7 Şubat 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9

7 ŞUBAT — 1936 HABER — Aksam poöstası — — | % Ankara ağır ceza mahkemesin. W Stikast maznunlarının muhakeme- | de devam olunmuştur. Muhakeme ,, *İse akdedilmiş ve ilk celse sabah. , ©* cereyan etmiştir. Salon ve kori- lar hir tek adam ı.ıclulırı sorgular ci celsenin başlangıcında ilk reis tarafından İsmaile sorul- almıyacak hale Lı bi Birinci celsede sorguya çekildi. Zaman, otomobille büyük — bir ada- , Yanıma — götürüldüğünü ve onun n Seyler sorduğunu fakat — korka- | Cevap vermediğini söylemiktim. — Bana tazyik — yapacaklarından | M Yüm, yoksa öğrenilecek bir sözüm | Reis bundan sonra Arife, vaziyeti ,Olduğu halde niçin Suriye ve Am- * gittiğini sormuş, Arif — verdiği » Olarda, hallerinin iyi olmadığını B'lı'lyceye bir mıras ,Mmeselesi için sırasile Üzeyir ve Yahyaya! *—“ Sualler sormuş ve bundan sonra | M delumumiye ve müdafaa vekiline Ö, * tahkikat talepleri olup olmadı- / “Sormuştur, Her iki tarafın da: ' "'-Yoktuı'. % Cevabı üzerine müddeiumumi ağır t İddianamesini okumağa başlamış —'“Clumumı iddlanamesini ğ okuyar meye “Büyük hâkimlerim,, ı’İllı'_wuı Baha Arıkan, sözlerine le devam etmiştir: U'“ll zamandanberi devam eden dava, herhangi bir komplo davası Haktan çok uzaktır. — Size, büyük ?f İİâ.tı ediyorum. Vamız rejim davasıdır. Çünkü !'lı’e el kaldırılmıştır. Atatürk, Min, ve Türkün bizzat kendisidir. “İe ve manevi bütün vatan mefhu. Türkiyedir. İşte davamız bunun İş lir ki büyüktür ve yerilecek karar Üyük olacaktır.. _ Türkîye nedir: Bütün dünya mu- b"Gsiııtle “Daima ileri,yi ideal e- yürüyen bir rejim kütlesi de- İi'm Şu halde Atatü"kün — Tür. "' Türkiyenin rejim —mefhum. kx; birleşmesi dolayısiledir ki, da-| ı!h büyük bir rejim davasıdır. davamız, böyle bir dava oldu- dir ki, davacı sıfatile — karşı. Yalnız ben — bulunuyorum, Da- m“ rak Türkün büyük — kütlesi * IEl:ilılâl muharebesi — şehitleri Dağarcığı — omuzunda tar- ı'lflda çalışan Türk — delikanlısı « Askerdeki — nişanlısma, '!ş_':fen Türk kızı davacıdır; Tür- N(.. dağları, taşları — davacıdır. rlıiye davacıdır. Bu davacı. ;*f'!’l huzurunuzda — bulunan aların yakalarındadır. ahya kimdir! yem !ğ.( âan sonra suçlular hakkında hhhy. müddeiumumi — ilk defa ele almış ve onun karakterini !tlı Çİzmiştir: '% & Âslen Kafkas Çerkezlerinden 'u. evvel Kafkasyadan Çar- qu Otluk köyüne hicret ederek| İsmailin — torunudur. Oku- yoktur. %ı— ada lce eşkiyaya yataklık etmek N teykif edilmiş fakat afdan d: İştir. Dokuz sene evvelde Nq'den e bir hayvan — hırsızlığı t:ı“h liy tevkif olunmuştur. — Asker . hhm' Ve her fenalığı yapabilecek Yettedir. Uu-“r köy Üzeyir ünün en zengin adamı- ; liyor, &L"':—u Halepde Ali Saiple beza. Nm. e Tmalık etmiştir. Milli Müca. *rinde gene beraberdirler ve İit mi ve bütün — dünya ef- 'na â m' YükSEK Ve mödern| sinde -ı*c“ n büyük bir samimiyet var- bîr adam olmakla beraber Dediki : Bu iş doğrudur. Ne taraftan bakarsanız hangi ifadeyi incelerseniz bu iş gene doğrudur. Size bu işe iman etmiş 4 söylüyorum : Bu iş doğrudur. tecrübeli ve çok kurnazdır. Servetini başkaları zararına kazandığı anlaşıl- mıştır. Siyasi fikirleri — vardır, Kürd isyanını dikkatle takip etmiştir. Suri. yedeki bütün hareketlerle alâkadar. dır, Ve böyle bir suikast için iyi seçil- ; miş bir tip'dir. Arif Arif Üzeyirin kardeşidir. 929 da Suriyede Ezraile gelen Muhacirt İiz.| minde bir Çerkezle, Ambara belediye müfettişi bulunan ve kendisinin yakın akrabası olan Mahmudun yanıma gel. miştir. Orada terzi Hilmi namında birisinin dükkânında — çalışmağa baş- lamıştır. Çerkes Etem, bu dükkâna pek sık gidip geldiğinden bunlarla orada tanışmıştır. 934 senesi — ağustosunda" Türkiyeye gelen Arif, — suikastçıların iaşe vazifesini üzerine almıştır. Arif karakter itibarile bunları yapacak bir haldedir. Şemseddin Elbistanlı Bektaş — oğullarından Ali Ziyanın oğludur. 933 senesinden itibaren Çokat nahiye müdürlüğünde bulunmaktadır. Tahsilini Şam lisesin de ve Macaristan Ziraat Akademisin- de ikmal ederek diploma almıştır. Mebusluk, sevda ve hayalleri pe- okoşar. Polis müdür. muna Behçet, raporunda — kendisinin Kürd Alevilerinden — olduğunu — söylüyor. Gerek tercümeihal ve gerekse âmiri. nin masası gözünden resmi — evrak a- şırmak, rüşvet isnadile muhakeme al- tıma alınmak gibi hareketleri ile dü- rüst bir vatandaş hissini vermemekte. dir. idris Maraşın eşrafındandır. Bir rüşvet işinden muhakeme altına — alınmıştır. İşinden kovulmuş adamları himaye e- der. Kurnazdır. Kendisini devlet me- muvları nezdinde nüfuzlu olarak gös- terir. Rejimin tamamen aleyhindedir. Bu iş için mükemmel bir unsurdur. Şaban ve small Bu iki kardeşin karakterleri üze. rinde durmağa lüzum görmüyorum. Yalnız, kurnazlıklarımna bir misal ol. mak üzere şunu söylemekle iktifa ede- ceğim. Aşağıda deliller arasında söy- liyeceğim veçhile kendileri suikastin faillerinden oldukları halde Şaban,, bilâkis üzerine sulkast — faillerini ta- kip vezifesini almıştır. Bellibaşlı ka- rakterleri yoktur.,, Ali Salp - Türk rüesasından — Haço AÂğa ile Türk münevverlerinden meşhur Yüz. başı Tevfik Cemilin ifadesine naza- ran Ali Saip, Kerküklü bir Kürttür. Jandarma zabitliği yapmış, istiklâl mücadelesinde uhdesine düşen vazife. yi görmüş, mebus olmuştur. İstiklâl mahkemesi azalık ve reisliğinde bulun muştur. Polisin verdiği raporlardafı birin. de: “Suikastçi Şevket Yahyanın yâkın tanıdığı olan Şevket Hasan-ve Binbaşı Kâmil, bu işte kendilerinin filen bir alâkası yoksa da vaktile Şevket Efe- nin kendilerine bu bapta bazı ifşaatta bulunduğunu ve Ali Saip meselesinin doğru olduğunu söylemişlerdir.,, Ali Saibin Hoçonun yanında müte- addit mektupları vardır. Biri Kuvayi milliye zamanında, birisi de — İstiklâl mahkemesi azalığı zamanında — vazıl, mıştır. Harekâtı milliye — zamanında yazılan mektupta, kendisinin Kürt ol. duğuna delâlet eden tabirler vardır. Kürt milletini methü sena eyliyen cümleler meyvcuttur. bir Müddeimumumi Baha Arıkan MtygogyyyrEİEAYATaypyenmerFEÜTTİTİTtamnann 168 nci madde Ceza kanununun 168 inci mad- desi aynen şöyledir: “Her kim 125, 128, 146, 147 149 ve 156 mer maddelerde yazılı cürümleri işlemek için silâhlı ce - miyet ve çete teşkil eder yahut öyle bir cemiyet ve çetede âmirli- ği ve kumandayı veya hususi bir | vazifeyi” hâiz oluröa oh' 'seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezasına mahküm olur. Cemiyet ve çetenin sair efradı beş seneden on seneye kadar ağır Hapisle cezalandırılır.,, 168 inci maddenin temas etti. ği diğer maddeler sşunlardır: “Madde 125 — Türkiye Cumu- riyeti topraklarınmı tamamımnı ve - ya bir kısmımı bir ecnebi devlet idaresine geçirmeğe veya devle - tin istiklâlini tenkise ve yahut bir parçasımı hükümet idaresinden çı- karmağa teşebbüs eden kimsr idama mahküm olur.,, “Madde 156 — Reisicümhur hakkında suikasdde bulunanlarle buna teşebbüs edenler, fiilleri te - şebbüsü tam derecesinde ise idam cezası ile, nâkrs ise müebbet ha - pis ile cezalandırılır.,, Diğer bir raporda: “Ali Saip, İs- tiklâl mahnemesi azası sıfatile Şeyh Sait vakasında Diyarbekire — geldiği zaman kendisi ile pek çok görüşen Di- yarbekirli Cemil paşa zade —Mehmet ve Ekreme demiş ki: “Gazi ancak biz lerin savesinde bu mevkle yetişmiştir. O olmasaydı da ben olsaydım — arka- daşlarım beni ileri — sürerlerdi, ben Gazi olurdum. Maahaza, ne zaman is- tersek Gaziyi yine eski haline irca bi- zim elimizdedir. Eğer bir gün bize ka. fa tutacak olursa, vay haline...,, Türk—Kürt bahsinde de şunları söylemiş: “Ben Kürdüm. Bunu inkâr değil, bununla iftihar ederim. Kürtler olma. saydı, Türkiyeyi Rus ve — Ermeniler tâ Akdenize kadar istilâ ederlerdi.,, Ali Saibin karakteri hakkında bu arşivlere istinaden okuduğum şu cüm lelerden başka ilâve edecek bir şeyim yoktur.., Türkivye -levhin- ça'ışan c-m yet'er Müddetumumi bundan sonra asıl davanın esasına pi iİsmezden evvel iki nokta üzerinde durmak istediğini söy- | edilen sakıt halife liyerek: adam sıfatile Suriye topraklarında Türkiye aley- hinde çalışan teşekkülleri ve mahiyet. lerini etrafile anlatmış ve bugün da- vası görülen suikast hâdisesinin geniş bir tarihçesini yapmıştım.,, Baha Arıkan, Suriyede aleyhimize çalışan teşekkülleri Kürtlerin Hoy- bon, Ermenilerin Taşnak, Çerkezlerin Çerkes Taavün cemiyeti veya Çerkes cemiyeti Edebiyesi olarak zikretmiş- $ir. Hoybaon cemiyeti İki veçheden hareket etmektedir. l1 — Osmanlı İslâm siyaseti ile Kürdistan muhtariyetini elde — etmek bunlar, bu maksatla — Şehzade Selim efendiyi kandırmak — istemişlerse de, Şehzade yaşının 70 — olduğunu ve bu işle uğraşacak iktidarda — olmadığını söylemiştir. Bunun üzerine müracaat Abdülmecid, an- cak kendisine kat'i deliller gösterilirse buna taraftar olabileceği cevabmı ver miştir. 2 — Münhasıran Kürtlük davası nr takip etmek ve kimse ile birleşme. mek, 'Hoybon mııhtelii zamanlarda or. tadan kalkmış ve muhtelif zamanlar, muhtelif isimlerle yeniden ortaya çık- mıştır. Şeyh Sait isyanı bu cemiyetin bir eseri olduğu gibi Mardin ve Mid. yat istikametinde yapılan tecavüzler bu cemiyetin eseridir. Taşnaklar Bu faaliyet sahası Suriyede olan bir Ermeni cemiyetidir. Gayesi Türk devletini yıkmak ve mevhum — büyük Ermenistanı kurmaktır. Emniyeti u- mumiye arşivlerine nazaran bütün Er. meniler bu cemiyete dahildir. Bir kıs- mı cebren sokulmuşlardır. Bu cemiyet bir ihtilâl ve anarşist — teşekkülüdür. Onlara nazaran A'atürk, İsmet İnönü, Tevfik Rüştü Aras ve Mareşal Fevzi ortadan kalkarsa Türkiye yıkılacak- tır. Bu cemiyetin 24 teşrinievvel per. şembe günü Halepde saat 18 de Bas. macıyanın evinde yaprılan — toplantıs: sırf bu İş içindir. Bu toplantıda emniyeti umumiye raporlarına göre şunlar konulmuştur. “Bugün Çerkeslerin muvaffak ola- madığı bu işi Ermeniler başarmalıdır. Atatürkün şahsı âdeta — yanaşılmaz bir kale mahiyetine bugün — çıkmıştır. Ona da snikast imkânının vücudünün bu son teşebbüsile tahakkuk etmiştir. Bu teşebbüsün akim kalması bunun ademi imkânını ispat etmez. Belki te- şebbüsteki — tertibatın — noksanlığına delâlet eyler.,, Çerkes cem'yeti Rayhaniyede doğmuştur. Gayesi Çerkes birliğini temindir. Yegâne düş. manları Türkler ve Ruslardır. Bütün Türklerin Çerkes olduklarına kanidir- ler. : Bugün rüyet ettiğimiz suikast da- vası bu cemiyetin koludur. Yukarıda ismi geçen bu üç cemi, yetin liderleri arasında büyük bir an. laşma temayülü vardır. Birçok raporlardan anlaşıldığran göre bunlar 19385 senesi mart başlangı- cında Türkiyenin doğu vilâyetlerinde süratle bir isvan — çıkarmak ve ayni zamanda Atatürkü ve bir kaç arka- daşını yok ederek vatanı zayıflatmak ve bu suretle siyasi emellerine muvaf. fak olmak İcin hareket halinde tdiler, Gene avni cemivetler bu iş icin 920 danbheri Türkiveve müteaddit adamlar sokmak istemislerse de her seferinde muvaffakivetsizliğe — uğramışlardır. Bunların birisi de Yahya ve arkadaş. 3 a Suikastçıların muhakemesi Müddeiumumi maznunlar hakkında ' 168 inci maddenin tatbikini istedi larıdır. Bu suikast on beşe yakm ve biribirini teyit eden kaynaklardan ha ber alınmıştır. Vaziyet bizce yedi ay- danberi malümdur. Muddelumumi! bundan sonra Yah- ya ve Ali Saibin tahkikat — evrakını okuyarak verilen cevapları tahlil et. miş ve nihayet hâdisenin izah edilme- miş bir noktası kalmadığını söylemiş ve izahatını şu suretle tasnif etmiş- .tirt | 1 — Yahya Suriyeye gitmiştir. 2 — Ammanda Çerkes Etemle ka. nuşmuştur. 3 — Çerkes Etemden suikast için talimat almıştır. 4 — İstasyon memuru İzzetin e« vinde Ali Saibin ismi de karıştırılmak üzere yemin edilmiştir. 5 — Yahya bütün bu — ifadelerini Çerkes cemiyetinin — maksatlarını em gizli teferrüatına kadar söylemekle tesbit etmiştir. 6 — Üzeyir Yahyanım ifadesini te. yit etmektedir. 7 — Arif de bu ifadeyi teyit et. mektedir. — B— ÂAİi Saibin ismi bütün bu fa- delerde musırrane bir surette geçmek- tedir. : 9 — Ali Sajbin hakkındaki Emin Burofskini ifadesi vicdanif — kanaatte en ufak bir tereddüt — brrakmaksızın hâdiseyi sabit bir hale getirmektedir. Baha Arıkan, — iddianamesini şu sözlerler bitirmiştir : — Hakimlerim, bu iş doğrudur. Ne tarafımdan baksanız, hangi ifa- deyi tahlil etseniz, hangi vakıayı ince- leseniz bu iş gene doğrudur. Size, bu işe iman etmiş bir adam sıfatiyle söy- lüyorum. Bu iş doğrudur. Buna, benimle — beraber on yedi milyon Türkün de imanı, sarsılmaz bir sürette mevcuttur. Suçluların 168 inci madde muci. bince cezalandırılmalarını istiyorum.,, Reis bundan sonra celseyi tatil e. derek muhakemeye sekiz — şubat cu- martesi sünü saat onda devam edile- ceni söylemiştir. Çocuk haftası ı Birer Iıırıııoıtıı kazananlar 62 — Zerefşan 59 uncu okul 466, 68 — ML nan Darüşşafaka lisesi — 218, 64 — Blagey Hütigof Beyoğlu Bulgar mektebi 16, 65 — Fahreddin 64 Üncü okul 800, 686 — Hacer Çeç tiner kız orta ökülü 455, Ö7 — İsak Kasım paşa küçükhamam 9, 68 — Kemal Aksaray Şem'imolla melttep sokak 8, 69 — Lütfi Gül ney Elâziz Halkevinde mücellid oğlu, TÜ — Mahmut büyük istiklâl oteli altında berber, 71 — Nida 42 inci okul 245, 72 — Perihan Fevzi 44 Üncü okul 221, 78 —Suat Beşiktaş Vişnezade Lâtif sokak 5, T4 — Ülkü Arman Samatya Etyemez şimendifer caddesi 45 76 — Nedret Vefa lisesi 88, 76 — Bedrünnisa Üsküdar kız orta okulu amıf 8, 77 — Neclâ Arar Küçükpazar değirmen sokak 10, T8 — Yusuf Tenkirgan, 79 — Nureddin İnönü oörta okulu 541, 80 — Yıldırım Mustafa — Sultan, ahmet Torun sokak 3, 81 — Zühal Paşabah, çe Fahreddin yalısında, 82 — Nuran — Özel Beşiktaş 11, 88 — Zehra Beşiktaş fırın cadde si T, 8â — Nida Kurallı Aksaray Sorgucçu sokak 14, 85 — Z. Alpaslan Kocamustafa, pâaşa Kurusebil sokak 35, 86 — Nihat Davut. paşa orta okulu 89, 87 — Halime Edirnekapı Gülgeçmez mahallesi, 88 — Hayrünnisa Or, taköy müezzin sokak 23, 89 — Nazif Kadı, Kköy Osman ağa kırtasiyeci sokak 1, 90 — Hasan Ayantık Kurtulüş okulu 178, 9i — İlya Levi Abdülhak Hümit caddesi — Venilş apartrmanı 92 — Hilmi Beyoğlu 5 inci okul 227, 93 — Miçikiyan Roöber Senbenova orta 2 den, 94 — M. Erol Kasırmpaşa — Bahariye caddesi TI, 95 — Nezihe Sultanahmet Yere. batan Saray apartımanı 2, 98 — Meşkürü Olcay Eyüp Otakeılar 35, 97 — Melâhat Ot, gu 64 Üncü okul 187, 98 MelAâhat Kumka, pr Mihre sokak 5, 99 — Muiz Bener Kasım, paşa merkez eczanesk.