8 Nisan 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

HABER — ası B NİSAN — 1937 an mem ae m kl GL m e FADE sa SOR 2 a ak mam Şİİ RL Fransız müstemlekecilerine ve Suriyeli haydutlara Açık bir ihtar: Ankara, 7 (Hususi) — Bugün Bü- yö; Millet Meclisi Refet Canrtez'in başkanlığında toplanmış, Dahiliye Ve- kili ve C, H. P, Genel Sekreteri B. Şük. rü Kaya cenup vilâyetlerimizdeki $e- yahati hakkında Meclise izabat ver. migtir, Dahiliye Vekilimiz, sık sık alkışla- nan ve tasvip seslerile karşılanan şu beyanatta bulunmuştur: “Son zamanlarda bazı vilâyetleri: mizde çok senelerdenberi alışmadığı. mız vak'alar oldu ki bunlar üzerine bem memleket çok hassasiyet göster- di, hem hükümet hususi tedabir alma. ğa mecbur oldu. Bu vaziyetten Büyük Millet Mec lisini derhal haberdar etmeyi âcil bir vazife bildim. Her ay neşrettiğimiz mufassal vekayi raporları gösterir ki senelerdenberi memleketimizde yol ke- sicilik, soygunculuk gibi vak'alar gö- rülmemektedir. Eski devirlerin, mütareke seneleri. nin anarşik idareleri altında, şurada burada sik sık tesadüf edilen bu kötü xak'alar ise huzur ve süküna nail ol- muş herbangi bir memleketin aslâ fevkine çıkmıyan adli hâdiselerden i. baret kalmaktadır. Türkiye halkı yüksek bir sükün ve huzur içinde, şahsi ve milli refahın in- kişafına çalışıyor (Alkışlar). Türk milleti mazinin ihmali veyabut hâdi satm icbarı yüzünden olsun iktisadi ve içtimai sabalardaki boşlukları, ge- rilikleri metodlu ve plânlı çalışmalarla doldurmakla meşguldür. Bu verimli faaliyetin maddi ve fili eserleri her, kesin gözü öntinde her gün daha ileri bir nisbette artmaktadır. Atatürk devrinin ana vasıfların- dan biri hâriçte sulh, dahilde sükün- dur. Yüksek tedbirlerinizle ve bü- yük fedakârlıklarla elde edilen bu emniyet ve asayiş, milletin tekâfülü umumiyesi al muhafaza edilen bir emanettir. Bu emanete teca - li alkışlar.) İçeride vaziyet böyle olduğu gibi aldığımız tedbirlere iyi ve dürüst kom şuluklar sayesinde hudutlarımızın bü. | yük bir kısmında da senelerdenberi! emniyet ve sükün bükümfermadır. lariçten yapılan çete taarruzları Suriye hududunda bize karşı yapı -| lan hırsızlık, kaçakçılık o soygunculuk vak'aları bizim aldığımız tedbirler saye- sinde haddi asgariye indirilmiştir, 1935 senesine kadar muhtelif zamanlarda bi- ze saldıran Yado, Ado, Seyithan, Ali » cen gihi soygunculuk çeteleri son hır - sızın, dar içeride imha edilmiştir ve hiçbiri geri dönmemiştir. 1936 yılının son nısfmda tekrar muhtelif çetelerin taarruzlarma şa- i bit olduk. Bu çeteler de ekseriyetle tenkil olundu. Bunların da hudut haricinde hazırlanarak ve teşvik olu- narak memleket dahiline gönderi!- 1937 yılı başındanberi daha faal bir manzara aldı. Martın 15 inci günü Diyarbekirle Mardin arasmda Kara” könzü mevkiinde bir soygun vakası oldu. Senelerdenberi asayis bu yol- hwv'eldar olmamıştı. Ahalinin ha- bir emniyet kayssızlığı içinde 1 bir s:rada bu soyguncu Pp Bini terhlerde Dersimde takip cüğunz labat grorramma karş: bazı eski ağaların bariçten gelme mürevviklesin tesiri ile hüküme! ted birlerine mukavemet atma'e İsterlik- tiklerini ve çaldıkları mali vanlari — ve gür yişlerle alenen sattıklarını ve hetke- | sin gözü önünde muvaffakıyet şen- Wikleri yaptıklarını öğrendil. Diğer bir çete vakası Hüdisata hususi bir ehemmiyet at fettiğimiz bir sırada diğer bir hersız çe- tesile Gerçüş civarında temasa geldik- Çete, ölü ve yarak o berakarak dağıldı. Tahkikat neticesi an'adık ki, bunlar da cenup hudutlarımızım öte- sine iltica etmişler, Her iki çete efra- | dm cenuba iltica eden eski sakiler- den olduğu ve hariçte hazırlanarak | memleket içine girdikleri anlaşıldı. Bumütevali ve maddi misallerle ce- nup hududumuz haricinde kolaylık ve cesaretle çete hazırlığı yapıldığı ve takip harekâtımızdan kurtulduk. ları ve sıkıştıkları vakit hudut bari» cinde melce buldukları | kanaatine vardık. Hükümetimiz icap eden » beye| tedbirleri derhal aldı Hükümetimiz meseleyi ciddiyetle tetkik etti. Nereden ve ne suretle gelir. se gelsin memleket asayişini muhafaza K etmek için almması lâzım gelen tedbir. leri aldık, İdare mekanizmasının ihlâl edilmek istenilen vaziyeti sür'atle inde) edildi. (Alkışlar). Tunceli'de takip ettiğimiz relâhat | programını doğru $oldan Şaşan aşiret - lere aslâ cesaret vermiyecek bir suret -| te tahakkuk “ettirmek kararını teyit et - tik. Tuncelinde birkaç senede yapaca «- Zımız ıslahatı tâcil ederek vücüde ge - tirmeğe tevessül ettik. Buradıki prog- ramımız Büyük Millet Meclisinin ma - lümudür: Yol, mektep yaparak ihmal edilmiş olan bu mıntakayı medeni ve iktısad! balartidan yüksetmek ve bünün kuvvei teyidiyesi olarak Ojandirma ve idare teşkilâtırı şimdiye kadar girme - diği yerlere sokarak devlet otoritesini yerleştirmek ve vatanın her tarafında cari olan medeni ve kanuni hayatı tesis! etmek. Umumi hatlarını O çizdiğim bu programı 'Tuncelinde derhal tatbik için Dördüncü Umumi Mülettişliği tekrar yeni kuvvetlerle techiz ettik. Program tereddütsüz ve tehirsiz tat- bik olunacaktır. Orada da cümhuriyetin kanunları behemehal tatbik olunacak ve ora halkının her ferdi de bütün Türk vatandaşları gibi cümhuriyetin irfanm- dan, umranından, medeniyetin icapla - rından behemehal müştefit olacaklar - dır. (Sürekli alkışlar). Birinci Umumi Müfettişlik dahilin- de halk umumiyetle «ümhuriyetin te - sis ettiği asayişe nizam politikasına can” dan taraftardır. Çeteleri ve çete efradı nı, takip müfrezelerimizle biri'kte ça -| hşarak, imha etmektedirler. Huzur ve refah içinde çalışan bu vatandaşları sürprizlerden korü- | mak için vaziyeti takviye etmeğe karar verdik. Normal idare ve w- mumi jandarma tedbirlerinden baş” ka e tedbirler de aldik. Bir fır. kamızı ihtiyat efradiyle yüksek mev- cuda iblâğ ederek muhtemel hadisa- ta takaddüm ve tefevvuk Men faydalı olacağıma karar verdik. Bu maksatla bir hafta evvel celbettiğir miz ihtiyat efradı mahallerine vasıl olmuş ve askeri vaziyet ehemmiyet- li surette takviye edilmiş bulunuyor. İhtiyat efradının o böyle mahdut bir sahada celbedilmesini izah ederken aldığımız tedbirlerin mahiyetinden Büyük Millet Meclisi huzurunda memleketi açık bir surette haber dar etmiş oluyoruz. Vaziyete Devlet kuvvetleri tamamen hâkim Bazı heberlere göre cenup hudu- dumuzun öle tarafında diğer çeteler €: hazırlanmış veya hazmlarımalkta - dır. Büyük Millet Meclisine ve bü- vük milletimize emniyetle ifade ede- bilirim ki hazırkıklarm ve hâd'se'er!'n i vakası" | mahiyeli ne olursa olsun vaz yet İz: i mamiyle devlet kuvvetlerinin bâki. miyeti altmdıdır. (Alkışlar). Gayritebit bir hududun arızi ve İ meşei ve besleyicisi olduğunu ved” tabii kolaylıklarından istifade ederek | içeriye girebilenlerden birçoğu tek- rar Süriyeye sığınmak fırsat ve ini- | kânmı ır. Cumhuriye. tin huzuru içinde kanun ve medeni- yel şartlarma uygun olarak bugünün ve yarmın müreffeh hayatını kazan çalışan vatandaşların haklı ©- | larak ve hak olarak istedikleri hima- ye ve emniyet şartlarının tamamiyle | mevcut olduğunu söyliyebilirim. ; (Sürekli allarlar). Meselenin dahili cephesi budur. ! Harict cephe heye gelince; harici cep - benin vatandaslar A hakiki bir elem ve bükümet: karşı onlarda cildi bir talep uyandırmış olduğunu gizlemek ve ört - mek elimden gelmez. | Hüsnü niyet nerede ? Türkiye — Si hududu 800 kilo- metrelik her türlü tabi hudut kolaylık- Millet Meclisi hükümeti, ku-| rulduğu ilk günden itibaren bizim Su - İ | hüreketlerimizin dürüstlüğüne o kadar bir usul ile tetkik edilmesine bile ha-| zir bulunuyoruz. den vazgeçeceğimizi eml | varsa bunlar en nihayet beynelmi- lel münasebetlerin bozulabileceğini, | fakat bizim hakkımızdan ve kazar- dığımız haklardan asla feragat etmi- yeceğimizi bilmeleri faydalıdır. Bu rülâhazaları söylemekten maksa: dım, hükümetin Halay davasındaki açık ve meşru hareketi bizim aleyhi- mize taarruzlar hazırlanmasını muhik göstermiyeceğini tebarüz et- (Alkışlar). " bu cephesi yani Suriye ile aramızdaki münasebet noktasından olan kısmı Hariciyemizle Fransa ara- sında münakaşaya konmuştur. Kendi güveniyoruz ve Fransa ile iyi müna- sebatım idamesi için muharriklerin bü. tün zit temayüllerine rağmen gayret etmek azminde o kadar samimiyiz Ki bu çetelerin hazırlıklarının ne şerait altında vukubulduğunun beynelmilel | gibi söylemek, | Bunları hazırlayan, Dün çok mühüm bir nutuk söyliyen kaymetli dahiliye vekilimiz gazete baş muharrirleriyle beraber... riye ve maridater hükümetle münase - batımızın temel noktasr hudut üzerinde asâyiş ve emniyetin tesisi olmuştur. Bu neticenin ancak iki tarafın hüsnüniyet- le samimi olarak teşrikimesaisinden baş. ka suretle temin olunamıyacağına dai-| i k. Bu maksatla birçek muka- ve protokollâr tanzim olunmuş ve bunlara göre böyle hudut vakaların. da iki taraf memurlarının teşrikimessi- si derpiş edilmiştir. Bu gibi hâdiseler vukuunda mu- | kaveleleri işletmek için vaki olan te- şebbüslerimiz karşı tarafın mahalli , memurları tarafından zamanında ve | müsbet olarak karşılanmamıştır. Hükümet, hudut Baricinde memle - t aleyhinde vukubular mandater devletin cid -| ı dikkatini celpte teahhur a rımn maksatlı ve- ya hatalı tesirleri yüzünden memleke - timizin ve halkımızın emniyeti ve ser -| veti aleyhine vukubulan taarruzların bi-! zim yalnız ve bizzarure pasif tedbirle - le olunamıyacağını müşahe - niz gecikmedi. Filhakika hudut haricinde vuku” bulacak taarruzların beynelmilel va» zifeler harekete gelmedikce zarar. lar Ve tesirlerinin tahdit olunacağr nı tasavvur gimek imkânsızdır. Halay davasının meydana çık ketimizin emni bü teşebbüsl die na measından itibaren hududun öle'ta- rafında kasdi ve suni bir surette kö- rükleren Türk . düşmanlığı propa- gandesı busalgın (teşebbüslerinin dstmeğe mahal yoktur. Biz dava mızı bütün ciddiyetle, fakat beynel- milel usullerin müsaade ve cevaz ! verdiği hesaplar dahilinde ortaya koyduk. Cemiyeti Akvam meclisin- de varılan netice ile bü memleket mü tsgelli ve kanaatkâr olmuştur. Huklarımızdan feragat çimiy 'eceğimizi bilsinler izde yayri meşru propa- | ga kaksrz salgmlarla, cemiye» ti Akvamda istihsal ettiğimiz netice- Hükümet namma olan bu maruza. tım, vaziyeti olduğu gibi söylemek, içerde aldığımız tedbirlerle hariçte ta- kip ettiğimiz hattı hareketi agık bir surette memlekete bildirmek isindir. Memleket asayiginin emniyetle muka- faza olunacağını kanastimiz Yürdir. al tedbirler kâfi Eğer dığımız Harici sahada du vaziyetin icabettir. diği teşebbüslerden ve müteakiben &- nacak tedbirlerden Büyük Millet Mec lisini dalma haberdar edeceğiz Arkadaşlar ; Hiç bir kimse tarafmdan gaflet edilmemesini hatırlatmak istediğim bir halkikat de şudur: Türk milletinin kuvveti, her ne- rede ve her kime karşı olursa olsun hakkını ve haysiyetini korumaya daima hazır ve İzadirdir. Mesuller var mı ? Dahiliye vekilinin sık sek şiirekli a). | kışlarla kesilen izahatından sonra Maz- har Müfit (Denizli) söz alarak dedi kis | çe “.— Muhterem arkadaşlar, muhterem vekilin mufassal izahatından, beyana- tından anlıyoruz ki yakında, Diyarbe, kirde husuue gelen vakanın hadisenin te kerrürünü men için çök kati tedbirler alınmıştır. Fakat bu hadisenin vukwun, dan evvel Türkiye hudutlarına tecövüz etmek için tedbirler hazırlandığını, si, lâhlar dağıtıldığını gaztteler uzun üza- dıya yazmışken ve bu çetelerin hâzır. lanmakta oldukları elbette bu hadiseden evvel de tedbir almak İâzım gelirdi ve alındığına di şüphe yoktur. Hadisenin vukuundan evvel tedbir alınmışsa iki vatandaşın şehadeti yet- miş, seksen kişinin soyulması vazifedat olanların ifayı vazifede De teseyyüplerini kayıtsızlıklarını çek açık isbat etmektedir. Binaenaleyh, hüküme- tin aldığı ve alasağı tedbirler arasında müessir bir tedbirde zannederim ki ib. reti müessire olmak üzere vazilesini suiistimal edenlerin tecriyesi olmalıdır. Arkadaşlar, kanun, nizam, “Sul, tedbir.. Fakat bunlar ne kadar mükemmel olursa olsun, icra elecek ellerde müsamaha bulundukça, bunu ic. râ eden siler kayrterz oldukça bu güzel | Mükemmel kanunlardan ve tedbirlerden bir fayda memul değildir. Binsenzleyh muhterem Dahiliye vekilimizden çok ri- <a ederim, alınmış olan tedbirler ki hiç şüphesiz alınmıştır, tatbikatta müsama, hası görülenlerin, nasıl ki ölenlerin bil. mem anâtına, kardeşine, mükâfatta bu- lanmuşlzrsa, bu ölüme sebebiyet veren, vazifesini ifa etmiyenlerin behemehal tecziye edilmeleri lâzımdır. Muhterem vekil 35-36 senelerinde hududun hari. cinde çetelerin hazırlandığı, silâtlar da. gıtıldığı ve buduttan geçirilmek isten- diği hakkında malümattar olduğunu be. yan buyurdular, Bunları hazırlayan Fransadır Peki, bunları kim hazırlıyor. Bi. zim gerek iç ve gerek dış siyasetimiz- de bir prensipimiz vardır: Açık ve samimi olmak © ve hakikati olduğu Açık söylüyorum: silâhlandıran dost perdesi alımda hareket eden Fransadır. (Bravo sesleri) o Arasıra görüyoruz. Blüm kabinesinin bi- zimle dostluğa temayülü var. Fa- kat bu dost maskesi alımda, hudu- dun hemen karsısmda yapılmakta o- lan ihzarat, verilmekte olan silâhlar, paralar ve teşviklerin bu dostlukla nasıl kabili telif olabileceğine ben hayret ederim, Denilebilir ki: “Müstemleke me murlarının, çok vâsi menafii şahsi. yetleri vardır, onlar yapıyor!,, Fa kat nasıl olur? Koskoca Blum kabi. —..i bali marea rım hes eril ae val ve harekâtından haberdar değil midir? Binaenaleyh bunun sebebi Farn- #a ve onun peyki olan Suriyelilerdir. Fakat arkadaşlar takdir buyurunuz ki bizim hududumuza tecavüzlere, memleketimizin saadetini ızrar ede- cek, vatandaşların rahatini bozacak, bilhassa ve bilhassa Hatayda Türk kanımı akıtacak zalimane hareketle- re karşı asla susamayız. (Bravo se3- leri). Gönül arzu eder ki böyle maske ve perde altmdı dostluk sözleriyle rol oynıyacak bir dest ol keşlre merd bir düşman olsaydı! Çete mi arkadaşlar? Biz onu eri Suriyeden daha iyi bili- riz. Fakat biz Perde arkasında kara- göz oynatacak Cete yapmayız, buna tenezzül etmeyiz. Biz hareketimizi bütün cihanm gözü önünde apaşikâr yaparız. Sabrın ve tahammülün de bir hududu vardır Birçok protoköllar, birçok hudut mu- kıveleleri yapıldı, fakat buna mukabil birçok tecavüzler de görüldü. Muhte. talimat, İ rem vekilin töylediği gibi biz artık Türk kanı dökemeyiz; Sabır ve taham- ün de bir derecesi yardır. Artık maske altında dostluk oyunlarma gele meyiz. Hükümetten rica ederim,, cezri ve kati hareket İçin #İrm atsınlar.. Bizim hükümete tam bir itimidımiz vardır. O İtimadın bana verdiği kanaat- le söyliyorum ki, hilkümet artık yaz. makla, çizmekle, yok bilmem beynelmi- iel münasebata halel icra edermiş filân mülâhazasile hareket etmesin. Bundan sonra hükümet cezri ted bir almalı ve harekete geçmelidir. Hatayda ne bir Türkün zulme uğra masına, ne de bir Türkün kanım dökülmesine meydan © vermemek için ya kati ve cezri bir şekilde hareket etmektir. Mazhar Müfit sözlerine şu cümleler. İe nihayet verdi; *“— Bu çeteleri hazırlayanlara, teşvik edenlere ve onlara para verenlere söy. Uyorum: Türk milletinin müvacehesin. Ce söyliyorum, perde altın'da böyle işler (Devami 11 incide)