20 Kasım 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

inse: Japonya Çine nicin el uzatıyor? Karl Marx siyasal cereyanlara İs . tikamet veren kuvvetin siyasal deği sade ekonomik kaynaklardan fışkırdı. Zını iddia etmişti. Marx'ın bu iddiası- nı bir çok hâdiseler hükümden düşür dü. Daha geçen kânunda Sar'da ya - pılan geneley (reylâm) siyasal ve ve ulusal düşüncelerin bir çok ahvalde ekonomik tesirlere takaddüim ettiğini isbat etli, Maafamih son © senelerde Japonyanın uzak şarkta (takip ettiği politika ekonomik hâdisatın bir mil - Jetin mukadderatını tayinde en önem- Ti rolü oynıyabileceğini gösteriyor. . » Son bir kaç senenin arsıulusal ce * reyanları arasında uzak şark emper - yalizmi tesmiye edilen yeni bir cere . yan görünüyor, Mançurya'nın Japon - lar tarafından istilâsı, şimali OÇinin o beş eyaletinde Japonyanın teşvik ve! tazyikile istiklâl ilân edilmesi bu em peryalizmin tezahürleridir. Bu (yeni emperyalist cereyanı ise Japon en * düstriel genişlemesi doğurmuştur. —Japonya Mançuryayı işgal etmiş tir, çünkü bu arazi ona çoğalan nüfu- su için yiyecek temin edecek kabili - yettedir. Buradaki kömür ve demir madenleri gittikçs çoğalan Japon fab. rikalarıma iyi bir yem olacaktır, Fakat en mühim mesele Taponya İngiltere! gibi endüstriel bir ülke olmak ama l cnr güderken başka zirai ham mad - delere İhtiyacı vardır, meselâ önce pamuğa, bunu nereden temin edecek - tir? Amerikanın senede istihsal ettiği 13 milyon balya pamuktan Japonya 9 milyon balya gibi büyük bir miktarı nt satın almaktadır. Fakat Amerika Japonyanm sade Pasifik Okyanosun. da değil ayni zamanda Çin ekonomik hayatında en büyük rakibidir. Ame - rikan - Japon çarpışması yakm bir ih © timsl içindedir. Binaenaleyh Japon - © ya, barp çıktığı takdirde ne yapacak: tır? İngiliz endüstrisi ancak (iptidai madde çıkaran yerlere hâkim olduk tan sonra tekâmül edebilmiştir. Ja - ponya bu dersi iyi öğrenmiştir. * Daha şimdiden Japonların beş şi - mali Çin eyaletinde bedava olarak pamuk tohumları dağıttıkları malâm. dur. Japonlar gelecek sene bu eya * Jetlerde 2 milyon İngiliz dönümünü pamuk ziraatine hasretmeğe (karar vermişlerdir, Bu suretle 1 milyon bal. ye istihsal edip Amerikadan pamuk almak mecburiyetinden kısmen kur - tulmuş olacaklardır. Fakat Japon siyasasıma istikamet veren bu pamuğu elde etmek gayesi! sade uzak şarka inhisar etmemektedir. Habeş harbi hakkmda gelen ajans ha. berlerinde ekseriya bir Japon gemisi nin Habeşlere cephane taşımakta ol - duğunu, bir çok Japon askerinin A . disasabaya doğru gitmekte oldukla - rını görürüz. Japonların Habeşistan - la alâkaları nedir? Japon endüstri. sinin hâkimi Mitsui şirketi Habeşistan da pamuk zeriyatı için 650,000 hektar arazi almıştır. Japonya pamuk poli . fikası cihetinden Negüsün ülkesi ile — Alâkadar olduğundan ona yardım edi. yor. Japonlar endüstriel bir kuvvet ol * mak için çalışırken bir çok müşküller Je karşılaşıyorlar, Ham madde temini bunların en büyüğüdür. Bilhassa pa- muk ihtiyacı en kesin olarak hissedil. mektedir. Japon arsrulusal siyasasma istikamet verecek bu ihtiyaçtır. İşte Japon emperyalizmi hakiki ekonomik kaynaklardan fışkırdığı için bu kadar! “Bütün cephelerde Habeş . müdafaası kuvvetleniyor Habeş İmparatoru tayyaresile meçhul bir istikamete gitti Doğu Afrkasındaki harbın bir sükün devresi geçireceği umulur- ken birdenbire şimdiye kadar ol- mıyan şiddetle büyük bir harp pat ladı. Ve gelen telgraflar ölülerin miktarını binlerle bildirmeğe baş- ladı. Makalle cephesi Bu cephede cereyan eden bu büyük harp dün de yazdığımız gi- bi 20 İtalyan tayyaresile 7000 ka- dar tahmin edilen Habeş askeri arasında olmuştur. İtalyan tayyareleri tahminen İ bunların üzerine 6000 kilo bomba atmışlardır. Habeş kuvvetlerinin kurşunlarından İtalyan tayyare - leri delik deşik olmuşlardır. Bu tayyare harekâtına Mussolininin iki oğlu ile damadı Kont Ciano da iştirak etmişlerdir. Ciano'nun kur şunlardan biri benzin deposunu delmiş ve ancak tayyarenin ma- kinisti Dalmazio'nun fedakârlığı sayesinde tayyare İtalyan toprak . larıma kadar gidebilmiştir. Dalmazio yaralı olr.asma rağ- men iki saat deliği tıkalı tutmuş- tur, Şimdiki halde İtalyanların Ras Seyyum kuvvetlerini ihataya ca - lışacakları tahmin - edilmektedir. Halbuki Londradan gelen bir tel grafa bakılırsa Ras Seyyum bu - lunmakta olduğu Tienbien dağın- dan Şimale doğru ilerlemeğe baş- lamıştır. Makallenin ocenubunda da büyük Habeş kuvvetleri tahaş- şüt etmektedir. Habeş imparatoru da Adisaba- badan tayy$e ile hareket etmiştir. İmparatorun gittiği yer gizli tutul. makla beraber Şimal cephesine doğru hareket ettiği temin edil - mektedir. Bütünbu son haberlerden Ha- | beşlerin ertrk İtalyan ileri harskâ- tına kati surette karşı koymağa| karar vermiş oldukları manası çı- karılmaktadır. Habeş kadınları kocalarının yanında harp ediyorlar Londra, 20 (A.A.) — Royter bildiriyor: Saat 6 da özel tayyaresi ile meçhul bir semte hareket eden im parator çok yakında Adisababaya dönecektir. Sansör, bu hususta bundan başka bir şey yazılması- na ve tafsilât verilmesine müsaa- de etmemektedir. Makallenin cenubunda Luia mevkii yanındaki vadide evvelki gün İtalyanların yaptığı bombar- dımandan binlerce Habeş ölmüş- tür. Bu bombardıman esnasında İtalyan tayyareleri altı bin kilo bomba atmışlar ve ayni zamanda 30 metre kadar alçaktan geçerek makineli tüfenklerle Habeş hat - larını taramışlardır. Bu çarpışma, “Dördüncü silâh,, ın ne kadar kor kunç zayiat verdirebileceğini gös teren ilk muharebedir, Anale cenubunda vukua geler son çarpışmalar (esnasında bir Habeş kadın atlısı ölmüş ve yedi Habeş kadını yaralanmıştır. Ya - ralılardan ikisi (o Adisababadaki HABER — Akşam postası Fransız hastahaneiineyatırılmış - tır. Bunlardan Simatu adındaki kadın kocasına o mermiverirken, Ayeliç adındaki diğer genç ve gü- zel kadın ise yaralı kocasına su içirirken İtalyan mermilerine he- def olmuşlardır. | Bu iki kadın demiştir ki: “Cep | hedeki bütün kadınlar erkekleri -! nin yanı başında harp eylemekte | ve onların katlandıkları bütün me) şakkat ve tehlikeleri ortaklaşa pay etmektedirler. Yaralarımız iyileşir iyileşmez yeniden cepheye dönece gIZ.,, Royterin Harrardaki aytarımın bildirdiğine göre, imparatorun mabeyncilerinden Fiturari Ayele, Anale ile Gorahai arasmda bir İtalyan müfrezesine karşı bir mu- kabil taarruzda bulunmuştur. Söy lendiğine göre, İtalyanlar bu taar- ruzda büyük zayiat vermişlerdir. Ayele üç gün evvel ameleyi geri al dığını bildirmektedir. Verdiği ra- pora göre, muharebe şafakla baş- lıyarak öğleye kadar devam et - miştir. Habeşler, bugün, vaktiyle İtalyanlarm elinde bulunan bazı mevzileri ellerinde bulundurmak- tadırlar. Habeşler şimdi Anale ci- varmda İtalyanların arkasını çe - virmeğe çalışacaklardır. İngiltere, İ istiklâlini tanımıyor Kahireden bildiriliyor: Hükümetin neşrettiği resmi bildiri- ğe göre Minye şehrinde bir (gösteri yapılmış ve altı kişi tevkif edilmiştir. Mahallei Kubra, Şibrin, oAsuyut şe. hirlerinde de ayni hâdiseler tekerrür? etmiş fakat, zabita ile carpışmalar ol ! mamıştır. Kahirede gösteriler olmuş, zabıta havaya ateş ederek gösterilerin büyümesine karşı gelmiştir. Bazı yer- lerde çocuklar zabıtayı taşa tutmuş - lar ve bunlar kısmen yakalanmışlar - dır. Yakalanan dokuz talebe muhake - me edilmişler 4.ü beraat etmiş gerisi 12 ile 30 gün hafif hupse mahküm ol. muşlar, fakat cezaları tecil edilmiştir. Hükümet talebeyi gösteri yapmağa teşvik edenleri hapis ve nakit cezası- nı veren kanunu tatbika Karar vermiş. tir, Gösterilerin kaynağı olan Veft'par- tisi (müfrit milliyetperverler) lideri Nahas paşanm Uluslar kurumuna çek tiği yazılan telgraf şu sorguyu ihtiva! etmektedir, “Uluslar kurumu bir küçük milletin menfaatlerini ihmal ve yalnız kupvetin hak verdiği bir emperyalizme müzahe. ret edebilir mi?, Nahas paşanın protestosu Cenev - rede usule omugayir görülmüştür. Çünkü Mısır Uluslar kurumu üyele - rinden olmadığı gibi protesto da hü- kümet tarafından yapılmamıştır. Mısır hükümeti, İngilterenin İtal. yan - Habeş anlaşmazlığı münasebeti le Mısırm müdafaası o mes'uliyetini tamamen üzerine almasını kabul ede. miyeceğini İngiliz mümessiline bildir. miş ve Mısırın Milletler Cemiyetine kabulü şartile, iki memleket menfa -. atlerinin karşılıklı olarak Oo himayesi için bir anlaşma akdini teklif etmiş - tir. İngiltere bu teklifi reddetmiş ve bu suretle Misir için ne 1923 kanunu esasinin fmtiyazlarını ve'ne de İstik. MİNİ lanımak istemediğini anlatmış- Tinparatör tararmdan çağrı. Ur. lan Vehip Paşa yakmda' Cicikaya' dönecektir. Vehip Paşa demiştir ki: « “Harp kaybolmuş değildir. Son gülen iyi güler.,, Bir İngiliz gazetesinin yazdığına göre Vehip paşanın kumandası al: tındaki askerlerin hepsi islâmdır. Vehip paşa bu askerlerin kuman-| dasını ele aldıktan sonra, taşıdık-! ları Habeş bayrağındaki salip kal) dırılmış ve onun yerine, yıldızları! altı köşeli ay konmuştur. | Ayni gazete, Vehip paşanın! mühim bir mevkii olmadığını an-| cak müslüman Habeşleri tatmin! için kendilerinin başına gelirildi- ğini ilâve ediyor. Vehip paşanın islâm askerleri ancak çete harbi yapmakta, gece- leri ilerliyen İtalyan kıtaatına ra-| hat vermemektedir. Somali cephesi Şimal cephesindeki kanir car -! pışmalara mukabil cenup cephe -| sinde nisbi bir sökün mevcuttur. Buralarda Habeş mukavemetinin | gün geçtikçe artmakta olduğu an- laşılmaktadır. Ras Nasibu ile Ve- hip Paşanın kumandası altında mevcut Habeş (kuvvetlerinin 120.000 kadar olduğu söylenmek- tedir, İtalyanların ise bu cephe - deki mevcutları ancak 50.000 dir. Şiddetini hâlâ eksiltmeyen yağ - murlar Habeş müdafaasına yar - dım etmektedir. Ufak muharip Ha beş gruplarından mürekkep çete - lerin geceleri yaptıkları baskınlar da gittikçe artmaktadır. Habeşler | İngiliz Somalisinden silâh ve cep-| hane gelen yolları hâli ellerinde! bulundurmaktadırlar. Bu cephede | de büyük bir Habeş taarruzu bek-| yaz edecektir. Bu milletler, kapitü | ise dokuz yerinden kurşunla y miştir, , lenmektedir. İ Ingiliz nöbetçileri bekler. Bir kulübe! 4 “Mısırdaki ayaklanmaların ar » dındeki gizli şey nedir,, adlı bir ma - kale neşreden Sandey Ekspres gaze. besinde dışişleri başmuharriri diyor- ki: “Hakikatte Mısır müstakil bir kra liyet değildir. Britanya imparatorlu. ğuyla müttefik ve Britanya impara- torluğuna herhangi bir muwahede ile, yahut himaye kaydile bağlı bir devlet de değildir. Bir kral yar. Fakat bu, sülâlesinin ilk kralıdır. Ondan evvelki idareciler, hükümet naibi demek olan “Hidiv, lâkabile kifayet ediyorlardı. Gerçi bugün kral Fuat, Sen Ceyms divanında bir elçi bulunduruyor. Bu elçi Kukuku hükümraniye (sahip bir devlet sıfatile itimatnamesini o veri - yor. Britanyada Kahirede bir o yükseh komiserle temsil edilmektedir. Bu zat, İtimatname vermez diplomatik bir dereceyi haiz değildir. Kapısında giderken, İngiliz askerleri motosik i letlerle kendisine refakat ederler, Mısırda en kâlabalık Oparti, Veft partisidir ki nüfusun yüzde doksanı- na güvenmektedirler. Bununla bera - ber, bugünkü hükümeti deviremiyor - lar, Niçin deviremiyorlar? İptidai bir sosyetede hükümetler kuvvetle devri. Hyor. Tarih bunun örneklerile dolu - dur. Fakat Mısırda, bir nümayiş ol - duğu vakit, yüksek komiser (derhal atılır ve Nil üzerindeki yabancıların emniyetinden İngilterenin mes'ul ol « duğunu Kahire kabinesine söyler ve nümayişlerin arkası kesilmesini İs . ter. Nümayişler diner. Çünkü yüksek komiser Kahireye hâkim yüksek bir mevkide İngiliz asterlerinden mü » rekkep bir garnizona maliktir. Bunun topları şehrin her parçasma hâkim - dir. Yüksek komiserin bir büyük elçi - ye çevrilmesini ve Mısırı, dahili iş. lerini kendi başma idareye bırakma - larını talep etmektedirler. Fakat bir İngiliz hükümeti bu sartları Okabul| etse, en aşağı ön İki millet buna iti .. lâsyon haklarını haizdir. 20 SONTEŞRİN — 1935 Mısırın | Bu kapitülâsyonlar, on altıncı asif Osmanlı imparatorluğunun bakaya “ sıdır, v Kraliçe Elizabetin muasırı olan Sultan Süleyman bir köle ve hiristi » yan olan bir Rus kızını sevdi ve onun in evlendi. tam kudreti haiz olan SU tan üzerinde bu kız bütün manasi © hâkim oldu. Ve hiristiyanların hiç ©l | mazsa - hiristiyan o mahkemelerind€ ; muhakeme edilmesini kocasından Fİ: ca elti. Sultan Süleyman, merkezi bİF f hiristiyan mahkemesinin kurulmasni | güç buldu. Bu sebepten her yaban | elçiye, Osman o döminyonlarının n€» resinde olursa olsun bir suç işliye” kendi tebaasını kendisi tutup muhak9 me'etmek salâhiyetini verdi. Ve onun oğlu Mısri aldığı vakit bu muahede daimileşmiş ve bütün d9 minyonlarıma tatbik edilmişti Bu” gün hâlâ duruyor. g Avrupada her devlet, Mısır İşle * rinde bir söz söylemek hakkını hai?» dir. Hattâ on altmer asırda toplu bİf halde bulunmıyan Italya dahi. ” Italya bu hakkı, Venedik doj” ve Vatikan vastıasile almıştı, Diken” - bir mesele olan (o kapitülâsyonlarda” - | başka, bir de İngiliz — Mısır Sudan meselesi var, o Mısırlılar, Sudana hicret edeme” | | ler, Her iki toprak arasındaki hadut Fransa ile Almanya arasındaki hür dut mahiyetindedir. Sudan halkı ka * rışık Afrikalıdır. Mısırlılar ise, Av” rupa, Asya ve Afrikanın mahsulüdü” Fakât Mısırlılar ile Sudanlılar 8” rasında Islâm akidesinin bağ kuvve var. Daha maddi bir tabirle söyliyt * lim. Her iki memlekete de hayat ve” ren yegâne kaynak olan Nile her iki si de müştereken tevarüs etmişlerdir. Şimdi Mısırlılar sabırsızlanıyor... © İngilterenin Halyanm da Mi Kapitülâsyon hakları var, Nil ü7€* rinde Musoliniye üç silâhlı fırka t€* min edecek kadar da teşkilâtlı f: ; ç f halemeyaı Hiç bir Mısır polisi, hattâ Mrs”. emnleytini tehdit etse dahi bir yaba” cıyı silâhlarından tecrit edemez. Fakat Musolininin o adamları ef Mısır, buzün İngiltere aleyhine dö * nerse, kendi kapitülâsyon hakların © dan vazgeçeceklerini sadetmektedif *. : ler. Zecri tedbirler ve biz ii : Pi # İTALYA iLE Ticaret mukavel€&” miz bir ay daha uzatıldı LiRET BOYUNA DÜŞUYOR İtalya ile Türkiye arasındaki ticaret muahedesi evvelce bir #7 için uzatılmış ve bu fevkalâde müddet bu ayın yirmisinde (ya . bugün) bitmiştir. 4 Evvelki gün öğleden sonra Bi konomi Bakanlığından gelen bir e i telgrafta, Türk - İtalyan ticaret de klering anlaşmalarının iki di metin arzusiyle bir ay daha uzatii Çi muş olduğu bildirilmiştir. Bu 3” laşma, zeeri tedbirler | haricinf” kalan mallar için mer'i olaeski ri Dün limanımıza gelen bir yan vapuruna krom yüklenip Y9 lenmiyeceği hakkında müsbet “© ya menfi bir karar vermek müm kün olamamıştır. ii Ayın 16 sında, İstanbul veni sında bir Türk lirasma karti, 89.79.78 liret alınırken, dün. fark 9.80,60 a düşmüştür. # Son haberler , Musolininin oğullarının tayy#”” delik deşik oldu n Londra, 20 (A.A.) Ajansının Tigre cephesi ayar j bildirdiğine göre, Musselininin.. lu Bruno'nun tayyaresi yedi rn den ve öteki oğlu Vittorionü,... a 5