10 Ocak 1936 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 7

ne Alimler şimdi bu mevzu üzerinde çalışıyorlar ğ Havalarda yirmi yahut kırk kilometre yükseklerde uçan üst - leri “Klorofil, e örtülü Stratoz - fer gemileri benzin yerine güneş ışığı kullanabilecek mi? Yoksa bu iş şöyle mi yapılacak: Deniz ve karaların muhtelif yerlerine yerleştirilecek merkez gemiler - deki büyük aynalar, güneş kud - vetini temerküz ettirerek bu kud- veti büyük hava gemilerine vere - bilecek mi? olacak ? Günesin Kudreti Insanlar tarafından istifade imkânları bulunduğu takdirde 1879 senesinde Pariste (yapılan ilk güneş motörü küçük bir matbaa makinesini işlete- cek kadar kavve! istihsal etmişti. Dünyanın en büyük elektrik mo- törü olan bu dinamo yerine kü . çücük güneş ışığı motörleri . çok Nazariyat bakımından ber iki- side mümkündür ve belki ancak bı N usuller vasıtasile Stratosferde “e imkânı hasıl olabilecek - ir, * Dilenci, içine para atsınlar di- Ye şapkasını elinde tutar. Bu şap- ka kendisinin hiç değer vermediği güneş tsığile dolar. Bununla be - raber dilenci eğer o şapka dolu < sU güneş ışığının kudretini yaka - lamsumı bilseydi; en soğuk gün şirir ve hattâ kendisini dileneceği yere götürecek arabayı yürütecek kuvveti temin edebilirdi. Dilencinin iltifat etmediği gü- DeX şiğını dilenmek için ağaçlar üVuç açar gibi yapraklarını açar - lar, fakat onların “klorofil,.i var- W VE ışığı nasıl yakalıyacakları- n: bilirler, Stratosferde ucmak için güneş 19i$ı kudretine lüzum vardır; çü ü benzin işe yaramıyor. Benzin- © hareket eden tayyareler her ne dar siratosfere çıkıyorlarsa da, orada uzun uzadıya yol alamıyor, tipki uçan balıklar gibi bir müd- “* bu şekilde gittikten sonra tek- rar çıktığı yere düşüyor. Güneş makinelerini yapmak Zor bir iş değildir; fakat bunlar| da temerküz ettirilecekti. törleri gibi, kendi ağırlıklarını ta- Hyamıyacak kadar ağır oluyor - lar, Bundan senelerce evvel, güne- şin kudretini denemiş olan Ame. rikalı profesör R. H. Goddard sey yareler arasında seyahat etmek için böyle bir makineyi öğütle - Mmişti, Bu makine (yükselmek ve Yere inmek için olan azıcık ihti - Yat mahrukattan başka hiç ben - ZİN taşımıyacaktı. Geminin dışa - Yısında münasip herhangi bir yere Ii saf “kuvartz,, dolu küçük bir| boru asılacak ve güneş ışığı bir takım aynalar vasıtasile bu boru- da emerküz ettirilecekti. Kuvartz dolu borunun içine su ile karışık mayi halinde civa zor- lanacaktı. Civanın vazifesi güneş | Işığını yutmaktır; suda kuvvet kaybetmeksizin ışığı geçirten ye- gâne vasıtadır, Güneş ışığının ci-| va ve su halitası tarafından yu - tulması suyu derhal yüksek taz - yikli buhar haline çevirecek ve bu buhar, fişeği doğrudan doğruya Doktor C. W. Hewlett icat et- miş olduğu foto elektrik disk- İerini çalıştırıyor. Bu motör âdi bir elektrik lâmbasından tahvil etmektedir. ! süreceği gibi elektrik de istihsal e. decekti. Böyle bir güneş makinesinin | işliyebileceğinde nazariyat bakı - ndan hiç şüphe yoktur. Ancak tatbikatta bunun büyük birmani- ası var, Çünkü makine çok ağır | olduğu gibi ışığı güneş kazanı ©-. İ lan kuvartz borusu üstünde topli- yacak aynalarda da pek ağırdır. İste bu sebeplerden dolayı gü- neş buharlı motörlerden vazge - çilmiştir. * Şimdi ise fen, güneş ışığını “oto elektrik hücreleri,, vasıta - sile zaptetmek düşüncesile ileri - ye sürmektedir. Birkaç ay evvel Nevyork şehrinde Nevyork elek - trik sosyetesinin bir toplanmasın- da General Elektrik kompani mü- hendislerinden doktor C. W. Hew. İett icat ettiği hafif motör şuala - rını göstermiştir. Her birisi altışar santim kut - runda ve siyah renkte dört küçük | “disk, , adi bir elektrik lâmbas' -! nın önüne yerleştirilmiştir. Bu | lâmbadan çıkan ışığı kara diskler hemen elektriğe tahvil etmekte ve elektrik de küçücük bir doku -| ma motörünü işletmektedir. | Gerçi bu motör bir saat maki-| nesi kadar küçücük ve kudreti bir) beygir kuvvetinin ancak iki mil yonda biri olduğu için dünyanın en küçük elektrik motörü idi. Lâm ba tarafından aydınlatılmakta o - lan dört hücrenin hasıl ettiği e - lektrik kuvveti de bir amperin üç| binde biri idi. Halbuki adi bir e-! aldığı ışığı elektrik kudretine lektrik lâmbası bu nisbetten 200000, kere daha fazlasını kullanır. Bununla beraber güneş ışığını foto elektrik vasıtasile zaptetme- | nin bu bir başlangıcıdır. Nitekim | işmdiki Normandi ve Kraliçe Ma-! ri gemilerinde Fultonun küçücük buharlı gemisi adeta bir çocuk o- yuncağı değil mivdi? Doktor Hewlett'in icat etmiş| olduğu foto hücreleri, ay unsuru adı verilen Seleniumdan müteşek- kildir. Bu madde adeta şeffaf o- lacak kadar inceltilmiş plâtin lev. haları ile kaplanmıştır. Madem ki güneş ışığında bir tayyare tepesinin beher kadem murabbaı 150 elektrik vatına mü- savi kudret almaktadır. 15 kilo - vat, yahut 20 beygir kuvveti al mak için de on kadem murabbar! satıh lâzımdır. Hiçbir zaman bu-| İut olmıyan stratosferde bir gemi| kâfi miktarda kudret kapabildiği | yahut aşağıdan bu kadar kudret! gönderildiği takdirde hiç durmak! sızın yüzüp gidebilecektir, İşte bilginler işmdi bu yolu de-| nemekte ve münakaşasını yap -| maktadır. Eğer bu elektrik tatel hücreleri çok ağm olmazlarsa stratoferde uçmak meselesi derhal imkân dahiline girebilecektir.! Tayyarenin alt sathi güneş kud -| retini yakalamak işinde büsbütün | faydasız olacak amma, yukarıya | çıkış için buralara bücreler ka - nabilir. Tayyarenin yukarıya şe mak için en ziyade kudrete muh- daha az yer işgal edeceklerdir. taç bulunduğu zamanda hava bu- lutlu olabilir, İşte bu takdirde ışık huzmeleri arz sathındaki merkez aynalardan yukarıya (o aksettiri - lir. * Ümit vermekte olan bir teklif de Amerikan kimya sosyetesi baş-, kanı ve Harvard üniversitesi kimya şubesi rektörü profesör Artur B.| Lamb tarafından yapılmaktadır. Canlı nebatların yaprakların 1 da güneş ısığını kapmak için olan “klorofil, adlı yeşil maddenin kimya lâburatuvarlarında sunisi - ni yapmak imkânı bardadiğim | ve bu sun'i klorofille hava gemi zl lerinin satıhlarını kaplamak müm. kün olacağını söylemektedir. Klo-| rofilin kapacağı kudret pek güzel! kullanılabilir. Şimdi bu teklif derinden tet J kik edilmektedir. Klorefille gü nes kudreti nasıl kapılabileceği anlaşılır anlaşılmaz bütün hava gemileri ağaç yaprakları gibi ye- şile boyanacaktır. * Yapılan hesaplara göre yeryü- zü senede güneşten 2.000.000.000 000 ton kömür istihsaline yete -| cek kadar kudret almaktadır. Bul muazzam kudretin yüzde kırk be- şi bulutların üst satıhları ve at - mosfer tarafından geriye aksetti-! rilmektedir. Takriben diğer yüz-| de 45 ini de atmosfer yutmakta A dır ki bu da yağmur, rüzgâr gibi! hadiseleri yapmağa yarar, Güneş kudretinin ancak yüzde onu bil - fiil toprağımıza varmakta, bunun azıcığı nebatlarr yetiştirmekte, üst tarafı ise tamamen ziyan ol - maktadır, İ Yaprakların, ağaçlarm ve di -| ğer nebat mahsullerinin aldığı bu | küçücük nisbet bile o kadar mu »| azzamdır ki hesab edilirse bu kud. | ret senede yüz milyar ton kömü «| re müsavidir. Dünyada jeolojik; inkılâplar çağında henüz kömür| teşekkül ederken bu kudret kömü- re inkılâb etmekte idi. Ne yazık| ki şimdi böyle olmamaktadir. Bunun yerine otların ekserisi | kurumakta ve yanmakta, yaprak-| lar toprağa düşerek çürümekte, ağaçlar da mikroplar ve mantar - » Günün birinde Stratosfer çe- mileri ince hava tabakaları- na böyle fırlatdacak, sonra aşağıda zaptolunarak yuükarı- ya aksettirilen ışıkla beslenecektir, lar tarafından yenerek mahvol » maktadır. Öyle ki güneş kudreti geriye ve boşluğa aksettiği kadar da dünyada ziyan olmaktadır. “Boşluk gemileri,, yahut “Sira. güneş kuvvetine dayanacak olursa bu tosfer tayyareleri,, eğer kuvveti yer yüzünün kullandığın - dan daha iyi ve faydalı biçimde istihlâk edebilmelidir. Bunun da | pratik çaresi şimdilik foto elek - trik hücreleri olarak görülüyor. Güneş kuvvetinden istifade çaresi bulunduğu gün uzun sefer- ler için tayyarecileri en çok dü - şündüren benzin yükü meselesi kökünden halledilmiş olacaktır. O vakit tayyareler güneş motörü- nün muhtemel herhangi bir ârı- zasına karşı ihtiyat olarak sadece bir parça mahrukat taşıyacaklar» dır. Bilginler dünya lâboratuvarla. rında durmadan çalıştıkları ve denemeler yaptıkları için bu hari kalı işin de yakın bir atide ger » çekleşmesini bekliyebiliriz. öm Fakar Ka