11 Ekim 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1
ON YEDİNCİ YIL. NO: 5463 Maliye tahsilatında gelişme Normal membalarda, geçen yıla nisbetle bu yılın ilk dört ayının büdce gelirinde 9.469.000 lira Haziranda başlıyan 1936 mali yılının Eylül sonundaki dört aylık tahsilâtına Bid bazı rakamlar elde edilmiştir. Bun- geçen mali yılın aynı Mükayesesi neticesi şudur: devresiyle Gündel BÜDCE GELİRİNDEKİ ARTIŞ Kemal ÜNAL Büyük Millet Meclisi, geçen Mayısta, 1938 büdcesi içi ini Verirken, yekpare bir Önü hükümetine olan güvenini de bildirmişti. Bu itimadın, büdce Müzakereleri sonunda ve büdceye Verilen reyle ızhar edilişindeki bü- Yük mana; bugün daha vazıhleş- Miş oluyor. Başbakan, reyler verilmeden önce kürsüye gelerek müstesna ta- iyle yeni büdcenin dayandığı Sağlam esasları izah etmişler ve Hn. dünyayı saran emniyet buh- Tanı içinde, Türkiyenin vaziyetini Anlatmışlardı. Alev kadar sıcak ve şimşek kadar parıltılı ahengi hâlâ içleri- HMizde yaşıyan sözleri tekrarda ne üyük zevk var: *“Ufukta türk milletini sureti hususiyede tehdid eden - bir tehli- ke görmiyoruz; bir insanın göre- bildiği kadar. Eğer ufuk arkasın- da görmediğimiz bir tehlike varsa Öyle bir tehlikeden de korkmiyo- ruz.” “Müdafaa vasıtalarımızı en ye- hi silahlanma fenninin en yeni icablariyle techiz etmekteyiz. Bü- tün milletin bunu bu kürsüden, be- him ağzımdan işitmesini isterim. “Her tedbirden evel türk vata- Hının ve türk milletinin müdafaa- tmı kendi silahından ve kendi ira- desinden bekliyoruz.” İnönü bu sözleriyle türk halkı- Yia emniyet ve huzur içinde çalış- Ma teminatı vermek - istediklerini tasrih ederken dışarı âlemce de türk devletinin; sulhun muhafa- Zası ve beynelmilel beraberliğin için ihmal kabul etlmez bir kudret telakki edilmesi gerek- tiğini söylemiştir. Bugünkü Ulus'un diğer sütunla. tındaki dört aylık vergi rakamla- ti herkese 1936 büdcesinin kabul Bününü hatırlatacaktır. Halkının kahramanlığıyle çalış- kanlığı, önderlerinin yüksek ida- Fesinde en büyük kiymeti alan türk devleti, her zaman en taze ir ilerleme enerjisi içindedir. Türk büdcesi de bu enerjiyi ifade &den vasıtalardan biridir. Elimiz- deki rakamları yeni büdcemizin dört aylık gelirinin geçen yıla nis- çok arttığını gösteriyor. Bu Artış; gümrük ve muamele vergi- Si ile inhisar hasılatındadır, Bun- larm hepsi de istihlak üzerinden Alındığına, fazla istihlük ise faz- la istihsal ile mümkün olduğuna &öre dört aylık artışı, memleket- teki iş ve gelir hacminin genişle- Mesi ile izah tabil olur. Türk büd- telerinin bünyeleri de bizi bu iza- ha götürür. Başbakan büdce nu- ftuklarında bunu şöyle ifade etmiş- “Devlet işlerinde takib ettiği- Miz diğer bir nokta da, her sene Sarfettiklerimizin, herhalde istih- Sali artıracak #urette olmasıdır. (Sonu 6. ıncı sayfada) fazlalık vardı. 1933 senesinde Haliye vergilerinden — $5.500.000 lira Sabıka — » 6876000 » olmak üzere yekün 62.471.000 » olan bir gelir elde edilmişti. 1936 senesinde ise: Haliye vergilerinden 72.196.000 lira Sabıka " 8.622.000 lira olmak üzere yekünu 80.8186.000 İira olan bir gelir elde edilmiştir. Her iki yekün- arasındaki — fark 18.347.000 lira olduğuna göre, 1936 yılır nın ilk dört ayı için bu mikdarda bir fazlalık talımin edilirse de her iki yıl büdecsindeki bazı hususiyetleri düşü- nerek mukayese şu şekilde yapılmak lâzımgelir: Bu yılın yukardaki rakamlarında maaşlardan tevkif edilen kazanç, buh- ran, muvazene ve hava — kuvvetlerine yardım vergisi mikdarı 5$.866.000 İlira» dır. Halbuki bu vergilerden geçen sene tahsil edilen mikdar yukardaki 1935 ra- kamları arasında mevcud değildir. Ce- çen yıl büdce varidatında bu vergilerin mahsubu sonradan yapılmıştır. 1936 mali yılının dört aylık tahsilatı içinde 740 bin lirasr geçen senenin in- hisar hasrlatı fazlası olup bu yılın 4 â- yı içinde büdceye tahsil kaydedilmiş- tir. Bu itibarla bu mikdarın da muka- yese dışında kâlması icab eder, Türk Hava Kurumunun hava büdcesi- i 2.100.000 lira da yukardaki 1936 yılı geliri için- dedir. Halbuki geçen yıl sahüilatında: böyle bir rakacı olmadığına göre bu n da'mükayese dışında tütulma- ne ilâve edilmek üzere verd &ı lâzıngelir, Şu halde, muükayese haricinde kala» t yekünu ölan 8.706.000 000 tiralık fark. rdırsa 1936 büdcesinin ilk dört aylık tahsilâtında normal menbâlardan (Sonu 5, ımcı saylada) FRANSADA Halk cephesi hükü- meti ile komünist partisi arasında anlaşmazlık çıktı Fransız komünüist partlsi geme? sekreteri Moris Tores Paris, 10 (A.A.) — Halk cephesi hü. kümeti ile komünist partisi arasında bir anlaşmazlık baş göstermiştir. Komünist- ler Alsas . Lorende 52 toplantıya müsa- ale edilmesini istedikleri halde, hükü- met yalnız 10 toplantıya müsaade etme- ğe ve icabında müdahale için asker! kı- taların tâkviyesine karar vermiştir. (Sonu 3. üncü sayfada) ADIMIZ, ANDIMIZDIR. Meşhud eürümler anununun Temyiz mahkemesindeki ilk tatbikatı Temyiz mahkemesi tetkiklerini dört saatte bitirdi ve kararı postaya verdi Meşhud cürümler kanunu münasebe- tiyle Kocaeli sulh teza hâkimliği Meh- med Ali adında birisini öon güne mah- küm etmişti. *Bu mahkümiyet dosyası ayın do kuzunda saat 14 de Ankaraya temyiz dairesine gelmiştir. Saat 15.10 da baş müddeiumumilik evrakı temyiz dairesi ikinci ceza dairesine tevdi etmiş ve saat 16 da daire tetkiklerini bitirmiştir. Ka- rar 18 de yerine- gönderilmek üzere postaya verilmiştir. Şu halde temyiz malıkemesi bir meş. hud cürüm vakasına aid tetkiklerini 4 saatte bitirerek postaya tevdi etmiş bu- lunmaktadır. DiL ÜZERİNDE TETKİKLER Son haberler üçüncü sayfamızdadır J1 İLK TEŞRİN 1936 PAZAR arıma HER YERDE 5 KURUŞ 'Sükün' kelimesinin Güneş - Dil metodiyle tahlili Güneş Dil Teorisi analiz metodu- nun kelime köklerini araştırıp bulmak- ta ve dil unsurlarını çözüp manalan - dırmakta ne kadar muvaffakiyetli ve isabetli bir yol olduğunu yeni yeni mi- sallerle muttasıl görüp — durmaktayız. Bugüne kadar yabancı kaynaklardan geldiklerini zannettiğimiz ve binaena- leyh dilimizin tasfiyesi maksadiyle gi- rişilen ilk teşebbüste türk dili camiastn- dan çıkarıp atmağı düsündüğümüz bir çok kelimelerin türk dilinden alınma veya üretilme sözler olduğu meydana gçıkmaktadır; bu hakikat anlaşılalıberi asrın icablarını ve milli varlığımızın ihtiyaçlarını tatmine kâfi gelecek ka- dar geniş manalı, temiz ahenkli ve iyi işlenmiş o türk kelimelerini bırakıp yerlerine hem umumi zevke, hem de medent itiyat ve ihtiyaca uygun düşmi- Avusturya bakanlar meclisinin kararı Haymasuç teşkilatı dağıtıldı Askerlik- kanunu yeniden hazırlanıyor BB. Şuşniğ, Mikles ve Prens Ştarhbemberg Viyana, 10 (ALA.) — Bakanlar mec- Bsi dün akşam saat on yedide federal başkan B. Miklas da hazır bulunduğu halde toplanmış ve ertesi sabah saat se- kize kadar müzakerede bulunmuştur. Birçok heyecanlı görüşmelerden son- ra Stahrenberg ile bir anlaşmıya var- mak için sarfedilen bütlüm gayretlerin faydasız olduğu anlaşıldığından, hükü. met, bütün müdafaa teşkilâtını lüğvet- miye karar vermiştir. Bu karar, bilhas- sa Haymasuç birliğini alâkadar etmek- tedir. Çünkü, (Ostmacrkischen Stur- meharen) hücum krtaatı ile (Jeri hci- tzbund) hüriyet federasyonunun aza- ları nisbeten mahdüd olup bunlar, dok- tor Şuşnig'e bağlı bulunmatktadırlar. Demekki, hükümetin son kararı ile Ha- ymasuc şimdi ilga edilmiş bulunmakta- dır. Kabinede hiç bir değişiklk yapıl- mamıştır. Kültür bakanı Dr. Janter, fi nans bakanı De. Areksler ve başbakan muavini B. Bar - bârenjle federal baş- kanına istifanamelerini takdim etmiş- ler, fakat başkan bu bakanları mevkile- rinde alıkoymuştur. Bu bakanların her hangi bir teşekküle bağlı olmadıkları anlaşılmıştır. Bakanlar meclisi, bundan başka 2$- keri kanunun yeniden yazılmasını ka- rarlaştırmıştır. Hükümetin bu sabah bu- na dair bir tebliği neşretmesi mektedir. Başbaıkan B. Şuşnigç. B. Gömböş'ün cenaze merasiminde hazır bulunmak Üzere bu sabah saat sekizde tayyare ile Buüdapeşte'ye hareket et- miştir, beklen- yecek kelimeler peşinde koşmak beya hude kuvvet ve zaman israfından başka bir şey olamazdı. İşte dil inkılâbınm amelesi olan bilginlerimizin ve onların izleri üstünde yürüyen dil meraklılart. nn bir müddettenberi matbuat sütun« lezında intişar eden yazıları hep bu to« mayülden doğmuş bir takım temrinlere dir. Bugünden itibaren (Ulus) un de« gerli- sayfalarında başlıyacağımız yenf Beri yazıların”saiki de aynı mülâhaza. dır. Yalnız ilim ve edebiyat Sleminde değil, alelâde ifade ve tahrir dilinde, hatta halk tabakası arasında bile tanıne mış öyle kelimeler vardır ki bunların, şimdiye kadar bulup kılavuza geçirdi- ğimiz mukabilleri maksadı ifadeye ya hiç kâfi gelmemekte, yahut, gelse bile bu vazifeyi hep crlız bir surette İfa ete mektedir. Meselâ (sükün) kelimesini cle alae lım: bu kelimenin « türkçe olmadığı farzedildiğine göre - türkçesi şudur3 durgunluak, kımıldanmamak, dinmok, Ne kılavuz risalesi, ne de mevcut lu« gat kitaplarr (sükün) sözüne bundan başka mâana veremiyorlar. Halbuki, in- saf ile düşünelim: (sükün) yalnız bun- lar mıdır? (Sükün) kelimesiyle anlat- mak istediğimiz türlü vaziyetleri bu durgunluk, kımıldanmamak, dinmek tâ« birleri ile karşılayabilir miyiz? Faraza *“memleketin her tarafında sükün var« der” demek için istediğimiz — vakit “memleketin her tarafr durgundur” mr diyeceğiz? “Hiç bir taraf kımıldamıryor, her taraf dinmiş veya dinlenmektedir” cümlesinden sükün mefhumu çıkarabi« Hir miyiz? Fen dilinde haveket karşılı- ğt olan (sükün) w yukarıki sözlerin hangisi ifade edebilir? Sükünu-fikir, sükünu-kalb, sükân mıntakası, sükün ve asayiş terkiplerinde, hulâsa (sükün) sözünü kullanmak zarureti bulunan da- ha bir çok yerlerde ne yapacağız? Pis kirlerimizin bu kadar uyanık, bilgileri- mizin bu kadar bızlı olduğu bir zaman (Sonu 5. inci sayfada) Bugünkü at yarışları Bugün yapılacak ikinci hatta yarışla- Bugünkü — son- babar at koşuları- nın ikinci haftası Ankara hipodro- munda yapılacak. tır. Bugün birin- ci mevkide açık- ta yaptırılan 16 gişede — işliyecek, kapalı yerdeki 12 gişe ile — ikinci gişeleri faaliyette gişe- Tira. mevkiin gene olacaktır. lerde $ şer lik biletler da ga- tılacaktır. Bütün bu tedbirler koşus ların bu hafta da- ha çok enteresan olacağını göster- mektedir Birinci — koşu tam kan ingiliz hayvanları koşu- sudur. Bu koşuya 5 kayvan — iştirak etimektedir. İkin- €i koşu yarım kan ingiliz taylarma mahsustur, Bu koşuya 4 hayvan iştirak etmektedir. Üçüncü koşu tam kan ingiliz hay- rının programı çok zengindir Havaların bu mevsime göre daha soğuk olduğu ilkbahar yarışlarında Başbakanımız, Milli Müdafas Bakanımız ve valimiz geçen mevsimin son koşularından birinde vanları koşusudur ve buna da 4 at gi mektedir (Sonu 6. me: sayfada) slüamemülnlnnneimsleğnekenkileee üi düntlünüeeteğküküüm e üsnkebank l
