26 Mart 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

etmek imkânmı bulmuşlardır. Mamul eşyalarının tabit mah -| © reçlerini kaybedenler İse, gitgide 26 MART 1936 Türkiye Iş Bankası onikinci iş senesi içinde neler yaptı? Dünyanın ekonomi vaziyeti - ülkemizin ekonomi vaziyeti Dış ücaretimiz Mahsullerimiz - Bankanın işleri ve iktisadi hayatımızdaki iştirâk limite Saym Bayanlar ve Baylar: Bankamızın on ikinci çalışma yılına ait muamelât (raporu ile birlikte bilânço ve kâr ve zarar hesaplarını, yüksek heyetinize su. nuyoruz. Banka işlerimizin inkişafını, piyasalarda fazlalaşan hareketle » ri, arzedebilmek için; memleket dışmda ve içindeki ekonomi vazi- yetini hülâsa etmemize, müsaade- nizi dileriz. DÜNYANIN EKONOMİ VAZİYETİ: Geçen 1935 yılı, siyasal! bir çok| güçlükler ve emniyetsizlikle geçti- ği halde dünyanm ekonomi vazi- yeti; eski senelere göre, iyiliğe! doğru bir gidiş göstermiştir. Fa - kat bu iyilik; dünvada, karştlaşıl- makta bulunan ş'kıntı ve güçlük- leri yenecek sekilde, ekonomik çevre ve bünyelerde, esaslı bir de- gişiklik yapamamıştır Esasen dünya ticaretinin hacim ve miktar itibarile artmasma kar. şı, kıymet bakımından yükselme göstermemesi, ticaret ve serbest alış verişi güçleştiren engellerin devamı, bazı memleketlerin döviz ve para siyasetleri arasmdaki ka- rarsızlık; umumi ekonomik gidi- şin sür'atle düzeleceği hakkında müspet bir fikir vermemektedir. Son senelerde bazı memleket- lerin ekonomik bünyelerinde gö- rülen ilerlemenin, kmnilleki e arasın dâ üinumi, bi &Wida iddia edilemez. E *gün, dünyanın içinden çık- mağa uğraştığı kriz sebeplerinin en mühimlerini, sanayici memle k»'Tor'n, kendilerinin yaratmış ol. duğu açık bir hakikattir. Bu sa- nayici memleketlerdeki (o yüksek hayst seviyesinin münasip ve rü vaf:k bir tarzda bütün milletler arasında dağıtılmamış bulunma sı da, krizin mühim âmillerinden dir. Sanayici memeleketlerden çı - kan mamul eşyanm pahalılığı ile ziraat ve iptidai maddelerin ucuz- Tuğu arasındaki mühim fark, ma. mul eşyayı hazırlıyan fabrikala - rm memlekete bıraktığı geniş fay. da, ham maddeci memleketleri: sanayileşmeğe sevketmiştir. İş piyasalarının ihtiyaçlarını karşılamak gayesile teşkilâtlanan ve sanayileşen memleketler; ye - tiştirdikleri malları işleyip kiy - metlendirmek ve bu suretle elde edilen yüksek verimden istifade azalan faaliyetlerinin o boşluğunu doldurmak için yeni teşebbüslere! © girişmişler ve devamı etmekte bur) tunmuslardır. i Çöken veya istikamet değiş ren ekonomik varlıkları diriltme” ve düzeltmek için, hemer her we de ekonomi hayatıma, devletlerin) $ müdahalesi lâzım gelmiştir. Her; memlekette baska tarzda tatbik! gğ edilmekte olan devlet faaliyetinin ekonomik hayatta; ferdin teşeb - büs ve faalivetini baltalamıyacak | ği ve koruyacak surette hakiki ve| ciddi nâzımlık vazifesini yapma-| sındaki isabet; artık münakos kabul etmez bir hakikat olmuş - tir. ? ÜLKEMİZİN EKONOMİ VAZİYETİ: Dışardaki karşıklık ve müsait “£ ülke - olmıyan şartlara rağmen, mizdeki ekonomik faaliyet; 1935 senesinde de, İyi bir yolda gitmis- tir. En büyük Türkün (ATATUR- KÜN) kuvvetli isteği ve nurlu ışı- ğı altında ve muhterem Başkanı mız İsmet. İnönü'nün müstesi itinaar ile verimli bir şekilde yü rüyen Türk ekonomisinde, bugün * üzerinde-durulan : en mühim ve en canlı mesele, belirmiş olan ga- # ye ve hedefe bir an evvel erişmek- tir, Memleketin bütün istihsal kuv vetlerinden ve kaynaklarından is | tifade ederek fertlerin yaşama standarlarını arttırmak. ve ayni zamanda Türk vatanının maddi ve manevi o varlığını yükseltmek esaslarına dayanan kalkınma ha- reketi; bugün bütün Türk milleti. nin çanla, başla. sarıldığı ve has- sasiyetle takip ettiği milli bir 8” vaş olmuştur. Halkımızm tama men benimsediği ve büyük ehem- miyetini kavradığı bu milli dava- rün ©n kısa zamanda halli için hü kümetimiz, devamlı tedbirler ak maktadır, Henüz tatbik devresinin yarı - sına geldiğimiz, birinci beş sene- lik sanayi plânmın, bir an evvel bitirilmesi için mali ve teknik şart lar tamamlanmıştır. Ayni zaman da ikinci beş senelik plânm, şim- diden tesbit edilerek hazırlık ve i geçilmesi için, başlıyân teşebbüsler de ilerlemiştir. 1985 te, bir çok fabrikalarımız. faaliyete geçmek suretile ilk beş senelik sanayi programının mad- di eserlerini gösterdiler. Banka mızm kurduğu İstanbulda Paşa bahçede Şişe ve Cam ve Zongul dakta Türk Antrasit Fabrikaları çalışmağa ve mal çıkarmağa bas- ladılar, Bu suretle Bankamız bi - rinci beş senelik sanayi plânmdan üzerine alm olduğu vazifeleri tamamen başarmış bulunmakta - dır. Fabrikaların kurulması ve işle mesi kadar, ist'hsallerinin ucuz” tılması ve halkımızın bu mamu lâtı mümkün olduğu kadar ucuz: satin alması; hükümetimizin ge - çen sene de en fazla meşgul oldu ğu işlerden biri olmuştur. Bu ba kımdan hükümetin müsterek fe dakârlığile şeker fiyatları ehem miyetli bir surette oindirilmistir Bu indirme, halkın şeker kullan masmı fazla arttsimzlar: Ve böy- Başvekil ve İcra Vekilleri Heyeti on yl e İş Bankasının açılışında Umumi Müdür Mahmut Celâl Beyle, lece istenilen gaye elde edilmiş tir, DIŞ TİCARETİMİZ: zi Evvelki senelerde olduğu gibi karşılıklı anlaşmağa dayanan Kli- ring mukavelelerile bağlanmış w lan dış ticaretimiz, 1935 senesin- de yeniden bir fazlalık göstermiş ve yüz yetmiş sekiz milyon Tira - dan yüz seksen dört milyon liraya çıkmıştır. İhracatmmız doksan iki) milyondandoksan .slı-milyona; ithalâtımız ise seksen yedi milyon- dan'seksen dokuz milyona yük'- selmiştir. Devamlı hir kuraklığın bazı mahsullerimiz üzerine fena tesir yapmasına ve fiyatlarda da ehemmiyetli bir yükselme kayde- dilmemesine rağmen, 1935 sene - sinde harici ticaretimizin bu du rumu sevinilecek ve övünülecek bir neticedir, Mamafih Türk eko- nomi bünyesinde en kuvvetli iler- leme, iç pazar için çalışan istihsal şubelerinin faaliyetinin artışıdır. Dış ticaretimizin yükselişi, is- tihsal kuvvetlerimizin gün geçtik- çe fazlalaşan verimi, devlet büt - çesinde feyizli neticelerini göster- miş, ve varidatı ehemmiyetli mik- tarda arttırmıştır. Filhakika sağ - lamlığı ve dürüstlüğü herkesçe tasdik edilen finanş vaziyetimiz, memleketteki ekonomik şartlar iyileşmesile gittikçe inkişaf et - mektedir. Bütçevi arttırmak sure- tile memleketin sü e Ankara'da Yüniş fabrikasınin dıştan görünüşü.” nı da temin etmek ve bazı vergi - leri hafifleştirmek imkânı hası! olmaktadır. İç piyasanm bu iyi vaziyeti, Cumuriyet hükümetimizi, ihracat emtaâmızm hayati meseleleri üze- rinde durmaktan hiç bir suretle alıkoymamaktadır. Şimdiye kadar normal bir şe kilde istihsal etmekte olduğumuz ihracat mallarımıza; dünya piya. salarında ; en müsait fiyat,ve Şart lar elde edilmiştir. Mallarrmızi iyi fiyatla satmak kadar ehemmi- yetli olan diğer bir mesele de, bunlar, miktar itibarile arttirı) masıdır, Giriştiğimiz büyük sana yi ve cihazlanma savaşında, lü zumlü olan birçok makina ve mal zemeyi, daha uzun seneler, nor - mal ithalâtımıza ilâveten, eenebi memleketlerden getirtmek zaru retinde bulunduğumuz âşikârdır Bunlar: ödemek için, yegâne tedi ye vasıtamız olan ihracat malları mızın ; miktarını arttırmak isterken istihlâki zaruri olmıyan ve yarım lüks addedileceklerden ziyade kolaylikla satabilecekleri fazla - laştırmaklığımız, şüphesiz en doğ- ru bir harekettir, Ehemmiyetli bir mevki alma ğa namzet olan (pamuk) mesele si ile de hükümetimizin meşgul! olması tabiidir, Büyük bir sulama| ve hazmrlama işine ihtiyaç göste -| ren pamuk istihsalâtınım artma sından, memleket, geniş İstifade ler temin edecektir. Sulama işine ayrılacak yüksek paralar, fazla istihsal kıynietile ödenebileceğin - den, hükümetimizin, pamuk işini yakın bir zamanda, halle karar vereceği şüphesizdir. MAHSULLERİMİZ: Geçen sene zirai mwmtakaları mızda ehemmiyetli bir kuraklık olduğu malümunüuzdur. Bu kurak lıktan en Ziyade buğday mahsulü- müz müteessir olmuştur. Memle ket ihtiyacma yetisecek kads buğday bulunmuyacağı endişesi fiyatların fazla yükselmesine” se bep olmuş ise de; Ziraat Bankr- sının, elindeki stoklarla o yantığı müdahale neticesinde bu yükseli sin kısmen önüne geçilmiştir Tütün mahsulü de kuraklıktan! Bugünkü Merkez Bankası. tarda mahsul beklenirken tahmine lerin 'ancak yarısını geçen, fakat 1934 senesinden yine fazla bulu - nan bir rekolte elde edilmiştir. Tü- tün fiyatların dolgunluğu, kıy « met bakımından, bu noksanm bü- yük bir kısmını telâfi etmiştir. z Tütün ve buğdaydaki eksikli"« ğe mukabil diğer ihracat maiları- mızın bir kısmının rekoltesi fazla olmuştur. Bilhassa. üzümlerimiz uzun senelerderiberi < görülmemiş i bir miktar ve hemn hemen nor- mal mahsulün bir yusli >. müteessir'olmuş ve yüksek mik - | | | | ine yaklaşı, miştir, Rekoltenin böyle yükseldiği mevsim başlangıcında 'satışendi-. | şelerinin baş göstermesine ve fi - | yatlarin inmesine sebep olmuşlur. Vaziyeti yakmdan gören hüküme. j timiz, fili müdahaleye lüzum gör müş, Ziraat Bankası ve Bankamı- zm iştirakile bir üzüm kurumu vü. cuda getirerek derhal faaliyete & sevkedilmiştir. Uzun kurumunu * zan çalışması piyasada müsbet te- imeğe başlamış ve nâzrmlık rolünü yapmıştır. Bu suretle büyük üzüm rekoltesinin mühim bir kısmı.ge» çen seneye yakın fiyatlarla satıl. masına ve elde pek az'stok kal 4 | Mmasma, muvaffakiyet elvermiştir. 1 Fındık rekoltesi de fazla olmuş; 7 müstahsil için “ verimli ve yüksek ğ fiyatlarla satılabilmiştir. Pamle istihsalâtının “aühüm” bir kısmı içerdeki “fabrikaların ihtiyacına - sarfolunmuştur. Geri kalan kısımı, esâsen dünya piya * | sasının üztünde oi geçen seneki | vaş ve edilmektedir. İncir mahisülümüz "iyi fiyatla 1 satılmıştır, Diğer ihracat malları -* | mz danormal ve. iyi fiyatlarla. ket içinde mehsüllerimizden pek a7 stok kalmıştır. BANKAMIZIN İŞLERİ: Memleketimizin ekonomik vas ziyetinin İyiliği ve ilerleyişi, Bam“ kamızın işlerinin de müsait bir $u rette İnkişafını kolavlastırmıştır. Türkiyenin en esaslı piyasala- rında yerleşmiş olan “Rankamız, | hemen hemen, bütün mühim tica- 7 ret ve sanayi firmalarmı kendi . müsterileri arasında (o sörmekle bahtivardır. . Memleketimizdeki (Lütfen sayfayı çeviriniz)