17 Ağustos 1935 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 12

Ş HABER —-Akşam Pa; Tü Yavaş yavaş tesı'r (,(/,,,, bir Zehirdir! Tütünden çıkarılan nikotinin on santigramı Bir köpeği hemen öldürür Tütünün orijini Amerikadır. | Buradan 1518 de İspanyaya gel- miş ve 1560 da Fransanın Lizbon sefiri Jan Nito, bunun — tozunu Kraliçe Katerin dö Medisis'e baş ağrısına karşı bir ilâç olarak gön- dermiştir. Tütün tozu o zamanın moda İ:| Tâçlarından biri idi. Fakat son- raları, yakılan yaprakların duma- nı nefes borusuna çekilerek lşe_vf verek bir madde oldu. Tütün nebatı bir çok yerlerde ekilip biçilmektedir. En meşhur tütün Türkiye, Havana ve Balkan- da yetişir. Tütün yaprağının ter- kibinde bulunan (Nikotin) şibih kalevisi muhtzlif ülke yaprakla - rında (yüzde 2-6) derecesinde - dir. Bütün acunda her yıl sarfolu- nan tütün miktari yüz milyonlara, milyarlara bal:& olmaktadır. Sa- dece Fransada her yıl 60 milyon kilo tütün sarfolunur. Tütünün tertibindeki nikotin bir uçan yağ clup şiddetli zehir- dir. Bunun 10 santigramı orta büyüklüktâ'bir köpeğe şırınga e- dilir. köpek hemen ölür, Tütün zehirlenmesine (Taba - jizm) diyoruz. Hâd zehirlenme ilk tütün içenlerde ve — bahusus mektep çocuklarında çok görülür. Bunlarda tütün dumanı nefes bo- rularına gider gitmez boğaz ya- nar, mide bulanır, baş döner, gö- nül bulantısı ve hattâ kay başlar. Nabiz zayıflar. Cilt soğür ve ya- pışkan soğuk bir ter ile östülür. Bu zamanda gencin görmesine ve fikirlerine bir hastalık da ariz o- lur. Böyle biz genç ciğara içti- ğine pişmandir ve hasta gibi ya- tağa yatmaya mecbur kalır. Tütünün zararlarını azaltmak maksadiyle ba'zı fabrika ve ima- lâthaneler piyasaya nikotinsiz tü- tün ve cigara çıkarmağa koyul - müuşlardır. Bu gibi — tütünlerde nikotinin miktarı (yüzde 0,05 - 0,50) kadar in:lirilmiştir. Bununla beraber “deniketini * ze,, tütün ve cigara, pahalılığı ve tiryakileri memnun etmemesi do layısiyle yayılamamıştır. * * KG Tütün yapraklarını insanlar çeşit çeşit kullanarak keyiflen - mektedirler. Bunun — en iptidat şekli yapraklası kaba tarzda kı - yarak ağızda şiğnemek ve sık sık tükürmektir. Bu, daha ziyade a - melelerde ve basit hayat yaşıyan - larda görülür. Bu tarz tütün tiryakiliği ç'ttik- çe azalmaktadır. Bunlarda ağı- za gışayı muhatisinde müzmin bir iltihap olür ve çok salya akar. Bu gibiler diş etlarinin ve dillerinin vaziyeti dolayıs'yle de ispirtoya meyleder ve ayyaş olurlar. Pipo şeklind> içilen tüt'in da- ha ziyade Avrupanınm şimal mem- leketlerinde ve Amerikada yayıl- miştır. Bizde eskiden hiç vipo |- çilmezdi ve içenlere de yabancı damgası vurulurdu. Pipoda kullanılan tütün yap - rakları kaba kıyılır ve başkaca bir tahammür (fermantation) e ma- rüz kalır. Lezzeti ve içimi başka- dır ve piyasada pahalı satıldığın- dan fakir ha'k tarafından içile- mez. Pipo içenlerde tütün dumanla- ri ağız, geniz ve burun arasında dolaşarak akciğerlerin derin nok- talarına kadar gitmez. Bunun i- çin zararı cigaraya nisbetle daha az sayılır. _ Pipo tiryakilerinin ağzından pipoları düşmez ve sık sık doldu- rurlar. Bunla: sönen- pipolarını yakmak için de pek çok kibrit sar- federler. Ağıza alman ve uzun zamanlar dudaklar arasında ka- lan pipo tiryakilerinde dudak kan- serleri görülmektedir. Tütün yapraklarının baz. ül - we ince hanım c!garaları sayesin- — Yazan: M. Zeki Barker kelerde yetişenleri ayrıca bir çeş - niye tâbi olarak “sigar,, halinde içilir. ki halk arasında buna “Püi- rö,, diyorlar. Sigarlar muhtelif büyüklükte - dir ve günde biskaç taneden faz - la içilemez. Husuhi bir kokxuları ları vardır: Bi- yerde siga- içil- di mi başkalar:ı hemen hissederler ve cigarâ içenler bundan ekseri- ya hoşlanmaz'ar. Şöhretli Hava- na'sigarlarının hüyüklerinin içil - mesi bir saate kedar sürer ve çok kere yemeklerden sonra, uzun is- tirahat devresinde, hususi ziyafet- lerde dağıtılır, Tütünün sizar halinde içilmesi daha ziyade yabancı illerde ya- yılmıştır.. Memleketimizde sigar kullananlar pas az ve parmakla gösterilecek devecededir. » e » şeklinde kullasıdır. Cigara, ga - yet ince kıyılmış ve eskitilmi;ş tü - tün yapraklarından hususi fabrika ve imalâthanelerde hazırlanmak- tadır. Tütünün kabakıyım, ince- kıyım gibi nevileri olduğu — gibi cigaraların da serti, tatlı serti var- dır. Ecdadımızılan tütün içenler ci- garalarını hep kendi elleriyle ya- parlardı. Bu, ne de olsa uf-k bir zahmetti. Bugünkü hazır ve nefis cigaralar tütün tiryakileri, tütün sarfiyatını çoğaltmıştır. Bütün a- cünun bugün tullandığı tütiin Pik tarı milyarlara baliğ oluyor. Ve tütün, cigara ticareti kazançlı ve ehemmiyetli bir hadde varmıştır. Önceleri kacınlar arasında tü- tün tiryakisi pek azdı. Fakat fab- rikaların çıkarıIıkları süslü. zarif de bugün cigara içenler kadınlar arasında da bütün acunda şoğal- mağa başladı. Sosyetelerde sa- lon hayatında, ziyafetlerde Javet- li kadınlara ev sahibi tarafından cigara ikramı bugünün âdetlerin- dendir. Cigara paketleri hemen her yerde 20 cigaralıktır. 10 cigaralık paketler bulunduğu gibi 50 -- 100 ve hattâ 500 - : 1000 lik paketler de vardır. 20 cigara bir tiryakinin vasati bir günlük ihtiyacıdır. Fakat bazı tiryakiler günde birkaç paket (60 — 80) cigara icerler ve ancak ke- yiflerini yerine getirirler. Maama- fih boşalan bir kısım paketlerin cigaraları eşe dosta da ikram edil.- miştir. Acunda en çok yayılan tiryaki- lik tütündür. Tütün ve cigara pa- ketlerinin ceplere, el çantalarma sığması ve her yere taşmabilmesi de tedarik olunmasına ve ticyaki- liğin bütün acuna yayılmasına se- bep olmuştur. Cigara, onu ya- kacak kibrit, çıkmak veya kömür ateşi gibi şeyler bulunduğu tak- dirde bütün nakil — vasıtalarında, yolda, tuvalette ve hattâ yatakta bile içilir. Bazı tiryakiler Lirini söndürmeden diğerini yakarak zencirleme cigara içerler. . » « Cigara tiryakiliği müzmin bir zehirlenmedir. Günde d0 -— 50 ve hattâ 10 — 20 cigara içenler de görülür. Tütün işliyen ame - leler de yavaş yavaş zehirlenir - ler. Tütün tiryakilerinin çehceleri kara soluktur. Başları döner, el- leri titrer, boğazları yanar ve dai- ma öksürerek hbalgam çıkarırlar . (Farenjit kronik). Bunlarda yü - rek çarpıntısı ve muannit htabız Bi ü ı_ aZ K arasıra uçar siaek görürler. A ğız lezzeti ve burun duymala- rı da azalmıştı. Bilhassa hafıza- larmda eksiklik vardır. Kelimele- ri akıllarında tutamazlar. Tütün tiryakilerinin beyinlerin. de kan toplanması olur. Hassas olanlar ve iş zamanı (beyin işleri) fazla cigara içenlerde bu hal çok kere vakidir. Cigara tiryakileri- nin en tehlikeli akibeti ise (Anjin dö püuatrin) ansızın ölmüştür. Cıgara bilhassa kapalı ye-'erde içilirse zararı daha ziyaded!:. Aç karnına, merdiven ve yokuş çıkar- ken ve hızlı yürürken içilen ciga- raların fenalığını içenler - bilir, duymuşlardır. Damarları sertleş- miş olanlarda cigaranın tesir; da ha fena ve hattâ tehlikelidir. Bun- larda yürek çarpıntısı ve anjin muhakkaktır. Bu gibiler c'gara içmek değil, cigara içelen salon ve odalarda bile bulunmıyacaklar- dır. Bir de bilhassa pipo kullanan- larda ve frengililerde dilde kan- ser çıkar. Buna ciğara içen kanse- ri (Cancer du fümeur) diyarlar. Vahim akibetlerden — biri de (Ambi liopie nicotiniğue) dir. Gör me azalır, görülen renkle>- anla- şılmaz. Göz bebeği küçülür ve nihayet adetâ körlük başlar. Tü- tün ve ispirto bir arada olursa bu hal daha çabuk gelebilir. *& *& & Tütün işliyen amelelerde tütün zehirlenmesi çok kere — vakidir. Bunlar ilk bu işe girdikleri zaman altı ay içinde dörtte üçü zehirleni- yorlar ve sonra alışıyorlar. F- kat sihhatleri bozuluyor ve zayıf- lıyorlar. Tütün amelelerinde zehirlenme bir taraftan yaprakların — töozunu çalışma zamanları teneffüs ile o- lur. Bir de yazın yaprakların kuru- ması, fermante olmasi sırasında bunların havaya karışan buharla- rinın akciğerlere giderek imtisas edilmesi suretiyle olur.. Bundan başka tütün yapraklarının ısıtıl- ma zamanında kapalı yerlerde cilt yolu ile de imtisas suretiyle de ze- hirlenirler. t . &» & Tiryakiler, cigaralarını ekseri- ya iki parmak arasında ve ağızlık- sız içerler. Ciğaraların ağza alr- nacak kısmına mantar da konülur. Ve bu suretle duduklara yapışma- ması temin edilir. Türkiyede eskiden cigara içme- ğe mahsus süslü “çubuk,, lar var- dı. Bunların uzunluğu yarım met reden 1—2 metreye kadar olurdu. — Ve çubuğu kıymetli ağaç dalla- - rmdan yapıyorlardı. Çubuk kul;’ ananlar Büşyün pirmak rilecek kadar azalmıştır. Birçok- larımızın evlerinde hatıra ve an- tika olarak kalmıştır. “Ağızlık,, ile cigara içilmesi birçok ülkelerde gittikçe çoğalı - yor. Ağızlıklar muhtelif madde- lerden yapılır. Kehribar gibi kıy- metli madenlerden yapılanlar da vardır: İçinde zifir toplandığı zaman da sık sık temizlenebilir. Gerek çubuk ve gerekse ağızlıkların içe- risine tanen ve asidgalik'ten bir tampon koymak suretiyle n'koti - nin bir kısmı emdirilirse cigçara - nın zararı bir derece azaltılmış o - lur. Bu gibitamponlar arasıra atılarak yenilenir. Cigara tiryakilerinin parmak - larının ve bıyık ve — sakallarının sararmaması için cigaralarını hiç olmazsa birer ağızlıkla içmeleri tavsiye olunur. K * B Nikotinin teneffüs edilen ha- vaya yayıl;nuı ve bu sutetle içmi- yenlerin akciğerlerine — giderek vücutça imtisas edilmesi — birçok medeni ülkelerde cigara içmiyen- lere karşı bazı sihhi tedbirler a- lımmasına sebep olmuştur. Bütün nakil vasıtalâarında ci- gara içmiyenlerin yerini ve araba- sınr ayırmak; ötellerde, lokanta- larda, bekleme salonlarında bhu- susi yerler yapmak, bü tedbirler & rasındadır. Halkın toplandığ m'l samerelerde, sinema, tiyatro 8" bi kapalr yerlerde cigara içilme- ginin tamamen yasak edilmesi de çok lüzumlu bir tedbirdir. Umu: mun sıhhati noktasından bu ted birlere riayet etmiyenler buzı ük kelerde şiddetle cezaya çarpılır lar.. #“Ülkün