28 Ocak 1937 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6
Saatlik sayfa görüntüleme limitine ulaştınız. 1 saat bekleyebilir veya abone olup limitinizi yükseltebilirsiniz.
" lunmaktadırlar. “Ççin ayni gümrük ve meskükât usulü | Teri bir parlâmentolararası irtibatı tesis - leceletir. Kat'i anlaşm ı (p * l " HABER — Akşım postası ARANN » Pai eat er li manın tam metni Cenevre, 27 (A.A.) — Anadolu A- jansının hususi muhabiri bildiriyor: İskenderun Sancağı meselesi hak - kında İsveç Hariciye nazırı ve konsey raportörü B. Sanidler tarafından bugün- kü konsey celsesinde okunulan rapor aynen şudur: Kânunuevvel 1936 da Cenevrede 95 inci fevkalâde içtimat esnasında koön - sey, Türk hükümetinin 10 kânunuey - vel 1936 tarihli bir tebliğinde mevzuu bahsedilen İskenderün meselesiyle meş- gul olmuş idi. 16 Kânünüevvel 1936 da, konsey, Türkiyenin istinkâfı ile, rapor- törünün teklifi üzerine ittihaz ettiği ka- rarda İskenderun — Antakya mıntaka- sr hakkında tahaddüs eden — meselenin esasının tetkikini, konseyin mutat kâ - nunusani toplantısıma talik etmek hu - susunda Türkiye ve Fransa hükümetle- rinin mutabık kaldıklarımı görerek, bu arada raportör ile sıkı temas ile konuş- malarımna devam etmelerini, mezkür ka- rarın 3Ü — 70 numaralarına tevfikan, konsey her iki hükümete tavsiye etmiş- tir. Konsey reisi tarafından üç müşahit tayin edilmiştir. Bu müşahitler İsken - derun Sancağına gitmişler ve 31 kânu- nuevvel 1936 tarihindenberi orada bu - Anlağmanm esasları İskenderun mıntakasının müstakbel statüsüinü tanzime matuf olan atideki esas prensipler üzerinde bir anlaşma ta- hakkuk edebildi: 1 — Sancak farklı bir varlık (Entite distincte) teşkil eder. Dahili işlerinde tam bir istiklâle sahiptir. Aşağıda 3 nu- marada yazılı ahkâm mahfuz kalmak kaydile harici işleri Suriye devleti tara- fından idare edilir. Sancak ve Suriye i. mevcuttur. 2 — Sancakta Türk lTisanr resmi bir lisandır ve 10 uncu fıkrada derpiş edi- len üsüle tevfikan diğer bir Tisan iİsti- malinin şeraitini ve karakterini konsey tayin edecektir. 3 —- Bu devletin hâkimiyetine ve İs- tiklâlimne herhangi bir suretle halel iras edilecek mahiyette Suriye devleti tara. fından münakit beynelmilel hiç bir iti- lâf ve keza tesirleri haiz hiç bir beynel- milel karar Cemiyeti Akvamın mukad. dem ve kati bir muvafakati olmaksızın Sancakta tatbik edilemez. 2 4 — Hususi ajanlar Suriyenin salâ., hiyetine bırakılmış işler için her iki ta- raf icrat makamları arasımndaki lüzumlu | İrtibatı temin edeceklerdir. Bu ayni iş- ler için Sancak ve Suriye teşrit meclis- ve bunun şeraitini tayin etmek ihtiyarı. nı haiz olacaklardır. 5 — Sancağın statü ve anayasasmıma riayeti temine matuf aşağıdaki şartlar dahilinde icra edilen Cemiyeti Akvam konseyi kontrolü: Ç — Fransız tabiiyetinde olmak üze- re Cemiyeti Akvam konseyi tarafından tayin edilecek bir delegenin mahallinde bulunması. B — Statü veya anayasa ahkâmma muhalif içrai veya teşrii her kararı de- legenin âzami 4 ay müddetle talik et- mek salâhiyeti. Bu takdirde delege der. hal meseleyi, bu hususta nihai kararı verecek olan Cemiyeti Akvam konseyi- ne arzetmeğe mecburdur. C — Türk ve Fransız hükümetleri konseyin ittihaz edeceği karalara riaye- ti temin için Cemiyeti Akvam konseyi- nin kendilerine yapacağı tavsiyelerin muhktezasını ifa etmeğe âmade oldukla. rını beyan ederler. Konseyin kararı müfadma nazaran iki hükümet müştereken hareket etmek vaziyetinde bulundukları talcdirde bu iki hükümet evvelemirde bu hareketin şeraitini istişare edeceklerdir. Gayri askerilik hususunda koönseyin hak ve salâhiyetleri bilâhare tayin edi- 6 — Sancağın ordusu yoktur. Orada hiç bir mecburi askeri hizmet ihdas o- Tunamaz. Hiç bir askeri tahlkimat yapı- lamaz, yalnız mevcudü .... kişiyi geçmi. ne lâzım olan silâhtan gayri hiç bir es- Hha Sancağa sokulamaz ve orada bu. lundurulamaz. Teknik hususat bilâhare yapılacak bir anlaşma ile tayin edilecek tir. 7 — Bir Türk - Fransız muahedesi akdolunacaktır. Bu muahede Türkiye ve Fransanın Sancağın tamamiyeti mülki- yesini ne şekillerde temin ettiklerini tes bite matuf ahkâmı ihtiva edecektir. Iş- bu teminat tarafeyin arasında yapılacak istişare sonunda tatbik . edilecektir. Türkiye « Suriye ve Fransa arasında bir anlaşma yapılacaktır. Ve bunun mevzuu Türkiye - Suriye hududunun masuniyetini temin etmek ve Türkiye Suriye ülkeleri üzerinde diğer memle-| ket rejim ve emniyeti aleyhine müte- veccih her türlü teşkilât ve faaliyeti menetmek olacaktır. 8 — Sancak statüsü İskenderun |. manında Türkiyenin bu limanı transit ih tiyacı için en geniş mikyasta kullanma. sma müsaade etmek maksadiyle kendi- sine tanılacak hukuk ve menfaati tasrih | edecek olan bir maddeyi ıhtıvn eyliye. cektir. 9 — Statü ve anayasa, konsey bu hu- susta karar verir vermez mer'iyete gi- receklerdir. 10 — Konseyin karar ve tavsiyeleri sülüsan ekseriyetle ittihaz edilecektir. Tarafeynin reyleri bu ekseriyet hesabı- na dahil değildir. İşbu metin Fransa ve Türkiye mü. messillerinin tasvibine iktiran etmiş. tir. Bunda munsifane ve pakta uy. gun bir tarzı hal esasları olabileceği hakkındaki işbu mümessillerin kana. | atlerine ben de iştirak ediyorum ve bunları konseyin tasvip edeceğine de şüphe etmiyorum, Tesbit edilen me. tinden bazı elemanların daha şimdi. den istihsal edilmiş olduğu anlaşılı. yor. Statü ve ÂAnayasa için - göz önünde bulundurulacak | bazı noktalar —— Diğer taraftan bazı noktalar tasri. hatı ve hattâ mütemmim ahkâmı is. ilzam etmektedir, ve nihayet diğer ba. zı hususata dair teknik bir etüd yap. mak gerektir. Bu mülâhaza iledir ki tahdidi bir mahiyeti haiz olmaksızın zirdeki cetvel tesbit edilmiştir: p A B TATÜ 1 — Sancağın tarifi: Balâda maruz esas prensiplerin 1 numaralısı. 2 — Hali hazır hududlarımın tas. diki ve 12 eylül 1921 tarihli kararna. me ile Sancaktan ayrılmış olan üç na. hiye meselesinin tetkiki. 3 — Statüye esas prensiplerin 3 numaralısının derci, 4 — Statüye esas prensiplerin 4 numaralısının derci. 5 — Konseyin kontrolü, konsey delegesinin — salâhiyetleri ve saire — esas prensiplerin 5 numaralısına müracaât — 6 — Askerlikten tecrit statüsü: Statüye esas prensiplerin 6 numaralı. sınım derci. Konseyin bu husustaki hukuk ve salâhiyetlerinin tetkiki, (Esas prensiplerin 5 numaralısının son bendine müracaat.) 7 — Ekalliyetlerin hukuk ve hima. yesi, istida hakkınm istimali. 8 — İktisadt ahkâm. İskenderun (esas prensiplerin 8 numaralısına mü. racaat) posta anlaşmaları. 9 — Meriyete vazı ve ahkâmı mu. vakkate, B — ANAYASA 1 — Kuvayi umumiye: Teşrii icraf, kazal uvuzların ve bunların salâhiyet. lerinin esas prensiplerin 1 numaralı. sınin çerçevesi dahilinde tayini. 2 — Usulü intihan. 3 — Lisan meselesi (esas prensip. lerin 2 numaralısına müracaat). 4 — Anayasanın tadiline müteallik usul. - dir. edebilir. Raportörün, içinde kendi mümessilini bulundurabileceği bu ko. mite raportörle mutabık olarak kon. sey reisi tarafından ihtisaslarına bi. naen intihap edilmiş azami altı şah. siyetten mürekkep olacaktır. Komite arzu ettiği takdirde Akvam Cemiyeti kâtibi umumiliğinin salâhiyettar ser. vislerile ve icabında daimi mandalar komizsyonile istişare edebilir. Konseyin 16 kânunuevvel tarihli kararımna tevfikan tayin edilmiş olan müşahitlerin vekâletleri (mandat) iş. bu karara göre, 31 kânunusani 1937 tarihinde hitama ermelidir. Kendile. rinden memul fayda nazarı itibare a. bmacak olursa bu müşahitlerin kon. seyden nihayet 15.mart 1937 tarihinde hitam bulacak yeni salâhiyet almala. rı lâzım gelir gibi görünür. Bu mü. şahitler, raportöre geri kalan vazi. fenin ifası hususunda faydalı her nevi malümatı vermekle tavzif edile. ceklerdir. Müşahitlerin coğrafi faaliyet sa. haları derpiş edilen tetkikatı karşıla. mak için bundan böyle icabı nisbetin. de tevsi edilecektir. (Cetyelin A 2 numarasma müracaat). Bu müşahitlerin nisbeten kısa bir zamanda Sancağın statüsünü ve ana. | yasasını tanzim için ve bilhassa ahali. ye verilecek teminat hususunda muk. tezi elemanları bildirecek vaziyette bulunacaklarından şüphe etmiyorum. Raportör, mütehassıslar komitesini doğrudan doğruya teşriki mesailerin. den istifade ettirebilmek için, müşa. hitleri Cenevreye davet edebilme. lidir. Diğer taraftan derpiş olunan plân mucibince, konsey, Fransa ve Türki. ye hükümetlerini karargir olan anlaş. maları tanzim etmeğe davet etmeli. Bu anlaşmalar nihal kararların ittihazından evvel konseye tebliğ olu. nacaktır. — Şürası takirfür etmiştir kr W a | ğmn statüsü ve anayasası konseyin ge. lecek mutad içtimamda alacağı kara. ra tevfikan en kısa bir müddet zarfım. da meriyet mevkiine konacaktır. Man. danın hitamına kadar yeni rejimin tatbikinin temini, mandanım İcrasile kabili telif olduğu nisbette Fransaya ait olacaktır. , vakkate, Yukarıda işaret edilen vazifenir ifasına tevessül etmeyi konseye tekli. fe mecbur olduğumu zannediyorum Konsey, gçak olan ınahallı polis kuwetlm teş- ıılıu polis kuvntlai- ı'L—ık ğ;n FF Ç lmü..—x » B — Meriyete vaz ve ahkâmı mu. mandater devletle mutabık olarak könseye arzedilmek üzere işbu - muhtelif mevzuları tetkik ve bilhassa | Sancağın statü ve anayasasının tahri. ri için mütehassıs bir komiteyi tavzif k Vapurlarımız İskenderuna gidecek (Baştarafı 1 incide) dar gitmesine karar vermiştir. Bu hu- susstaki emir henüz Denizyollarına bil- dirilmemiş olmakla beraber bugün veya yarım tebliğ edileceği sanılmaktadır. Bundan sonra kalkacak ilk Mersin pos- tasr İskenderuna kadar gidecektir. İskenderun tarifeelri henüz tesbit e- dilmemiştir. Maamafih Payas için alı - nan ücretlerin aynen İskenderüun için de mer'i olacağı anlaşılmaktadır. Bu üc- retler birinci kamara 17,75, ikinci 13,80 ve üçüncü 8,95 tir. Güverte ücreti de 520 kurüştur. Bilhastsa yaz başında limanlarımızdan İskenderüuna birçok yolcu bulunacağı muhakkak görülmektedir. İlk olarak Aksu vapuru iki güne ka- dar İskenderuna hareket edecektir. Ataturk Huku ıı 'lebrık etti (Büaş tarafı 1 incide) ragatle hareket ve faaliyete ge- çebilecek enerji ve kabiliyette bulunduğunu gösteren yeni bir örnek olmuştur. Türkiye Cüm- huriyeti Hükümetinin bu siyaset kavrayışının dünyada huzur istiyen ve bunun icabı ta- bilsi olan hakseverliği şıar edin- meyi fazilet bilen bütün dünya milletlerince takdirle karşılana- cağına şüphe yoktur. Türkiye Cümhuriyeti haklı olduğuna ka- ni bulunduğu davasmı, büyük ve âdil Hakem Heyeti olmasını daima arzu ettiği ve bu sıfat ve salâhiyetinin daha çok çetin me- seleler hallinde en yüksek kud- ret ve kuvveti haiz olmasını te- menni eylediği Cemiyeti Akva- ma bırakmakla insanlık namma isabetli bir harekette bulunmuş- tur. Bu suretle medeniyet namı- na da yüksek bir vazife ifa etmiş olmakla sadece takdir ve tebrike şayandır. İçten ve hakikaten bağlı ol- duğu dostlukları rencide etmek- sizin milli meselenin hallini, Ce- miyeti Akyvam konseyinde bir neticeye vardırmak hususunda gösterdiği yüksek kiyaset, du- rendişlik ve vekardan dolayı Tür- kiye Cümhuriyeti Hükümetini ben de sureti mahsusada tebrik ederim, Bu tebrikimi, teşekkürlerimi de ilâve ederek, bütün İcra Ve- killeri ve Büyük Erkânıharbiye Reisi arkadaşlarımıza tebliğ bur yurmanızı rica ederim. K. ATATÜRK Başvekilin cevabı — Başvekil İsmet İnönü Reisicum. hur Atatürk'e cevaben şu telgrafı çekmişlerdir: Atatürk'ün yüce huzuruna: Yüksek iltifatınızı İcra Vekilleri- ne ve sayın Mareşale tebliğ ettim. Hepimizin minnet ve şükranımızı sunarım. Hatay davasında Hükü- sulh ve Büyük bir nanxgörlük (Baş tarafı 1 incide) bir müddet ömrünü şirketin muhte- lif hizmetlerinde çürüten bir müstah deme de 110 lira verilmesi kararlaş- mıştır. Diğer memurların alacakları ik ramiye de bu nisbetler dahilindedir. Şirket müdürünün bu — kararı 1400 Türk memur ve müstahdemini Birkaç sene evvel şirketlerde ecnebi memur ve müstahdem kullanılmaması hakkın” da çıkan kanun üzerine Şark Demir- yollarmda da çalışan bazı gayri Türk memüurlar çıkarılmış onlara 300 lir radan 1000 liraya kadar ikramiye ver rilmişti. Bugün onlardan daha çok ve da- ha canla başla çalışmış olan Türk me- mur ve işçisine bir sadaka verir gibi beşer, onar kuruş — dağıtılması, bu memlekette — senelerce çürük çarık trenler işletip Trakya halkını zarara sokan Şark Demiryolları şeflerinin nankörlüklerinin en bariz bir tezahü- rüdür. Bugün sadaka vereceği Türk memüurlarınım hizmetleri sayesinde kesesini “dolduran Şark Demiryolları idaresinin bu gayri insani hareketine meydan verilmemeli, Türk memur ve işçisinin göz nuru ve alı teri mu” kabilinde hak ettikleri ikramiye - şir- ketten almıp verilmelidir. 1400 Türk müstahdem, bu insaf- sızca harekete, Nafra Vekili Ali Çe- tinkayanın biran evvel el koymasını büyük bir alaka ve heyecanla bekle- mektedu' çok müteessir etmiştir. becaman TevecCÜN Ve metin takip ettıgl “'d yüksek Şefimizin Mı eseridir. Cemıyetl g! lenmesine hizmet naat mahsulü olan 'l’# Bu siyaseti takdi_r M memleketim'zin aymi “ « mesi için teşvik ve KAf yeni bir teminattır. : kip ederken, kom; dostlarımızı incitmekt5i recede sakındık. Cümhuriyet Hi ;ğ sini ifa esnasında M de bulunduğu muhat
