13 Nisan 1939 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

Din'edilderimiz - 1 Dinliyeceklerimiz | Dinlediğimiz Dinleyeceğimiz - Meşhur bir Çe Klas hayal ! Yarın (cuma) Türkiye saati İle akşam saat 8,10 da Stüttgart (Orta dalga 522.6 metre) istasyonundan komik operaların en gü- zellerinden biri sayılan bir eseri dinleyebileceğiz. Meşhur Çek bestekâr Smetananın komik operası olan (Satılık Kız) çingenelerin hayatını çok kuvvetle canlandırır ve Örta Avru- pa musikisine çok güzel melodiler vermiş olan Çigan musikisinden havalar taşır. Smetana bunu, memleketleri - bugünkü gibi- yabancı idaresi altında bulunan bir devirde yazmıştır. Onun için Çek milleti bu &serde kendi ruhunun hür bir ifadesini bularak onu âdeta bir milli eser olarak terennüm etmiştir. Diğer taraftan (Satılık kız) Avrupa musiki dünyasında dx büyük bir eser telâkki edilmiş ve klâsik bir kömik optra olarak kalmıştır. (Satılık kiz) ismirklen de anlaşılacağı gibi, her memlekette eski zamanların baş faciasını doğuran bir meseleyi mevzuu bahso- larak almıştır! Kız başkasını seviyor, anası, babası onu başkasına vermek istiyorlar, ” Gene bu gibi eserlerde olduğu gibi, kız, bir çok maceralardan sonra, arzusuna muvaffak oluyor ve sevdiği adamla evleniyor, “ Ateş böceği ,, ve “ İlkbahar ,, Cumartesi günü. Türkiye saati ile gece 10,30 da Strasburg (Orta dalga 349.2 metre) ve diğer bir çok Fransız istasyonları : Chavrler ile Stravinskinin eserlerinden mürekkep bir konser neş- k ; i redecektir. ii y - Bu iki bestekâr son asır musikisinin birer büyük simasını teşkil © Meşhdie Alman opera artisti Ma. | etmektedir. Bilhassa Rus bestekârı Stravinskinin çok büyük bir 'ria Cebotari cumartesi akşamı sant! şöhreti vardır. Onun için, henüz genç olduğunu pek güç hatırlaya- » da Brüksel 2 radyasile neşredi - | biliriz. Bununla beraber Stravinski musikie yirmi yaşından sonra “lecek olan, Mozart'm “Seragllo,, ©-| başlamıştır. Buna da sebep, babasının onu hukukçu olarak yetiştir- — perasmda rol alacaktır, mek arzusudur. Bestekârın, babası bir opera şantözü idi, Mesle- ğinden şikâyetçi olacak ki, oğlunu başka bir iş sahibi etmek isti yordu, Belçika ozers srtiatlerinden — dam Belloy dün nkşam (çarşamba) Brüksel radyosu !le neşredilen ope- radakl “Islah olan nyyaş” temsi © me İştirak etmişlir ya Bununla beraber, oğluna musiki öğretmekten de kendini ala- mıyordu. Arzusu,” küçük" Stravinskinin hükukçu olması, fakat bu tahsille beraber, ayni zamanda musiki terbiyesini de kazanması idi. Tâkin çocuğu gerek hevesi, gerek istiladı musikiye doğru gi- diyordu. Devrin büyük Rus bestekâr: Rimski Korsakov, onun bu istidadını gözü ile görmüş ve çocuğun hayatırı musikiye hasretme- sini tavsiye etmiştir, <j Bunun Üzerine, babasının arzusu hilâfma, gene çocuğun için- deki istidadın dediği oluyor ve Stravinski 1908 de ilk konserini vererek kendi eserlerini çalıyor. Bunlar arasında bilhassa (Skerzo Fantastik) i çok beğenen üstad bestekârlardan Diyagiler genç mu- Bikişinasa (Ateş kuşu) baletini yazmasını tavsiye ediyor. Ondan sonra daStravinski "“Petrusko,, “İlkbahar,, gibi eserle- j rini veriyor. Bilhassa bu son eser Paris ve Londra musiki hayatında #* İbüyük akisler bırakmış, bir çok münakaşalara yol açmıştır. Bir çok üstadlar, genç Rus be$tekârıtın eserini takdir ederken, diğerleri, beğenmekle beraber, onun böyle büyük bir muvaffakıyetini kabul etmek istemiyorlar, kusur bulmıya çalışıyorlardı. i. 'Nevyorktak) Metropolltan opers- 150 inci temsilini geçenlerde z P Stravinski üzerindeki münakaşalar musiki tarihinde, #aima meşhur sinema, tiyatro VE| yatrlanacak bir hâdise olarak kalmıştır. artisti Lily Pont sevdiği bir Münakaşalara bilhassa mevzu olan “Ateşböceği, ile “İlkba- kâr maymunla beraber görki ie har cumartesi akşamı Pariste verilecek, Strazburg ve diğer bazı >< “ Fransız İstasyonları ile neşredilecek konserin proğramına dahildir. “Telli telsiz... Radyolarda müşkülâtı giderecek bir usul Almanyada telefonla radyo reş-| mubaberesini de telsfondan mü - riyatı nakledildiğini geçenlerde yaz | kemmelen dinliyebiliyorsunuz, mıştık. İngilterede de ayni siste -, İngilizlerin “Teli min lathik edilmesine karar veril- garib bir isim verdikleri bu Bitiyor musunuz? — 1 — Meşhur musiki öle L mülcini Stradivarius hayatı mid. detince kaç âlet yapmıştır? © 2 — Radyoda iIk şarkı söyli. | yen meşhur bir sanatkâr olarak |Enriko Karuzo rilmekte - dir. Şantör sesini ilk defa rad- ne zaman ve nerede işit. tirmiştir? | 3 — Oğlu Enriko Karuso lik defa radyoda nerede ve ne za, işitilmiştir? 4 — Chopin kaş yaşında öl müştür? 5 — Mozart keç yaşında vef| ngi sene ölmüştür? Cevapları : 1 — Stradivarlus 1000 den musiki âleti yapmıştır ve rdan bilhassa kemanları burdur ve bugün birer anti- eşya gibi kıymetlidir. 21910 da Nevyorktaki letropolitan operasında “Tos- i” nin temsilinde, 3 — 1037 toşrinsanisinde Nev. usu) te Tanliyete! gecer; küllerinden * birinin | hallolunacağı anlaşılıyor. Zira yine bir yazımızda anlattiğımiz gibi, oObugün bütün memleketleri biribirinin radyoların, idan şikâyete sevkeden pey, neşri yatın, dnliga uzunlukları üzerinde çarpışmasıdır, Orta ve uzun dalga | üzerinde 110 İstasyon çalışabileceği halde buğün dünyada bu sahada neşriyat yapan 310 istasyon vardır. Telefon teliyle evinize kadar £€.! Onun için dalgalar biribirine kârışı len $u radyo neşriyat: rağyonuza ; vor, istasyonlar yalık sesinden igi - bir telle naklediliyor ve siz yine 0-İ tilmez oluyor. nu, radyodan geliyormuş gibi din-İ Buna çareyi her istasyon kuvveti liyorsunuz, nİ arttırmakla buluyor. Çünkü baş- Bu neşriyat telefon muhaberesini ,ka türlü kendi gesini işittirmenin de hiç bozmuyor, radyo meşriyatını | İmkAer yoktur, radyodan dinlediğiniz gibi, telefon Telefonla nakil usulü Otasmmüm Anlattığımız gibi, bu usul, iyi gitilmiyen . istasyonları o dinlemek İftrtatını elde etmek İçin balunmuş- İtur: sesi iyi gelmiyen uzak bir is- tasyonun neşriyatı telefon merke-, zinde kuvvetlendiriliyor ve evinde telefonu olanlardan istiyenin hattı. na bağlanıyor, 5 k 04 — 39 yaşmda, © diğ 5 — 1701 de, 35 yaşımda, telsiz, diye! miş ve P. T. T. idaresi bu husus. sayesinde radyonun bugünkü müş .! ik eserler k bestekârının Satılık kız! | öneriniz) Turino grupu istasyonlarının (Turino No. 1: Orta dalga 263 metre: Milâno No, 1) pazar gün sâat 6da feşrettikleri senfonu konsere meşhur Fransız piyanisti Alfred Gortot da iştirak etmiştir, Romajaki Ariano tiyatrosunda verilen bu konserde Chopin'in Cor- tot tarafından yaptaln değiştirmeleriyle sölninör konçertosu ve Ravelin (Şehrazad) ımdan sonra “Beetboven,, in mibemol konçer- tosu çalımmıştır. Beethovenin piyano için ve numaralı konçertosu olan bu esef aynı zamanda “İmparator,, ismini taşır ve bestekârm piyano ve orkestra için yazdığı beş konçertonun sonucusudür. Puccini'nin. bir eseri temsil edildi Puccini'in “Altın garplı kız,, ismindeki operası pazar günü Napolideki San Carlo tiyatrosunda temsil edildi ve Napoli gtupu (Napoli No, 1 orta dalga 230 metre; Floransa No. 1 orta dalga 491 metre; Roma 3, Bari, 2, Milâno, Torino, 2 .Cenova 2) radyoları ile neşrolundu. Opera David Belasconun aynı isimdeki tiyatro eserinden İtalyancaya bir Bibretto “Opera eserinin metni) olarak çevrilmiş” tir. Puccininin bu operası 1910 da Nevyorkta ilk defa olarak temsil İ Düşes dö Vindsor'un itirafı İngiltere kralmmı kalbini çalıp, onu tahtından dahi vazgeçirecek kadar aklmı başmdan almış olan güzel Valiy Simpson izdivacından- beri hiçbir kimseye bu yeni vaziyo- H nasıl kabul ettiklerine dair bir & tirafta bulunmamıştı, Bu defa bir öğle yemeği esnasında (Odüşes dö Vindsor genç bir Amerikalı gize - teciye şu sözleri söylemiştir: — Kocamla get iz sade ve basit hayatım matbuzu alikadar edecek hiçbir tarafı yoktur. Bu ha yat her zaman istediğimiz kadar #a- kindir ve büyük bir huzur içinde geçmektedir. Orta halli birçok çift lerin hayatından daha alelâde bir hayattır. Ben hiçbir zaman kocamın mev- kiine yükselmek ve onun ismini v$ edildiği zaman muvaffakıyeti çok büyük olmuştu, Bunda şüphesiz | tahtını paylaşmak istemedim. Her Caruso, Destin, Amato ve Gilby gibi büyük opera artistlerinin rol 20) o kadar Ani ve o kadar sürat- almış olamâlrı da büyük bir âmil olmuştur. O zamana kadar oy- nanklığı başka yerlerde eser büyük bir öpera sayılmamıştı., Halbuki Nevyorktaki temsilinden sonra (Altın garplı kız) Puccininin “La Bohem,, “Toska,, veya “Madam Butterfiy,, gibi şaheserleri ile yer Bohem,, “Toska,, veya “Madam Butterfiy,, gibi şahesezleri ile bir tutulmuştur. Hattâ bestekârın bu eseri onun pek mahir olduğu me- lodili musiki #tibariyle hepsinden üstün sayılır, Operadaki başlıca kahraman Minni isminde bir kızdır. Dik Conson diye maruf Ramarrez adındaki bir haydudu seviyor ve kerkiisini bir çok maceralara starak, zekâsmı kullanarak onu idam- dan kutarıyor. Sonra altın sşıkk garp, wemleketimlen. başkasbir. diyara giderek ber yeri bir hayata başlıyorlar. Hafif operanın üstadı Gretry “Zemir'le Azor,, ismindeki operanın 4 Üncü perdesi dün (çar- şamba) akşam 1 Brküksel (orta dalga 433.9 metre) istasyonu ile neşredilen Gretry, bugün pek hatırda olmıyan bir bestekâddır. Hal- operasını alkıştan inletmişti, Bir kemanistin oğlu olan Gretry musiki hayatına (kilisede ko- roya dahil bir şarkıcı çocuk olarak başlamış, sonra Romaya tah- sile giderek senelerce orada çalışmıştır. Gretry'nin bir çok hafif opera eterleri vardır. Bunların hep- sinde sadelik ve melodi hakimdir, onun için halk arasmda çok se- yilmiştir, Fransanın ihtiâl günlerinde ve Napoli devrinde Pariste bulunmuş olan Gretry her idare zamanında muyaffakıyet şöhretini muhafaaz etmiştir. Kendisi hafif operanın üstadı olarak tanınmış ve sarayda, yüksek cemiyet muhitlerinde büyük itibar görmüştür. ————————— — 2 -<— Spiker Ne zaman uyur, ne zaman dinlenir? Her gün her gece radyoda ayni | dört, beş saatlik bir fasıla yapa” tesleri işittiğiniz zaman düşün -İrak çalışan İngiliz, Alman, Fran- mez misiniz: $ız, İtalyan, Holanda kısa dalga lar, ne zaman dinlenirler? Başka men hemen saat başında bir a işleri yok mudur? Hiç gezmiye spikerin havadis okuduğunu, On, gitmezler mi7, İon beş dakikada bir radyonun Hakikaten bu, düşünülecek bir neşriyatı hakkında malâmat ver - edecek olursa İstasyonlarm fazla syja o kadar azdır ki, her halde kuvvetle çalışmasına lüzum kel -İ yöddet onların Jâytkiyle istirahat msyacaktır. Her gehirde telefon jerine veya başka bir yere gidip merkezleri radyoya bu yardımı ya, gezmelerine kâfi değildir. pacaklar, telefonu olanlar mevcut hatlarile, olmıyanlar sirf bu Baki! hiçin yaptıracağı tesisatla en zayıf, listeryonları bile evlerinde. güzelce dinliyebileceklerdir. Vekat, güphe- Spikerler gibi, radyo istasyon - larında çalışan daha bir çok me- murlar, mühermdisler, fen adamları ve saire de &yni vaziyettedir. Ve siz, burun için, her Istasyonun, te- bütün bunların istirahatlerine, uy- lefon merkezinde ayrı ayrı netleş- kularına ayırabildikleri zaman pek trilmesi ve telefon hatlma bağlan. azdır. Hele bir iş için, gezme için ması lâzımdır. | başka bir yere gitmelerine hiç | «Diğer taraftan, ayni işi, sesi iyi ç duyulan radyo istasyonları da ya, 'resindeen alacakları izin hallerin. pacaklardır, İngilterede bu hususta de müstesna, da karar verilmiş ve İngiliz istan -| o Adamlarının, senede bir, mun- yonlarınm, uzak istasyonlardan het | tâzam ve muayyen bir müddet ta- leştirme ve nakil yöpmaları, için til yapmalarına ilk karar veren tertibat alınmıştır, İ memleket İsviçre olmuştur. Het Bu G3, rağyolsrdak! müşkülâlu sene yaz ortasında, memleketteki giderecek diğer bir vevldür, üç radvo, sıra İle, üç haftalık ME a A imkân yoktur. Tabil, radyo ida-| le oluverdi ki, ben Britanya halkı. pm hissiyatmm onu göstermek m. tedikleri gibi olduğuna kiçbir za - man İnanmadım. İnanamıyorum. O zamanlarda birçok Yalanlar söylenildi, Bizse o yalanları tek - zib edebilecek bir vaziyette değil - dik, Meselâ o zaman dükün krallık elmeği esasen İslemediği söylenil, di, Bu yalandır, Kral taçından ve Taıtından ancsk hiesiyatile vazife. dini telif ödemediği için ayrıldı. O preris 45 Galken, tabta çıkıp mille- tinin mukadderafina hâkim olaca- ği gin için hazırlanmak Üzere çetin bir şekilde çalışmıştır. Tahta çıktı- ğı ve memleketinde görmek istedi- ği reformları tahkekuk ettirmeğe buki bu Belçikalı bestekâr 15 inci asrın yarısında Paris komik/imkân bulduğu sıralarda tahttan feragat etmeğe mecbur olmasi O « nun için pek elim olmuştur, 1939 RESİMLİ HAFTA'nın İtalyanca derslerini takip ediniz. Bu Ilsanı kolayca elde edeceksiniz. Türk şantözü Saadet — Bu ispikerler ne zaman uyur radyoları gibi istasyonlarda he- |Berlin radyo istasyonları tarafından heşrolunan bir konser verdi meseledir. Bilhassa gümde ancak diğini duyarsınız. Bunların nö-| Uzun milddettenberi Berlinde bu. İ bet değiştirdikleri olur. Fakat fa-|lunan Türk gantözü Saadet İkesva bu |19 »isan pazarteşi akşamı 9.45 de Berlin kısa dalga istasyonları fle neşredilen bir konser verdi, Şantöz bu konserinde Bralıms'in ve Huzo Volf'un şarkılarını söylemiştir. a tl yapıyorlar. 2 Haziraridan 23 Hazirana ka- dar Bern radyosu, 22 Temmuz * dan 13 Ağustosa kadar Bâl rad- İ yosu, 12 Ağustoftan 4 eylüle ka- dar da Zürih radyosu çalışmıyor. Birinin tatili esnasında, kalan diğer iki istasyon programları daha zenginleştiriyorlar, bu $* retle eksikliği gidererek dinleyi- cilerin ihtiyacını gene karşılıyor * lar. Radye d A