23 Şubat 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 8

Ingiliz - italyan müzakeresi Londra, 23 (Husus) — Dün Avam kamarasında harici siyaset meselesi görüşülmüşlür. İlk sözü işçi mebuslar. dan Green Vood almıştır. Hükümet a- *— İşçi partisi bu takriri vermezse vazifesini yapmamış olacaktır. Dün başvekil Çemberlajnı inlerken 938 senesinde İngiliz başvekilinin ağzın - dan nasi) olup da böyle sözler çıktığı. na hayret ettim, dehşet içinde kaldım. | Başvekllin metodu, bizi harbe sürük- | ler. Başvekil Milletler Cemiyetinden ve kollektif emniyetten hiç bahsetme, di. Eden bir iman müdafii idi. Çember. layn iss kör bir iman taraftarıdır. 1. talyaya istikkrazda bulunulmamalı - dır. Böyle bir para bütün demokrat milletlere kerşı silâhlanma işlerine sarfolunacaktır.,, İşçi mebusun sözlerinden sonra baş. vekil, İşçi mebuslarm eleyhteki teza- hürleri arasında kürsilye çıkarak şu cevabı vermistir; — Bana karşı yapılan mütenddid tenkidler, Edehin nutku üzerine hak. sz bazı düsüncelere istinat etmekte dir. Aramızda suitefehhüm bulunması nt istemem. Burada, Edenin hüzurun da şunu söylemek arzusundayım: E denin, enternasyonal htisnüniyet me - selesinin İtalya veya Almanya Te gö rüşmeleri üzerine bir ambarzo konul ması demek olduğunu herhanei bir za man bana söylemiş bulunduğunu hatır lamryorum. Kollektif emniyet hakkmdaki fikri mi de tasrih etmek isterim: Eu müteaddid devletlerin, tecavli zün önüne gecmek ve e“-r. tecaviz basladıysa mütecavizi tedip eylemek çin kollektif hareketler yapmaları sis, temidir. Burada, milletler cemiyetinin buriinkii teşkilâtı ile, bövle bir kol » lektif emniyet verebilmekte olduğuna innnen kimse var mıdır? Müzakerelere girişmenin bizim içir |. bir hacalet teşkil eylediği hakkındak? ve diktatörlere fedakârlıklar yanmak ta olduğumuz hakkındaki sözlere ge linee, bu gibi alaylar ve safsatalar be. ni katiyyen heyecana sevketmemekte dir. Bunlar, yalnız bir seyi bildiri . yor: © da, bu gibi sözleri sövlivenle rin bu memleketin büyüklüğünü tak dir etmedikleridir. İngiltere, milvon iarea ihsanarım hürmet ettiklerinder dolavr, bize karsı yüzlerini çevirmiş b tundwkları bir memlekettir. Milletler cemiyeti, herhangi bir kimseye kollektif bir emniyet vere cek mahiyette değildir. Küçük, zayıf milletlerin bir tecavüze karşı siyanet eğileceklerini düşünerek bizzat ken dimizi ve ayni zamanda bu küçük ve zayıf milletleri hayal inkisarına wğ- ratmıyalım. Zira biliyoruz ki, böyle bir gey milletler cemiyetinden bekle- nemez. Ben, Milletler cemiyetinde kâ- lacağım. Zira, bu müessese yeniden tanzim edilecektir ve bu müessesenin yapacağı mühim ve kıymetli mesaisi vardır. Fakat ben, mzaları teker teker zecri tedbirleri koydurmak salâhiyeti. ni haiz olduğu müddetçe, milletler ce- miyetinin iyi bir iş yanacağına kani değilim. Milletler cemiyeti statlilerin. deki hiçbir maddeyi, hattâ 16 mer maddeyi dahi kaldırmıyacağım. Zi - ra, milletler cemiyetinin, bidayette İs- tihdaf edilen gaye ve vazifelerini hak- kile yapabileceği bir hale geleceğin den ümitvar bulunuyezum. Fakat bugün surasını iyice akirmı. za koyalım ki, milletler cemiyeti, bu. gün bun'atı varacak vaziyette değil - Air, ve hiç kimse de bunları kendisin den bekliyemez. Hâlâ milletler cemi yeti azası bulünün milletlere, göze al maya hazır olmadıkları tehlikeler iin taahhütler tahmil olunmamalıdır. Di - ğer taraftan, başka milletler de bida, yelte ümid”edilen bu emniyeti millet. ler.cemiyetinden beklememelidir. Öyle zannediyorum ki, el ele tutun- mak, hakikati arka çevirmek ve hiç- bir fili harekette bulunmıyarak nu tuklar söylemekten ibaret. olan işçi partisinin siyaseti, eğer takin edilir - ge, bizi harbe sürükliyebilecek bir si, yasettir. Eğer bir hareketle bulunmaz sak, bu feci harb meselesinin karşısın. da kendimizi göreceğimizi düşünen ve bir harekette bulunupsak bunun önü- . | ne geçebileceğimizi tahmin eyliyen bir adam, fizerine büyük bir mes'uliyet al- mış bulunmaktadır. Eğen ben, buğün Yaptığım gibi bir hareket yapmazsam vazifemizi icra etmemiş olurum.,, Çursil kürstü”e Chamberlaindan sonra söz alan Çurçil, İtalyanm karşılaştığı büyük | ; rine; anlatarak demiştir ki: — Güzel bir cephe arkasında, Mu. | solininin çök güç ve fena bir vaziyette olduğu muhakkaktır ve her şey bunu göstermektedir. Birçok defa, tabif usullerin, tabii #seyirlerini takip etmelerine müsaade etmek ve cinayet'er ile deliliklerin ee- zalarımı görmelerini bırakmak, baki . msne bir hareket tarzıdır. İtalyanın dahili vaziyeti, İtalyan diktatörüne muhakkak çok endiseler vermektedir. Italva diktetiirilne buetin, harici bir muvaffakıyet lâzımdır ve bundan do- layıdır ki, Grandinin İngiltere ile gö- rüşmeleri teşci etmek için talimat al mış bulunması kolavca anlesıim. Fakat neden, biz, İtalyan diktatör. nnü yardımına kolavlıkla koşalım. Bu- nu anlamak pek o kadar kolay deği). | dir. Bu vaziyet öyle bir vaziyettir ki, zâmana da kendi rolünü oynaması İ- çin ver birakmalıyız. Çurçil bundan sonra Fdenin !stifa- 8ı meselesine geçmis ve demiştir ki: “Ben, Edenin çok dofru hareket et- miş olduğuna mntlak surette kaniim. İyi ve kötü, hâdiselerin mes'uliveti, bittabi kendi hukukt cercevesi dahilin de hareket eden başvekile ait olacak. tır, Bu son hafta, diktatörlerin simdiye kadar görmedikleri iyi bir hafta ol - naştur. Alman diktatörü, etini bütün ağırlığıyla memleketin #rerine basmış tır. Küçük fakat tarihf İtalyan dikta, törü ise, Edene karsı olan İntikam hislerini tatmin edebilmiştir. Musolini bu iste kazanmıztır. Edenin istifasmın verserii #eniş nes tiesler, cok gayanı tesesiif olacaktır, ! Edenin hariciye nazırlığı devresi, yal. nız çok yüksek bir devre olarak kal mamış, fakat avni zamanda unutul . maz bir devre olmustur... L'ovd Georces kürsüde Çurçilden sonra Lloyd Georges söz almıs ve demistir ki: Eden ve Cranborne aldıkları kahra- manca karardan dolayı tebrike şayan, dırlar. Edenin istifa etmiş olmakla beraber mes'uliyeti nihavet bulmus değildir. Zira, kendilerini idare etmekte ve ken dilerine ilham vermekte devam eyle mesi İçin, İngilterede bütün partilere mensup milyonlarca insan vardır, Hükümet yeni bir sivaset volıma girmistir. Demokrat mem'eketler, ce- #sretini kaybetmiş, telâş ve heyecan İçinde kalmış bir vasivette, bu istifa. dan öolavı müteessirdirler.. Iloyd Georges, bundan sonra Gran- dinin notası hakkında da şöyle demiş. > .— Telefon nazar sahahr gelmistir ve o gün öğleden sonra kebine torlan- mıstır. Halbuki bu telgraf bu toplan- tıda mevzubahs edilmemistir. Çemberlavn sn cevabı vermistir: — Grandi, telsrafın “mealini bana pazar sabahı bildirdi, ben de kabine- ye bildirdim. Baştvekilin bu sözleri frerine Eden ayağa kalkarak demistir ki: — İstifa ettitim dakiknva kader böyle bir te'sraftan bena bshsedilme. di. İtslvan hükümetinden hericive na- zırı sıfativle hisbir resmi malömet al. msd'm. Ancak Cemberlevn menhamı söylemeten böyle bir matümat aldığı- nı söyledi, Hovd Georves: — Ben simdiye kadar ömrümde böy le bir haretet tarzı görmedim. Bu ka- dar mühim bir vesika gelivor da, me- gele Üzerindeki dilsüncesi kendirini is. tifava götürdeek kadar kuvvetli olan herlelve nazırına verilmiyor. Çembarlavn — Lloyd Geores hertm utanılması İzrmre'en bir hareket mi yantığımı söylemek istivor? Wovd Georges — Pvet,, Çerberlayn (h'ddetle) — Bu, benim şahsi haysiyetim ve namusuma karşi bir tecavüz ve ithamdır. Pazar sabahı m HABER — Aksam pestan«r«r«r«a«0«0 © (Halkevlerinin açılışı | (Oy. açılışı münmasebetile telgrafiar Ankara, 22 (A.A.) — Halkevlerinin altın sea yıldönümü dolayısile bülün halkevleri» nin sarsılmaz bağlılığını ve gönülden say. İ oüsinı yüce Şefe sunan telgrafla Atalürkün iâlfettiği cevabı synen neşrediyoruz: Kemal Atatürk Cumlurbaşkanz İSTANBUL Yaratlığınız büyük idealler içinde çulı- sarak göslerdiğiniz yüksek hedefe (o biran evvel varmak istiyen halkevleri bugün aj tuncı yıldönümünü lezahüratla kutladılar, Bu gözel vesile ile de büyük şeflerine inan ve bağlılıklarını bir daha coşkunluklarla tekrarladılar, Halkevlerimizin bu candan bağlılıklarım arzederken yüce lazimleri- min kabülünü rica ederim. Dahiliye Vekili C.N. P. Genet Sekreleri Şükrü Kaya Şükrü Kaya Dahiliye Vekili ve C.H. P, Genel sekreleri ANKARA Cc Kültür sahasındaki © İnkişafımızda mühim bir vazife gören halkevlerinin yıl dönümü (münasebetiyle (gönderdiğiniz telgraflan çok mülehassis oldum. Teşekkür eder ve halkevlerine şuurlu ve nurlu çalış malarında başarılar dilerim. K. ATATÜRK Grandiyi tanıyan bir dostum meseleyi bana anlattı. Ben de kabineye bildir. dim. Eu sözler üzerine birçok mebüslar Lloyd Georges'a sürekli bir surette ba. Zırmışlardır: — Sözlerini geri al! Lloyd Georges — Almıyorum. Ve. $ika hariciye nazırına gösterilmemiş- tir, Başvekil tekrar söz alarak vaziyeti anlatmış, Moyd Georges'a sözlerini geri alması söylenmiş, Lloyd Georges tekrar söyle demiştir: — Hayır, sözlerimi geri almıyaca» Zım. Zira İtalyan hükümetinin siyase. tini gösteren vesika hariciye nazırmın istifası saatine kadar saklanmıştır. Zira, başvekil hariciye nazırından kurtulmak istiyordu. Diktatörlerin İn- giltere harileiye nazırını koğmava iz . metmiş bulundukları —muhakkaktı. Çünkü Eden, İngiliz hükümeti içinde bunlara karşı koyabilecek yezâne a » damdı, Nihayet hükümet namma söz alan ziraat nazırı Morrison V. S. beyanatta bulunmuş ve İngiliz hükümetinin siya- setinin bir silâhlanma ve ayni zaman- da bir uzlasma siyaseti olduğunu tas. rih eylemiştir. Avam kamarası bunun üzerine işçi partisinin takbih kararı Üzerinde re- yini vermiş ve bu takriri 168 reye karsı 330 reyle reddeylemiştir. Rey neticesinin ilânmı müteakip, meclis toplantısını tetil etmistir. Roma e'çisi Londı aya çağırıldı Londra, 22 (A. A.) — İnmilterenin Roma büyük eleisi Lord Perth, İtafya ile resmi müzakerelerin açılması hu. susunda başvekilden talimat almak Ü- zere Londraya hareket etmek üzeredir. Müzakerelere bu hafta sonunda res. men başlanılmasının miimkün olacağı kuvvetle tahmin olunmaktadır. Eden, Kra'a mührü verdi Londra, 22 (A, A.) — Kral, kendi. sine mühürleri teslim eyliyen Edeni kabul etmiş ve yarım saat yanında &- lıkoymuştur. Hatifaks is başında Londra, 22 (A. A.) — Resmen bik dirildiğine göre, başvekil Çemberlayn hariciye nezaretini kabul etmesini Lord Halifaks'dan rica etmiştir. Löndra, 22 (A. A.) — Muvakkat bir zaman için hariciye nezaretini idare etmeye baslıyan Lord Halifaks, bugün ilk zivaretçi olarak Fransa büyük el- gisi Corbini kabul etmiştir. Müznkere haslayor Londra, 23 (A.A,) — Öğrenikdiğine gü- re İngiliz - İlalvan müzakerelerinin önü- müzdeki kafla nihayetinde Romada Giano ile Perth arasında haşlıyacağı söylenmek» tedir. Perthin yarın Londraya gelmesi bekle- Bilmektedir. Kendisi başvekilden talimat almak ve hariciye nezareti erkinı İle gö- rüşmelerde bulunmak için birkaç gün Lon dirnda kalacaktır. Eden izıhat vereceX Londra, 23 (A.A.) — Öğrenile'Mine #ö- re Eden, cuma atşamı müntehiplerin hu- zurunda bir nutuk söyliyecek ve kendisini istilaya sevkerlen esbab ve avamili izah ve teşrih edecektir. Eden sıhhi sebebler. den dolayı istifa elmiş olmadığını ve İsti- fasının şimdiki siyasetle tâli o derecede e- hemmiyeti haiz bir mesele addedilemiye- ceğini peer edecektir, Ispan; ya Burgos 23 (A.A) — Franko kuy- vetleri, Terucli tarmamile işgal etmiş- ler ve birçok esir almışlardır. Barselona 23 (A.A.) — Cumhuri. yetçilerin kumanda heyeti, Frankistle- rin çemberini yarmağa muvallak ol. muş olduğundan ricat muntazam ol - muştur, Düşmanın yapmış olduğu hücumle- rın şiddetine rağmen hükümetçiler, topraklarını adım adım müdafaa etmiş ler ve kuvvei külliyelerinin Tetvelin birkaç kilometre cenubunda kâin Pu- &rto Escanden mevziinde tahassun et- mesini temine muvaffak olmuşlardır. Concud 23 (A.A.) — Terüel civa- rında, her iki tarafın topçu, piyade, sü- vari ve tayyarelerinden mürekkep bü- tün kuvvetleri arasında yapılan muha rebe şiddetli olmuş ve Frankistlere na- zaran çumhuriyetçiler 25 binden fazla zaviat vermişlerdir. 3009 esir almış'ar Sv'amanka 23 (A.A.) — Fransız Başvekili Cumartesi günü Fransız harici siyaselini anlatacak Mini Müdafaa işleri yoluna konmaya çalışılıyor Paris 22 (Hususi) — Nazırlar meclisi buğün reisicumhur Lebrunun riyaselin. de toplanarak harici ve milli müdafua iş- Jerile meşgul olmuştur. Toplantıda horici- ye nazırı Delbos son bâdiseler hakkında izahat vermiştir. Mecliste, milli müdafaa nazırı Dalndier" nin teklifi üzerine milli müdafaa İçin fev- kalâde tahsisat verilmesi hususundaki pro je tasvip edilmiş, maliye nazırı Merehan- den, milli müdafaa için Omüslakil bir sandık teşkilini mutazammın o bir kanun projesi teklif eylemiştir. Taswip o olunan bu projeye vücuda getirilecek oolan bu sandık, 13.998 tarihinden itibaren bülün milli wüdalaa masraflarına bakacaktır. Muhtari yeli haiz amorlisman sandığının prensiplerine göre ihdas edilecek olan bu sandık bir mari 1938 farihinden itibaren milli müdafaa masarifini temine memur olacaktır. Hava nariri da muhtelif kararnameler imza eltirmiştir. Bu kararnamelerden bir tanesi, hava ordusu genel kurmay relsli- ğine general Vuilleminin tayini, diğer biri de huva ordusu teknik genel müfettişliği teşkilâtı hakkındadır. Bâşvekil Şolan, mebusan meclisi korl- dorlarında, harici siyaset üzerindeki mü- #akereleri meclisin cuma (o ve cumartesi günleri ruznamesine koyacağını ve cu- martesi günü akşamı hariel siynset hak- kında bir nuluk söyliyeceğini bildirmiş» tir. © Çin - Japon hardi Br Buşlarafı 1 incide rüşmlş ve kendisine, Almanyayı Man- şukauyu tanımağa sevketmiş olan &€- bebin ne olduğunu İldirmiştir. Safir, resmi Çin mahallinin hoşnut suzluğundan bahsetmiş ve Bolşevikle- rin tesiri altında olduğu iddia edilen Çin hakkındaki ithamları reddeylemiş- tir. Iki faraf arasında şiddetli bir muha'ebe Hankeu 22 — Çin ajansı 22-2.938 tarihile bildiriyor; 'Tsinpunun cenup bölgesindeki Çin kıtatı, şiddetli mukabil taarruzları sa yesinde geçen hafta terk ettikleri Hu- ay nehrinin şimal kıyısına tekrar var- mışlardır. Nehrin şimal sahilinde çıka- rilan 10,000 Japon askerinden üç bini ölmüş ve geri klanı cenuba doğru çe- kilmiştir. Binden fazla Japon askeri Frankist “Huayuanı terketmiştir. Şimdi Japon- Jar hüzumlarını batı cihetinde Hopei istikametinde şiddetlendiriyorlar, Ha » len Hopelnin 60 mil doğusundaki Ta- şaşlende mühim bir muharebe vuku bulmaktadır. Tsining, Çevsicn ve Li- seghslatiendeki Japon kuvvetleri mü- him miktarda takviye almışlardır. Bü- tüs bu noktlarda ve Sinhsiang ile Ping han civarlarında muharebe şiddetle de- vam etmektedir. Janonlar br kale zmteltler Domsl ajansına bi'diriliyor: 2 ŞUBAT — 198 di: oİsy anı kuvvetler, y esir almış Terutlin zaptından sonra şimdi bU rin beş kilometre cenubunda V©”J makta ve Valansiya yolunu t mektedirler, Almanya da Isyanyadaki Gönül ülerini çekecek Londra 23 (A.A.) — öğrenildiği göre Alman maslahatgüzanı B vo ma, İngilterenin İspanyadaki gö” lölerin çekilmesi hakkında yapını$ duğu teklifleri Almanyanın kabtl miş olduğunu Hariciye nezaretin? dirmiştir. Bu teklifleri, B. Gi velki gün kabul etmiş idi. Franfo ile Avusturya ara daki resmi münüsebet Viyana 23 (A.A) — Hüküm Barselona, Madrit ve Veransi: Avusturya konsolosluklarının K8P masını emretmiştir. Avusturya bun böyle yalnız Franko İspanyasile münasebetlerde bulunacaktır. - Mercan c.nay? ge Baştan , inş, kavgacıları güç halle ayırmıştı” Arif Hasanın bu müdazlesine fen? de kızmış! — Allikadar olmadığın işe ne kar sun bel Yoksa sende mi belâ (o srıp9 demiştir. Arif bu sözlerle de hiddeti nememiş, İlasana hayli küfretmiş, dn da şöyle demiştir: — Ben sans he mal olduğunu rim, Arif bu sözlerden sonra sokağa ©* Hasanın yolunu beklemiştir. o Yarı. sonra da Hasan Mercan yokuşunun yol ağzından geçerken Arif kalabalik sinds arkasından yelişmiş, ikâ el ale$ kaçmıştır. Kanlar içinde yere yıkılan Hasafx yozinin fırını önüne kadar sürümü. ka yerine koşan zabıla memurlar fından bir olomobille Cerrahpaşa h sine kaldırılmışsa da yolda gi müşlür. Kalil iki saat sonra n Çocuk katili tevkit did Üvey çocuklarını döğüp, yüzlerisi şe tulan ve afyon yulluran esrarke$ İsnunde birisinin yakalaudığım ve ait amldmatı dün bükün taisilâtile tık. Tahkikata e! koyan müddelumum! * avinlerinden Necati dün saat on yel doğru İşini bitirmiş, maznunu sz gündermişlir. Salih bir müddet rinel sulh ceza mahkemesine Ur, Reis evrakı okuduktan sonra Salihi. diyeceğini sormuşlur, Salih gayet bir halde şöyle cevap vermişlir; i — Bana iftira ediyorlar. Hepsi İŞ bakın anlatayım: Şimdi yaşadığı yemin eski kocası koçukçı İmiş« dil nıp hapse alılmış. Ondan.biri dör üç yaşında iki çocuğu olmuş. e yaşan le on baş gündenberi beraber Y' başladım. Çocuklarden Nejat geceleri çok si Bir gece arkasına merhem sürdü dar, — Merhem deri, esrar içirmişsi"” ra da pişman olup küçüğünü kus! sun. Büyüğü ölmüş? — Yalan! Den zalen esrar semt defa çektim. Büyük babam ha ağzıma koymadım. — Necaliwin başını de yaralar açmışsın, — Hayır. Ben yara açmadım- “del a eskiden vardı. Geçenlerde açmı$ ri irini boşaltmışlık, Dir gece ©“ Cevat: s0 — Ağn üşüyorum dedi, O bari pi di. Zavallı şimdi ölmüş. Her Daya sın diye Kucağıma aldım. doğru tullam. Bu rn m yı İstedi, Verirken çocuk 8! de eğilmişti. Yüzünü yakm “ame ateşe tulmufı yi sesini çıkarmadı. w — Nasıl çıkarsın, Ağım elinle a mışsın? tekir” — Hayır kapamadm. Sonra | a tutmak istedim. ıh ih dedi. ne baktim ki yanmış. getieesini Hökim Reşit bu sorgi zi kif kararı Dalai çocuk kali kifhaneye gönderilmiştir. — bal çala! pe Erenköyde Bostanci 68İ rende ran Mbinkaralisasl. gen dün akşam Bostancıda aranın nm bahçesine giri bise çö bal çalarken arılar nu satmıştır. peri” H , her tarafı şiş m yakalanmıştar. Hasan *€ Tokyo 22 (A.A.) — Changtch'den am Jemon kıtaatı Sarı nehrin 16 kilomet re şimalinde kâin Hovaiking (kalesini zaptetmişlerdir. Yüz yar alık. : Bir martlan itibaren yeni 30 vali tedavüle çıkarılacaklır?