit eden vardı, Vekâletle ol masmı istiyen (o vardı. Bunu meclisin yapmasını İstiyen var dı. Meclisten müntehip bir be yetin yapmasmı istiyen var- dı. Vatanperverler, | mutlaka, kayıtsız ve şartsız Başkuman- danlığı meclis ve hükümetin reisine vermekte asla tereddüt etmiyorlardı. Onların nazarın- da bir Mustafa Kemal vardı. Ve onun yaratıcı dehasile bu badirenin dağılacağını, zafere varılacağını — biliyorlardı. Bu e bir şey eksik değil (Devamı var) Çin askerlerinin, in,, öteki tarafına ettiler ki, bu da Mançurya'nın kâmilen tahliye edilmesi demek olaca- ğından Cemiyeti Akvam mec- lisi, “Çine bu yolda bir teklif te bile bulunmadı. Ve ordular da oldukları yerde kaldılar, Faki Japonya, haydutlığa karşı şid- detli tedabir almakta vam edeceğini bildirdiğinden ve Mançurya topraklarındaki Çin askerlerini de “Haydut, telâkki o ettiğinden (oÇinliler Mançurya'ya geçmeğe — teşeb- büs ederlerse, muhasamat baş- Tayabilir. Şimdiki şekli halle göre, Mançurya'da Çin askeri kalmıyor, Bu netice (o şimdiye kadar Cemiyeti Akvamın her zafını tevil etmeğe meyyal olan ma- de memnun etmemiştir. Çünkü tevile müsait bir vazi- lere bile, ne- teessüf | İ lemişlerdir. Mütahassıslar, Tamirat Borçları Beynelmilel bir konfe- rans toplanıyor LONDRA, 17. (Hususi) — Bal de Alman tamirat borcunu il den mütehassıslar o konferansından sonra beynelmilel bir konferans top lanacaktır, Bu konferan meselesini tekrar (tetkik edecektir. Maliye nazareti erkânmdan Frederick Leith Ross, bu mesele akkında Fransız maliye nezareti İ- w etmek üzre Parise hareket ir. Tamirat konferansının ta- rihi ve yeri henüz malüm değildir. ik &- İki sene moratoryom mu? BALE, 17, A.A, — Mütahassıs- yanın daha ilki sene müd tin şarta tabi kısma ait tediyatı icra etmek imkânselie ğında kalacağı mütaleasında bulun muş oldukları şayinsı Bâle de umu- miyetle hakikate mükarin telâkki €- dilmektedir. Almanyanın zikri geçen şarta tabi tediyatı 130 milyon altun mmarktar, Tamirat meselesi hakkımda bükü- meter in akdedilecek kon! ransın tarihine gelince, bu konferansı Bruxelles de top mektedir. Mamafih, bütün dünya bu | hususta icra edilecek bütün müza- kereleri, Ameriltan o kongresi tara- fından Hoover moratoryomu kalıkın da bir karar verilmedikçe cağı hususunda müttefik bulunmak- tadır, Bale'deki müzakereler BALE, 17. âle deki mu- tahhassısların komitesinin mesaisi nihayetlenmeğe doğru | bir istikamet almaktadır. Mütahassısla rın umumi mütalcaları komitenin mesaisini en evvel Cumartesi ve en nihayet salı günü kapatacağı mer- | kezindedir. Almanyanın tamirattan mütevel- lit taahhüdatı karşısında bali hazir daki vaziyeti meselesinde Bile mu- tahassısları, Almanyanın hariçte o lan alacaklılarının geçen Ağustos yında Viggin komitesinin | tahmin ettiği miktarı yani 8 milyar 500 mi- Iyon Rayismarkı hatırı sayılır dere- cede göçmekte oıduğunu — mütalea- senı serdedecekderi © şöyletmektedir. Fakat anlaşılmâsi kolay olan sebep- lerden dolayi mutahbastslar — her. hangi bir rakam, söşlemekten istin- kâf edeceklerdir. Alman heyeti mü- rabhasası Almatiyanın borcuna mü- İ tenllik olarak şiindi tediye edeceği fniz miktarının 1800 milyon rayiş- markta baliğ olduğunu tahmin ey- Alman heyeti murahhasaşının Alman börç- ları biraz mübalağa etmiş olduğu kanantindedir. Mütahhasıslar © bu husustaki raporları Young plânmın | komiteyi talyit eylemiş olduğu şe- kil dahilinde kalacaktır. o Yani mu- tahastıslar yalnız Almanyayi tediya tını talik eylemesi talebinde bulun- mağa mecbur eden iktisadi ve mali ve bütçe şekillerini aramalda iktifa edeceklerdir. Mutahassıslar, şarta in O mukadderatım dahil olmaması itibarile mevzu harici bırakarak yal mız gelecek aylar zarfmda o Yowng plânının tatbili haklemdaki tavsiye- lerini serdedecetkir. İngilterenin Fransaya vermiş olduğu nota PARIS, 17. A.A.— İngiltere hü- kümeti borçlar ve tamirat meselesi hakkındaki noktai mazarmı Fransız sefirine bildirmiştir. Diğer taraftan M. Tyrell bu sabah Fransız harici- ye nezaretine bir nota tevdi etmiş- tir. İfadesi pek mücamelkârane olan bu mota evvelâ Viggin komitesi #mukarreratına tevfikan Cite tarafın- dan Almanyada, yatırılmış olan kısa vadeli krediler meselesinden bahset. mektedir. Nota, meselenin heyeti mecmuasının Bâle komitesinin me- tamirat | ş ola! “'I HARİCİ HABERLER İngilterede Yeni bir para Büyük bir banka müdürü ne diyor? LONDRA, 1 7X(A.A.) Belfest'ta bir nutuk söyleyen Londranım büyük bankalarm- dan birinin müdiri M. Darling gerek İngiliz lirasına ve gerek Britanya imperatorluğunun di- ğer dövizlerine esas teşkil ede cek bir para kabul edilmesini il- tizam etmiştir, Mumaileyh de- miştir ki: “Doları ve frangı cel bedebilmek için oldukça kuv- vetli bir nakit meydana getir- mek lâzımdır. Maamafih, İngi- liz lirasmın şimdi kazanmış ol duğu hürriyeti muhafaza etme si zaruridir. Mumaileyh, gümü. ına nazaran kıymt veril- mesini ve nakij sistemine esas olarak bu iki madenin beraber- ce kabul edilmesini tavsiye et- miştir. Maden buhranma çare bulmak için beynelmilel bir kon feransın içtimaımı beklemek lâ- zım gelecekse bu içtimam umu mi bir iflâsa mâni olmak husu- sunda pek geç kalması muhte meldir. Bunu müteakıp derpiş etmekte olduğu para islâhatın- dan bahseden M, Darling altın mikyasmın terkedilmesi keyfi yetinin kendi teklifinin kabulü nü bir nebze tehir bu teklifin İngiltere ve Hindis tanda hemen tatbik edilmesi nin pek mes'ut neticeler tevlit edeceğini söylemiştir. İmpera- torluk altın memba ve servetle rinin seferber edilmesi sayesin- de gümüş piyasasını yükselt. mek ve altının tek bir memle- kette teraküm etmesine mâni olmak imkânı hasıl olacaktır. Cihanm maruz bulunmakta ol- duğu müşkülât İngiltereye w- mumji refahı yeniden iadeyi tes hil edecek mahiyette nakit sa- hasında bir teşebbüste bulun- mak fırsatmı bahşetmektedir. Buna ihtiyaç o kadar âcildir ki, İngiltere hükümetinin vakit ge çirmeksizin harekete geçmesi ve Hindistanm nihayetsiz gü- müş para basmasının temin ol ması ve bu gümüş paraları ka- bul için imperatorluk bankala- rına mezuniyet vermesi lâzım- dır. İngilterede üçüncü liste LONDRA, 17 (Husasi) — Ti- caret nezareti bu Oakşam gümrük resmine tabi olacak mamul ve yarı mamul eşya hakkında o üçüncü bir liste neşredecektir. #aisi bittikten sonra tetkik edilmesi icap ettiği tasrih edilmektedir. Ticari borçların “takaddümü” ke- Bimesi telaffuz edilemmiştir. Tamirat meselesi haklemda tarih bir mütsea dermiyan olunmamıştır. muhtıra şarta gayri io bususum edebilecek | bir mahiyette olmasına rağmen | İnhisar kanma tadilât yapıldı ANKARA, 17. (Telefonla) — Kaçakçılıkla mücadele için yeni kanun lâyihalarını hazırlamaya memur adliye vekâletindeki komisyon bugün £©$ vakıta kadar çalıştı ve mesaisini ikmal etti. Yeni lâyihalarda kaçakçılığın men ve takibi hakkındaki kanunda mev- cut ahkâm eşkan ve ceza nevileri tamamen değiştirilmiştir. İnhisar kanunlarında da bazı tadilât yapılmıştır. Yarın cuma olmasın rağmen komisyon tekrar toplanarak lâyahalar üzerinde son retuşları yapa cak ve lâyihalar cumartesi sabahı icra vekilleri heyetine tevdi olunacaktır. Heyeti vekilenin ayni gün içtima ederek bu lâyihalar üzerinde tetkikatni ilkmal etmesi ihtimali kuvvetlidir. Lâyihalarm gelecek perşembe veya cumartesi Mecliste müzakere edi- leceği zannediliyor. Diğer taraftan Dahiliye, Maliye, İktisat ve Adliye Ve kâletlerile gümrükler umum müdürlüğü fırkaca tasvip edilen program esaslarına müsteniden mücadele hazırlıklarına başlamışlardır. Istanbul muallim mektepleri mezunlarının temennileri ANKARA, 17. (Telefonla) — İstanbul muallim mektepleri mezunları yaptıkları içtimada verdikleri karar mucibince buraya bir muallimi murah- has olarak göndermişlerdir. Murahhas muallim barada | bulunan muallim mektebi mezunlerile görüşmüş ve İstanbul arkadaşlarının kararlarını ken dilerine bildirmiştir. Burada âli makamat ile temas ederek mezkür mekteğ mezunlarının rica ve temennilerini izah ve beyan etmiştir. Temenniler dör! madde üzerinde hülâsa edilebilir. 1 — Umumi harp ve İstiklâl mücadelesinden evvel muallim mektebi mezunu olup ta darülfünuna kabul odilmiş ve bilâhara harbe iştirak etmiş bulunanların kayidlerinin tecdidi. Z — İstanbul darültünununda orta tedrisat o muallimliği imtihanını ka- zananların kendi branşlarındaki fakültelere kabulü, 3 3 — Lise bakaloryasında okudukları dersler hariç olmak üzre kalan derslerden imtihan vererek darülfünuna girmelerinin temini, 4 — Muallim mekteplerinin bundan sonra lise derecesine çıkarılması. Bu talepler maarif vekâleti tarafından tetkik edilmektedir. Posta kongresinde imza edilen senetler ANKARA, 17. (Telefonla) — 1929 senesinde Londrada toplanan do- kuzuncu umumi posta kongresinde imzalanan 6 senedin tasdiki hakkındaki Isyiha dahiliye encümenince tasdik olunarak heyeti umumiyeye tevdi edildi, Bursa'da tasarruf haftası münasebetile büyük bir miting yapıldı BURSA, 17. (Hususi) — İktisat ve tasarruf cemiyeti tarafından yerli mallarımıza rağbet etrafında yapılan propagandalar burada derin bir alâka uyandırmıştır. Bugün de binlerce halkın iştirakile muazzam bir meting yapılmış, ta- sarruf cemiyeti azasından muallim Sami B, tarafından bir nutuk irat edil- miştir. Sami B., nutkunda, memurların yerli malı kullanmaları hakkında bir kanun yapılmasını Bursalıların hükümetten rica etmelerini teklif etmiş ve kaçakçıların bizzat halk tarafından polise teslim edilmisini söylemiştir. Bundan sonra lise talebesinden Rüstem Ef, heyecanlı nutuk söyle- ve alkışlanmıştır. Müteakiben mitinge iştirak edenler belediyeye gittiler. Burada da reis tarafından bir nutuk irat edil ir. Tezahurat geç vakıta kadar devam et miştir. thalâtın tahdidi kararnamesi burada minnetle karşılanmıştır. Yeni kontenjan -İistenin gümrüklere taksimi ANKARA,17. (Telefonla) — Bu akşam yeni kontenjan listesinin güm: rüklere tak: al edilmiş Bu taksimatı gösteren liste alâkadar güm rüklere yarın posta ile gönderilecektir. Teşrii masuniyetin refi talebi ANKARA, 17. (Telefonla).— Erzurum meb'asu Asim B. in teşri ma suniyetinin ref'i hakkında başvekâlet tezkeresi Meclise geldi. Türk gençliğine düşen vazifeler ANKARA, 17. A.A.— Bugün saat 17 de hukuk fakültesinde tasarruf ve yerli malı haftası münasebetile geçen sene olduğu gibi bir toplanma ya- ılmıştır, Bu toplantıda B. M. Meclisi Reisi Kâzım Paşa Hazretlerile Ad- Vekili Yusuf Kemal, Trabzon meb'usu Hasan, Mili Tasarruf ve İktisat Cemiyeti Kâtibi umumisi İzmir meb'usu Rahmi Beyler ve fakülte müderisleri hazır bulunmuşlardır. Sırasile profesörlerden Cemil, Adliye Vekili Yusuf Kemal, İstanbul meb'usu Yusuf Akçora Beyler birer nutuk irat etmişler ve müteakıbın ta- lebelerden Samiye Hanım ile Mümtaz, Enver Dündar ve Galip Beyler ikti #at mücadelesinde Türk kadınlığa ve Türk © gençliğine “düşen vazifeyi uzun uzadıya izah etmişlerdir. Bu hitabeler alkışlarla karşılanmıştır. B. M. Medlisi Reisi Kâzım Paşa Hazretleri irat edilen nutukları dinle- dikten sonra küirsiye çıkarak memnuniyetlerini ve tebriklerini çok serimi bir lisanla izhar etmişler ve ezcümle aynen şu sözleri söylemişlerdir: “Haiz olduğum böyük salâhiyetle beyan ediyorum ki; sizinle millet na- mma iftihar ediyoruz. Büyük hâ içinde yaşayoruz. Cümhüriyeti bugün ve yarın hakiki metnetleri sizlersiniz. Sizleri bu duyguda gördük- çe gözlerimiz arkada kalmıyacak, rahat ölebileceğiz.”" Mısır parlamentosu açıldı KAHİRE, 17. A.A. — Kral, bugün merasimle parlâmentoyu açmıştır. İsmet Paşanın teşekkürleri ANKARA, 17, A.A — Başvekil İsmet Paşa Hazretleri yerli tasarruf haftası münasebetiyle milli iktisat ve tasarruf emiyetlerinden ge- en ve halkımızın şuurlu hiz ve tezahürlerini bildiren yüzlerce telgrafa ayrı ayrı cevap vermeğe imkân bulamadıklarından hararetli teşekkürlerinin ib- âğına Anadolu Ajans: tavsit buyurmuşlardır. mamış olmasında teselli bulu. yorlar. Filhakika Cemiyeti Ak vamın şu faydası olduğu 8öy- lenebilir: o Mançurya'yı çok kan akıtmaksızın Çin'in elin- den alıp Japonya'ya teslim et. miştir, Eğer Cemiyeti Akvam olmasaydı, bir Çin — Japon harbi olacak ve Japonlar ağır fedakârlıklarla o Mançuryayı elde — edebileceklerdi. kat Cemiyeti Akvamm ga yesi, her ne pahaya Oo- lursa olsun, kan akmasma ma i olmak değil, bu nevi bak- sızlıklara mahal vermemekti. Mançurya işinde kan akmamış ise, bundan Japonya müstefit olmuş demektir. Evvelce kan- İn elde edilebilecek araziyi şim di kansız elde etmek, bileme- yiz beynelmilel hak ve hukuk mefhumunda büyük bir tekâ- mül manasını tazammım eder Fa- | ciş İ ne istifa etti. binesinin — i Mançurya meselesinin neticesile alâkadar değildi. Bilâkis Mançurya me- selesi, Japonya'nın o âmaline muvafık bir tarzda halledilmi tir. O kadar ki, Mançurya da- vasını Cemiyeti Akvamda mü- dafaan eden Japon murahhası Yoşizava yeni kabineye hari- İye nazırı olmuştur. Kabine buhranm sebepleri- ni dahili politikada ve bilhas- sa eski kabinenin mali siyase- tinde aramak lâzimdir. Eski Maliye Nazırı İnuye, Japon parasının kıymetini dolara bağ- İamıştı, Bunun için İngiliz li- rası kıymetten düştükten son- ra da dolara bağlı olan yen kıymetini muhafaza etmişti. Bu, Japn ticaretinin vaziyetini sarstı. Çünkü Aksayı şarkta İngilizlerle rekabette olan Ja- bet edemez olmuştu. Bu vazi- yette Japonya'nın mali siyase- tini tamamile değiştirmek lâ- zim geldi. Ve kabine de istifa etti. Nasıl ki ondan sonra yen'in kıymeti düşmüştür, Bu sukut, Japon sanayiine İngil- | muhalif olan Demokratlara ge- tere ile rekabet imkânmı ver- | çiyor. Bu muhalif fırka Texat mek içindir. Diğer taraftan Ak. | de yapılan intihabatta kazan sayı şarkta mühim ticari alâ- | mış ve mecliste 218 âza temir kaları olan Amerikalılar da | etmiştir. Hükümet fırkasınır. bu şerâit altında çok müşkül | 214 âzası vardır. Müstakil o bir vaziyete düşeceklerdir. Çün | lan üç âza bunlara iltihak etse kü Aksayı şarkta ticaret Ja» dahi, hökümet 218 e karşı 217 ponların, İngilizlerin ve Ame. | âza ile akalliyette kalacaktır. rikalıların ellerindedir. İngi- Parlmanter bir idarede der liz ve Japon paraları kıymet- n değişmesi lâ- ten düştükten sonra dolar şim- diki kıymetini muhafaza eder- se, Amerikan sanayii ve tica- reti pek ziyade, darlaşacaktır. .. Esasen Amerika, dar büyük mali mi gün evvel açılan bu devresinin hususi bir ehemmiyeti vardır. Çünkü Wilson zamanından be- ri ilk defa olarak meb'usan meclisinde (Ayân değil) ekse- riyet, reisicümhurun fırkasıma edinceye kadar iktidarda kal- de olduğu Amerika millet mec | masına müsaittir. Bunun için inin küşadı münasebetile re- | şimdi de Hoover, müddeti bi-| imbur Hann Barafend.- kre