11 Ekim 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 3 ncfl sahifede: Tarih araşfınnalan • Profesör M. Fuad Köprülü, 5 nci sahifede: Spor bahislerl SeHm S ı m Tarcan. Bir gezintiden notlaı Ali Kâmi Akyüz. 6 ncı sahifede: Tarihden yapraklar M. Turhan Tan. Duymadıklanmız ve bilmediklerimiz. General Gömböşün Vefatı ve Macar Milletinin matemi acaristan Başvekili General Gömböşün beklenilmedik bir sırada ve heniiz genc denilecek bir yaşta vefatı Macaristanı nmumî bir mateme bürüdüğü kadar Macarlann dostlannı da müteessir kıldı. Takib olunan siyasetlerdeki noktai nazar farkları neden ibaret olursa olsun kendisine karşı ırkan kardeşlık hislerile mütehassis olduğumuz turaniyulasl Macar milletinin mateminden teessür hisseleri almamaklığımıza imkân yokhır. Macaristanı düşündüğümüz zaman Atillâ cemaatinin kalblerimizi ürperten kahramanlık destanlan gözlerimizin önünde canlanır. Bir millet, ki kendisile birkaç asır müddetle kucak kucağa da oturmuştuk. Kan kardeşliği sebeblerinden ve daha dünkü denilecek bir tarihin türlü hatıralarından dolayı biz Türklerle Macar milleti arasında hasbî yakmlığm en koyusunu ifade eden manevî kuvvetli bir bağ vardır. Bu bağ biz Türkleri Engürüs ( I ) diyannın iyi haberlerile mes'ud ve fena vaziyetlerile ise mütellim kılar. General Gömböşün vefatile Macar milletinin uğradığı kayıbdan ve kederden niçin cidden müteessir oldujumuzun işte ilk ve pek tabiî sebebleri. Fazla olarak gene unutmuş değiliz ki müteveffa General Gömböş Ankaraya gelerek hükumetimizi ve memleketimizı ziyaret etmiş ve bu meyanda Büyük Şefimiz Atatürk tarafından kabul olunmuştu. Bu mes'ud telâkilerin çok tatlı sözleri hâlâ kulaklanmızda çınlar. Bütün Avrupa içinde asaletin eşiği ve beşiği gibi olan Macaristanın bu yüksek ahnlı mümessili ayni zamanda şahsan da hakikî olarak çok asil bir sima idi. O Ankarada adeta bir hısım akbara obası bulmuş olmaktan ve Atatürke: Biz de aslen Türküz ey Büyük Şef, Demekten mes'ud olmuştu, T« Ankara da onu kendi budunundan değerli bir insan olarak kucaklamıştı. General Gömböşün ölümünden şahsî, hissı ve hususî bir tasa duymaklığımıza yalnız bu hatıra bile yeterdi. Bütün bu sebeblere müteveffa Generalin yüksek meziyetlerini de katmak icab eder. Takib ettiği siyaset ne olursa olsun General Gömböş temiz kanlı tam bir Macar olarak hamiyetin ve vatanseverliğin muşahhas timsali bir adamdı. Umumî Harb sonuna kadar imparatorluğun parlak bir zabiti iken o harbin hitamını müteakıb münhasıran Macar milletinin malı oldu, ve Macar ırkının üstünlüğünü iltizam eden bir siyasetle faaliyete koyuldü. Fakat Macar milletini işgal eden iç ve dış zorluklar kendisine bunun fevkinde daha şamil ve daha ziyade birleştirici bir siyaset takibini emir ve ihtar etmekte gecikmediğinden General çok geçmeden muhtelıf ve müteaddid partileri birleştirmek istiyen daha geniş bir siyasette karar kıldı. Ötedenberi devlet reisi Amiral Hortinin kafadan ve sağ kolu denilecek surette çalışma arkadaşı olan General Gömböş Başvekil olarak işbaşına getirildıği dört yıl evvelindenberi bütün zorluklanna rağmen üzerine düşen vazifeleri muvaffakiyetle yerinc getirmekte devam etti. Macar davasından hiç feragat etmemekle beraber sulhun bozulmasındaki vahameti takdirden de hâli kalmadı ve onun bozulmamasına elinden gelen gayret ve yardımı sarfetmekten geri durmadı. Siyasî vaziyeti itibarile Macaristanın şu veya bu büyük devletten meded ummak şeklindeki mecburiyetleri acı bir bedbahtllk olmakla beraber tarih General Gömböşü bütün bunların yanında ve üstünde sulha hizmet etmiş asil bir adam diye kaydedecektir. Macar milletinin şeref ve menfaatlerini gözönünde tutarak ileri götürülmüş olan bu sulhsever siyaset, kendi başına, General Gömböse büyük bir devlet adamı unvanını verdirmeğe kâfi sayılsa yeridir. Bu kısa satırlar vakitsiz bir ölümle Macaristanın kaybettiği devlet adamının hüviyetine aid anaçizgilerdir ki ayni zamanda bu acı kayıbla Macar milletinin içine düştüğü matemin samimiyetini de izah edebilir sanınz. Bu mateme Türk milletinin candan iştirak etmekte olması sebeblerine de kâfi işaretler vermiş bulunduk. Kan yakınlıgile kendisine karsı ezefl) Engürüs = Hongrienin, Macarlsta nm oz türkçe adı. Avusturya Başvekili Şuşnig kendisini diktatör ilân etti Prens Starhembergin Heimwehren adındaki faşist teşkilâtı dağıtıldı. Prens Starhemberg Viyanadan kaçtı 2 Prens Starhembergin Heimvvehren adındaki faşist teşkilâtı feshedilmiştir. ! Viyanada neşredilen bir tebliğe göre, Heimwehren teşkilâtı da dahil olmak üzere askerî mahiyeti haiz bilumum teşekküller devlet milisine ithal edilecektir. Bu kararlar, dün akşam yapılan kabine içtimamda verilmiştir. Kabınenin bu kararlan neticesinde vukuu melhuz hâdiselerin önünü almak üzere Avusturyanın her tarafında askerî tedbirler alınmıştır. Bilhassa Viyanada ordu ve polis tarafından şiddetli tedbirler ittihaz edilmiştir. Başvekil doktor Şuşnigin bu kararlan en ziyade Prens Starhemberg için siyasî büyük bir ehemmiyeti haizdir. Son za manlarda Prensle Heimvvehrenlerin ileri gelenlerinden binbaşı Fey arasında da ihtilâflar çıkmıştı. Kabinenin kararları Cumhurreisi M. Mıklas tarafından tasdik edilir edilmez doktor Şuşnigin M acaristan Başvekili General Gömböşün cenaze merasimine iştirak etmek üzere Peşteye hareket et miştir. Avusturyadaki yeni vaziyet dolayısile evvelce verilen karar hilâfına, Harbıye Nazın Başvekille beraber Peşteye Yeni bir diktatörlük! MRQ tSTANBUL CAĞALOĞLÜ Söjl • <rrvd Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusu: Istanb'ul, No 246 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22368. Tahrir heyetl: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 . 24290 umhuri KEMALİZM Yazan: Tekin Alp Türk inkılâbı hakkında şimdiye kadar yazılmış eserlerin en mükemmelidir. Fransız parlâmentosu reisi Herriot ve doktor Köprülü Fuad eser için birer mukaddeme yazmışlar Her gencin elinde bir tane bul malıdır. 1936 Balkan tıb kongresi işini bitirdi Dünkü son celse büyük tezahürata vesile oldu Balkanlı doktorlar Büyük Şefimizi hürmetle alkışladılar ve hayranlıklarıro HUdîrdiler Kongre murahhasları Cumhuriyet abidesine çelenk koyduktan sonra dır. îlk celse sabahleyin saat 10,30 da Yıldızda aktedilmiştir. Bu celsede sırasıle Yugoslavyalı profesör Ksenofon Sahoviç, Romanya murahhası M. Ovide Avusturya faşistleri reisi M. Starhemberg Dördüncü Balkan tıb kongresi dün Alfandari, profesör Kemal Hüseyin, gitmiyerek Viyanada kalmıştır. mesaisini bitirmiştir. Murabhaslar dün Yugoslav murahhası doktor profesör Avusturyada yakalanan lArkası Sa. 7 sütun 5 *c] sabah bazı hastaneleri ziyaret etmişler Beşinci tıb kongresi Atinada toplanacak Avusturya dıktatorü M. Şusnig Londra 10 (Hususî) Bugün Av rupada yeni bir diktatörlük daha kurul muştur. Avusturya Başvekili Doktor Şuşnig kendisini Avustuyanın yegâne diktatörü ilân etmiş, ve iki mühim tedbırle vaziyetini kuvvetlentirmiştir. Siyasî büyük bir ehemmiyeti haiz olan bu tedbirler şunlardır: 1 Kabine azalan bundan sonra şahsan Başvekile sadakat yemini yapacaklardır. komünistler Viyana 10 (A.A.) Zabıta, nazan dıkkati celbetmemek için hududlann muhtelif noktalarmdan sahte pasaport larla Avusturyaya girmiş olan bir takım komünistleri tevkif etmiştir. Bunların Avusturya ile mücavir memleketler için bir komünist merkezi ihdas etmek tasavvuVArkast Sa. 7 sutun 4 te~\ Askerî mekteblerin spor bayramı dün başladı Kuleli Maltepe takımları 1 1 berabere kaldılar. Bulgar takımı d a P e r a y ı 7 1 mağlub etti Madride karşı taarruz bugün başlıyacak Portekiz hükumetinin delegesi ademi müdahale komitesinden çekildi Ataiürkün irad edecekleri nutuk Bu nutka büyük bir ehemmiyet atfediliyor Ankara 10 (Hususî) Atatiirkün Meclisin açılması münasebetile 1 teşrinisanide irad edecekleri nutka büyük bir ehemmiyet verilmektedir. Bu nutukta bilhassa harici işlerin büyük bir yer tutacağt anlaşılmaktadır. Şehrimizdeki askerî mekteblerin spor tıler. Bunları Deniz lisesinin boksörlerî» futbolcularir bırincilıklerine dün Beşiktaş Şeref sta güreşçileri, voleybolcuları, hendbolculan, atletleri takib etti. dında başlanmıştır. [Arkası Sa. 6 sütun 1 de] Merasime tribünleri dolduran binlerce mektebli ve spor meraklılarının önünde yapılan büyük bir geçid resmile başlan mıştır. Dün yeni küme taksimatı En önde Kuleli lisesi başta güreşçileri yapıldı, kur'a çekildi ve sırasile boksörleri, voleybolla, basket\^ Tafsilât 6 ncı sahifemizde Serbest ticaret taraftan olan ve para bolcuları, futbolculan ve atletlerile geç ıııııııııııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııııııııı ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııııııımıııııınınıiıııııııııııın lannı düşüren memleketlere, günlerden beri vaziyeti merak edilen Çekoslovak ya da iştirak etmiştir. Bu suretle Çekoslovak kuronu da düşük paralar meya Madrid onlennde hukumetçi askerler ihtüâîcüerin hücumunu, beklıyorlar nına girmektedir. Çekoslovak kuronun Kadiz 10 (A.A.) Madride karşı Navalperal kasabasının zaptı münase daki düşüklük miktarı yüzde otuz nisbe hücum üç cepheden birden vukubulacak betile, Havas muhabırif hükumet kuvvettindedir. tır. Nasyonalistler ayni zamanda Bilbao lerinin Madrid istikametinde ricatltri neAlmanya ne yapacak? ve Malagaya da taarruz edeceklerdir. ticesinde nasyonalistlerin Eskorial yolu Şimdiki halde Kantabrıya sahilinde kâ üzerinde Havas del Marquese girmeleri Bugün için Almanyanm vaziyeti et in Villaviçiosa nasyonalistlerin ellerine kolaylaşmış olduğunu bıldirmektedir. rafındaki tereddüdler zail olmuş değil düşmüştür. Navalperallin ışgali sayesinde Toledo ile dir. Alraanyanın kat'î kararlarının ne o Avila arasında muvasale tesis edilmiştir. lacağı merak edılmektedir. Bu arada Madride karşı taarruz bugün Hükumetin aldığı tedbirler Almanyadan muhtelif yerlerdeki ticaret başlıyacak Cadix 10 (A.A.) Dün Sarragosse erbabına ellerindeki markin ve ona bağlı Londra 10 (Hususî) Madride [Arkası Sa. 7 sütun 3 te] karşı hazırlanan büyük taarruzun yarm eyaleti dahilinde kâin Burajalozada bir muharebe olmuştur. Asiler, 100 telef, başhyacağı haber verilmektedir. General Franko bugün Madrid cephesindeki asi 70 esir vermişler ve mühim miktarda harb malzemesi bırakmışlardır. kuvvetlerini teftiş etmiştir. Ahora gazetesi, bugünden itibaren miMadrid hükumeti kadın ve çocuklan payitahttan Akdeniz sahillerine naklet lislere aid davalann askerî mahkemeler tarafından görüldüğünü yazmaktadır. meğe başlamıstır. Dahiliye Nezareti, bütün umumî müIhtilâlciler Madrid civarında bir esseselerin ve sinema ve tiyatroların saat Yeniden takviye edileceği haber verilen İtalyan harb kasabayı zaptettüer 22 ile 2 ve 6 arasında kapatılmasmı emvasıtalarından ağır toplar ^ Yazan: Hiltni Ziya Burgos 10 (A.A.) Avila ve Mad retmiştir. Sokaklarda yalnız inzıbatı teLondra 10 (Hususî) İtalyan ka şasına bir milyon 400 bin liret flahsıi**,» Sakat kalmış bir şahsiyetin ve rid eyaletlerinin hududu üzerinde kâin İArkası Sa. 7 sütun 1 de] daha doğrusu tekemmül etmek binesinin dün akşamki toplantısından dilmiş ve ordunun mevcuduna 60\bin*&îııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtıııııııııııııııııiııııınıııııııııııııııııııı ten uzak kalmış bir cemiyetin ha sonra, İtalyanın millî müdafaa hazırhk şi ilâve edilmiştir. \ ^^ lî ve ebedî bir bağlantı duyduğumuz Makıkî tecellüerini bu eserde oku larma dair bir teblığ neşredılmiştir. Bu Habesistandaki İtalyan kuwetfçrin«| car mılletine, uğradığı acı kayıbdan dolayacaksınız. tebliğe göre 1200 fabrika harb malze gelince; 30 tabur siyahgömlekli HaW. f Bır Alsas gazetesi «İhtılâlci bir yı kalblerimizın en derinlerinden gelen mesi ve cepane imal etmektedir. Bu i şistandaki askerlerin yerini tutacak, diğe? öz ve temiz hislerle taziyet ve tesliyetleri Fransa içinde kalmaktansa Alman malâtı tesri etmek için haftanın mesai taraftan AdisAababada kurulan yenj olmayı tercih ederiz» dıyor. mizi arzederiz. müddeti 60 saate iblâğ edilmiştir. Bun garnizona da 27 bin kişi daha ilâve e (Üçüncü sahifemizde) YUNUS NAD1 dan baska. yeni tayyare istasyonlan in dilecektir. Alman parası düşürülecek mi? Askerî Liseler spor bayramında geçid resminden bir intiba Çekoslovakya parasmın kıymetini kat'î şekilde tayin etti Lik maçları başlıyor Italya silâhlanıyor Simdiki halde 1200 fabrika haftada 60 saat çalışarak silâh ve cepane yapıyor Yarım Adam Büyük içtimaî roman Fransız komünistlerinin nümayişi , j Çarşambaya başlıyoruz