10 Şubat 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

ki etmek HABER — Mali siyasefiMizin Türk parası- nın istikrarı üzerindeki tesiri Yazan: Cumhuriyet Merkez Bankası direktörü Salâhattin Çam 1914 yılında harbe girmek üzere iken Türkiyenin tedavülde buluna mey» cut parasr' 3000A0: O İira madâni pâra 2.000.000 lirelık Osmanlı bankasının tö- davüle çıkarmış olduğu ba gibi, Türkiye de tedavüle kâğıt para çıkarmaksızın, 153.200.000 Tiralk yordu. Yeis ve ümitsizlik içinde geçen bir müt snvaşına girişince, yeni hükümet tedavülde Bulunan fiil eline geçirdi. İşte Türk hükümetinin milli paraya | ve para ile ilişiği olan bütün meselelere verdiği müteyakkiz ehemmiyeti o tarihe Harbin hitammla Türkiye Anado'uda yeni bi di bu paranm kontrolü kadar izliyebiliriz. Mütarekeyi takip etmiş olan o iki mühim cidal senesinde (1920-22) Ana- dolu hükümeti en ihtiyaçlı anlarırila bile bir enflasyon 5iy: getirmedi. İstiklâl mücadelesi bitip de yeni rejim kuvvetli bi ce, 158,748.563 lira kıymetinde günü kurulan Merkez bankasına huriyete bıraktığı mirasm tamamı: idi, Birçok memleketlerin paralarını kıyınetten düşürmüş olân âmiller, harp tara- dından parşalarmış ve istiklâli için hâlâ çok ağır krymetler ödemeğe uğraşan dev. İetin de parasını tasavvur eiilemiyscek deresede kötü şartlarla düşürdü. Harp zamanında Avusturyada bırakılmış olan ve mütarekede müttefiklere terkedilen 6.500.000 liralık altm ihtiyatr hariç olmak üzere, tedavülde bulunan 'Mürk parismm karşılığı sadece devletin itibatına dayanıyordu. O tarihtenberi i- se yeni rejim itibarını en hafi bir sarsımtıdan bile uzak tutmak için elinden gele- ni yapmıştır. 1931 teşrinlevvelinde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası 18.000.000 Türk zaman 155 milyon Türk lirası kıymetinde ev. râkı nakdiyeyi üstüne aldı ve bunu mütemadiyen arttırdığı madeni para karşılığı | Mrası sermaye ile işe başladığı ile garanti etti. 1931 de altın ihtiyatı 6,127 kilodan ibaretken 1932 de 14,533;1933 ide 19,522, gıt para 1931 senesi tegrinisvvelinin üçüncü devrolundu. Bu miktar imparetorluğun çum- To Fiahcinl Times'isn devletlesin herhangi birisi | harbi finanse. edemezdi, Naezine notları çıkarmış bulunu. ke devresinden sonra, Türlöye etine girişmeği aklına urette tecessüs edin. 1984 de 20.960; 1935 ve nihayet 1935 da 21,000 kiloya yükseldi. Altm iktiyata karşı olan hafil nisbet yüzde 15 üstün ve yiizde 20 aşağıdır. Devlet tarafından devredilmiş olan tedavül akçesi herhangi anormal bir enf- | yanatta bulunmüğtür! Jasyona karşı masundur; çünkü bunun hacmi ancak mevsim icabı olan alış veriş ihtiyaçları, tekrar esas seviyesine avdet etmek Üzere, ancak cüz'i bir miktar ge- nişleyebilir. Paranm bir kıymet standaniı ve mübadele vasıtası olmaktan başka bir dei dare ve tasarruf miyart olmak gibi munzam bir vazife ifa ettiği malümdur. | Türkiyeyi idare edenler paranın bu munzam vazifesini tam manasile müd riktirler. Mili bankalarda mütemadiyen artan mevduat yekünlerr bu tasarruf si- yasetini güdenleri mükâfatlandırmakta gecikmemiştir, 1924 seneninde 13.157.000 liralık yekün tutan mevduat. ear 138.633.000 Türk Jirasma çıkmış bulunuyordu. . ape Ak NE yem Holanda ile yeni anlaşma 95 milyon florinlik kredi açılıyor Mal ile ödeyeceğimiz bu kredi ile radyo İstasyonları, fabrika ve Ilman inşaatı y Bir müddet evvel Ankaraya gelmiş olan Holanda yüksek ticaret heyetinin, İktizat vekâletimizle yaptığı müzükere- ler sona ermiş ve yeni bir muahede im. zalanmıştır. Müahede hakkında henüz resmi ma- hatilden esaslı malâmat almak müm- kün olamıyorsa da, öğrendiğimize göre, bu muahede Türkiyenin iktisadi ve sr. nal programlarının o tatbikinde her iki memleket ticareti üzerinde emin ve c.! saslı inkişeflar temin edebilecek mahi- yettedir. apılacak Bu anlaşmanın, Türkiye smat plânla. zı için Holanda tarafından temin edil! miş 95 milyon florinlik uzun iii bir kri esasını ihtiva ettiği ie tadır, Ve İngiltere ile evvelce yapılmış olan uzun vaadeli ticari kredi anlaşması gibi! karşılığının Türk malları ile ödenmesi esası dahilinde bulunmaktadır. Bu kreği ile bazı mühim fabrikaların inşası, gemi ve İiman inşaatı ve radyo istasyonları da kurulacaktır. Polisin katili Arkadaşile beraber tevkif edildi Kadirgada' bir zabıta memurum öldüren beş kişiyi yaralayan sabıkâlr; Nazım ile arkadaşı bahriyeli Salim dün öğleden sonra Adliyeye görderil- Kalil ile arkağaşı birinci sorgu hâ- kimliğince isticvap olunduktan sonra tevkif olunmuşlardır. İstanbul müddelumumisi Onat dün bu hadise hakkmda şu be “— Efkârı umumiyeğe nefretle kar- şılanan hadiseye, vukuunu miteekip memuriyetimiz omüdahale etmiştir. Muavinlerimizden Feridun dün hadise hakkindaki tahkikatı bitirmiş ve ev- rakı suçlu ile beraber sorgu hâkimli ğine vermiştir. Yaptığımız tahkikata göre üzrlr hırsız Ahmet Nazım ve Sa- Mim haplshanemizin çok eski gey Terindendir.. © Yeni rejim gerek harici gerekse dahili pekvazvistikraz ektiği Afullam İn vebal” kübik di'md neli bir bütçe temini, ecnebi kambiyosu ithalâtı ile ihracatı arasmda muvazene tes sis için sarfedilmekte olan azami gâyret hilkümeti verimsiz ve meyvesiz börç ve edinmiş gerirlerdir. istikrazlar akdetmekten uzak tutmuştur. Son maji tenelerin gelir cetveli bu salâhı gösteren müeyyidedir: 1928-29 T.L. 218.924,000 1929-30 T.L. 218.532.000 1930.31 'P.L, 190.196.000 £ 1931-32 T.L, 165.273.000 Habeşistanın ilhakı Milletler Cemiyetin- de de tasdik edilecek Bu sabahki posta ile gelen Deyli He. rald gazetesi diplomatik muhabirinin yazısından: Mayıs aymda Habeşistanin İtalyaya ilhakmı hukukan tanımak yolunda Mil- Jetler cemiyeti asamblesinde bir teşeb. büs yapılacaktır. Bu defa Habeş delegelerinin Millet. | ler cemiyetinden çıkarılacağı ve binne-! $ice İtalyan delegelerinin avdet edeceği nin muhakkak okiuğu ifşa edilmişti. Fakat plân daha ileri gidiyor. Türki. ye hariciye vekili Belgradda beyanatta bulunarak: “Bütün Balkan memleketlerinin Ha- beşistanm ilhakı fiilen tanıdıklarını ve şimdi hukukan tarımızası messlesi- nin kaldığını,, söyledikten sonra demiş. tir ki: “Bu da, Milletler cemiyetinin gelecek içtimada ballolunacaktır.,. Isveçte Kaybolan asker Meğer dokuz gündür uyuyormuş! Stokholm: 10 (A. A.) — Kaleko- rona alayından bundan dokuz gün evvel esrarengiz bir surette ortadan | kaybolan bir topçu neferi bugün bir! ot ambarında uyuyor bulunmuştur. Bu ; birkaç dakika istirahat girdiği ot ambarınada muştur. 1932.33 T, L, 189.457.000 . 1933.34 'T.L. 173.514.000 1934-35 'T.L. 209.921.000 1935-36 T.L.-235.266.000 ingiliz muha- fazakârları Almanyaya İngiliz müstemlekesi verilemiyeceğine karar verdiler Londra 9 (A.A.) — Başlıca sağ ce- nah muhafazakâirlarından mütegekkil buluran imparatorluk endüstri birliği parlâmento komitesi dün, ittifakla ka- bul ettiği bir karar suretinde, İngiliz bayrağı altında bulunan arazinin veya filonun başlca bir devlete devredilemi- yeceğini bildirmekte ve mesul nazırlar tarafmdan yapılan kati taahhütleri ha- | tırlatmaktadır. Kararda böyle bir ya:| reketin İngilterenin sevküleeyy emniye-! tini tehlikeye koyacağı gibi Almanya için da mühim bir fayda teskil etmi. yecöğini söylenmektedir. Buna rağmen komile Almanyanm veya diğer mem- ketlerin ham madde ve yiyecek tedari- İ kinde maruz kaldıkları müşkülâtı izs- leye müsait teklifleri tetkike amade olduğunu bildiriyor. Mutalenlar Siyasi mahafil, Almanyanın dilek- leri hakkında, umumiyetle resmi bir talepte bulunmaktan kaçmacağı yolun-! dadır, Manchester Guardian gazetesi, Almanyanın müstömleke talehi mese gayri meşru yollarda aramayı itiyat birsok mücevherat hırsızlıklarının da faili oldukları tahakkuk etmiştir. f Ahmet Nazım, Behçet nam müstearı- | ni, Salim de Ali sahte adını kullanmak-. tadırlar. Ahmet Nazım hırsızlıkten | gimdiyo kadar ön bir defa, Salim de on altı defa takip edilmişlerdir. Adli- ye, işe lâzım gelen ehemmiyeti vermiş olup suçlular pek yakında adaletin eli- ne teslim olunacaklardır.,, Ölen polisin çocuğu Öldürülen polis Hasan Baarinin eski zevcesi bu sabah matbaamiza gelerek, Hasan Basrinin çocuğu olmadığı hak- kında bir şayiayı bizzet çocuğunu gös- gov tekzip etmiş ve demiştir ki: .« Sekiz yaşmda ve Türkün adında olan bu çocuk öldürülen polis Hasan Başrinindir. Ben Haran Besriden beş senedir ey- YI oturuyolurn. Ve gocuk bep senedir babasmı görmüş değildir. Dün ancak babasını morata görmek nasip oldu. Üzerine diiştü, Öptü. Ağla- dı, Sabık kocum Hasan Eüsrinin şim- diki karısından çocuğu yoktur. Şimdi- ki karısınm evvelki kocasından iki go- cuğu vardır ki bittabi, Hasan Basri nin üvey evlâtları oluyordu... Edirne hattında tenpzllâtlı tarife Devlet Demiryolları ümüm mü- dür muavini Cemal Hidayet, Nafm vekâletinden Avrupa. hattı banliyö trenleri tarifesi hakkmda totkilere! beşli için emir almıştır. Cemal Hidayet şimdiki halde hâ-| len mevcut olan tarifeyi ve muhtelif mevsimlerdeki yolcu adedini ve harı- late gözden geçiresektir. Bu hususta ateş etmişti. Hikmet) sunlar hedefe isabet etmemiş, can | Pek yakında tesinin kali hazırda hakikaten ciddi, hsurlanacak rapor vekâlete verildik- İ Çırağını yaralıyan Bir saraç üç seneye mahküm o'du Geçen sene, kânunüevvelin 13 üncü günü kapak Pa bir yarala- ma vakası olmuştu. aç Hakkı is minde birisi kendi yanında çalışan çı- rağı Nurinin, ayrı bir dükkân açma” sma ve kendisiyle rekabete girişmesi” ne sinirlenerek Nurinin dükkünma gitmiş ve tabancasını çekerek iki el işti, O Bu sırada çıkan kur- havliyle dışarı fırlıyan Nurinin arka" sından Hakkı iki el daha ateş ederek eski çrrağmı omuzundan yaralamıştı. Dün ağır cezada verilen karar ü- zerine Hakkı 15 sene hapse mahküm olmuş, ancak vaşı on sekizi geçmedi- ğinden cezear 3 seneye indirilmiştir. Istinye Dok şirketile anlaşılamadı İstinye Dok şirketiyle, hükümeti” imiz inümessilleri arasında setm alma! işi işin Ankarada cereyan eden mür zarekeler menfi bir netice vermiştir.! Öğrenildiğin göre şirket, tesisü- tını satmak: için çok yüksek bir para istemekle ve hükümetin teklif ettiği miktarla istenilen'arasında büyük bir fark görülmettedir. Bu vaziyet karşınmda anlaşma ih- timallerinin gok zayıf olduğu söyle- niyor. Müzakere için Ankaraya git- miş olan şirket mümessilleri dün sa” bah şehrimize dönmüşlerdir. Mümes- siller. neticeyi bir raporla Paristeki merkeze bildireceklerdir. Lilvinofun nutku Harp taraftarlarına töcumiarin dolu Finlândiyanım Moskovada bulunan! Hariciye nuzırı Holetinin gerefine, Bor-| yetler birliği Hariciye komiseri Litvi- nof tarsfından bir ziyafet verilmiş bu! münasebetle Sovyet Hariciye komiseri şayanı dikkat bir nutuk söylemiştir. Lisvinof, Sovyet Rusyanın kollektif emniyet ve muahedelere rlayet husu- , sunda, garfett'ği faaliyeti mevsu babs- “ ettikten sonra ezxümle demişür ki: “ Bü faaliyet manlesef sulhu tehli- keye düşlirmek ve harbi bir müessese halinde idame etmek istiyon ve millet-| ler birbirini imha etmeğe devam etme- dikleri müddetçe medeniyetin kabili tasavvur olmadığını açıkça söyliyen, nihayet büyük milletlerle küçük mil- Jetler arasmda hukuk mtüsavatını ka- bul etmiyerek milletin müstakil bir hayata hakkı olduğunu inkâr eden; inatçı kuvvetlerle karşileşmaktadır. Bu kuvvetler, bilhases bütün memle- katlerde ajanları ve mümessllleri bu- Junduğu için tehlikelidirler.,, a eee ekekinkki kekeme Papas Osman telâkki edilmemekte olduğunu söyle-! ten sonra banliyö treülerinde m a igers mektedir. yatı ve dokuz gün blfamla uyu tenzilât yapılacaktır. Edirne — İstanbul katuda 1 harga ibaren tenzilâtlı. tarife tatbik edilecektir. İL imam de bir yazı başlıyor. lantısında, Muhtelif kıymeti? rekkop olan b Pilşkin'in ir hakında lfo denin resmini — Yeni Asır (zi ..Bu fümde VEPO dow e Goyolevi z Yeni Asır, ö. 2 i “Rol yapmak" — vırları takınmak, Leri veya muhabdet 8 R Yeni Asm'n yahsi “oynamak” fili 4 vi 5.2. "er ri Fisuzur, biri Konu” za vardı. Burlarât diyor. “Kırmiı” fifgseme vardır. or birini, yan mi7... ri ipi cius gibi kimsei # ten çok severim. mize ne kadâr gelmiş konuşuyor © anl pad yat,, üenilen şü da kaçmasını bül” “Geştiğim yolu gelir: Yal ki yol ki geçerie zari, Mazi için: yol,, demek yanlış bakımından ÜL gar Te zenginletti. huriyet, 9! g.3i Çoğaltmak seyi» acaba hangi mi "Turhan Tan ml “Keyfiyet için meye ae “Mevzu itibarile O halde; ".. larmı zeng Belgi” parlame" p Galibi M " bir ir, Ss jarl9 Ogs i Brükselde P reis yi