11 Temmuz 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r Bu ilk hikâyeden başka: Kdtüler içinde bir iyi Baba ve kızı Kanca Yıldız Daire hikâyelerini de zevkle okuyacaksınız. « Fîatı 50 kuruş. Kitabcuuzdan arayınız. Herkes Kendi Hayatım Yaşar BEKİR SITKI KUNT'UN İstanbııl halk hayatım anlatan 6 büyük hikâyesi IO 18 cn70 Sflyi I 6 0 7 9 umhuriyet Telefon: Başnjuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 r GONUfe|U •• •• İngilız muharrirlerindei Majgj^JVren'in bu eseri, aile fedakârlığw^|^^vnanlık ve insanlık hislerini ifade' eden^™ romandır. 224 sahife 50, eilfji 85klırustur. ÎSTANBUL CAĞA1OĞLU ' Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet tstanbul . Posta kutusu: Istanbul No 246 Cuma 11 Temmuz 1941 Ahmed Hal Bir Fransız filosu Iskenderun limanına iltica etti 77 harb gemisinin silâhtan tecridine başlandı ve mürettebat enterne edildi Suriyede panik Halktan birçokları pasaportlarile Antakyaya akına başladılar Acaha Litvinof bugün hangi Mütemadiyen ilerleyoruz salâhiyetle konuşuyor Alman harb tebliği Finlandiyada bir Sovyet fırkası imha edildi Cephelerde 3 milyon Alman askeri çarpışıyor Macarlar da 25 bin esir aldılar Eski Sovyet Hariciye Komiseri nin, Türkiyeyi | kasdeden sözlerle istediği nedir? | Sovyet Rusyanın sabık Hariciye Komiseri Litvinofun Moskovada nesrolunan beyanatım yandaki sütunda okuyacaksınız. Biliyoruz ki sabık Yoldaş Litvinof kendisine beynebnilel sahada soz söylemek salâhiyetini veren güzel imtiyazını, birhayli müddettenberi kaybetmiş bulunuyordu. Litvinofun şu günlerde ansızın ortaya çıkması hayreti mucib olsa gerektir. Cemiyeti Akvam salonlannın bu maruf şahsiyeti acaba bugün hangi salâhiyetle konuşuyor? Zannetmek istemiyoruz ki bu zat hâlâ Sovyet Rusya hükumetini temsil salâhiyetini haiz olsun. Eski Führer'in umumî karargâhı 10 (aa.) Alman ordulan başkumandanhğının vazifesinden azli esasen buna kâfi bir sebeb sayılır. Fakat eğer Litvinofun sözlerinde Türkiye kasdolunmuşsa ki Sovyet Hariciye Nazın eskisinin isteyerek veya tebhği: Sarktakı harekât ilerlemekte devam istemiyerek Türkiyeyi kasdettiği anlaşılıyor kendisine şu noktaları hatırlatmak zarurî olur: Türkiye bir kelime ile kendisine taarruz edilmedikçe bu harbin etmektedir. Finlandiya cephesinde Finlandiya kuv dışında kalmağa karar vermistir. Hükumetimiz en ufak teferrüatma kadar müvetlerinin İhata hareketlerinden muza dafaa tedbirlerini almıştır; ve her ihtimale karşı vakayiin inldşafım bütün bir haret gören Alman kıt'aları, kuvvetli bir dikkatle takib etmektedir. Bundan şu veya bu devletten merhamet temennisi manası çıkarılamaz; nasıl surette tahkim edılmiş bulunan Salla şehrini günlerce süren şiddetli muha ki şu veya bu devlete karşı taarruz fikri çıkarılamıyor. O halde istenilen nedir? rebelerden sonra 8 temmuzda işgal ttMeselâ Sovyet Rusya harbe girmediği müddet zarfında muteber ve makbul Ankara 10 (a a.) Haber aldığunıza göre Beyrnt limanmda bulunan Fransız mişlerdir. Bu bolgede nuharebe eden olan bu bitarafiığımız şimdi değişmiş mi? Nasıl değişsin? Ve kimin lehine? harb gemilerinden 10 tanesi Iskenderun limanına gelmişlerdir. Bunların arasında Sovyet fırkası imha edilmiştir. Bütün bu suallerin cevabını vermeğe girişmiyelim. Ve tekrar edelim: Cemi10 bin tonluk bir petrol nakliye gemisi de mevcuddur. Almanlar 3 noktada ilerliyorlar yeti Akvam salonlannın meşhur Litvinofu bugün acaba hangi salâhiyetle koBu vapurlar hakkmda bittabi hukuku düvel kaideleri mucibince lâzım gelen Ankara 10 (Ankara raciyo gazetesı) Dusuyor? muamele tatbik edilecektir. ( Arkası sahife 5 sütun 2 d t ) Harb gemileri silâhtan tecrid ediliyor Ankara 10 (a.a.) Haber aldığımıza göre Iskenderun limanına gelmiş olan 11 Fransız harb gemisinin başında bulunan filo kumandanı mahallî hükumete müracaat ederek Türkiye limanına iltica etmiş olduklannı tasrih etmiştir. Bunun üzerine gemilcrin silâhtan tecrid edilmelerine başlanmış ve mürettebatı tamamen enterne edilmiştir. ( Arkası sahife 5 sütun 6 d a ) Kendisinden, Beymtu teslim etmesi istenilen Fransamn Suriye Komiseri ve başkumandan General Dentz Sovyet harb tebliği Litvinof Şark eephesinde Sovyetlerle harbe giden t«panyol gönüllüleri, bize Upanyol dahilî cidali zamantnda başlamış gayılmasında hata olmıyan yeni dünya harbinin çok mânidar bir safhasını göstermektedir. Bu nokta üzerine bir balmumu yapıştırmayı pek yerinde görerek hâdiseyi bilhassa tebarüz ettirmiş. bulunuyoruz. ir cihad şeklini alan AlmanBus haıbine ıştirak için İspanyoliar tarafından alman kararın çok ciddî olduğu gelen haberlerden anlaşılıyordıı. Filhakika bu yeni harbin daha ilk günlcrinde Falanjistlerden teşkil olunacak gbnüllü İspanyol kıt'alarının ilk hamlede lâakal 5060 bin kişilik bir kuvvet temsil edecekleri Madridden bildirilmışti. İspaııjadan Rus cephesine gönderilecek gönüHülerin kaydı için akdolunan ilk tezahüratb. içtimaların birine İspanyol Haricije Nazırı Serano Sunner rijaset ederek irad ettiği nutukta bu teşebbus lehine çok hararet^, bir lisan kuUanmış olduğundan İspanyada Sovyetlere karşı seferî bir kuvvet gönderilmek için alınan kararın zâhirde gayrircsmî, hakikatte ise tamamen resmî olduğu anlaşılmıştı. Dünkü gazetelerde nesrolunan bir Berlin telgrafı şaık cephesine gitmek üzere 16 bin İspanyol gönüllüsünün Almanyaya varmış olduklannı bildirmiş olduğuna göre İspanyanın bu işi her türlü tasavvur ve tahnıin üstünde ciddî tuttuğunıın canh bir delilile karşılaşılmıştır. Bu miktar gonüllü, aşağı yukan bir fırka asker demektir. İspanyada Falanjistlerden gönüllü kaydına devam edilijor. En açık ifadesile söylemek lâzım gelirse İspanya tam teçhizath askerî kıfalar göndermck isini hararetle ileri götürüyor, ve bu gidisle İspanyanın Sovyetlere karşı harbeden Alman cephesine 45 fırka ile müdahale edeceği anlaşılıyor. Bu, Fıanko İbpanjasınm İspanyol dahilî cidalinde kcndisi aleyhine haricden vııku bubnuş miıdiihalelere bir cevabı ve ayni cidalde Almanja tarafından Franko'ja japılnıış yardımın bir mukabelesidir. Sovyetlere karsı şark cephesine İspanyadan asker gönderilmesinin müstakbel Avrupa bakımından fazla bir ehemmiyeti bulunduğunu tebarüz ettirmek de yerinde olur. Zaten hakikatte yeni Avrupa harbi daha İspanyol dahilî cidalinde baslamıstı, ve İspanya şimdiki Avrupa harbine bir tecrübe salıası teşkil etmişti. Yeni Avrupa harbinin takib ettiği cereyanla vâsıl olması ınuhlemel neticeleri üzerinde doğnı bir fikir edinmek için İspanyol dahili cidaline kadar geri dönmeğe ve hâdiseleri oradan takib etmeğe ihtiyac vardır. Bu mtyanda Londrada toplanan ademi müdahale komitesini şimdi bir parça hayret ve pek çok ibretle hatırlarız. Zavahiri kurtarmak için İngiliz tertibile kıırulan bu ademi müdahale komitesine, memleketimize vanncıya kadar, hemen bellibash bütün Avrupa milİetleri iştirak etmişlerdi: Ercümle Askeri vaxiyet Mukabil taarruzlar "Polotsk mıntakasında düşmana ağır zayiat verdirdik,, Amerikadan mütemadiyen İngiltereye harb levazımı gönderiliyor. Bir gemi topu vinçlerle şilepe indirüirken ağır ve yersiz Litvinof'un hücumları Yakın neticelere dogru Şimalde Ostrov ve Polotsk ile cenubda Lemberg Kiyef yolu üstünde çok şiddetli muharebeler devam ediyor / Yazaıt: Emekli General I H. Emir Erkilet grada şimalden Finlandiya cihetinden ve cenubdan Letonja üzerindcn jüniyerek bu bölgedeki Sovyet ordulannı çevirip imha ve esir etmckti. Fakat bunun için mucibince Almanların nıaksadı, Lenin( Arkası sahife 5 sütun 1 d e ) jzlandanın işgali Berlini şaşırtmış Almanya, bunu birinci derecede mühim hâdise telâkki ediyor İngiliz hava kuvvetleri Napoli şehrine bir gece hücumu yaptılar 100 tank, 33 tayyare tahrip olundu, ve Rumen hassa alayının bir taburu imha edildi Moskova 10 (a a.) Sovyet istihbarat bürosıanun bu sabah ilk saatlerde neşrettiği Sovyet tebliği: 9 temmuz bütün gün, Ostrov, Polotsk ve Novograd Volinsk isukametlerinde yarma yapmağa teşebbus eden büyük düşman zırhlı ve motorlü cüzütamlarına karşı şiddetli çarpışmalar devam etmiş, kıt'alarımız düşmanın adedce faik kuvvetlerinin ileri hareketine mâni olarak anudane bir muharebeye tutuşmuş bulunmaktadır. Eski Komisere göre «Hitlerle yapılmı? «dostluk» paktlan gibi asılsız bir perde arastnda hâlâ sefilâne ve sözde müstakil bir mevcudiyet geçiren bir kaç memleketi yakında Rusyanın âkıbeti bekliyormu;!» Moskova 10 (a.a.) Tass ajansı bildıriyor: Litvinof, radyoda ingilizce söylediği bir nutukta Almanyauın hıç bir pakt veya muahedeye kıymet vermedığini; kin, imha ve tahrıb harblerinin Hıtler için mevcudiyet sebebi teşkil ettığini anlatarak demiştir ki: < Hitler,' Mucadelem ismihdeki eserinde dunya beynelmilel bir sulh devresı idrak ettiği müddetçe nevmid olduğunu ve harbsiz hayafln hıç bir manası olmadığım bizzat itiraf etmiştır.' İnsan kanile sulanmış tarlalar, dumaıu tütmekte olan harabeler haüne geftniş şehirler, açlık, sefalet. analarm, zevce* lerin ve kız kardeşlerın nıçkırıklan Hıtler'i mes'ud ve memnun eden unsurlardır.» Almanlar. dün akşamki resmî tebliğlerinde askerî harekâtın durmadan ilerlediğini bildirdiler. Sov\etler de şimalde Ostrow ve Polotsk dolaylarında ve cenubda, Lemberg Knef yolu üstunde Novograd civarında şiddetli mııharebelerin gece ve gündüz devam ettiğıni bildi riyorlar. Fakat hemen bülun bu büjük ölçüdeki muharebclerde Almanlar taarruzu elden bırakınıvarak Sovjet kıtalan bunlara ancak ya şiddetli mukavemetler göstcrmekte ve >ahud mukabil taarnızlar yapmaktadırlar. Bu surctle Alman taarruzları durmus değildir. Resmî tebliğlerinde, harekâtın durmadan ilerilediği bildirildiğine gore de Almanlar geriden gelmekte olan büyük piyade ve en ağır topçu kuvvetlerinin varmalan zaırtanına kadar geçmesi zarurî olan müddet zaıfında Sovyet ordularına Stalin haltında rahat rahat yerleşmek fırsat ve imkânmı vermemek için ellerindeki kuvveUerle mütemadi taarruzlarda bulunuyorlar. Bu takdirde Alman taarruzlan azalıp zayıflamıyarak gittikçe artacak demektir. Evvelce de izah ettiğinıiz umumî plân Japonyada Parlamento fevkalâde içtimaa çagırılıyor Hükumet azası. ordu ve donanma erkânile mühim bir içtiına yaptı (Yazısı 5 inri sahifede) Almanyaya yapılan akınlar da gittikçe artıyor Londra 10 (a.a.) Londra 10 Londra 10 (a.a.) Haber alındığına gore, 9 temmuz gecesi İngiliz hava kuvvetleri Napoliye taarruz etrrişlerdir. Fakat bu taarruz hakkında henüz tafsilât mevcud değildir. Tayyare fabrikaları haziranda 1476 tayyare teslim ettiler Zurich 10 (a.a.) Basle» Nachrich ten'in Berlin muhabıri diyor kı: İzlandanın Amerıka tarafmdan işgali Almanları şaşırtüktsn başka, Almanyada endişe ile Ameukan demokrasisınin bütün dünyayı bir emrıvaki karsısında bırakmağa muktedir olduğunun ilk işaret olarak telâkki edilmektedir. Resmî mahfiller hâ'â sakutu muhafaza etmekle beraber, Eerlinhler, Araerikamn bu hareketini birinci derecede ehemmiyetli bir hâdise olarak addetmektedir( Arkası sahife 5 sütun 4 te ) Ingiltere üzerinde Londra 10 (a.a.) Hava ve Dahilî Emnıyet NezaretWi tarafından perşembe sabahı neşredilen tebliğ: Duşmamn hava faaHye'ı dün gece hemen hemen yalnız sahil mıntakalan üzerine inhisar etnıiş ve pek az miktarda tayyare memleket dahiline girmiştir. Dört düşman tayyaresi tabrib edilmiştir İskoçyanın cenubunda bazı yerlerle şimalî İngüterede bir çif'liğs ve İngilterenin şarkmdaki bir köy civarına bombalar atılmıştır. Hasar hafiftir. telefat yoktur. Alman tebliği Berlin 10 (a a.) Alman resmî tebliği: Alman hava kuvvetleri. Ingılız vapurlarına karşı yaptığı rrüc'dp eye devam ( Arkası sahife 5 sütun 4 te 1 1 Polotsk istikametinde düşman bu sabah taarruzunu yenilemiştır. Kıt'aiarımız, düşmanın taarruzuna topçularımızın ve mitralyözlerimizin öldürücü ateşi ve kat'î mukabil hüruvnlarla mu Sovyetler Birliği niçin jnukavenıet cephesine iltihak ermemi?? kabele etmektedir. Çarpı^malar, hâlâ Litvinof, butun mılletlerın nazızm ile devam eylemektedir. Düşman ağır zamücadele etmesi ve muşterek bü muyiata uğraırıaktadıır. Lepel istikametinde kıfalanmız. düş kavemet cephesi \oıcude gstifinesi içab mana karsı muvaffakiyetli mukabil hü ettiği halde Sovyetl?r BırUğiıım nlçin bu, şekilde hareket etmediğini anîatırken şu cumlar yapmaktadır. Novograd Volinsk istikametinde, bü sözleri söylemiştir: < Sovyet hükumetin'n bu mükertün gün, kıt'alarımızla düsn.anın büyük motorlü kuvvetleri arasında şiddetli rer davetlerinin niçin matiub netıceyî vermediğini şimdi aramak zamanı değü' çarpısmalar olmuştur. dir. Bir ev yanarken her şeyden evvel Diğer istikametlerde. kıtalar anudayangını söndürmek lâz'mdn. Yangmm' ne çarpışrr'akta ve mevzUerini muhaniçin önüne geçilemediöi ve nıesuliyef?za etmektedir. tin kime raci bulunduğu meselesile anTayyarelerimiz, düşman motcrlü cü cak bundan sonra meşeul olunabîiu. zütamlarma karşı harekâtta bulunmuşLitvinof'a göre Almanya ile lar ve yerde düşman tayypreleri tahrib «dostluk» miıahedesi etmişlerdir. yapanlann âkıbeti Tayyarelerimiz. Köstenceyi. Tulcea Şimdi Avrupada ve diğer kıfalann ve Sulinada limanı ve nakiiye vapurla bazı kısımlarmda vangın vardır. 12 den rını ve Plöeşti petrol sahalarmı bombar fazla devlet, istıklâllerinden malırumdur. dıman etmislerdir. KÖ3*enceye karşı Bu devletlerin, üzerinden çekırge sü( Arkası sahife 5 sütun 5 te ) ( Arkası sahife 5 sütnn 3 te > Sovyet Hükumet Reisi Stalin in millete hitaben radyo vasıtasile neşrettiği nutukta: Alman ordulanna Nipoleon'un akıbetini hazırlayacağızl Demiş olması, gazete sahifelerinde, tarihi bir hatııanın canlannıasına vesile oldu. 129 sene evvel, ayni mevsimde, batta ayni günde Fransamn imparatordiktatörü tarafından başlanan meşhuı Moskova seferini salâbijettar muharrirler uzun uzun anlatıyor ve bu tarihî hâdisenin teferruatına dair izahat veriyorlar. Şeklen bugünkü A\Tiıpa vaziyetini kısmen andıran Napoleon'un Moskova seferi, tekrar okunmasından fayda beklenebilecek bir ınevzudur: Tarihî tekâmülün seyrini yakından görmemize yardım eder. Ancak, yüz yirmi dokuz sene evvel ce Birhac söx Iki devir reyan etmiş olan bir vakayı zihnimizde canlandırmaya çalışuken, sekilden ziyade mahiyet üzerinde düşıinmeğe dikkat etmeliyiz. Başka türlü japarsak iki büyük hâdise arasındaki farkı meydana çıkaramayız. Napoleon devrinde bir Avrupa birliği fikri mevcud muydu? Bugün biliyoruz ki böyle bir düşünce Fransız ihtilâlinin yaptığı hürriyet duygularile karışık olarak, o devırde henüz çok müphemdi. Avrupa birliği düşüncesi, daha ziyade Fransız diktatörünün kafasında yaşıyordu, yani henüz içtimaileşmemiş, ferdî olmaktan kıırtulaınamıştı. Ve bizzat Napoleon, Avrupa birliğini bugünkü geniş manasile anlamıyor, müphem bir takmı içtimaî sezisleri şahsî emellerile karıştın>ordu Oğlunu, erkek kardeşlerini şiıraya bura\a kral tayin etmiş, generalleıinin enırine devletler teslim etmiş, \vrupada kendi kuı mandasına tâbi bir nevi proleter aristokratlık kurmuştu. Fransız ordulan, işgal edilen topraklarda hürriyet propagandası yaparken. Q, ayni topraklar üzerinde tek kumandaya bağlı bir imparatorluk yaratmak istiyordu. Bütün hayatı muddetinct birleştiremediği bu zıddiyet Nappleon'un mahvinde başlıca amillerden biri sayılır. Bugünkü Avrupa fikrinSı. esaslarını, hür« riyet duygusunua. M ^amandanberi ge^ çirdiği safhaları, f,erdîlfekimiyet prer i« pine dayanan ünpaıalorlukların imkân» sızlığını düşünürsct;, iki ılevir arasmda faydalı bir mukayese elde etmiş oluru/ N. YUNUS NADÎ (Arkası sahife 5 sütun 3 te) fenni kıtaatı, alev sacan maldnelerle, müstahkem hatlara hücam ediyorlar