27 Eylül 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4
Frangın “kıymetinden düşürülmesi kararı Fransa hükümetinin, İrangın kıy-| metini düşürmeye karar verdiği ü sayımızda haber vermiştik. Hü| etimiz, Türk parasınm vaziyeti hakkında dünkü tarihle şu resmi teb- liği neşretmiştir: 1 — Yabancı dövizlerin kıymeti ü- zerinde yeni tahavvüler vukuludursa hükümet, Türk lirasının Teymetinde bu tahavvillere tâbi olarak bir tenez- zül yapmamaya karar vermiştir. 2 — Hükümet, Türk lirasının bu- günkü keymeti, memleketin iktsadi ve mali ihtiyaçlarma eniyi tekabül ettiği kanaatindedir. 3 — Türk lirası, allma tahvil oluna bilir dövizlere izafeten altına nazaran şimdiye kadar fül olarak kazanmış ol duğu müstakar kıymeti muhafaza 6 decehktir. 4 — Bu esas dahilinde, Türk Hras- mın diğer dövizlere nazaran kiymet nispetlerini Merkez Bankası vakit va- kit hesap ve ilân edecektir. » 5 . Fransız frangınm kıymetten düşü- rülmesi akabinde hül ilmzin gl dığı tedbirler ve neşrettiği tebliğ piya sada büyük bir ferahlık husule getir- miştir. Dün Cumartesi olmasına rağ- men mali mahafilde gece geç vakte ka dar Paris ve Londra telerafları bek- lenmiş ve gelen malümat üzerinden hesaplar yapılmıştır. Dün #on dekika olarak verdiğimiz haberde de bildirdiğimiz veçhile Lon- dra borsasmda dün öğle üzeri bir in- giliz lirası karşılığı olarak 100 frang #> fiat tesbit edilmiştir. Şu vaziye- te göre bir Türk lirası karşılığı 15,80 frank olmaktadır. Halbuki malüm ol duğ 2,03 - 12,06 frank sabit ak bir Türk lirası karşılığı bulun- ümetimiz yabancı (odövizelrin Kiymeti üzerinde yeni tahavvüller vu- kun gelirken Türk Jirasmmn bugünkü kıyieti bugünkü iktisadi ve mali va- ziyele-uygun görerek bir tahavvül yapmamağa karar vermiştir. İktısa-| di bir salâh ve mali emniyetin bir bur- h vala bu karar üzerine büyük bir duyulmuştur. İngilterede de cumartesi günü öğle- den sonra tatil yapıldığı için dün bit- tabi öğleden sonra Londra borsasm- dan fat alınmamıştır. Paris borsası ise İş'arı ahilre kadar esasen kapan- mıştır. Bugün de pazar olduğu için va zivette yeni tanhvvüller beklenemez. Sebep nedir ? Şehrimiz iktısadi mahafili salâbi- yetli adamları Fransa hükümetinin frangı düşürmesinin sebebini şöyle te Jâkki etmektedirler: — İptidai madeğlerini dışardan te- darik eden memleketlerin, kendi pa yalarım düşürmeleri kendilerine zarar! verir. -ansa, İngiltre gibi, iptidai mad- delerini göne kendi Ülkelerinde temin edenlerse, ihracatlarını başka memle- ketlere daha ucuza mul etmek için pa- ralarını düşürüyorlar. Bu cümleden olarak Fransa, birkaç yıl evyel İngil- tere ve Amerikanm yaptığı gibi ayni! tedbiri almaktadır. Bu tedbir, Fransanm ihracatmı art- trracaktır, Gene bu toğbirin bilhassa Almanya ve İtalyaya mali darbeleri Yurması muhtemeldir. Fransa esas itibariyle bir şöy kay- betmiyor, meselâ 4 franga mal olan met gene dört frank edecektir. Onun için bir zarar yoktur, Yalnız bu malı alacak olan başka leietler, 4 frank, Kendi parasma n daha wcuza mal olduğu için ihlâk yapacaktır. Pu suretle Fransanm ihracatı arta- gibi fabrikaların faaliyeti de ço- İş açılacaktır. Fran- ümetinin yeni aldığı bilhassa amelenin ehline unacaktır. Eeklenen bir vaziyet Fransız frangının ingiliz lirası ve Gulardan sonra düşürülmesi beklenen bir vaziyetti. İngiliz irasınm bundan beş #ene evvel altm esasından ayrılması üzeri- me o zaman dünya maliyeciliği büyük bir panik geçirmiş ve pâralarmın kıy- metini ingiliz lirasma göre tayin eden memleketler, memleketimiz de dahil olduğu halde paralarnmn kıymetini altın esasma dayanan franga göre tanzim etmişlerdi. Bu arada dolar da pek revaçtaydı. Çünkü o da altın esa- sına dayanıyordu, Bir müdedt sonra dolar için de Altın esası terkedilerek kıymetinin üçte biri indirildi. Şimdi de dünyada altın esasma dayanan &on büyük para da bu esası terkediyor. Fransada vs diğer memleket- lerda âkisler Paristen verilen malümata göre İn- giltere, Amerika ve Fransa arasında mali işler üzerinde müzakereler son üç ay içinde gizliden gizliye devam et- mekteydi. Bunun neticesinde yapılan anlaşma Üzerine Fransız hükümeti bu kararı vermiştir. Fransız parllemntosu yarın için fevkalâde bir toplantıya çağrılmıştır. Cenevreye gitmesi mukarrer olan Baş vekil Leon Blum da bu sebeple Pariş- te kalmıştır. Üç memleketin her türlü ibtikârla- rın önüne geçmek için lâzrmgelen ted- birleri daha evvelden kararlaştırdıkla Tı ve aldıkları anl; laşılmaktadır. Frangın kıymetinde yüzde 24 - M| nispetinde yapılacak bir tenezzülün beynelmilel itcaretin inkişafma büyük yardımı olacağı kanaati vardır, Paris ve Londra mali ve siyasi mahafilinde Almanya ve İtalyanın da bu anlaşma- ya iltihak etmek mecburiyetinde kala- cakları muhakkak görülmektedir. Diğer taraftan İsviçre ve Belçika şimdiden bu harekete Jltihak etmişler dir. İsviçre federal konseyi İsviçre pa- rasını beynelmilel râyice uydurmak kararımı vermiştir, Bu karar yarın fe- deral konseylere teklif edilecektir. Pazartesi ve Salı günleri borsalar ka- palı kalacaktır. Japonya ve Hollandanın. bu hareke- te iştirak etmiyecekleri arlaşılmakta- dır. Hollanda hükümeti karara işti. rak niyetinde olmadığmı bildirmiştir. Bu yüzden Hollandadan “dün #ki mil- yon liralık altın ihraç edilmiştir. Müşterek beyanname Fransa, ve Amerika dün bütün devletlere hitaben bir beyanna- me neşretmiştir. Beyannamede ezcüm le göyle denilmektedir: *— Fransiz hükümeti, sulhü idame ettirmek hususundaki umumi arzuyu tesbit etmek, beynelmilel ekonomik münasebetlerde nizamın tesisi için i- cap eden şartlarm kurulmasını kolay laştırmak, dünya refahmı arttırmak ve milletlerin hayat seviyesinin yük- Selmesine matuf bir siyasa takip et- mek maksadile Büyük Britanya ve A- merika hükümetlerile temasa giriş miştir. Amerika Birleşik devletleri hükü- metile Biyük Britanya hilkümeti, beynelmilel para piyasası sahasmda, İngiltere İmparatorluğu ile Amerika Cumhuriyetinin dahili refahı için lâ- zimgelen şartları nazarı itibara ala - caklardır. Diğer taraftan Fransiz hü- kümeti de beynelmilel para piynsası- nm muvazenesini temin için çalışacak Ye bü muvazenenin bir İngiliz veya A- merikan para hareketi yüzünden bo- zulmaması için lâzrmgelen tedbirleri alacaktır. Gerek Fransız hükümeti, gerek A- merika ve İngiltere hükümetleri yu- karda işaret edilmiş olan siyasanm muvaffakıyetinin beynelmilel ticare- tin inkişafına bağlı olduğuna kani bu- hmamktadırlar, Fransa hükümeti ilerde tamamile kaldırılması maksadile, şimdiki kon - tenjanler ve paranm kontrolu sistemi ni derhal gevşetmeği lüzumlu -bul- maki N Bu mususta Amerika ve İngiltere hükümetleriyle birlikte hareket eden Pransa hükümeti, işbu beyananmede izah edilmiş olan siyasasınm tahak- kuk etmesi için diğer mileltlerin iş bi: de bulunmasını temenni etmek tedir. Fransa hükümeti, hiçbir mem- leketin aykırı bir para avantajı temin) etmek istemiyeceğini ve Fransa, A- -| merika ve İngiltere hükümetlerinin! daha müstakar ekonemik münasebet- | lerin tesisi bakımmdan sarfedeceklo- ri mesaiye iştirakten imtina etmiyece, gini ümit etmektedir.. HABER — Akşam postası italya kuşkuda ! Ingiltere, italyayı kuşatma siyaseti takip etmekteymiş İngilizlerin Akdenizdeki (o faaliyeti Italyanları kuşkuya düşürmektedir. İtalyan gazetelerinin (o bugünlerdeki başmakaleleri okunacak olursa bu nokta derhal göze çarpar. İtalyanlar kendilerinin bir siyaset çemberyile ku şatıldığını ileri sürüyorlar. Fransızca “Temps” gazetesi son günlerde İtal yan gazetelerinin Akdenizdeki İngiliz faaliyetine ait, yazıları hulüsa etmiş tir. Bu yazılara göre, İtalyanlar, umu- miyet itibariyle İngilterenin Akdeniz. de eski vaziyetini muhafaza ve takvi- ye etmesini tabif görüyorlar. Fakat İtalyanlar, İngilterenin bu takviye $i- yasetine hâkim olan ruhtan endişe et- mektedirler. İngiltere Akdenizde ha- kikaten İtalyan tehlikesi varmış gibi hilmmal bir suretle çalışıyormuş, muş. İngiltere, zecri tedbirler zamanımda aktedilen ve şümulü münfesih olar Akdeniz anlaşmaları ruhundan heniz ayrılmamış. O çerçeve dahilinde hare- ket ediyormuş... İngiltere kralının seyahatine gelin- ce, onun bilhassa Yugoslavya sahille- rine gelişi, Yugoslavyanın Dalmaçya kıyılarını üssübahri haline getirmesi hususunda tetkikler ve (teşebbüsler Yaptığı zamana isabet ediyor, Bundar başka Yugoslavyanm İtalya ile olan münasebetinin düzelmesine matuf te sebbüsler artık devam etmemektey- miş. İtalyan gazteleri Akdeniz meselesi. ni bu çerçeve dahilinde mütalea et- mekteyken Yunanistanın son faşistlik temayülünü de ele alarak, İnigitere- nin bundan münfail olduğunu sezdir- mek istiyor. Çünkü Melaksas hilkü- metinin iktidar mevkiine geldiktenbe- ri bir İtalyan - Yunan yakınlaşması arzusu mevcutmuş. İngilterenin, Yu- nanistanı kendi nüfuzu altmda tut mak maksadiyle Atinada tazyikte bu- Tunduğunu “Stampa” isimli İtalyan gazetesi yazıyor. Ayni gazete Çanakkalerin Alman- yem daha müsait tekliflerine ra; men İngiliz silâhları ve parasiyle tah- kim edileceğini yazmaktadır. Bu ga- zeteye göre bu hâdise, boğazların tah- kimi keyfiyetinin ancak bir Türk - İn- giliz ittifakı veya el birliği ile ayni za- manda vukuu teeyyüt etmekteymis. İtalyan gazetesi İngilterenin Mr. sırla yaptığı yeni anlaşma, ve Filisti- ni bırakmamak hususundaki ezmin- den de bahsettikten sonra, “bu muhte- lif faaliyetlerin az çok sezilebilen ga yesi Italyadır,, demektedir. Ispanya isyanı (Baş taralı 1 incide) tahminlerine göre asiler dahili harpte muvaffak olacak olurlarsa, bu sefer de faşistlerle muhafazakâr kralcıların fk tıdarı ele geçirmek için (o biribirlerile kapışacakları muhakkak addedilmekte- dir. Zannedildiğine göre ordu bu iki kuv vet arasında müvazcne tesis etmek su-| retile hükümeti idare edecektir. Geç kalmış bir 2T EYLUL — 1936 intibah eseri Museviler Ispanyolca de gil Türkçe konuşmalıdı; Musevilerin dün başlayan büyük o - ruç bayramı münaseebtile yapılan me- rzsim ayni zamanda yerinde bir tezahü- re de yol açmıştır. Her tarafta yapılan merasim meyanın da Galatada Kemest İsrael senagokunda yapılan merasimde Gelata Musevi ce - maati reisi Marsel Franko çekdaşlarına Türk dili kullanmalarını hastanesinde 8 fabrikatörlerinden Eskenâzi ayni tav yede bulunan bir nutuk söylemiş ve * cümle demiştir ki; “— Biz İspanyadan kovulalı, 400 neden fazla oluyor. İspanyol (millet artık hiçbir alâka ve rabıtamız kal? mıştır. Neden İspanyol lisanı bir TÜ Yahudisinin lisanı ve mak olsun? Türkçe konuşmak, vatan! millt ve İç mal bir borçtur.,, İmralıda mahkümlar müstahsil (Baş tarafı 1 incide) sabakası yapılmış ve müsabakayı kaza nan Hüseyin Pehlivan vekil tarafından takdir edilerek eli sıkılmış ve bir kutu şeker verilmiştir. Gece çok güzel geçirilmiştir. Mah - kümlar sabaha kadar şenlik yapmışlar Gar, Sabahleyin Adiiye Vekili ayrılırken tekrar mahkfmların hatırlarını ve dilek- lerini sormuştur. Onlar da heyeti “var olt Uğurlar olsun!,, diyerek teşyi etmiş lerdir, | Adliye vekili, bir fotoğrafisini imza Uyarak İmralı hapishanesine hediye et» miş ve hapishanenin hatıra defterine şu| tatırları yazmıştır.: “Geldim. Gördüm. o Mühim bir da- vanın hal yolunda olduğunu anladım Sevinerek dönüyorum. Vekille seyahat eden Amerika sefa - reti müsteşarı Mister Shaw da intıbala- rını şu kelimelerle iade etmiştir; “Yalms Türkiye için değil, bütün dünya için bir muvaffalayet olan mü- esseseyi tebrik ederim.,, Ceza kanununda değişiklikler Türk Ceza Kanununda yapılan mü him tadilâta ilkteşrinin birinden iti-| baren tatbikına başlanacaktır. Esas İar şunlardır: Şapka kanununa muhalif o hareket edenler, ceza kanununda bu husus İ çin bir madde olmadığından idareli u- miye kanunu ile para cezas” çarptırılmaktaydılar. Bundan #onra cza kanununa eklenilen bir madde ile cezalandırılacaklardır. Devletin emniyetini sujistima! eden ler için de şiddetli hükümler konul- muştur. Halk Partisinin remzi olan altı o kun ralinasebetsiz yerlerde ve meselâ meyhanelerde kullanılmaması ve muh teviyatı iyi görülmiyen kitaplarda de bulunmaması temin edilmiştir. Katil için evvelce tesbit edilmiş © a Bugün «s iPEK / Bilbao dün asi tayyareler tarafmdan tekrar bombardıman edilmiştir. Ölenle- rin sayısı belli olmamakla beraber ek- serisi kadın ve çocuktur. Paristen gelen bir habere göre Stan- derde müstakil bir Bask cümhuriyeti i- lân edilmiştir. Sinema zevkinizi imemasında V vaziyette lan 15 sene hapis cezası 18 seneye $ karılmıştır. Ayrıca hapishaneler İçin hazırl nan yeni bir nizamname ile mahbl luk müddeti dört kısma ayrılmak olup, ilk hapse girenler birinci de“ mahkümiyetleri müddetince tamami tecrit edilecekler, ikinci devreye $ çenlerin hürriyetleri biraz daha geBi itilecek, üçüncü devredeyse bu husü ia daha müsamahakir davramlacil tur. Dördüncü devre mahbusiyete # genler hapishanede hür olacaklar! #ileleri ve nikâhlılarıyle beraber W palı bir yerde birkaç saat kalabi) ceklerdir, Yeni nizamname ile mahbuslari spor, sıhhat ve fikri kabiliyetleri” arttırılması için çalışılacaktır. Dö düncü smıf mahkümlar kendi arals rında spor temasları yapacakları £ bi, halkevleri ve hattâ mektep takıf lariyle de karşılaşacaklar maç Y8İ mak üzere başka vilâyetlere de gidi bilecekelrdir. Bunlar, aralarında içi mai münakaşalar (o yapabilecekler * içerde gazete çikaracaklardır. Bu işler için bütçeye 104 bin tahsisat konulmuştur. Hapishanelerde kurulacak tezgi? larda bütün mahkfimların elbiselerin kumaşı dokunacaktır, Mahkümiyet müddetini gayet miz ve muntazam geçirmiş olanlar” hapisten çikmea köy muhtarı bile © labilmeleri için teşebbfisler yapi caktır, Hapishanelerin mümkün © ğu kadnr mahkümlar tarafından 148) re edilmesine de çalışılacaktır. Yeni eserler M.A.T. Maden tetkik ve arama enstitüsü rafından (hazırlanıp basilârak hakkı Türk Hava Kurumuna veri olan “M.A, T., mecmuasının dör cü sayısı çıkmıştır. Mecmua, haf bazı statistikleri (o parşömen ki üzerine olmak üzere, cidden çok lö basılmıştır. Al&kadarlara tavsiye olü nur, | Haftanın muvaffakiyeti OLGA MAHKÜMLARI MÜJDE tamamlıyacak SAKARYA sinemasıdır Bir kaç gün kaldı. Bekleyiniz. FRANSIZ Tiyatrosu 26 eylül cumartesi suvare 21 de 27 Eylül pazar TAMARABE TAMAMIL saat 18d Re E YENİ e matine 2 de suvare vüsünün veda müsameresi NUMARALAR Paris için hazırlanan programlardan: Fiat 75 — 50 — 25 kuruş, localar 2 ve 3lira
