25 Ağustos 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Manevrada gördüklerim: Neş'esine Trakya kavuşan Yazan: Nizamettin Nazif "Morhaba Hüsin, merhaba Mıstaa!" Ordusunun modern silâhlarına ba. şinr dayamış, endişeden uzak, uyuyan Trakyanm ovalarında ( keçiler, buza ığırlar ve oyunl. lar,.. Tepelerde taylar, gir sürüleri... ara gömülmüş İri manda. larım bo ördekleri konuyor. Sırtlarından havalanıp sırt. larına konan & dalar an bir aerodrom vehmi v telleri kırlangığlar, ker. sağanlar ve kumrularla Serin g muzlarına yaban e bu ma: solda, ilerde, geride, her ta. rafta sürü sürü keklikler, üveyikler, ağackakanlar, sülünler görüyoruz. Her tarafından kaplumbağalar fış. kıran meşe korularından — köylere ve köylerden harmanlara, bostanlara, or. maanlara dalıyoruz. Her kilometroda iki tavşan ve bir sansara rastlıyarak yol alıyoruz. Gidiyoruz. Asfalt Üzerinden uçarak gidiyoruz, Bu aafalt, bir yıl sonra tam 240 kilo. metro uzunluğunda bir medeniyet da- marı olacak, komşu devletlerin top. raklarma dayanacak, Sonra her iki yanmdan Trakyanın her tarafına kol. lar salacak, bütün Trakya goseleri asfaltlanırken bu yol bir misli daha genişletilecek, Türkiyenin Avrupada ilk otostradı bu olacak. Ben eski Trakyayı çok iyi bilirim, Küçük çocukken tanidığım Trakyayı, yani Abdülhamid imparatorluğunun esir köylülerle dolü Trakyaamı Meş. rutiyet devri Balkan harbi delâletiy. le berbatlaştırmış, umumi harb yılla- TI vasıtasiyle ezip yıkmış, soyup so. ğana çevirmişti. 1918 mütarekesini takip eden yabancı tagallübü ve istilâ Gdevresi ise bu mübarek vatan parçasını ağa. emdan, otundan, damından, ocağın. dan, kuşlarından ve davarlarımndan irini kovalıyan tehditler, ta. kümler ve soygunculuklar Trakya. da oturan Türkü canından - bezgin, nez, konuşmaz, koklamaz, yemez, içmez, uyumaz, bir garib mahlük ha. line sokmuştu. General Franşe Despe. re'nin Galata rıhtımında ö mahut “ak ata binmek tuhaflığı” nı irtikâp ettiği günlerin bu Trakyasını hiç unu. tamam, Onu, sonra, Gazi Müşir Mus, tafa Kemal bize bir daha kazandırdı. | Zı gün gidip gezmiştim. Nekadar bit. | kindi! Yalnız gözlerine bir parça fer, bir parça parıltı gelmişti. Daha son. ra, 1931 de büyük bir kasırga Edirne | minarelerinden birçoğunu yıklığı a. | man yine bir gazeteci sıfatiyle bura. | İara gelmiş ve fırsattan istifade ede- rek Tekirdağını, Mürefteyi, Şarköyü, Çerkeaköyü, Çorluyu, Babaeski, Hav. za ve Lüleburgazı gezip görmüşlüm. Nerede o 1324 ün Trakyası? Nerede © 1828 . 20 un Trakyası? Nerede o 1918 ve nerede o 1923 ve 1931? Manevraya çıkan 80,000 askerimi, zi, memleketin her tarafından otdu. muzun merd çehresii tanırmağa ko- kan 100,000 Türkü, bütün Tİstanbul gazetecilerini ve Asya ile Avrupanım 24 milletine mensup kurmay subayla. şhad ederek söylerim ki; —1937 sonbaharında Trakyamız, aruağyar” a, canlarını cumhuriye. te nezretmiş ve gönüllerini Şefe bağ. lamış olan bütün Türklerin göğüsle. rini kabartacak bir manzara göster- miştir. Trakya — meralarında — ot bitmektedir. — Trakya köylerinde soğuk ve yağmur işlemez dam var. dir, Durmadan tültten ocak vardır: ağaç vardır. Havalar kuşlarla, ovalar ve sırtlar davar doludur. - Köyler, yollar, ağaçlar, çitler ve damlar Trak. yalı Türkün yavrularıyla doludur. Taarz ovaları neşeli seslerle doldur. Mak ve ölü benizlere kan, donmuş adale Jere enerji sunmak için; arık tarlala., rı yeşilletmek ve kurumuş pmarları akıtmak mucizesini gösterebilmek için rla cumhuriyet gelmiştir. Trakyada umum — müfettişliğin ku. | rTülmasile beraber — çorak Trakya, nleketin en su arasına katılm bulunuyor. B den, Karadeniz ve Cetuhi Türkiyesine 1,5 yıl kıyılarından, Garbi Anadolud bir a, ktrşımızda si ener. Türk. ve İ d” Türk dölünün, teki hudüdsuz mede yaratma istidadının gaheseri hal'nde endamını ve Trak- ya ile birlikte bütün Memleket cum. huriyet müesseselerine hayranlık ve minnet $unmak için yepyeni bir vesile ve bir fırsat daha bulmuş olacaktır Trakyanın sayısız yıllar içinde adım adım kaybettiklerini iki yıl içinde, bir. denbire kazanış; ş ben en büylük ro. lün Türk ordusu tarafından oynandı. ğına kanilm. | Büyük Erkânıharbiyenin Trakyada bulundurduğu Türk silâhları Trakya- lıya yaşama zevkini vermiş, onda ken. di kuvvetlerine karşı itimat uyandır. mış, ona isnanlık gururunu İade et. miştir. 'Trakyalı gözü önünden imar geçen her ,motörlü bataryadan yoni bir hız alı. yor, her “bindirilmiş tabur” ona yeni bir tarlayı sürmek enerjisini veriyor, Trakya havalarında dolaşan her Türk tayyaresine bakarak Trakyalı köyü- nün yıkılmıyacağına, bombalanmıya. cağına emin olüyor, Hüsmen Ağa kendinde yeni köyler kurmak ve Hat. çe ana bir düzüne çocuk daha doğur. mak hevesine tutuluyor. Ve böylelik. le her gün bir parçı a gelişen, her gün bir parça daha yeşeren, çiçekle- nen Trakya çesine kavuşuyor, T Ynima müfektişinin Çök zel Kf birdikkatle Hikişafına himmet et. tiği bu neş'enin ordudan geldiği o ka. dar bellidir ki atlr hir er veya moto. siklete bindirilmiş bir mitralyoz ge- çerken, bir subay dolağırken yolların bütün uzunlu, — Merhaba! Merhtâba! “Sesleri yükselir... Bu MUzi dü; rek şeklini deği lini alır ve büyükler harmanlarını bı. Nizamttin NAZİF (Devamı | üncüde) Bu da dört satırla — — —T Te YA DU hastaneleri Türkleştirelim Bümeyiz siz de birim gibi düşünür mü, sünüz? Fakat biz sanıyoruz ki güzelelerde telefom rehberinde, şurada burada adiarma rastlayınca veya berhangi bir yerde bahla. leri geçince şu müsssâkelerden — İstanbula tir Şanghay havast yayılmaktadır: 1 — Framsız hastanesi 2 — İngiliz hastanesi 3 — Bulgar hastanesi 4 — Ortoduka hastanaal 5 — Musevf bastanesi 6 — Amerixan hastanesi T — Frmeni hastanasi 8 — KErmiya hastanesi 9 — Senforj hastanesi 10 — İtalyan hastanasi ve uh.. Bu hastantler, yabancıların — İstanbulda AyrI ayrı imtiyaz mmtakaları kurmuş gibi yaşadıkları bir devrin yadigüridır. O devir. kerde bu gehirde yadancıların — kendilerine mahsua pantaneleri bile vardı. Her cemant'n Tatanbulda kendine ayrı bür devlet süsü ver. diği günleri hatırlatan ba isimleri artık or. tadan kaldırmalıdır. Bu nevi hastaneler Tür. iyede Türk tıbtunm kudreta(zliğini ve ma hiğimz İddla edenlerin eserleriydi. Veya bir müstemlekeci iddinsmı, yahut cüret bul. muş bir Teaya şımarıklığını — göze vurur. ardı. Yani trpkı yabancı millet adlarını ta. irkiyede Türk — bügüsl. veksizl Ala etmiş — olan ceki bir cüretin devamı mazasına gelişi gibl Kültür kudretimiz yükaeldikçe — yabancı mektepler omayıp kaptlarını ka piyorlar, imizin — yükselmesi, hastanslerimizin modernleşmesi ian bu mü. erseselere karşt olan eski rağbeti mahvetti. Bununla beraber hiz İstanbulda Dir mhhat e. vinin fazlalığını şehrin #leyhinde addetma. yiz. Ama bu adlarm da artık sadece Bulgar, #adeca Alman. sadece Fransız olmasını daf. ru görmeyiz. Bu hastanelerin adlarını ve |. darelerin! bir parça daha Türkleştirmeliyiz. HARER nin gini HABER — Akşam postasta Bn;kalaıının gözile dİlnys Akdenizde hâkimiyet Ingiltere tarafından Iİtalyaya j kaptırılmıyşcaktırı Cebellüttarıkın havadan İngiltere hariciye nazırının, memle- ketinin Akdeniz seti hakkındaki son beyanalı ve V » Veneto adın daki 35.000 tonluk i lyan zırhlı. sının Triestede denize ind nazar ları yeniden Akdenize çevirm Ç Bu soön zamanlara lar, İngiltere- nin başlıca bahri se erinden biri, Akdenizi imparatorluğu. nun - “belkemiği” — telâkki etmekti. Çünkü burası: Cebelüttarık, Malta, Aden ve Kıbrıs gibi üs veya esaslı nok talarla İngiltere . Hindistan muvasa, Tasını temin ediy Bir asırdan fa bir zaman müd- detince, hiçbir bahri devlet, 184i de Rus filosunu Karadenize kapıyabilen mahir bir siyasetin desleklediği bu hAkim vaziyetle ciddiyetle muhalefet etmedi. mesi külceygi prensip. Fakat şimdi... şafı, müstemle. aslarının genişle. bir sem. ratle tak kadar Cebelüttarık t eden İngiliz filosu- İtalyanın siyasi ( ke hususundaki ihtir mesi ve Vi bol teşkil ettiği f nu ciddi bi Garbi Akdenizde, Ispanya hâdisele, ri, İtalyan bahriyesi ve tayyareci ne, Balcar adalarında oldukça endişe verici bazı keşif noktaları temin etti Mühim bahri ve kara kuvvetlerinin teşriki mesaisi için yapıldığı anlaşılan büyük Sicilya manevraları, Sicilya ile 'Tünüs sahilleri araamda Mmükemmel bir tarassud ve durdurma mevkii olan Panterya adasındaki faaliyet, Rados, Podenanez ve Libyada ve Kizildenizde kadar olan mımntakalara kadar, şarki Akdenizde İtalyan istinat noktalarının | metodik bir şekilde inkişafı; Türkiye, Yunanistan ve Suriyede sebatkâr dip, , Muso, rarak söylediği ga gürültülü sözleri te. yid etmektedir: ğ r “— Akdeniz başkaları için bir yol, biz İtalyanlar için, hayattır! Italyanın stratejik üstünlükleri Bugün Fransız bahriyesi Seviyesin, de olan )0 tonluk zırhlisi hazır sçecek olan bah, ri kuvyeti sayesinde, yeni İtalya bir , çok stratejik otajlara maliktir, Bir çok mübim şehirlernin denize karşı dukları için düşman deniz topla. T ürelerin bombardımanı , bir hedef teşkil etmesi, yanın da meselâ, İngil, ha mükemmı ne mukabil, İt tere gibi bir düşmana karşı, temerküz üstünlüğü vardır. Sicilya ile Sardonya nın teşkil ettiği cephe, m dafaa stra. $ islidir. İtal « pani, Augus! Leros, Maddalena, Mesin, Brindizi gibi devamlı üslere ve istinat noktalarına" maliktir. Tayyareciliğin süratle inkişafı, İtalyanın son derece Tehinedir, Burada, kara, aşikâr bir s rette denize hâkimdir. İngiliz tayyare öndürücü bir alınmış bi7 fotoğrafı gemilerinin taşıyabileceği iki yüz tay. yareye karşı, İtalya hava ordusunun temerküz ettirebileceği yüzlerce ağır bambardıman tayyaresi karadan hare. | ket edecektir. Maltadan Port - Salde | giden bir İngili ticaret filosu Augus. ta, Trablusgarb ve Brindizi tayyarele. ri tarafından dövülen mıntakayı henüz terketmeden, Tobruk ve Leros harekât sahasına girecektir. Buna mukabil Cebelüttarıkla Malta. yı ve Malta ile Kıbrısı ayıran, takri- ben bin kilometrelik bir hava cephesi dir, İtalyah kara ve deniz tayyare! merkezi Akdenize, şimalden ve cenup. tan, şarktan ve garptan hâkimdir. İn. gilterenin, Akdenizdeki hava eri darlıkları ve sarplıklarından dolay yük hava kuvvetleri tığdıramazlar. undan başka, meselâ Maltâ, tüyyaâre cilikte ilerlemiş bir rakip için, mükem- mel bir bombardıman sahasıdır, bil - hassa, ileri karakolları bulunmac çin, tehlike işi rilemiyecektir. Ingilterenin kararı Akdemnizdeki bu tehlike oldukça cid. di görülmüş ve birçok İngiliz sevkül. çileri, son zamarilarda, İmparator- menfaatlerinin, eti vaktiyle haber ve. inmasına hakikaten ihtiyaç olup ol. madığını düşünmeye başlamışlardır: İmparatorluğun, Asyadaki müstemle, iyle, Ümit burnundan ikinci bir müuvasala yolu yok mudur? Bü seya. hat daha uzun olmakla beraber, tica- ret gemilerinin emniyeti ve harb filo. sunun sevkülceyşi ve tabiyevi hürri ti bunu bol bol telâfi edebilirdi. Ami rallık, Malta, Kıbrıs ve Hayfada hafif bir kuvvet alıkoyarak, asıl kuvvetleri- ni Cebelüttarığa ve Aden - Mombazo mıntakalarına sevkederek Ümit bur . nu yolunu sevkülceyşi bir şekilde teş. kil edebilirdi. Bazan bu düşünceye saplanır gibi görünen İngiliz hükümeti, birdenbire kararını, geçen 27 Eylülde, Sir Samu- €l Hoare'ın ağzından şöyle verdi: “— Akdenizdeki menfaatlerden kat. iyyen vazgeçilmiyecek... Malta, filo . nun en büyük üssü olarak kalacaktır.,, Bu noktainazar, son defa İngiliz ha. riciye nazarı tarafından da teyid edil- di, Uzun zamandanberi ve bugün her zamandan daha büyük bir enerji ile, İngiliz bahri sevkülceyşeileri İtalyan yayılmasını durdurmuya hazırlanıyor. lar. Fakat Ingiltere hâkimiyeti kaptırmıyor İngiliz filoğu, pek yakında, şarki Ak denizde, İtalya için garbi Akdenizden daha kuvvetli ve daha tehlikeli olan bir vaziyete malik olacaktır, Filoları. nın duracağı Famagust, Hayfa, Port- Said, “İskenderun?,, istinat noktaları ' iyice teşkil edildikten sonra, İngiliz tayyareleri Kıbrısta da kıymetli üsler bulacaktır. Ayni zamanda bir ihtilâf vukuunda, Filistin, Cebellübnan, Süveyş kanalı mıntakasında, İskenderiye, Heliopolis, Halvandaki üslerden de büyük menfa. D i' B5> , ı . Ceri te . Poil de Carot”; AZI muharrirler T çe milletin - edebiyatlli | gçyinet “genre” n tarihinden ÜÜ yanar derhal hatıra gelir. tine'i sevseniz de, * Fransız edebiyatı tarihinde mezsiniz, Roman hakktndt veya sadece sohbet Balzat'm, Zola'nın mamak irhkânsızdır. Birtakım muharrirler herhangi bir müsahabe, ba gi bir edebiyat tarihinde $ geçmemesi pek âlâ KaD tonradan hatırladınız Mi ettiniz diye üzülürsünüz * leri size lânlettayin bir €V la kalmamıştır, sizde M tgjn A bir nümunesi, ıııuı;eııım?'“'îl disi olduğu hissini bırak de Carotte (1) adlı Halid Fahri Ozansoy ""”:;: g mize çevrilen Jules R harrirlerdendir. da dâ gele Jüles Renard'ın ;ımln”k bir çesir di öldükten sonra dâ se Wa ri olmamıştır. Hiç bir M.—ınh' M bir göhrete ermesine, ** halk kitlesi tarafından ihtimal verilemez. O, KÜS renin, zevkleri haylı İf yat meraklılarınım, yâl y T aysıslik ’ç dik nız ON çaktı diği bir muharrir olarak ';:“,_n.,/ Şöhretin böylesi belki MM çünkü o küçük zümre müht Cgedifı de, hayranlıklarında dahâ k!l"w' geçici heyecanlara dahâ 5 W Poil de Carotte'a başk bulamı " bir olması ile bağlanmış F yelerden müteşekkil nldu:“;:up'. j mayın, Öylesi hiç değiğıdifin rotte, muhayyel bir ailenil, tesinin bütğn. ferdleri, bihASi, Poil de Carotte (Havuç tüyül ”i fırılan en küçlik erkek M de icra edilmiş tedkiklerin g Bunların hepsi kariin öf stantahe rîm;—n.x hnlindekr'fı' tur, kitabda sanki hiç bif :îw/ tur. Muharririn asıl ganatk' Aadır; çünkü o parça parct ' Jeşi resimler muhayyilenizde PiT evinde pek Bev için vahşi, haylı egaist ( Carotte, onun zalim annes'ı hezmiş ve kafasının yahatın! lir kılıbıklıkta bulmüş olAf nizin için unutulmaz, bef düğünüz insanlar olur. Poil de Carotte'un © b M hepsi de dolgun, zihne hu'-"ı_.,,x batan cümlelerini - tercüm? ( NJJ lay bir iş değildir. Kitabil t W y okumadım, Halid Fahri Maî*" bu müşkül işi nasıl yf bilmiyorum, Rivayetler m'*":,n”" mi iyi, kimi fena diyor. IA“İ"Ş Özantöy kadimi dostum © iyet tercümenin iyi olduğunu #” haklı çıkmasını temenüi ?'?E;ŞAÇ Nurullal k“"" (1) Remsi !îü!üphd#’i' Ce '(;; ge a 4 atler temin edecek ve böY yan bahriyesinin Yuni rika sahilleri arasındaki M kesebilecektir. Kut Garbdaki bahri ve havâ ke, İngiltere, a hava ve deniz kuvvetlerif! durduracak; Türkiye vE yardımını görecek; “Kâl ğ ret yolunu idare edecekm: iki taraftan kapalı olan A lacak olan İtalya Sovyet her şeyi bekliyebilecektir” giltere, şimdiden Tarant « Tarant - Tobruk yollarım? mektedir. Esasen, ancak iki sene olacak olan 35,000 tonluk zam İtalyan zırhlısımım İ siz, İngiltereyi an'anevi den vazgeçirmiyecektir. birçok gemiler inşa etmek İngiltere, kendi filosunul olan, iyi talim görmüş k“un». sız donanmasma her ZAM' - fazla muhtaçtır. (“Le Temps” ges” Krsacik,