11 Ekim 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ON YEDİNCİ YlL NO: 5463 ULU ADIMIZ, ANDIMIZDIR 11 İLK TEŞRİN 1936 PAZAR Son haberler üçüncü sayfamızdadır SD A HER YERDE 5 KURUŞ — Maliye tahsılatında gelişm 9.469.000 Hira — Haziranda başiryan 1936 mali yılının eylül sonundaki dört aylık tahsilâtına #id bazı rakamlar elde edilmiştir. Bun- n geçen mali yılın aynı devresiyle Mukayesesi neticesi şudur: a Gündelik BÜDCE GELİRİNDEKİ ARTIŞ : ; Kemal ÜNAL Büyük Millet Meclisi, geçen - Mayısta, 1938 büdcesi için reyini Vverirken, yekpare bir itimadla, İn- *hü hükümetine olan güvenini de ıMlı'lırmı;tı. Bu itimadın, büdce Müzakereleri sonunda ve büdceye Yyük mana; bugün daha vazıhleş- Miş oluyor. Başbakan, reyler - verilmeden Önce kürsüye gelerek müstesna ta- lâkatiyle yeni büdcenin dayandığı sağlam esasları izah etmişler ve bize, dünyayı saran emniyet buh- tanı içinde, Türkiyenin vaziyetini anlatmışlardı. Alev kadar sıcak ve şimşek kadar parıltılı ahengi hâlâ içleri- ıl'ıızde yaşıyan sözleri tekrarda ne düyük zevk var: “Ufukta türk milletini sureti huıuıiyede tehdid eden bir tehli- gormıyomz bir insanın göre- bildiği kadar. Eger ufuk arkasın- 'da görmediğimiz bir tehlike varsa öyle bir tehlikeden de korkmıyo- ruz.” “Müdafaa vasıtalarımızı en ye- ni silahlanma fenninin en yeni icablariyle techiz etmekteyiz. Bü- tün milletin bunu bu kürsüden, be- him ağzımdan işitmesini isterim. - “Her tedbirden evel türk vata- , Tinın ve türk milletinin müdafaa- sını kendi silahından ve kendi ira- desinden bekliyoruz.” “İnönü bu sözleriyle türk halkı- Na emniyet ve huzur içinde çnlış- Ma teminatı vermek istediklerini tasrih ederken dışarı âlemce de türk devletinin; sulhun muhafa- XZası ve beynelmılel beraberliğin — korunması i için ihmal kabul etmez bir kudret telakki edilmesi gerek- — Hiğini söylemiştir. Bugünkü Ulus'un diğer sütunla- *tındaki dört aylık vergi rakamla- | * herkese 1936 büdcesinin kabul gününü hatırlatacaktır. Halkının kahramanlığıyle çalış- kanlığı, önderlerinin yüksek ida- Fesinde en büyük kiymeti alan türk devleti, her zaman en taze ir ilerleme enerjisi ıçındedır |— Türk büdcesi de bu enerjiyi ifade eden vasıtalardan biridir. Elimiz- deki rakamlar, yeni büdcemizin dört aylık gelirinin geçen yıla nis- betle çok arttığını gösteriyor. Bu &rtış; gümrük ve muamele vergi- Si ile inhisar hasılatındadır. Bun- hepsi de istihlak üzerinden alımndığına, fazla istihlâk ise faz- la istihsal ile mümkün olduğuna — 8öre dört aylık artışı, memleket- - teki iş ve gelir hacminin genişle- Mesi ile izah tabii olur. Türk büd- celeru'nı—ı bünyeleri de bizi bu iza- ha götürür. Başbakan büdce nu- İ'lıılılanııı:!ı bunu şöyle ifade etmiş- | “Devlet işlerinde takib ettiği- Miz diğer bir nokta da, her sene sarfettiklerimizin, herhalde istih- sali artıracak #surette olmasıdır. (Sonu 6. mer sayfada) — Verilen reyle ızhar edilişindeki bü-" Normal membalarda, geçen yıla nisbetle bu yılın ilk dört ayının büdce gelirinde fazlalık vardı. 1935 sehnesinde: Haliye vergilerinden - 55.590,000 lira Sabıka S 6.876.000 ,, olmak üzere yekün 62.471.000 » olan bir gelir elde edilmişti. — 1936 senesinde ise: Haliye vergilerinden 72.196.000 lira » Sabıka » 8.622.000 lira olmak üzere yekünu 80.818.000 İira olan bir gelir elde edilmiştir. - ;Her iki yekün- arasındaki - fark 18.347.000 lira olduğuna göre, 1936 yılı- nımn ilk dört ayı için bu mikdarda bir fazlalık tahmin edilirse de her iki yıl büdcesindeki bazı hususiyetleri düşü- nerek mukayese şu şekilde yapılmak lâzımgelir: Bu yılın yukardaki taka.mlarındı maaşlardan tevkif edilen kazanç, buh- ran, muvazene ve hava — kuvvetlerine yardım vergisi mikdarı 5.866.000 İlira- dır, Halbuki bu vergilerden geçen sene tahsil edilen mikdar yukardaki 1935 ra- kamları arasinda mevcud değildir. Ge- çen yıl büdce varidatında bu vergilerin mahsubu sonradan yapılmıştır. 1936 mali yılının dört aylık tahsilatı . içinde 740 bin lirasr geçen senenin in- hisar hasrlatı fazlası olüp bu yılın 4 a- yı içinde Büdceye tahsil kaydedilmiş- tir. Bu itibarla bu mikdarın da muka- yese dışında kalması icab eder, Türk Hava Kurumunün hava büdcesi- ne ilâve edilmek üzere verdiği 2.100.000 lira, da yukardaki 1936 yılı geliri için- dedir. Halbuki geçen yil - tahsilatında böyle bir rakam Oolmadığına göre bu mikdarm da mukayese dışında tutulma- sı lâzımgelir, Şu halde, mukayese haricinde kala- cak üç rakamın yekünu ölan - 8.706.000 lira yukardaki 18.346.000 liralık fark- tan çıkarılırsa 1936 büdcesinin ilk dört aylık tahsilâtında normal menbalardan (Sonu 6, ınc: sayfada) FRANSADA Halk cephesi hükü- meti ile komünist partisi arasında anlaşmazlık çıktı Fransız komünist partisi gemel sekreteri Moris Tores Paris, 10 (A.A.) — Halk cephesi hü- kümeti ile komünist partisi arasında bir anlaşmazlık baş göstermiştir. Komünist- ler Alsas - Lorende 52 toplantıya müsa- ade edilmesini istedikleri halde, hükü- met yalnız 10 toplantıya müsaade etme- ğe ve icabında müdahale için askeri kı- taların tâkviyesine kâarar vermiştir. (Sonu 3. üncü sayfada) Meşhud cürümler kanununun Temyiz mahkemesındekı ilk tatbikatı Temyiz mahkemesi tetkiklerini dört saatte bitirdi ve kararı postaya verdi Meşhud cürümler kanunu münasebe- tiyle Kocaeli sulh ceza hâkimliği Meh- med Ali adında birisini on güne mah- küm etmişti. *Bu mahkümiyet dosyası ayın do- kuzunda saat 14 de Ankaraya temyiz dairesine gelmiştir. Saat 15:10 da ba$ müddeiümumilik evrakr temyiz dairesi ikinci ceza dairesine teydi etmiş ve saat, 16/da daire tetkiklerini bitirmiştir. Ka- rar 18 de yerine gdndenlmck üzere postaya verilmiştir, t Şü halde temiyiz mahkemesi bir meş. huüd cürüm vakasına aid tetkiklerini 4 saatte bitirerek postaya tevdi etmiş bu- lunmaktadır. DİL ÜZERİNDE TETKİKLER (Sükün” kelimesinin Güneş - metodiyle tahlili Güneş Dil Teorisi analiz metodu- nun kelime köklerini araştırıp bulmak- ta ve dil unsurlarını çözüp manalan « dırmakta ne kadar muvaffakiyetli ve isabetli bir yol olduğunu yeni yeni mi- sallerle muttasıl görüp — durmaktayız. Buğüne kadar yabancı kaynaklardan geldiklerini zannettiğimiz ve binaena-- leyh dilimizin tasfiyesi maksadiyle gi- rişilen ilk teşebbüste türk dili camiasin- dan çıkarıp atmağı düsündüğümüz bir çolk: kelimelerin türk dilinden alınma veya üretilme sözler olduğu meydana çıkmaktadır; bu hakikat anlaşılalıberi asrın icablarını ve milli varlığımızın ihtiyaçlarını tatmine kâfi gelecek ka- dar geniş manalı, temiz ahenkli ve iyi işlenmiş o türk kelimelerini bırakıp yerlerine hem umumt zevke, hem de medenr itiyat ve ihtiyaca uygun düşmi- Avusturya bakanlar meclisinin kararı -Haymasuç teşkilatı dağıtıldı Askerlik. kanunu yeniden hazırlanıyor BB. Şuşnig, Miklas ve Prens Ştarhemberg Viyana, 10 (A.A.) — Bakanlar mec- Hisi dün akşam saat on yedide federal başkan B. Miklas da hazır bulunduğu halde toplanmış ve ertesi sabah saat se- kize kadar müzakerede bulunmuştur. Birçok heyecanlı görüşmelerden son- ra Stahrönberg ile bir anlaşmıya var- mak için sarfedilen bütün gayretlerin faydasız olduğu anlaşıldığından, hükü- | met, bütün müdafaa teşkilâtını lâğvet- miye karar vermiştir. Bu.karar, bilhas- sa Haymasuç birliğini alâkadar etmek- tedir. Çünkü, (Ostmacrkischen Stur- mcharen) hücum kıtaatr ile (Jeri hci- tzbund) hüriyet federasyonunun aza- larr nisbeten mahdüd olup bunlar, dok- tör Şuşnig'e bağlı bulunmatktadırlar. Demekki, hükümetin son kararı ile Ha- ymasuc şimdi ilga edilmiş bulunmakta- dır, Kabinede hiç bir değişiklk yapıl- mamıştır, Kültür bakanı Dr. Janter, fi- - nans bakanı Dr. Areksler ve başbakan muavini B. Bar - bârenjle federal baş- kanına istifanamelerini takdim etmiş- ler, fakat başkan bu bakanları mevkile- rinde alrkoymuştur. Bu bakanların her hangi bir teşekküle bağlı olmadıkları anlaşılmıştır. Bakanlar meclisi, bundan başka as- keri kanunun yeniden yazılmasını ka- rarlaştırmıştır. Hükümetin bu sabah bu- na dair bir tebliği neşretmesi beklen- mektedir. Başbakan B. Şuşnig, B. Gömböş'ün cenaze merasiminde hazır bulunmak üzere bu sabah saat sekizde tayyare ile Budapeşte'ye hareket et- --—miştir. Dil yecek kelimeler peşinde koşmak beye hude kuvvet ve zaman israfından başka bir şey olamazdı. İşte dil inkılâbınımt amelesi olan bilginlerimizin ve onlarım izleri üstünde yürüyen dil meraklıları« nın bir müddettenberi matbuat sütun« lazında-intişar eden yazıları hep bu te« Taayülden doğmuş bir takım temrinlera dir. - Bugünden itibaren (Ulus) un de« ğgerli-sayfalarında başlryacağımız yeni seri yazıların”saiki de aynı mülâhaza« dır. KM sğa Yalnız ilim ve edebiyat âleminde değil, alelâde ifade ve tahrir dilinde, hatta halk tabakası arasında bile tanıtıs mış öyle kelimeler vardır ki bunların, şimdiye kadar bulup kılavuza geçirdi« ğimiz mukabilleri maksadı ifadeye ya hiç kâfi gelmemekte, yahut, gelse bile bu vazifeyi hep cılız bir surette ifa ete mektedir. Meselâ (sükün) kelimesini ele alak lım: bu kelimenin « türkçe olmadığıt farzedildiğine göre - turkçesı şudurı durgunluk, kımıldi di k: Ne kılavuz risalesi, ne de mevcut Jlu« gat kitapları (sükün) sözüne bundan başka mana veremiyorlar. Halbuki, in- saf ile düşünelim: (sükün) yalnız bun« lar mıdır? (Sükün) kelimesiyle anlat- mak istediğimiz türlü vaziyetleri bu durgunluk, kımıldanmamak, dinmek tâa« birleri ile karştlayabilir miyiz? Faraza “memleketin her tarafında sükün var» dır” demek için istediğimiz — vakit “memleketin her tarafı durgundur” mr diyeceğiz? “Hiç bir taraf kımıldamıyor, her taraf dinmiş yeya dinlenmektedir” cümlesinden sükün mefhumu çıkarabi<s Hr miyiz? Fen dilinde hareket karşılı- ğr olan (sükün) u yukarıki sözlerin hangisi ifade edebilir? Sükünu-fikir, sükünu-kalb, sükün mıntakası, sükün ve asayiş terkiplerinde, hulâsa (sükün)' sözünü kullanmek zarureti bulunan da- ha bir çok yerlerde ne yapacağız? Fi-” kirlerimizin bu kadar uyanık, bilgileri- mizin bu kadar hızlı olduğu bir zaman (Sonu 5. inci sayfada) Bugünkü at yarışları Bugün yapılacak ikinci hafta yarışla- rının programı çok zengındır Bugünkü son- bahar at koşuları- nn ikinci haftası Ankara hipodro- munda yapılacak- tır. Buğgün birin- ci mevkide açık- ta yaptırılan 16 gişede işliyecek, kapalı yerdeki 12 gişe ile — ikinci mevkiin gişeleri gene — faaliyette olacaktır. — gişe- lerde 5 şer - lira- lık biletler de sa- tılacaktır. Bütün bu tedbirler koşu- ların bu hafta da- ha çok enteresan olacağını göster- mektedir. Birinci — koşu tam kan hayvanları sudur. Bu koşuya 5 hayvan iştirak etimektedir. İkin- ci koşu yarım kan ingiliz taylarıma mahsustur. Bu koşüya 4 hayvan iştirak etmektedir. Üçüncü koşu tam kan ingiliz hay- ingiliz koşu- Havaların bu mevsime göre daha soğuk olduğu ilkbahar yarışlarında Başbakanımız, Milli Müdafaa Bakanımız ve valimiz geçen mevsimin son koşularından birinde vanları koşusudur ve buna da 4 at g.:- mektedir. (Sonu 6. ıncı say!ada)