7 Şubat 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 9

7 ŞUBAT — 1936 HABER — Aksam Suikastçıların muhakemesi Müddeiumumi maznunlar hakkında 168 inci maddenin tatbikini istedi | Dün Ankara ağır ceza mahkemesin. #tikast maznunlarınn muhakeme-| devam olunmuştur. Muhakeme! “*else akdedilmiş ve ilk celse sabah. 4 cereyan etmiştir. Salon ve kori- bir tek adam almıyacak hale işti, —,, Suçlulara sorgular İkinci Gelenin başiangıcmdn tik reis tarafından İsmaile sorul- > Birinci celsede sorguya çekildi. Aman, otomobille büyük birada. 4" Yanma götürüldüğünü ve onun Şeyler sorduğunu fakat Okorka- “ cevap vermediğini söylemiktim. — Bâna tazyik O yapacaklarından İş, “tam, yoksa öğrenilecek bir sözüm | İç, Reis bundan sonra Arife, vaziyeti! 4, "duğu halde niçin Suriye ve Am-| Rittiğini sormuş, Arif © verdiği 'Plarda, hallerinin iyi olmadığın yeye bir miras meselesi için “Sini halbuki bu işi halledemediği. Reis sırasile Üzeyir ve Yahyaya| Mig ler sormuş ve bundan sonra umumiye ve müdafaa vekiline tahkikat talepleri olup olmadı. Sormuştur, Her iki tarafın da; , > Yoktur, Cevabı üzerine müddeiumumi ağır! Sy e İddianamesini okumağa başlamış | ik, Müddotrmum iddianamesini | oku; ty, ye “Büyük hâkimlerim.,! a ç Maşlıyan Baha Arıkan, sözlerine Süretle deram etmiştir; Uzun zamandanberi devam eden dava, herhangi bir komplo davası a aktan, çok uzaktır. Size, bi * Milletine ve bütün o dünya ef- N ill yüks öder İ tejim davası bulunduğunu cesaret “Dün ediyorum, Aiiy vamız rejim davasıdır. Çünkü İşine el kaldırılmıştır. Atatürk, We, ve Türkün bizzat kendisidir.! vw “e Ye manevi bütün vatan mefhu. Türkiyedir. İşte davamız bunun İr ki büyüktür ve verilecek karar Yük olacaktır. N Ürkiye nedir: Bütün dünya mu.| nde “Daima ileri,yi ideal e- yürüyen bir rejim kütlesi de-| İl Şu halde Atatürkün Tür.| ke Ye Türkiyenin rejim mefhum. My birleşmesi dolayısiledir ki, da-| büyük bir rejim davasıdır. b İste davamız, böyle bir dava oldu- Mz ki, davacı sıfatile (karşı. Na Yalnız ben o bulunuyorum. Da. d Türkün büyük © kütlesi . İstiklâl muharebesi şehitleri » Dağarcığı oOomuzunda tar- ğ da çalışan Türk (delikanlısı Askerdeki © nişanlısıa,| Türk kızı davacıdır; Tür- dağları, taşları o davacıdır. Türkiye davacıdır. Bu davacı. aleni huzurunuzda O bulunan| Alarım yakalarındadır. İ Bang ahya kimdir! Haç n sonra suçlular hakkında ya yerem müddekamumi ik defa) Nane almış ve onun karakterini “ le çizmiştir: | ya Aslen Kafkas Çerkezlerinden nane evvel Kafkasyadan Çar. Otluk köyüne hieret ederek mailin (torunudur. Oku. yoktur. eşkiyaya yataklık etmek m tevkif edilmiş fakat afdan l etmiştir. Dokuz sene evvelde I Bene bir hayvan hırsızlığı tevkif olunmuştur. o Asker Kabin, ve her fenalığı yapabilecek ttedir, .5 Üzeyir agzi küyümün en zengin adamı- NE A | Halepde Ali Salple bera. | Mnelez lik etmiştir. Milli Müea. | Men inde gene beraberdirler ve “hg prük bir samimiyet var- i r adam olmakla beraber) Dediki Bu iş doğrudur. Ne taraftan bakarsanız hangi ifadeyi incelerseniz bu iş gene doğrudur. Size bu işe iman etmiş bir adam sıfatile söylüyorum : Bu iş doğrudur. tecrübeli ve çok kurnazdır. Servetini başkaları zararına kazandığı anlaşıl. mıştır. Siyasi fikirleri (o vardır, Kürd isyanını dikkatle takip etmiştir. Suri. yedeki bütün hareketlerle nlâkadar. dır. Ve böyle bir süikast için iyi seçil- miş bir tip'dir. Arıt Arif Üzeyirin okardeşidir. 929 da Suriyede Ezraile (o gelen Muhacir İs. minde bir Çerkezle, Ambara belediye müfettişi bulunan ve kendisinin yakın akrabası olan Mahmudun yanına gel. miştir. Orada terzi Hilmi onamında birisinin dükkünmda — çalışmağa baş- Tamıştır. Çerkes Etem, bu dükkâna pek srk gidip geldiğinden bunlarla orada! tanışmıştır. 984 senesi oağustosunda' Türkiyeye gelen Arif, suikastçrların İnşe vazifesini üzerine almıştır. Arif karakter itibarile bunları yapacak bir haldedir, Şemseddin Elbistanlı Bektaş o oğullarından Ali Ziyanm oğludur, 933 senesinden itibaren Çokat nahiye müdürlüğünde bulunmaktadır. Tahsilini Şam lisesin de ve Macaristan Ziraat Akademisin- de ikmal ederek diploma almıştır, Mehmsluk, sevda ve hayalleri pe-| sinde'koşar.. Polis müdür. mı Behçet, raporunda (kendisinin Kürd Alevilerinden (o olduğunu söylüyor. Gerek tercümeihal ve gerekse oâmiri, nin masası gözünden resmi evrak a. şırmak, rüşvet ismadile muhakeme al- tma alınmak gibi hareketleri ile dü- rlist bir vatandaş hissini vermemekte. dir. idris Maraşın eşrafındandır. Bir rüşvet işinden muhakeme altına © alınmıştır. İşinden korulmuş adamları himaye e. der. Kurnazdır. Kendisini devlet me- murları nezdinde nüfuzlu olarak gös- terir, Rejimin tamamen aleyhindedir. Bu iş için mükemmel bir unsurdur. Şaban ve small Bu iki kardeşin karakterleri üze. rinde durmağa lüzüm görmüyorum. Yalnız, kurnazlıklarma bir misal ol. mak üzere şunu söylemekle iktifa ede- ceğim. Aşağıda deliller arasında söy- liyeceğim veçhile kendileri suikastin faillerinden oldukları halde Şaban, bilâkis üzerine suikast o faillerini ta- kip vezifesini almıştır. Bellibaşlı ka. rakterleri yoktur.,, Ali Saip Türk rüesasından oHaço Ağa ile Türk münevverlerinden meşhur Yüz. başı Tevfik Cemilin ifadesine o maza- ran Ali Saip, Kerküklü bir Kürttür, | Jandarma zabitliği yapmış, İstiklâl mücadelesinde uhdesine düşen vazife yi görmüş, mebus olmuştur. — İstiklâl mahkemesi azalık ve reisliğinde bulun muştur. Polisin verdiği raporlardan birin. de: “Suikastçi Şevket Yahyanın yâkın tanıdığı olan Şevket Hasan-ve Binbaşı Kâmil, bu işte kendilerinin filen bir alâkası yoksa da vaktile Şevket Efe- nin kendilerine bu bapta bazı ifşaatta bulunduğunu ve Ali Saip meselesinin doğru olduğunu söylemişlerdir... Ali Saibin Hoçanun yanında müte- addit mektupları vardır. Biri Kuvayi! millive zamanında, birisi de İstiklâl mahkemesi azelığr zamanmda © vazıl | mıştır. Harekâtı milliye ozamanında! yazılan mektupta, kendisinin Kürt ol. duğuna delâlet eden tabirler vardır. | Kürt milletini methü sena eyliyen cümleler mevcuttur. Suriye topraklarında Türkiye aley- hinde çalışan teşekkülleri ve mahiyet. lerini etrafile anlatmış ve bugün da»; vası görülen suikast hâdisesinin geniş bir tarihçesini yapmıştım.,, Baha Arıkan, Suriyede aleyhimize çalışan teşekkülleri (Kürtlerin Hoy- bon, Ermenilerin Taşnak, Çerkezlerin Çerkes Taavlin cemiyeti veya Çerkes cemiyeti Edebiyesi olarak zikretmiş. | tir. Müddeitmami Baha Arıkan 168 nci madde Ceza kanununun 168 inci mad. desi aynen şöyledir: “Her kim 125, 128, 146, 147 149 ve 156 mcı maddelerde yazılı cürümleri işlemek için silâhlı ce - miyet ve çete teşkil eder yahut öyle bir cemiyet ve çetede âmirli. ği ve kumandayı veya hususi bir vazifeyi” haiz olursa on seneden aşağı olmamak üzere ağır hapis cezasına mahküm olur. Cemiyet ve çetenin sair efradı beş seneden on seneye kadar ağır Kapisle cezalandırılır.,, 168 inci maddenin temas etti ği diğer maddeler şunlardır: “Madde 125 — Türkiye Cumu. riyeti topraklarınm tamamını ve - ya bir kısmı bir ecnebi devle idaresine geçirmeğe veya devle . tin istiklâlini tenkise ve yahut bir parçasını hükümet idaresinden çı karmağa teşebbüs eden kimse idama mahküm olur.,, “Madde 156 — Reisicümhur hakkında suikasdde bulunanlarla buna teşebbüs edenler, fiilleri te . şebbüsü tam derecesinde ise idam cezası ile, nâkıs ise müebbet ha - pis ile cezalandırılır.,, Diğer bir raporda; “Ali Saip, İs. tiklâl mah«emesi azası sıfatile o Şeyh Sait vakasında Diyarbekire geldiği zaman kendisi ile pek çok görüşen Di- yarbekirli Cemil paşa zade Mehmet ve Ekreme demiş ki: “Gazi ancak biz lerin sayesinde bu mevkie yetişmiştir. O olmasaydı da ben olsaydım arka- daşlarım beni ileri (osürerlerdi, ben Gazi olurdum. Maahaza, ne zaman İs- tersek Gaziyi yine eski haline irca bi- zim elimizdedir, Eğer bir gün bize ka. fa tutacak olursa, vay haline... Türk—Kürt bahsiride de şımları söylemiş: “Ben Kürdüm. Bunu inkâr değil, bununla iftihar ederim, Kürtler olma.| saydı, Türkiyeyi Rus ve (Ermeniler tâ Akdenize kadar istilâ ederlerdi.,, i Ali Saibin karakteri hakkında bu. arşivlere istinaden okuduğum şu cüm | lelerden haşka ilâve edecek bir şeyim | yoktur. Türkiye »tevhin- ça'ışın &-m yeter Müddelumumi bundan sonra asıl davanm esasına sİ-ismezden evvel iki nokta üzerinde durmak istediğini söy- Tiyerek: | miştir. Şeyh Sait isyanı bu cemiyetin Hoybon cem'yeti İki veçheden hareket etmektedir. 1 — Osmanlı İslâm (siyaseti ile Kürdistan muhtariyetini elde etmek bunlar, bu maksatla oŞehzade Selim efendiyi kandırmak ( istemişlerse de, Şehzade yaşının 70 olduğunu ve bu işle uğraşacak iktidarda olmadığını söylemiştir. Bunun üzerine müracaat edilen sakıt halife o Abdülmecid, an- cak kendisine kat'i deliller gösterilirse buna tazaftar olabileceği cevabımı ver miştir, 2 — Münhasıran Kürtlük davası nı takip etmek ve kimse ile birleşme. mek, : “Hoybon muhtelif zamanlarda or. tadan kalkmış ve muhtelif zamanlar, muhtelif isimlerle yeniden ortaya çık- bir eseri olduğu gibi Mardin ve Mid. yat istikametinde yapılan tecavüzler bu cemiyetin eseridir. Taşnaklar Bu faaliyet sahası Suriyede olan bir Ermeni cemiyetidir. Gayesi Türk devletini yıkmak ve mevhum büyük Ermenistanı kurmaktır. Emniyeti bal mumiye arşivlerine nazaran bütün Er. meniler bu cemiyete dahildir. Bir kıs-| mı cebren sokulmuşlardır. Bu cemiyet! bir ihtilâl ve anarşist O teşekkülüdür. Onlara nazaran A'atürk, İsmet İnönü, | Tevfik Rüştü Aras ve Mareşal Pevzi! ortadan kalkarsa Türkiye yıkılacak- tır. Bu cemiyetin 24 teşrinlevvel per. şembe günü Malepde saat 18 de Bas macıyanın evinde yapılan toplantıs sırf bu Iş içindir. Bu toplantıda emniyeti umumiye raporlarına göre şunlar konulmuştur. “Bugün Çerkeslerin muvaffak ola- madığı bu İşi Ermeniler başarmalıdır. Atatürkün şahsı âdeta © yanaşılmaz bir kale mahiyetine bugün çıkmıştır, Ona da suikasti imkânının vücudünün bu son teşebbüsile tahakkuk etmiştir. Bu teşebbüsün akim kalması bunun ademi imkânını ispat etmez. Belki te- şebbüsteki ( tertibatın o noksanlığma delâlet eyler... Çerkes cem'yeti Rayhaniyede doğmuştur. Gayesi Çerkes birliğini temindir. Yezüne düş- manları Türkler ve Ruslardır, Bütün Türklerin Çerkes olduklarına kanidir- ler, Bugün rüyet ettiğimiz suikast da- vası bu cemiyetin koludur. Yukarıda ismi geçen bu üç cemi. yetin liderleri arasında büyük bir an. laşma temayülü vardır. Birçok raporlardan anlaşıldığıan göre bunlar 1935 senesi mart başlangı- i emda Türkiyenin doğu vilâyetlerinde süratle bir işvan çıkarmak ve ayni zamanda Atatürkü ve bir kaç arka- daşmı yok ederek vatanı zayıflatmak ve bu suretle siyasi emellerine muvaf. fak olmak lein hareket halinde idiler, Gene ayni cemiyetler bu iş icin e. danheri Türkiveve mötenddit adamlar sokmak fetemislerse de her seferinde muvaffakivetsirliğe O uğramışlardır. Bunların birisi de Yahya ve arkadaş. larıdır. Bu sulkasi on beşe yakın ve biribirini teyit eden kaynaklardan ha İ ber alınmıştır. Vaziyet bizce yedi ay. danberi malümdur, Müddeiumumü bundan sonra Yah- ya ve Ali Saibin tahkikat (o evrakını okuyarak verilen cevapları tahlil et. miş ve nihayet hâdisenin izah edilme- miş bir noktası kalmadığını söylemiş ve izahatnı şu suretle tasnif etmiş- tir; 1 — Yahya Suriyeye gitmiştir. 2 — Ammanda Çerkes Etemle ko. nuşmuştur. 3 — Çerkes Etemden sulkast için talimat almıştır. 4 — İstasyon memuru İzzetin e vinde Ali Saibin ismi de karıştırılmak üzere yemin edilmiştir. 5 — Yahya bütün bu (ifadelerini Çerkes cemiyetinin omaksatlarını ea gizli teferrüatına kadar söylemekle tesbit etmiştir. 6 — Üzeyir Yahyanın ifadesini tes yit etmektedir. 7 — Arif de bu İfadeyi teyit et mektedir. 8 — Ali Saibin ismi bütün bu Ifa- delerde musırrane bir surette geçmek- tedir. 9 — Ali Salbin hakkındaki Emin Burofskini ifadesi vicdani Okanaatte en ufak bir tereddüt (bırakmaksızın hâdiseyi sabit bir hale getirmektedir. Baha Arıkan, o İddianamesini şu sözlerler bitirmiştir; “ — Hakimlerim, bu iş doğrudur. Ne tarafmdan baksanız, hangi ifa- deyi tahlil etseniz, hangi vaktayı ince- İeseniz bu iş gene doğrudur. Size, bu işe İman etmiş bir adam sıfatiyle söy- lüyorum. Bu iş doğrudur. Buna, benimle o beraber on yedi milyon Türkün de imanı, sarsılmaz bir surette mevcuttur. Suçluların 168 inci madde muci. binee cezalandırılmalarını istiyorum. Reis bundan sonra celseyi tatil e. derek muhakemeye sekiz (o şubaf cu- martesi yünü saat onda devam edile ceni söylemiştir. ocuk haftası tipostai kazananlai 62 — Zerefyan 50 uncu okul 466, 68 — Ad, nan Darlşşafıka lisesi (213, 646 — Biagey Mütigaf Beyoğlu Bulgar mektebi 16, 65 — Fahreddin 64 üncü okul 300, 68 — Hacer Ça, tiner kız orta okulu 455, 67 — İsak Kasim paşa küçükhamam 9, 68 — Kemal Aksaray Şem'imolia mektep sokak 3, 69 — LAG, bay Elâziz Halkevinde mücellid oğlu, 70 — Mahmut böyük istiklâl oteli altnda berber, TI — Nida 42 inci okul 245, 72 — Perihan Fevzi 44 Ünel okul 221, 78 —Suat Beşiktağ Vişnezade LAF sokak 5, 74 — Ülkü Arman Samatya Etyemez şimendifer caddesi 45, 75 — Nedret Vefa lisesi 83, 76 — Bedrünnlisş Usküder kız orta okulu emif 8, 77 — Nec Arar Küçükpazar değirmen sokak 10, 78 — Yusuf Tenkirgan, 79 — Nureddin İnönü orta okulu 541, 80 — Yıldırım Mustafa (Sultan. ahmet Torun sokak 9, $i — Zühal Paşabah, çe Fahreddin yalışmnda, 82 — Nuran (Özel Boşlktaş 11, 83 — Zehra Beşiktaş fırın cadde si 7, 84 — Nida Kuralı Aksaray Sorguççu sokak 14, 85 — Z. Alpaslan Kocamuntafa, paşa Kurusebil sokak 35, 68 — Nihat Davut, paşa orta okulu S0, 37 — Halime Edirnekapı Gülgeçmez mahallesi, 88 — Hayrlinnisa Or, taköy müezzin sokak 23, 69 — Nazif Kadı, Köy Osman ağa kırtasiyeci sokek 1, 90 — Hasan Ayansık Kurtuluş okulu 178, 01 — İlya Levi Abdülhak Hümit caddesi (© Venüş apartımanı, 92 — Hilmi Beyoğlu 5 inci okul 227, 88 — Miçikiyan Rober Senbanova orta 2 den, 94 — M. Erol Kasımpaşa (Bahariye esddesi TI, 99 — Nezihe Sultanahmet Yere, batan Saray apartımanı 2, 98 — Meşküre Olcay Eyüp Otakçıtar 85, 97 — Melâhat Ot, gu 64 tüneli okul 137, 98 — Melthat Kuka, pı Mihre eokak 8, 90 — Mulz Bener Kasım, paşa merkez eczanosl Birer