25 Ağustos 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

2 Maânevrada gördüklerim: — HABER — Akşam posfasta. - Neş'esine kavuşan Trakya... Yazan : Nizamettin Nazif “Merhaba Hüsin, merhaba Mıstaa!” Ordusunun modern silâhlarına ba. şinr dayamiş, endişeden uzak, rahat uyuyan Trakyanın ovalarında dolaşı. YOruz. Tepelerde koyünlar, keçiler, buzağı. lar,.. Tepelerde taylar, sığırlar ve ay- gir sürüleri... Serin sulara gömülmüş iri manda. ların boynuzlarma yaban ördekleri konuyor. Sırtlarından havalanıp sırt- larına konan serçelerle bu mandalar göze bir an bir aerodrom vehmi veri. yor. Telgraf telleri kırlangıtlar, ker. kenesler, saksağanlar ve kumrularla dolu, Sağda, solda, ilerde, geride, her ta- rafta sürü sürü keklikler, üveyikler, ağackakanlar, sülünler görüyoruz. Her tarafından kaplumbağalar fış. kıran meşe korularından köylere ve köylerden harmanlara, bostanlara, or. manlara dalıyoruz. Her kilometroda iki tavşan ve bir sansara rastlıyarak yol alıyoruz. Gidiyoruz. Asfalt üzerinden uçarak gidiyoruz, Bu asfalt, bir yıl sonra tam 240 kilo. metro uzunluğunda bir medeniyet da- marı olacak, komşu devletlerin top. raklarına dayanacak. Sonra her iki yanından Trakyanın her tarafına kol. lar salacak, bütün 'Trakya şoseleri asfaltlanırken bu yol bir misli daha genişletilecek, Türkiyenin Avrupada ilk otostradı bu olacak, Ben eski Trakyayı cok iyi bilirim. Küçük çocukken taniıdığım Trakyayı, yani Abdülhamid imparatorluğunun esir köylülerle dolu Trakyasını Meş. rutiyet devri Balkan harbi delâletiy. le berbatlaştırmış, umumi harb yılla- rı vasıtasiyle ezip yıkmış, Söyüp S0 Zana çevirmişti. 1918 mütarekesini takip eden yabancı tagallübü ve istilâ devresi ise bu mübarek vatan parçasını ağa. emdan, otundan, damından, ocağın. dan, kuşlarından ve davarlarından mahrum etmişti. Biribirini kovalıyan tehditler, ta. hakkümler ve soygunculuklar Trakya- da oturan Türkü canından bezgin, işitmez, konuşmaz, koklamaz, yemez, içmez, uyumaz, bir garib mahlük ha. line sokmuştu, General Franşe Despe- re'nin Galata rıhtımında o mahut “ak ata binmek tuhaflığı” nı irtikâp ettiği günlerin bu Trakyasını hiç unu. tamam. Onu, sonra, Gazi Müşir Mus. tafa Kemal bize bir daha kazandırdı- 'ğı gün gidip gezmiştim. Nekadar bit. kindi! Yalnız gözlerine bir parça fer, bir parça parıltı gelmişti. Daha son. ra, 1931 de büyük bir kasırga Edirne minarelerinden birçoğunu yıktığı za. man yine bir gazeteci sıfatiyle bura. lara gelmiş ve fırsattan istifade ede- rek Tekirdağını, Mürefteyi, Şarköyü, Çerkesköyü, Çorluyu, Babaeski, Hav. za ve Lüleburgazı gezip görmüştüm. Nerede o 1324 ün Trakyası? Nerede | o 1328 . 29 un Trakyası? Nerede o 1918 ve nerede o 1923 ve 1931? Manevraya çıkan 80,000 askerimi. zi, memleketin her tarafından ordu. muzun merd çehresini tanımağa ko- kan 100,000 Türkü, bütün İstanbul gazetecilerini ve Asya ile Avrupanın 24 milletine mensup kurmay subayla. rı işhad ederek söylerim ki; “ —1937 sonbaharında Trakyamız, “yaruağyar” a, canlarını cumhuriye. te nezretmiş ve gönüllerini Şefe bağ. lamış olan bütün Türklerin göğüsle. rini kabartacak bir manzara göster- miştir. Trakya — meralarında — ot bitmektedir. Trakya köylerinde soğuk ve yağmur işlemez dam var. dır. Durmadan tüten ocak vardır; ağaç vardır. Havalar kuşlarla, ovalar ve sırtlar davarlarla doludur. Köyler, yollar, ağaçlar, çitler ve damlar Trak- yalr Türkün yavrularıyla doludur. İssız ovaları neşeli seslerle doldur. mak ve ölü benizlere kan, donmuş adale lere enerji sunmak için; arık tarlala. rı yeşilletmek ve kurumuş pmarları akıtmak mucizesini gösterebilmek için cumhuriyet Türkiyesine 1,5 yıl kâfi | gelmiştir. Trakyada umum müfettişliğin ku. rulmasile -berâber çorak Trakya, memleketin en sulak, en yeşil ülkele- ri arasına katılmak istidadınt kazan. mış bulünüyor. Beş yıl Sönra Kocae: liden, Karadeniz kıyılarından, Garhi ve Cenubi Anadoludan farksız - bir Trakya, karşımızda sonsuz Türk ener. Jjisinin, “velüd” Türk dölünün, Türk! teki hududsuz medeniyet, imar ve yaratma istidadının yeni bir şaheseri hal'nde endamını gösterecek Ve Trak- ya ile birlikte bütün Mmemleket cum. huriyet müesseselerine hayranlık ve minnet sunmak için yepyeni bir vesile ve bir fırsat daha bulmuş olacaktır. Trakyanm sayısız yıllar içinde adım adım kaybettiklerini iki yıl içinde, bir.. denbire kazanışında, ben en büyük ro. lün Türk ordusu tarafından oynandı. ğgma kaniim. Büyük Erkânıharbiyenin Trakyada bulundurduğu Türk silâhları Trakya- lrya yaşama zevkini vermiş, onda ken. di kuvvetlerine karşı itimat uyandır- mış, ona isnanlık gururunu iade et. miştir. Trakyalı gözü önünden geçen her | ,motörlü bataryadan yeni bir hız alı. yor, her “bindirilmiş tabur” ona yeni bir tarlayı sürmek enerjisini veriyor, Trakya havalarında dolaşan her Türk tayyaresine bakarak Trakyalı köyü- nün yıkılmıyacağına, bombalanmıya. cağına emin oluyor, Hüsmen Ağa kendinde yeni köyler kurmak ve Hat. çe ana bir düzüne çocuk daha doğur. mak hevesine tutuluyor. Ve böylelik. le her gün bir parça daha gelişen, her gün bir parça daha yeşeren, çiçekle- | hen Trakx Gğâ_;şg_ıe kavuşuyor, ınufettışmm çok ze. kî bir dikkatle İnkişafına himmet et. tiği bu neş'enin ordudan geldiği o ka. dar bellidir ki atlı bir er veya moto. siklete bindirilmiş bir mitralyoz ge- çerken, bir subay dolaşırken yolların bütün uzunluğunca, her taraftan; — Merhaba! Merhaba! “Sesleri yükselir.. Bu “merhaba”, dişleri yeni bitmiş miniminilerin kir. mızı dudaklarımda bir parça çiğnene. rek şeklini değiştirir, “meyhaba” ha. lini alır ve büyükler harmanlarmı bı. Nizamttin NAZİF (Devamı 4 üncüde) — Bu da dör! satırla HLA G Y FOT DU hastaneleri Türkleştirelim Bilmeyiz siz de bizim gibi düşünür mü, sünüz? Fakat biz sanıyoruz ki gazetelerda telefon rehberinde, şurada burada adlarma rastlayınca veya herhangi bir yerde bahis. leri geçince şu müessöselerden — İstanbula bir Şanghay havası yayılmaktadır; 1 — Fransiz hastanesi 2 — İngiliz hastanesi 3 — Bulgar hastanesi * — Ortoduks hastanesi 5 — Musevi hastanesi 6 — Amerikan hastanesi 7T — Ermeni hastanesi 8 — Ermiya hastanesi 9 — BSenjorj hastanesi 10 .. İtalyan hastanesi ve ilh.. Bu hastaneler, yabancılarm — İstanbulda ayrı ayrı imtiyaz mıntakaları kurmuş gibi yaşadıkları bir devrin yadigğârıdır. O devir. lerde bu şehirde yabancıların — kendilerine mahsus postaneleri bile vardı. Her cemaatin İstanbulda kendine ayrı bir devlet süsü ver. diği günleri hatırlatan bu isimleri artık or. tadan kaldırmalıdır. Bu nevi hastaneler Tür. kiyede Türk tıbbınm kudretsizliğini ve ma, nasızlığını iddia edenlerin eserleriydi. Veya bir müstemlekeci iddiasmı, yahut cüret bul. muş bir reaya ş$rmarıklığını — göze vürür. lardı. Yani tıpkı yabancı millet adlarını ta- şıyan mekteplerin Türkiyede Türk bilgisi. nin kifayetsizliğini lddia etmiş — olan eski bir cüretin devamı manasına gelişi gibi. Kültür kudretimiz yükseldikçe — yabaneı mektepler dikiş tuttüramayıp kapılarını ka. pıyorlar, Tıp küdretimizin yükselmesi, hastanelerimizin modernleşmesi ise bu mü. gaseselere karşı olan eski rağbeti mahvetti. Bununla beraber biz İstanbulda bir mhhat e. vinin fazlalığını şehrin alevhinde addetme. yiz. Ama bu adları da artık sadece Bulgar, sadece Alman. sadece Fransız olmasımı doğ. rü görmeyiz. Bu hastanelerin adlarmı ve 1. darelerini bir parça daha 'Türkleştirmeliyiz. HABER * Başkalarının gözile dünya Akdenizde hâkimiyet İngiltere tarafından İtalyaya kaptırılmıyacaktır Cebellüttarıkın havadan İngiltere hariciye nazırının, memle- ketinin Akdeniz siyaseti hakkmdaki son beyanatı ve Vittorio « Veneto adın daki 35.000 tonluk ilk İtalyan zırhlı. sının Triestede denize indirmesi nazar ları yeniden Akdenize çevirmiştir. Bu son zamanlara kadar, İngiltere- nin başlıca bahri sevkülceyşi prensip- lerinden biri, Akdenizi imparatorluğu. nun “belkemiği” telâkki etmekti. Çünkü burası: Cebelüttarık, Malta, Aden ve Kıbhrıs gibi üs veya esaslı nok talarla İngiltere . Hindistan muvasa. lasını temin ediyor, Bir asırdan fazla bir zaman müd- detince, hiçbir bahri devlet, 1841 de Rus filosunu Karadenize kapıyabilen mahirşbir siyasetin desteklediği hu hâkim vaziyetle cıdd'ıyetle muhalefet etmedi. —— Fakat şimdi... İtalyanın siyasi inkişafı, müstemle. ke hususundaki ihtiraslarının genişle. mesi ve Vittorio.Venetonun bir sem. bol teşkil ettiği filolarının süratle tak viyesi, bu zamana kadar Cebelüttarık ve Maltaya istinat eden İngiliz filosu- nu ciddi bir surette tehdit edebilir mi? Garbi Akdenizde, İspanya hâdisele. ri, İtalyan bahriyesi ve tayyareciliği. ne, Balear adalarında oldukça endişe verici bazı keşif noktaları temin etti Mühim bahri ve kara kuvvetlerinin teşriki mesaisi için yapıldığı anlaşılan büyük Sicilya manevraları, Sicilya ile Tunus sahilleri arasında mMmükemmel bir tarassud ve durdurma mevkii olan Panterya adasındaki faâliyet, Rados, Podenanez ve Lihyada ve Kızıldenizde kadar olan mıntakalara kadar, şarki Akdenizde İtalyan istinat noktalarının metodik bir şekilde inkişafı; Türkiye, Yunanistan ve Suriyede sebatkâr dip. lomatik faaliyet, bütün bunlar, Muso. lininin 1 Teşrinisanide Milânoda bağı- rarak söylediği şu gürültülü sözleri te. yid etmektedir: « Akdeniz başkaları için bir yol, biz İtalyanlar için, hayattır!,, Italyanın stratejik üstünlükleri | Bugün Fransız bahriyesi Seviyesin. de olan ve 35.000 tonluk Zirhlısi hazır olunca Fransayı da geçecek olan bah. ri kuvveti sayesinde, yeni İtalya bir , çok stratejik avantajlara maliktir, Bır çok mühim şehirlernin denize karşı bulundukları için düşman deniz topla- rının ve tayyarelerin bombardımanı . ha mükemmel bir hedef teşkil etmesi, ne mukabil, İtalyanın dâ meselâ, İngil. tere gibi bir düşmana karşı, temerküz üstünlüğü vardır. Sicilya ile Sardonya nın teşkil ettiği cephe, müdafaa stra, tejisine son derece elverişlidir. İtal « yan filosu, orta Akdenizden Asya sa. hillerine kadar Tarante, Kağliari, Tra pani, Augusta, Trablusgarb, Tobruk, Lerös, Maddalena, Mesin, Brindizi gibi devamlı üslere ve istinat noktalarma" maliktir. Tayyareciliğin başdöndürücü hbir süratle inkişafı, İtalyanın son derece lehinedir, Burada, kara, aşikâr bir su rette denım hakımdır İngiliz tayyare üüi 5e' YŞi alınmış biF fotoğrafı gemilerinin taşıyabileceği iki yüz tay. yareye karşı, İtalya hava ordusunun temerküz ettirebileceği yüzlerce ağır bombardıman tayyaresi karadan hare. ket edecektir. Maltadan Port - Saide giden bir İngiliz ticaret filosu Augus- ta, Trablusgarb ve Brindizi tayyarele. ri tarafından dövülen mıntakayı henüz terketmeden, Tobruk ve Leros harekât sahasına girecektir. Buna mukabil Cebelüttarıkla Malta. yı ve Malta ile Kıbrısı ayıran, takri- ben bin kilometrelik bir hava cephesi- dir. İtalyan kara ve deniz tayyareleri, merkezi ÂAkdenize, şimalden ve cenup. tan, şarktan ve garptan hâkimdir. İn. gilterenin, Akdenizdeki hava üsleri ise darlıkları ve. sarplıklarından dolayı, ksBundan başka, meselâ Malta, tayyâre cilikte ilerlemiş bir rakip için, mükem- mel bir bombardıman sahasıdır, bil - hassa, ileri karakolları bulunmadığı i. çin, tehlike işareti vaktiyle haber ve. rilemiyecektir. Ingilterenin kararı Akdenizdeki bu tehlike oldukça cid. di görülmüş ve birçok -İngiliz sevkül. ceyşçileri, son zamarilarda, İmparator- luğun Akdenizdeki — menfaatlerinin, büyük fedakârlıklarla emniyet altına alınmasına hakikaten ihtiyaç olup ol. madığını düşünmeye başlamışlardır: İmparatorluğun, Asyadaki müstemle. keleriyle, Ümit burnundan ikinci bir muvasala yolu yok mudur? Buü seya. hat daha uzun olmakla beraber, tica- ret gemilerinin emniyeti ve harb filo. sunun sevkülceyşi ve tabiyevi hürriye. ti bunu bol bol telâfi edebilirdi. Ami. rallık, Malta, Kıbrıs ve Hayfada hafif bir kuvvet alıkoyarak, asıl kuvvetleri- | ni Cebelüttarığa ve Aden - Mombazo mıntakalarına sevkederek Ümit bur . nu yolunu sevkülceyşi bir şekilde teş. kil edebilirdi. Bazan bu düşünceye saplanir gibi görünen İngiliz hükümeti, birdenbire kararını, geçen 27 Eylülde, Sir Samu- el Hoare'mm ağzından şöyle verdi: “— Akdenizdeki menfaatlerden kat. iyyen vazgeçilmiyecek... Malta, filo . “nun en büyük üssü olarak kalacaktır.,, Bu noktainazar, son defa İngiliz ha. riciye nazırı tarafından da teyid edil- di. Uzun zamandanberi ve bugün her zamandan daha büyük bir enerji ile, İngiliz bahri sevkülceyşçileri İtalyan yayılmasını durdurmıya hazırlanıyor. lar. Fakat Ingiltere hâkimiyeti kaptırmıyor İngiliz filosu, pek yakında, şarki Ak denizde, İtalya için garbi Akdenizden daha kuvvetli ve daha tehlikeli olan bir vaziyete malik olacaktır. Filoları. nm duracağı Famagust, Hayfa, Port- Said, “İskenderun?,, istinat noktaları iyice teşkil edildikten sonra, İngiliz tayyareleri Kıbrısta da kıymetli üsler bulacaktır. Ayni zamanda bir ihtilâf vukuunda, Filistin, Cebellübnan, Süveyş kanalı mıntakasında, İskenderiye, Heliopolis, Halvandaki üslerden de hüyük menfa. "büyük hava kuwetlerı sığ'dıramazlar" " k a yP VA 4 25 AĞUSTOS — 1_95'” ai ü î Hayata dül T te —i Poil de Car0 milletin edebly“ubîîann“ “genre” m tarihînden l um”" derhal hatıra gelir. Fransız edebiyatı tsrlhmgî mw mezsiniz. Roman hakkın yarışti Balzat'm, Zola'nın &' mamak imkânsızdır. vyardifı hatta * yiç herhangi bir müsahabe, ” Arnll gi bir edebiyat tarihin inde pakat sonradan hatırladınız ııiıî, rsün ettiniz diye üzülü ek tatti mğîn emme la kalmamıştır, Sİ yiğin u yene bir nümunesi, mükemme de Carotte (1) adlı romm Halid Fahri Ozansoy M ge mize çevrilen Jules BB’“"' Jules Renard'ın zam di öldükten sonra dâ büynk zaman bir göhrete ermesine, Ş halk kitlesi tarafımndan 'bîf renin, zevkleri haylı İf yat meraklılarının, yalmı S M Şöhretin boylesı belki dah:hıw çünkü o küçük zümre M M _ geçici heyecanlara dahâ 091 bulamadığımız için “I'Om fakat onda sonucu m bir yerinden açıp oku kat onun, biribirine ancar velerden müteşekkil ol mayın. Öylesi hiç degıldif tesinin bütün. ferdleri, - bilhâ”| Poil de Carotte (Havut tüyi de icra edilmiş tedkıklerm DU Te Bunların hepsi kariin ön tur, kitabda sanki hiç bir ©© tur. Muharririn asıl sanâ tesimler muhayyilenizde bİF evinde pek sevilemdiği, HOT Carotte, onun zalim annesi, - hezmiş ve kafasının rahatif sizin için unutulmaz, heT t düğünüz insanlar olur. V fl:i; hepsi de dolgun, zihne biF 61 batan cümlelerini tercüm? türkç" ' okumadım, Halid Faht'l bu müşkül işi nasıl if rı g lid mi iyi, kimi fena diyor. - llfw Ozansoy kadimi dostum old ıYeı:l haklı çıkmasını temenni (1) Remzi kutuphan&?' İt’ı' yan bahriyesinin Yıınl-f*i'“sl rika sahilleri arasındaki " M Garbdaki bahri ve havâ wğ’;: le, İngiltere, Dodekonez V “::;w. İ di AZI muharrirler vardir veî' tine'i sevseniz de, Mod" veya sadece sohbet ederkeh yara Birtakım muharrirler ©© herh"" geçmemesi pek âlâ kab leri size lâalettayin bir zeV Müke disi olduğu hissini b"“wmaw harrirlerdendir. ei da dâ, :;t ti olmamıştır. Hiç bir w ihtimal verilemez. O, Küçük diği bir muharrir olarak M de, hayranlıklarında dah'* Poil de Carotte'a baâk“ n” diyof“' . bir hikâye aramayın; bir olması ile bağlanmış _ku rotte, muhayyel bir ailenin; © Bırılan en küçük erkek 5'1 enstantahe fotoğraf halinde F dadır; çünkü o parça parcâ için vahşi, haylı egoist olan. Dir kılıbıklıkta bulmuş © Poil de Carotte'un © k"'acıi e lay bir iş değildir. Kitabl oı&“'o M bilmiyorum. Rıvayetler tercümenin iyi olduğunu eĞîŞAÇ atler temin edecek ve b0 le “de )'h kesebilecektir. gu hava ve deniz kuvvetl 1[ durduracak; Türkiye VW yardımını görecek; * ret yolunu idare edeceKkn! M ,' f-" 'a iki taraftan kapalı oîan lacak olan İtalya Sovytt her şeyi hekhyabılecekm giltere, şimdiden Tarant wfld Tarant - Tobruk yollarm! 19’ mektedir. cpd' Esasen, ancak iki gene : olacak olan 35,000 tonluk W A zam İtalyan zırhlısmm i siz, İngiltereyi an 'anevi den vazgeçirmiyecektir. e- İ birçok gemiler inşa eth_ Wi İngiltere, kendi füosunuw öti olan, iyi tallm görmüş hiT ll sız donanmasma her Za fazla muhtaçtır. a » Gi F y ELAEETLE LA ÇAS —- z v - - — —e e F Mi ZL &