11 Ekim 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

4 > HABER — Akşam postasr ! — ederler. Bu yüzden yağların Işe banka sermayeleri- nin karışması İâzım İstihsalâtı iptidailikten kurtara- Tak makineleştirmek icap ediyor Trabzondan haftada ancak iki yüz teneke yağ gelir. Buna rağmen Geçen yazılarımızda yağlarım fena- lığından bahsettik. Acaba piyasa ni- çin bu kadar karışık yağlarla dolu- dur. Emniyetle temiz yağ yemek için ne yapmalı? Bunun çareleri nelerdir? Bu mesele hakkında bir fikir edin-ı mek için alâkadarlarla görüştük, el- de ettiğimiz fikirleri bir araya toplı- yarak bir tetkik halinde aşağıya yazı- yoruz: Türkiye, her şeyden evvel, ziraat memleketi olmak itibariyle, hayvan yetiştirmektedir. Başvekâlet istatis- tik direktörlüğü tarafmdan yapılan istatistiklere göre Türkiyede 10 kilo- metreye 404 hayvan, l0 nüfus başma da 23 hayvan isabet etmektedir. Bu rakamlarla, Türkiyenin büyük mik- tarda hayvan besliyen bir memleket olduğunu daha açık ve kat'i bir su- rette üfade edebiliriz. Böyle olduğu halde, neden Türkiyede bol ve ucuz gsaf tereyafı yiyemiyoruz, asıl merak edilecek, üzerinde durulacak mesele de budur.. Bu meseleyi izaha girişme- den, Türkiyede yağ istihsal edilen başlıca mmtakalardan bahsedelim: Bunlardan en bariz olarak göze çar- panı Trabzon mıntakasıdır. Piyasada Trabzon yağları pek meşhurdur. Hat-| tâ karışık ve başka yerlerden gelen yafğlar da, bu şöhretten istifade ede- rek satılmaktadır. Fakat Trahzon yağ| larile meşhur bir yer olduğu halde, orada da, iyi ve saf yağa nadir tesa- düf edilebilir. Toptan yağ işi yapan bir tacir diyor ki: — Her hafta Trabzondan İstanbu- la 200 teneke kadar yağ gelir, bunla- rm içinden ancak 40-50 tenekesi İyi- dir. Diferleri az zamanda acılaşır, işe . yaramaz. Hattâ bazıları da mahlüt- tur. By, böyle olduğu halde, çarşıda pazarda, Trabzon yağmdan geçilmi- yor. Bütün yağ etiketlerinin üzerinde “Halis Trabzon tereyağı” yazılıdır. Bu tacirin de verdiği izahattan ân- İryoruz ki, Trabzonda bol miktarda iyi yağ çıkamıyor. Bunun sebebi de güdür: Trabzon köylerinde yağ istih- salâtı henüz iptidat istihsal usulle- rinden ileri gidememiştir. Esasen yağ istihsal edenlerin ekesrisi fakir köy- lülerdir. Bunların içinde bir inek sa- hibi olanlar çoktur. Bu fakir köylü- ler hâlâ yağı iptidaf usulelrle istihsal içinde mühim miktarda ayran kalır. Bu yüz- den yağlar kısa bir zaman içinde acı- laşır. Bilhassa Sürmene yağları ya- pıldırktan on beş gün sonra derhal acı- laşır, buna karşı yağı eriterek sakla- maktan başka çare yoktur. Fakat bu- nu da yaptığımız zaman, yağ mühim miktarda fire verir. Çünkü içinde ay- ran vardır, Buraya kadar yazdığımız bilgisizlik, daha doğrusu iptidaf yağ | #GEREMEEER istihsali usullerinden ileri gelen şey- lerdir. Bundan başka Trabzon köyle- rinde de, yağlara yabancı maddelerin karıştırıldığı çok vakidir. Yağ mmtakasmdan — ikincisinin Kars olduğunu söyliyebiliriz. İstatis- tiklere göre, Türkiyede hayvan kesa- feti Karstadır. Karsta 10 kilometroya 60T hayvan isabet etmektedir. Vakti- le Çarlık zamanmda, Karsta büyük mikyasta yağ sanayii — kurulmuştu, yağ fabrikaları Kafkasyaya mühim miktarda tereyağı satryordu. Umumi harp senelerinde bu yağ fabrikalarım- dan bazıları tahrip edilmiştir. Fakat bir iki tanesi hâlâ milli sermayeyle işlemektedir. Ve son birkaç sene için- de İstanbul piyasasma en ucuz ve en iyi yağı gönderen de bir iki fabrika- dir. Kars yağları piyasada 50 kuruşa kâdar satılmaktadır. Fakat Kars yağ- larmda, Trabzon yağlarınım . kv' ve hususiyetleri yoktur. Bu da Trah- zon yaylalarında yetişen kokulu otlar dan İleri gelmektedir. Fakat buna mukabil Kars fabrikalarımdaki yağlar da bir damla ayran bulmak kabil de- Istanbuldaki her yağ Trabzon yağıdır ! gğildir. Yağlar makinelerde tazyik e- dildiği için içlerinde su, ayran gibi maddelerin birikmesine imkân kalmı- Yyor. Fakat dediğimiz gibi, Kars yağ- ları da ihtiyaca kâfi değildir. Temiz ve saf yağ yemek için çare nedir? Asıl mesele buradaydı. Kendi- si ile görüştüğümüz bir yağ taciri fik- rini şu suretle izah ediyor: — Yağ istihsalâtı Türkiyede henüz ev sanayii halindedir. Kars istisna e- dilirse, fabrikasyon haline girmiş yağerlık işi yoktur. Yağcılık ev sana- yil ve küçük işletme halinde kaldığı müddetçe, piyasada saf yağ bulmağa imkân da yoktur. Mahlüt yağların önüne geçmek için, piyasaya bol mik- tarda ucuz saf yağ dökmek lâzmndır. Mahlüt yağlar, saf ve temiz yağların ucuzluğu karşısında kendiliğinden or- tadan kalkar. Belediye cezaları, esna fı tehdit, sık sık yağları kontrol et- mek gibi idari usullerle, halka temiz yağ yedirmeğe imkân yoktur. Bu an- cak, iktısadi tedbirler almakla kabil olur. Yağ istihsalâtınm makineleşti- rilmesi piyasaya yağ sevkiyatını art- tırır ve sıkmtı da ortadan kalkar. Millf bankalarımız ortaya bir ser- maye koyarak yağ fabrikaları açabi- lirler. Meselâ, Kars yağ fabrikaları- nın açılmasına en müsait olan bir yer- dir. Karstaki fabrikalar, Karstaki sü- Fakat ne yapsmlar? Sermayeleri yok- tur, Başka sermayedarlar da Karsta fabrika açmıya heves etmiyor. Ferdi sermayelerin başaramadığı işleri dev- let ve millt bankalar yapmaktadır. Yağ işinin de ferdi sermayeler tara- fmdan başarılamadığını görüyoruz. Evvelce söylediğim gibi, bankaları- mız bir şirket vücuda getirmek sure- tile Türkiyede geniş mikyasta yağ is- tihsalâtma girişebilirler. Bu suretle karışık, mahiyeti meçhul yağları da yemekten kurtuluruz. Şimdiye kadar karışık yağdan bah- settik, bunun sebeplerini izah ettik ve çarelerini anlatmaya calıştık. Gele- cek yazılarımızda da diğer karışık yi- yecek maddelerinden bahsedeceğiz. H. 4 Lisan dersleri Şişli halkevinden: Fransızca, ingilizce, almanca ve gü - zel yazı derslerine başlanmıştır. İstek- lilerin hergün Nişantaşr Rumeli cadde- sinde halkevimize gelerek kaydedilme- leri. tün ancak onda birini kullanıyorlar.| Daha fazla beklemeye ne lüzum var..| Karışık yağ yemememiziçin Paraların değe- ri meselesinde Almanya ne yapacak ? Parasını düşüren memleketlere dün Çekoslovakyanım da iltihak etmiş bu- lunması iktıisadi ve mali mahafilde derin akisler uyandırmıştır. Maama- fih düşen paralarla para düşüren memleketlerde beklenen müyvazene yerine hasıl olan müvazenesizlik göz- den uzak tutulmamakta ve Türkiye- nin parasını düşürmemekle gösterdi- ği isabet daha iyi anlaşılmaktadır. Ankarada Hariciye vekâletinde bir komisyon daimi şekilde toplanmakta ve hariçte alınan tedbirleri tetkik et- mektedir. Umumt vaziyetler memleke- timiz ticareti arasındaki müvazeneyi temin için daimi küçük tedbirler alın- makla beraber umum! kararlar daha sonraya, vaziyetin iyice tavazzuh ede- ceği zamana bırakılmaktadır. Dün şehrimize gelen haberlere gö- re Almanyadan hariçteki tüccarlara ellerindeki dolar ve ona mütedair dö- vizleri çıkarmak tavsiyesi yapılmıştır. Bu haber tahakkuk ederse doların da düşürüleceği manasını çıkarmak lâ- zım gelmektedir. Şimdiki halde en büyük müşterimiz ve satıcımız olan Almanyanın para işinde tutacağı yol merakla beklen- mektedir. 1200 cephane fabrikası Italyada günde on saat müddetle çalışıyor Askeri hazırlıklara dair görüşme- lerle geçen uzun bir toplantıyı müte- akip İtalyan kabinesi bir tebliğ neş- retmiştir, Tebliğde İtalyanın askeri hazırlığı hakkında şayanı dikkat nok- talar vardır. Tebliğe göre 1200 fabrika harp malzemesi ve cephane imal etmekte- dir. Bu imalâtı süratlendirmek için haftanın mesai müddeti G0 saâte iblâğ edilmiştir. Bundan — başka, yeni tayyare istasyonları inşasına| bir milyon 400 bin Hiret verilmiş, ve ordunun mevcuduna G60 bin kişi ilâve edilmiştir. Habeşistandaki İtalyan kuvvetleri- ne gelince; 30 tabur siyah gömlekli Habeşistandaki askerlerin yerini tu- tacak, diğer taraftan Adisababhada kurulan yeni garnizona da 27 bin kişi daha ilâve edilecektir. Otomobil ve tramvay kazası Dün akşam saat 19,30 da Harbiyede 227 numaralı Ahmet Fikrinin idaresin- deki otomobil 211 ve 132 nümaralı tram vayların arasından geçmek isterken sı- kışarak arka çamurlukları ezilmiştir. 132 numaralı tramvay bu — vakadan beş dakika sonra 715 numaralı tramva- yın arkasma açrpmış ve hasara uğrat- maeştır. sammm |İStanbulun SESİ ASININ MECMU t— İkinci Sayısı Çıktı ALFRED RODE ve meşhur çıgan orkestrası —Sumer Sinemasında fransızca sözlü ve şarkılı Juanita Lüks komedi süperfilminde LİTZT'in 2 numaralı Macar Rapsodisi ve gayet cazip yeni bir 'RUMBA,, çalıyorlar. FOX JURNAL'de: Vekili- miz Bay Doktor Rüştü Aras Montreux konferansında nutkunu söyler- ken, İspanya muharebesi, Kış modaları, Frangm sukutu vesaire... Dördüncü Balkan haftasınım son cel sesi dün yapılmış, dolayısile büyük ve pek samimi tezahürat olmuştur. Dünkü kapanış celsesinde söz söyli- yenlerin nutuklarından parçalar alıyo- ruz; Balkan konferansı reisi Hasan Saka-| nın nutkundan: “— Ümit ederim ki aziz dostlarım, yurtlarınıza döndüğünüz ve bu yorgun- lukları giderdiğziniz zaman kalbiniz ye- ni bir heyecanla dolu olarak müşterek idealimizin ve müşterek davamızın mü dafaasına devam edersiniz, Bu hislerle dolu olarak size hayırlı avdetler temen ni eder ve bütün kalbimle yakında tek- rar görüşmemizi dilerim.,, Hasan Saka, nutkunun —Atatürkten bahseden kısmında vaktin darlığı dola- yısile göremedikleri Ankaranın Kemaz- list Türkiyenin müşahhas bir timsali olduğunu anlatmış ve: “Oraya gitseydi niz genç Türkiye <cumhuriyetinin mo- dernizm, insanlık ve içtimai devletçi - lik yolundaki mesaisini; bir kelime ile hülâsa edilmek istenirse — Kemalizmi görmüş olurdunuz,, demiş ve bu nokta yı uzun üzün izah eylemiştir. Bunun üzerine heyecanlanan murah- hâaslar ayağa kalkarak Balkan ittifakı hâmisi olan Atatürkü dakikalarca alkış lamış ve “Yaşa Atatürk,, diye bağırmış lardır. : ... Bütün heyetler namma — Yugoslav başmurahhası doktor Markeviçin nut - kundan: : “ — Atatürke Balkan — birliğinin en ... Balkan haftasına riyaset eden Türk başmurahhası Muhtarın nutkundan: Mesaimizin sonu geldi demezden ev vel, müsaadenizle burada bulunduğfu nüz müddetçe yalnız fikri memnuni - yetle değil, kalbten kopan — hislerle de size en samimi teşekkürlerimi, sunarım. Lâkin bu ayrılışta hem bir azap, hem bir sevinç duyuyorum. Azap hissediyo- rum, çünkü ayrılıyorum. Sevinç duyu- yorum. Çünkü gene buluşacağız. O halde gelecek sene gene Atinada Balkan tıp hafta$j dün dağıldı : Ecnebi murahhaslar dün 9 milli şarkılarımızı dınledıl -| mişlerdir. Oradan Bursaya ge — YN Birinciteşrin — DĞ buluşmak üzere sizlere Allak ladık diyeyim. Devlet ve hükümet re gelen cevabi telg Balkan haftası dolayısile devlet ve hükümet reislerine telgrafların cevapları da düf okunmuştur. ATATÜRK'ÜN CEV/ *Telgrafınızdan çok müt€ dum, Teşekkür ederim. Bal$€l , lektüeller arasında dostluk Vi liğin günden güne daha sıki ÖL dan çok memnunum. — Sayff © muvaffakiyetler diler selân rım. ATATÜRK,, İSMET İNöNÜNÜN C “Dördüncü Balkan tıp haf nuniyetle selâmlar ve sayıfi ? ların, şahsım ve ulusumuz © asil duygularına hararetle * derim. İsmet İNÖNÜ,,, | Dün gaceki mllf Kü Murahhaslar için dün g€ de program harici hususi Bİ€ tip edilmiştir. Murahhaslar, ! kılarımızı dinlemek arzusunt ' mişlerdi. Bunun üzerine B fatı tertip komitesi reisi Tokatliyan otelinin bir saly* safirlere tahsis ederek — onll Nureddini, Tanburt — Refikli Müzeyyeni dinlemek fırsatırf! miştir, Gece toplantısı gayet samif tur. Milli şarkılarımızın dinl lanmasından sonra, murahhâ? rında çalgı çalarak dansetmiğ | yarısından biraz sonra dağıl! Balkanlı misafirlerimiz, bit yemeğini Adada, Yat klüpte” sonra kendilerini. bekliyen #” purile 14,5 de Yalovaya , dir. Matbuata gösterilen K0 Balkan haftasının devam &” * detçe Yıldızda matbuata tahf ? | büro ve ona müzaheret edenli? cilere büyük kolaylık gösteft ” Bunu memnuniyet ve teşeki” A dediyoruz. Evvelâ derin bir teessür... Sonra da alkışlar... aa SARAY Sineması Güsterilmekte olduğu Fransızca sözllü ÖLÜM PERİSİ: Oynıyanlar: FREDERİC MARCH « MERLE OBERON ve HEP gg MARSHALL, Bu filmde aşkm ilâhi yüksekliğini — canlandırf * y FOX JURNALDE: Doktor Tevfik,Rüştü Aras, Montrö konfef#yn; nutkunu söylerken... Sonbahar Moda zaferleri ve İspanya muh " Büğün saat 11 de tenzı'lâth matine, ri ve Bsaire.... Bugün MILLİ SINEMADAÂ Bu senenin iki büyük filmi birden 1—KADINLARDAN Bıkti Bu filmde JOJAN CRAWFORD sanat ve zekâsınm kıymetini isb* i bütün kabiliyetini göstermektedir. 2 — Maskeler Af Mevsimin en güzel gangıte: filmi SAKARYA çes rinsaf Bagiı'n güzel bir Pazar geçirecek ve <: Kadınları Severim FiLMiNDE | JEAN KIEPURA ııııı Bütün LİEN takdir edeceksiniz. Bug'ün matine saat on birdedir. Fiyatlar m hir DEYER