24 Aralık 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1
ÇARŞAMBA 24 KÂNUNUEYVEL 1930 5 inci sere, No 1750 NUSHASI 5 KURUŞTUR t son zaman: a bir defa daha teeyyüt ct ti. Senelerden beri fısıltı halin- de ağızlardan işitirdik: İşlet iy gitmiyor, iktısadi vaziyetii fenalaşıyor. . İdare teşkilât: iyi işlemiyor... Ve saire... Fakat çare? Mesele söz sahasından filir ve iş sahasma intikal etti- rilince omuz silkilerek ne fayda sı var? Söyleniyor, yazılamıyor ki, Denilir, geçilirdi. Nihayet söylemğe, yazılma- ğa ve hattâ bağırmağa başlanr!- dı. Muhalefet fırkası teşekkül etti. Muhalif gazeteler çıktı. Aylardan beri memleket bunla- rm vaveylâsı ile meşguldür. Müsbet fikir sahasmda cereyan edecek muhalefetin memleket için faydalı olacağımı düşünen- ler evvelâ bundan memnun ol- dular, Artık fikirler çarpışacak, bu mübareze meyanında herkes, fikir ve iktidar dağarcığında ne varsa, onu vatanın yüksek men faatleri namma ortaya atacak... Ve en kuvvetli fikir ve hakikat- lerin galip gelmemesi mümkün olamadığından bu suretle işler de düzelecek... Fakat bu, boş bir ümit imiş. Memleket muhalefet noktai na- zarından hiç şüphesiz büyük bir hayal sukutuna uğramıştır, An- cak şunu da anlamıştır ki müs- bet fikirler ve büyük hakikatler hükümet ve hükümete zahir o- lanlar tarafından imiş. Zümre- vi veya ferdi muhalefet yapma- ğa kalkışanların hareket kuvve- ti fikirlerinden ziyade hislerinde mündemiç bulunuyormuş. Bu tecrübe memleket için bir çok Gihetlerden zararı mucip olmak la beraber, bazı esaslı hakikatle rin de tezahiirüne meydan ver- miştir, Bunların en büyüğü şu- dur: Memlekette fikir kuvveti, icra kuvveti, iş kuvveti namına ne varsaİsmet Pş.hükümöti bun lardan imkân dercesinde ve aza mi nisbette istifade etmeğe ça- lışmuştır. Bu itibar ile meydana çıkan muhalefet müsbet fikir moktai nazarmdan zayıf olarak doğmuştur. O, bu zâfını işi men fi sahaya, yani yapıcılıktan yıkı cılığa, nakletmek suretile telâfi ye çalışmış ve çalışmakta balun muş ise de memleket bunun da farkma varmış ve hükmünü ver miştir, Filhakika aylardan beri de- vam eden muhalefet gürültüle- rinden fikir itibarile ne kazan- dık? Türkiye gibi asırlardanbe- ri ihmal edilmiş bir çok harpler geçirmiş bir memlekette yapı- lacak işler nihayetsizdir. Ve bu yapılacak işler de hiç şüphesiz ancak memleketin maddi ve ma nevi kabiliyet ve kudreti nisbe- tinde yapılabilir. İsmet Pş. hü kümeti bu kabiliyet ve kudreti azami derecede istismar etmeğe çalışmış ve çalışmaktadır. Ko- ca bir devlet makanizmasının şurasında, burasında kusurlar o labilir. Zaten bunlarıda gene herkesten evvel İsmet Pş. gö- * ür, ve söyler, İnsanlar için ha- yatta rasgeldikleri zorlukların mes'uliyetini daima hükümetle re atfetmek kimbilir, belki de teselli çarelerinden biridir. Ku raklıklarn, zelzelelerin, cihan buhranlarının, su basmalarmın mes'uliyetini bile hükümetlere yüklemekte beis yoktur. Fakat fikir adamları böyle düşünemez. Efkârı umumiye na mına söz söylemek salâhiyetini üzerlerine alanlar, şu fi dır, dedikten sonra iyisini termek (o mecburiyetindedi Aylardan beri muhalefet sında şundan bundan şikâyet- ler devam ediyor, fakat çareler, tedbirler e gösterilmiyor, halk açtır diyorlar, nasıl doyurmak lâzım geldiğini söylemiyorlar. Şu halde bu gürültülere sebep nedir? Evet anlıyoruz. İsmet Pş. bizde, asıl servet ve şöhret #cılarınm, deklâse ve muhteris- lerin devlet bütçesinden bol bol t Vekâlerini derebic ede ceği söylenen Refik Bey ANKARA 23 (Telefonla) — Milfi Müdafaa vekâletinin mu- vakkaten ve vekâleten Abdülha lik Bey tarafından idaresi takar rür etmiştir.Bu vekâlöte kimin tayin edileceği henüz malâm ol mamakla beraber sivil tayin et- mek usulünün muhafaza edile- ceği kuvvetle tahmin olunuyor. Bu hususta, İsmet Paşanın İs- tanbul seyahatinde bir karar it tihaz edilecek ve yeni vekil tes bit olunacaktır. Sıhhiye vekili Refik ve ia ALM. M. M. Vekâletine geleceği haber leri teyit edilen Kemalettin Sami Paşa Riyâseticümhur > tezkeresi! Meclisin perşembe celsesinde okunacaktır. Abdülhalik, Bey, yarın sabah Maliye vekâletine| ) gelerek yeni vazifesine başlaya! vekili Zekâi Beylerden birinin) cak ve ilk iş olarak Düyunu u- Müdafaai Miliye vekâletine geç| mumiye meclisine verilecek ce- meleri ihtimalinden bahsedil-| vabı imzalayacaktır. Bu cevap mektedir. yarım akşamki posta ile Parise| Abdülhak Beyin Maliye ve| gönderilecek ve selaretimiz va» kâleti ve Milli Müdafaa vekâ-| srtasile mezkür meclise tevdi &- Jeti vekilli Reisicümhur Hz. ta-|dilecektir. . zalından tasdik edilmiş ve bu) Cevabımızın o münderecatı! hususta Millet Meclisine tel-| hakkında kat'i bir (o ketumiyet gralla malümat verilmiştir. o |muhafaza edilmektedir. eaketamez Derviş Vahdetinin hort- lagı karşısında mıyız? Menemende şeriat isteyen bir derviş di lima ele in Bir küçük zabitimizin şehit düşmesile netice- lenen müsademede habisler gebertildi İZMİR, 23 A. A. — Derviş'diğeriki şeririn derdesti için ta- Mehmet namında bir mürteci | kibat yapılmaktadır. yanında beş müsellâh arkadaşı Mürteciler (inna fetahnale- Jolduğu halde Manisa tarafm- İke) yazılı bir bayrağı hâmil bu dan Mencmene gelerek halk 2- İlunmakta idiler. rasında (şeriat isterim) odiye| İZMİR,23 AA. —Bu sa tahrikât yapmağa çalışmış ve |bah Menemende bir takım şerir- halkı kendilerine iltihaka davet İler tarafından ika edilmek iste- etmiş ise de halktan bu tahrike nen irtica hareketi hakkında icabet eden olmamıştır. Bir kü-| tahkikat ve takibata sür'at . ve çük zabit kumandasındaki jan- | şiddetle devam edilmktedir.Bu darma müfrezesi müirtecileri tes | irtica ve şekavet hareketile alâ- lim olmağa davet etmiş ise dekadar bazı şahıslar adliye ma- bu teklif ateşle mukabele gör kamatı tarafından celp ve tev- müştür, Müsademede mürteci | kif edilmişler ve yine bu işle a- lerden üçü öldürülmüştür. Biri-İlâkadar görülen bizi maznun- $i ağır yaralı olarak istisal edil- lar Manisa vilâyetinden Menc- miştir. Küçükzabit ile bir ma-imene sevkedilmislerdir. Tahki- halle bekçisi de şehit düşmüş-İkatm icap ettirdiği her | türl tür. Kaçmağa muvaffak olan | (Devamı 5 inci sahifede TE tatmini imkânmi bulsaydı mese le kalmıyacaktı, . Onun asıl en büyük kabahati budur, Güzel San'atler Birliği Resim şubesi dün toplanarak Müdafaai Milliye Vekâletine şimdilik Abdülhalik Bey vekâlet edecek.. Milli Müdafaa Vekâletine Berlin sefirile Sıhhiye ve Nafia vekillerinden birinin geçmesi ihtimali mevcuttur. Yeni Maliye Vekili, bugünden itibaren vazifesine başlıyor, ilk iş olarak Düyunu umumiye meclisine verilecek cevabı imzalayacaktır... MM. Veki - gireli yi mevzuu. Zekât Bey ANKARA 23 (Ai4;) — Ve- kületten ğ Şükrü Beyin yerinâ Maliye ve- kâletine Mili Müdafaa vekili Abdülhalik Bey tayin edilmiş ve tayin tasdiki âliye İktiran ey, lemiştir. Müşarünileyh muvak- katen Milli Müdafaa. vekilliği vekâletini ifa edecektir. ANKARA 23 Gece yarısın- dan sonra (Telefonla) — Alâ- kadar mahafilde, Kemalettin Sami Paşarım İstanbul meb'us- luğuna namzetliğinin vaz edile- ceği ce müteakiben Müdafaayr- milliye vekâletin» tâyin edilece ği hakkındaki babetler, teyit o- Tunmaktadır. Ancak kat'i karar, İsmet Pa- şanm İstanbul seyahatinde ve- rilmiş olacaktır. Maktul dişçi çırağı Dimitri Peşkirci sokağı cina yeti nasıl oldu? Evvelki gece Beyoğlunda Peşkirci soka- ğında, dişçi çı- rağı 17 yaşla rmda Dimitri, kalbinden yedi- ği bir biçak dar besile öldürül- müş ve bu cina yeti irtikâp e- tesviyeci Maktulün dos- tu Sevasti tafsilât üçüncü sahil dedir, Maktul ile sevgilisinin resimle rini bu münasebetle neşrediyo- ruz, Hindistanda bir suikast daha ! LAHOR, 23 A. A. — Pun- jab valisi Sör Geoffrey de Mont morency, darülfünmda öğle den sonra tertip edilen bir içti- mada hazır bulunduğu sırada a- tılan kurşunlar »osirile sol ko” undan ve sol kalçasınm yukar- sından yaralanmıştır. Valinin al dığı yaraların tehlikeli olmadığı zannolunuyor. Ayni Ozamanda bir kadın ve bir doktor ile 2 za- bıta memuru da yaralanmıştır. Talebeden ikisi tevkif edilmiş- er area ME ANUYNUR henüz İsmet Paşa Baş vekil seyahatini bir iki gün sonraya bıraktı ANKARA 23 (Telefonla) — Başvekil İsmet Paşa İstanbul seyahatini Gazi Hz. nin İstanbu la avdetlerine intizaren bir iki gün için tehir etmiştir. api Lİ, Müfettişlik 25 umumi müfettiş- lik ihdas edilecek ANKARA, 23 (Telefon) — hiyetlerinin tevsii ve yirmi beş umumi müfettişlik ihdası etra- fındaki tetkikata devam etmek- tedir. Reisicümhur Hazretleri- nin seyahatten avdetlerini mü” teakip bu mesele etrafımdaki tet kikat daha ziyade tavazzuh ede- cek ve nihal vaziyet ona (göre tesbit edilecektir. Bu o hususta Dahiliye Vekâleti valiliklerden bir çok malümat istemiş . ve e- sas itibarile iki senedenberi bu maksat için toplanmış olan bu notlar ve raporların da tetkikine başlanmıştır. Bu meyanda vali- lerin salâhiyetlerinin tevsii me- selesi de düşünülmekte ve vali- lere idari bazı salâhiyetler veril mesi de zaruri telâkki edilmek- tedir. İdarei umumiyei vilâyat kanunu tatbikinden sonra vazi- yete göre idari bazı zaruretler valilerin salâhiyetlerinin tevsii- ni zaturi kılmaktadır. Gerek mü fettişlik teşkilâtı ve gerekse va- lilerin salâhiyetleri tevsi husur | sunda her taraftan sorulan sual lere cevaplar gelmiştir. Hazırla nacak esaslar meyanında kay» makamlarında salâhiyetleri hakkında bazı mühim noktala- rın tesbit edileceği anlaşılmak- tadır. Tasdik! Yunan âyanı itilâfı tasdik etti ATİNA 23 (Apo) — Yünan Âyan meclisi dün Türk-Yu- nan itilâfname- sini müzâkere Dahiliye Vekâleti Valilerin salâ | BUGUN Emirleri diniemeyen sine malar şiddetle © takip ediliyor. 4— Erazi sahiplerine tevziai ne zaman bitiyor. 4 üncü sahifede: Çam dırinesklar. 1— Felek 7 Müküve: & Baman münhaldir. ANKARA, 23 (Telefon) — Darülfünun emini Muammer Raşit Bey, Maarif vekili ile te- maslarma devam etmektedir. Muammer Raşit Bey, Başve- kil İsmet Paşa tarafından da ka bul edilerek Darülfünunun vazi yeti ve yeni bütçesi hakkında i- zahat verecektir, Darülfünunda hazırlanmış o- lan yeni bütçe geçen senekine nisbetle 310 bin lira (o fazladır. Bu fazlalık önümüzdeki sene- den itibaren Darülfünunda bâ-, remin tatbıkına geçilmesi ve te- sisi mukarrer iktrsat, tarih, fel sefe enstitüleri ile £ Avrupaya gönderilecek talebe için bütçe- ye konan tahsisattan ileri gek mektedir. Tatbik edilecek baremin büt Gesi hazırlanmış bulunuyor. En kıdemli iki müderrise be- şer yüz lira maaş verilecektir. Diğer müderrisler de üç kısma ayrılmıştır. Baremin tatbıkı ile Darülfünunda barem.. Müderrisler üç kısma tefrik edildiler.. M. Raşit Bey, Vekâletle temaslarına devam ediyor; proje hazır.. Muammer Raşit Bey müderrisler, müallimler, diğer Darülfünun memurları muay- yen miktarda zam görmüş ola- caklardır. Diğer taraftan bu ( bütçeile talebe arasında eser yazanlara nakdi mükâfat verilmesi derpiş olunmaktadır. FIKRA ROMAN Hükümetlerden birinin #ka- demisi her milletten bir roman tetcümesine karar verir. Bu ka- rar İstanbul'a da gelir. O hükü- metin buradaki mümessillerin- den biri, ki şuurlu, değerli, dik- katli bir şahsiyettir. Ne kadar romanımız varsa alır, dört ay geceli gündüzlü okur ve sonun- da bir dostumuza i'der ki; — Okudum, okudum... Mukh- telif milletlerin birinci sınıf ro- manları arasında kendini göste- rebilecek bir tek esere rasgel- medim. Bir takımı .Türkçede! il i ibi oluyorsa da, ter i zaman büsbütün Ne dersiniz, yedi seneden beri başka lisana tercüme edile cek bir roman vücuda getirme- diği için İsmet Peşe hüküme- tini düşürmek bütün edebiyat- çıların vazifesi değil midir? BİZ DE MEMNUNUZ Gençler, kuru şöhrete bakma etmiştir, Mazba ta muharriri M. Manetas, hara retli bir nutuk rat ederek iti- âfnamenin tas- f dikini müdafaa emmiş. Ve bir . M. Mihalako- itilâfın akdin- pulos Oo dendolayı M. Venizelosja Mihalakopulos ve Türkiye sefiri Enis Beyi tebrik etmiştir. Müteakiben Âyandan Haşyotis söz alarak ticaret mu- İkavelesile, Türkiyeye Yunanis- Müzakerenin sonunda Hariciye nazırı M, Mihalakopulos söz a- larak itilâfı müdafaa ve iki mil- let arasındaki teşriki mesaiden elde edilecek olan mütekabil faydaları kayt ve tezkâr etmiş ve âraya müracaat edilrek Türk-Yunan itilâfı büyük bir ekseriyetle ve alkışlar arasmda tasdik edilmiştir. ATİNA, 23 — Londradan İngiliz hariciye nazırı M. Hen- dersonun Türk - Yunan itilâfı hakkında pek mühim “ beyanatı bildirilmektedir. M. Henderson Türk » Yunan itilâfndan mütevellit memriuni yetini açıkça söylemiş ve Avru- panm bu itilâfın aktinden dola- yı M. Venizelosa minnettar ol- ması lâzım geldiğini ilâve et Falih RIFKI yınız, akla, İlme bakınız... Diye İyezdığım yazılardan “Son Pos. ta,, memnun olmuş. Acaba cürü- Jelefden hangisi ve nedürlüsü işine gelmiş? Benim söylediğim yeni bir şey değil, İsmet Paşa'nın Sıvas" ta söylediğidir. İsmet Paşa geç mişteki her hangi bir muvaffa kiyeti, temcit pilâvı gibi karış- tra karıştıra, başta kalmak ha- vesinde olmadığını Halk fırka- sını lideri olarak orada anlattı. Halk fırkası şeflerinin kuv- veti, maziyf açmağa da kapa- mağa da razı. oluşlarındadır: Açarlar, hizmetleri ölçüştür- mek, kaparlar, kudretleri ölçüş- türmek için! Biz kuru şöhret derken, ya lancı şeretlerin şöhretini anlat- mak istedik. Misal mi istersi- niz? Meselâ Nurettin Paşa meş- hurdur. Fakat Nurettin Paşanın bu zaferde hiç bir haklı şöhreti yoktur, Fakat bir gün ismi çık. mış; o zamanlar İstanbul gaze- (Devamı 2 inci ifede)
