8 Nisan 1941 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 8
(Tarihe kısa bir li irleşi, k Amerika nasıl büvüd saaaanamamaı f Daha yüzelli sene evvel 700 bin esirin yaşadığı bu memlekette birleşik hükümetler mantar biter yibi süratle çoğalmış ve büyümüştür TEN Bugünkü Amerikan demokrasisi esaretin ilgası yüzünden çıkan büyük dahili harp sonunda kurulmuştur Lik kuruluşunda, rika Birleşik devl metten mürekkepti, Garp smır. larını Alegam dağlari ve Ohyo nehri ile tahdit edilmi Bu hududun ötesinde, Misisip'iye kadar, Far - Vest (uzak garp) dımı verdikleri geniş ovalar uzanıyordu. Birleşik devletlerin malı sayılan mali Ame, on üç hükü müşteri ahalisi kızıl erden ibaret olan bu arazi Satrançvari oparcalara taksim edildi. Burülara yeni yerleştirilecekti. Her bir parça, nın nüfusu 60 bini bulunca da bir müstakil hükümet sayıla- caktı. Bu suretle 1791 den 1796 ya kadar, beş yıl içinde üç yeni hilirümet kuruldu, On beş sene sonra, Birleşik devletler, Fran, saya ait olan Luiziyana'yı Na, polyondan satın aldı. Bu suretle, Biri:? te yakasma geçmiş oldu. 1819 da «bir İspanyol. . müstemlekesi olan»Florida satın alındı ve Eksas, Oregon ve Yeni sika, Meksikaya tabi müstemle- kelerdi. Evvelâ Meksikaya kar. şı isyan ederek ietiklâllerini ilân ettiler. Sonra, 1845 de Eksas, Birleşik devletlere — iltihakımı lân etti. Bunun üzerine Meksi- ka ile Birleşik devletler arasın, da bir harp başladı. Bire devletler ordusu eMksiko şehri- be girdi. Meksika, Yeni Mek, sika ile Kaliforniyayı da ketmeğe mecbur oldu. Bu sırada Oregon da ilhak edildi. Bu su, retle, yarım asırdan az bir za manda Birleşik devletlere mil, yon kilometre murabbaâi genişli- ğinde topraklst eklenmiş oldu. 1550 de bütün genisliği Avrupa kıtasmın onda sekizini bulmuş tu, 8 milyon kilometre murabtar idi. Birlesik hükümetlerin sayı sı da 13 ten otuza çıkmıştı NUFUS MESELESİ, Birleşik Devletlerin nüfusu bilhassa (1850) den sonra müt, hiş bir şekilde arttı. 1790 da 4 milyon olan nüf 190 ha doğru 23 milyonu geçiyordu. Bunun 13 milyondan fazlası Avrupadan gelen yeni muhacir lerdi, Avrupalı muheeirler şa, yanı dikkat safhalar geçirdi. 1790 dan 1820 ye kadar, otuz | yıl içinde ancak 200,000 muha- cir geldi. Bunun bir çok sebep. leri vardı: Amerika ha sahibi Avrupalılar da pek az malümat ,, Gazeteler az ve pahal Herkes gaz merika hsberlerini takip edemi. yordu.. Muhaceret içi vasıtaları a7, bulunabi! pahalı ve çok ağırdı, Ame: v “ir kafilelerini çeken hâdi- sler, 1830 ye doğru biribirini takip etti: 1846 , 1847 yıllarında İrlanda ds müthiş bir kıtlık oldu. Aç İrlandalı muhacirler, kendilerini kabul eden memleket olarak yal muhacir | ik devletler Misisipinin ö- | 'eni Mek- İ ter nız Amerikayı buldular, 1545 de Kaliforniy: | altın mödenler a zengin ildi, Bir raperestler de altıma Bunu, lenlerin keşfi, wt arasında munia zam ticaret o yollarınm kurulması, Almanyada ve İngil, | terede nüfuz artması takip etti. 1550 den 1905 yılına kadar Ame- İrlandalı, 5 milyon Alman, 2 milyou İngiliz, milyon dâ İskandinavyalı, yan ve İslav muha. | cirler geldi, Nihayet Amerika- İ daki nüfus artmasiyle de Birle. şik devletlerin nüfusu 80 milyo- İ mu buldu. Hükümet sayısı da o, tuzdan kurkbeşe çıktı. Gelen muhacirlerin hususi bir | de kıymetleri vardı. Hepsi sah-? | teşebbüse ve icat edici zekâya sahip, nefsine güvenen, cür'et kâr, cesur insanlardı, Bu suret, le, şimali Amerikada, genç ve dipdiri bir millet vücut buldu. AMERİKADA ESİRLER MESELESİ... yeni ve Ameri, Genlik İstiklâl muharebeleri parken ,on üç hkümet insan ti, | / Kuruş tarihi Şube ve Aj Zirai ve ticari “er nevi Para lriktircülere #XX00 liro ikramiye veriyor 4 uded 1008 Uralık 1.D06 Ürn İT EE Ve “las “ , 10 , Ane DIKKAT Hasaplarındalkı #üşmiyenlere Kramiye Beşi”“'er: 1I Mart, 1) Haziran rinde yapılır Beher gede otuz iki Bra diyar mahalde kapalı sarf eksilteiasise Ki emi liradır. Nümune kominyonumuzaa va Istanbul Ja ı site günü saat 1 ZAMA) (2569) sitrnalma İ ver. İsti bumuza verm Er tabir misyon e kad bir miktar zenci esir vardı, 1790 da yapılan bir nüfus sayımında 700,000 esir tesbit edilmişti. Bu- nun kirk bini seki; metleri hudutları İl cenup hükümetinde ise esir vardı. 660,009 Şmalde iklim Avrupa iklimine benziyordu. Avrupalı müstamer- ler burada kolayca iftçijik ede, biliyorlardı Bundan başka, şimal bükü- erinde sanayie ziratten faz. la ehemmiyet veriliyordu. cenup raat sahası ciftçinin ise, zengin bir idi. İklim, Avrupalı yabaner olduğu nebatlar 3: tine, şeker kamışı ve pamuk raatine elverişliydi. Zenci esir- ler, Avrupalr gifteinin elinde kıymetli bir toprak amelesi idi. Amerikada esaretin ilgası me, İ selesi, ön dokuzuncu asrın orta- sında Birleşik devletlerde dahili bir harbe sebep oldu. Bu dahili harp, Şimali Amerika tarihinin kaydettiği en bilyük ve tehlike, li buhrandır. Bugünkü Ameri- kan demokrasisi bu büyük buh. ranın sonunda kuruldu. Türkiye uvumauriyeti ZiRAAT BANKASI 1585,'— Sermayesi; 1s adedi: 265. 140 UYU GU Türk Lirası banka muameleleri, rant Bankasmdı #umbaralb ve ibharmz Lasârrif hesem—ain Sv W Uran pulunamara senede 4 defa “ekilecek kur'a (e aşağıdaki pilns göre Grümiye dağıtılmcaltır. 100 Aded 54 tralik 5000 lr 2 , 8 , 4, wd SE parmar bir sene içinde S0 Hradan sşağ 5 40 taziasiyle verilecektir 2) #vAL, Mi Bizipelikinın tarihle. Jandarma G. K. Satınalma Komisyonundan: göllen üki bin kürklü kaput 1 nizân 94) pazarteai günl mat 16 dn Ankarara komlayonumurun bulunduğu ekber, ik teminat dört bin dört yüz ir Evsaflı şartnamesi Ankara dün (320) kuruş bedelle alt. teklif mektuplarını korlayna - | terine “Feryadı Andelip Xi (Baştarafı 8 üncüde) Anadoluda söylenen üçlü ve bir bağlamalı şu parça da en nefis bir bülbül türküsüdür: Bülbül! ne ötersin çukur ovada? Esin şohin kapmış, kendin burada! Kendim gurbet elde, gönül sılada, Ötme garip bülbül, gönül şen değil! Bülbül! Ne yatarsın bahar erişti, Kırmızı gül koncasma kavustu, Sılada, sevdiğim aklıma düştü, Ötme garip bülbül, gönül sen değil! Bülbül! Ne yatarsm? bahar, yuz geldi; Bizim göle ördek geldi, kaz geldi, Sılada sevdiğim benden vaz geldi! Ötme garip bilbil, gönül sen değil! Bülbül! ne yatarsın? baharım vakti! Yıkıldı gönlümün sarayı, tahtı? yledir âlemde aşkım bahtı! Ötme garip bülbül, gönül sen değil! Bülbül! Hiş durmayıp cizan edersin, Bir an âram etmez, her an edersin, Aşıkların bağrmı püryan edersin, Ötme garip bülbül, zönül sen değil! Gülün nazla ömrü gelip geçiyor, Bülbül'kafesinden kaçmıs, uçuyor, Keran — yükünü almış, konup geciyor; Ölme garip bülbül, gönül sen değil? Halk arasmda söylenen sözlerin, teşbihlerin istiarelerin de en ül ve güle ai doğmuş bir çöcüğü, severiz. Büyüyü, “Maga diye konuşmaya (o basinyınca lah! Bülbül kesildi!” sözü dudak. larımızdan Eksilmez, Güzel sesli biri bir sarkı, gazel okuduğu za- man sarfettiğimiz yegâne iltifat sözü sudur: sakıyor! satkâr kuşu, ar değilr garplılar da s0- Garplılar da mevzun ötüş- hayran olmuşlar, terennüm. lerini © alkışlamışlardır.. İngilizler şu udi takmışlatdır: Gece rler, Kuşlar hakkındaki tetkikatiyle #amılan bir Fransız, (Döpon Döne. mur) bülbül hakkında $u malümatı veriyor: Bülbül üç şekilde öter: Birinci ötüşte yalvaran bir ola vardır. Ev- velâ takataiz başlar, kuvvetsiz bir ifade ile devam eder, Sonra pek kuvvet #akımalar karıştım ve uzun demlerle ötüşüne Bihay rir. Bu çok tesirli, deli dir, Arada, sevgilisi , te seslerle bu güzel . besteyi, bu lâ- huti nağmeleri köser, arkasından mahcup bir ses duyulur: - Ol... i O saman dişi, kaçan, erke ko- var, iki sevdalı daldan dala uçar. Erkek kesik, çabuk, kuvvetli kuvvetli öterek kovalamaya baş - Bu, hiddet ve asabiyetin ver- diği bir ötüş ve kovalama iannec'. lir, Fakat değildir. Dişi buna “Mon ami! ami!” diye cevap v2 rir, Bu bestenin, ötüşün ikinei kKis- mudır, Nihayet yuvada zürriyet” yetiştirme çifler en mühim bir brleşirler,. Bu devridir, Ve vazife sayar Arada öterer, Fakat bu eli ii ziyade bir aile ko. nuşmasıdır... Dişi yumurtlayınca, erkek yuva am yakımındaki bir dala çrkar Ufak harsketlerle dalı sallar, bazan ka, natlarmı hafif hafif çırpar, tatlı bir ahenkle ötmeye başlıyarak &- gini eğlendirir, bu suretle kuluçka müddetinin. sıkmtılarım Unuttur. maya çalışır. Bu üçüncü ötüştür., Mişle bülbül hakkmda su hük. mü veriyor: “Bülbül, sahatkârdır, artisttir. Bütün kuşlarım içinde yegâne ses hiliki, nsğme mlbdiidir. Onun # sinde bütün kuşlarım mağmesiri vardır. O bunlara Yi katar, “Vahşi, çekingendir, fakat hile- kâr değildir. Yalnız başma seys. hatlere çıkar, Kendisini dinler, neresi sesinin skaine müsaltan © rada yerleşir. Orada sanatmı gös terir, sesine yine kendi cevap ve. rİr. Çok asahidir. Kafesteyken gündüzleri wein uzum uyur. Sonra | cirpinir, bazan uyumadan çırpınır, telâşir hareketlerde bulunur, Hem iyi, hem yırtıcıdır, Anasız, babasız yavrulara ana gibi muamele eder, bakar, sever, besler, "Yavrular babalarını dikkatler dinlerler, ondan (istifade ederek, #eslerinin falsolarmı çalışırlar, Nağmeleri yumuşatmaya güzel bir manzaradır.., Musikide bülbül sesini taki etmek kabil değildir, Pek çok m sikişinas notasını almaya uğraş mişiarea muvaffak olamamıslsrd'r Bülbül sesini ancak insan tx dehiliyor, Bizde, bülbül sesini tak» lit eden birçok sanatkârlar yetiş- misse de, Kadıköylü okuyucu Ke- nanm ayarmda hiç kimse müvaf- fak olamamıştır. O bu sahada tek insandır, “Sarma bülbül kondurmuş!,, ye lisanımızda bir söz varsa da, na raslamadık. Ben çok kiymetli icrakârlur dinledim. Tanburi Ra. mix paşazade Ali bey, tanburi Beylerbeyli postahane memurlas rmdan Fuat bey, udi Nevres, wdi İ gümrilk memurlarından Galip bey İ babamın dostlarındandı. Ve mw. hakkak haftada üç dört gün Çam. İendaki övimizde, Rumelihisarın daki yatiik”vu “Kartalda Köşkü müzde toplanırlar, saz âlemleri ya» rdı, Çok defa da öküz araba- Ale mağ na gider, hafta» di» retli ye üriat sanat ci Vesil de iştirak ede Jeri arâtinde, bir gün saz'- kondürmus #sanatkâra rastlamadım. Fasıllarda, bülbül gisi okuyan hanendeler de vardı: Meşhur Ne dim bey, Kaşı yarık Hüsameddin i besteler | düzeltmeğe | çalışırlar, Bu hakikaten görülecek bey, Beylerbeyli postahane “ie- murlarmdan Ziya bey, Enderun « Hüsnü, Nedim bey» ki Üsküdar. da Aziz Mahmut efendi dergâh: minaresindo sali verdiği saman » sabahm sessiz zamanında « Bi şiktastan işitilirmiz! Ben, yalnız sazının yanma bül bülü getireni gördüm. Çamlıcada bizim evdo,., Bundan 35.39 yıl eve O aksam babamm 50 yillik dostu olan ve hayatınm sayısız yi ları bizim evde göçen üstadım Ab. met Rasim de bizdeydi O bu vakayı şöyle anistır; “Bizde sazıma bülbül köndür muş diye yadedilen esatzei »iusiki» den kimse görmedik âma, #aznm yanına eslbedeni gördük, Müte“, veffa kemençeci Vasil, ahibbadan hin Bağlarbaşındaki köşkünde larken bu mürgüneva aşinğnmi 3 sdım ötede büyümüs arpalas rın saklar üzerinde uçuştuğunu seyretik. O çaldı, bu çırpmdı i- (Makalât ve musahabat; seye 92) Münir Süleyman Çapandğlü BORSA 7 NİSAN — 1941 Kapanış A 120. Stertin Dolar Pre. Liret İsviçre #e Florin Rayişmark Belga Drshmi Lora Çek kronu Feçela Ze İsveç kronu 100 Rubir İkramiyeli Ergani Anadol demiryolu himse senedi yüzde 00 8 -4- 194777 13.20 Karışık takvimi program, (1950 “#wm heyeti 18,08 Cazhand 2015 Radyo 1830 Çiftçinin güze kesi, saati 20,45 Salon “or 1845 Çiftçinin kestrast saati 7140 Konuşma 19.00 Tango ve o 2145 Kisi car Türk mizi 1930 Ajans gi köre 19,45 Zirant 220 Ajans Istanbul Komutanlığından verilen Harici Askeri Kıtaatı ilânları seher kilom 49 kuruşlar 20.900 tinsima kurtlayonundu. pazarltıcla günü saat 16 rin belli vakitle kamisyuna g ri, kilo toz seker Çanakkalede askeri sa, atın almacektır. İhalent 144.941 pazartesi 9600 lira teminatı (245 2750) u AEP YA RMİMIR A a ia # T.iŞBANKASI Küçük tasarruf hesapları 1941 ikramiye plânı #ŞİDELER : 4 Şubat, 3 Mayis 1 Ağuston, 8 İkineiteyrin tarihierinde yapılır. 1941 İkramiyeleri 1 adet 2000 Lalrk 1000 — 2000.—Lira inen İŞ Pi KESARİ AŞFB, İDARESİNİ İKRAMİYELİ Istanbul Belediyesi ilân ları Pibisesi ve yatacağı yer belediyeden temin edilmek suretile ve ayğf yirmi lira derede temizlik işlerinde çalıştırılmak Üzere amele atmaca” Taliplerin Cağuloğlunda Belediye temizlik işleri müdürlüğüne müracsat meleri. (2104) Ankara Jandarma satın alma ölesi öle ÇİFt en beher metres'ne yüz alimiiş beş kuruş fiyat tahmin edilen an SİT bin metre yazdık olim kum misyonumuzun bulunduğu mal maş tok en verilirse miktarı (82090) 21 nisan 841 günl saat 18 d4 Ankarsds 105 kapalı zarf eksiltmenile armacakitır. Bİ wi e metre olup metre fiyatı GE kars #soasngeg yes FT EİLLLLELESONEEFSLASYI EE
