18 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BOL ÇEŞİD ve ÎENİ STİL MOBİLYA Almak veya görmek istiyenler Salonlarını bir defa gezmekle tatmm edilirler. İstanbul, Fincancılar, Rızapaşa yokuşu No. 59/61/63. Telefon: 22060 HARAÇÇI KARDEŞLER Limifed Şirkefi 18 inci yıl sayı: 6025 mhuriyet İ5TANBUL CAĞALOĞLÜ Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeü: 24298. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 24290 YEDİGÜN Bugün çıkan sayısında: Hüseyin Cahid, Falih Rıfkı,Su]gü Kaya İbrahim Alâeddin ve BehçetK^nalin en güzel yazılartnı bulacâkunız. Bütün müvezzilerden Pazar 18 Mayıs 1941 Atatürkün sembolü olan bayrak Çorumda... Millî Şefe götürülen vedia on binlerce halkın teahüratı arasında Ankaraya doğru dalgalanıp geliyor Merzifon 17 (a.a.) «Ebedi Şeften Millî Şefe» serabolünü taşıyan bayrak vilâyet hududunda saat 9,30 da merasimle teslim ahndıktan sonra Belvar, Çayuğu, Marınca köyleri halkının candan tezahürleri arasında Merzifona vasıl olmuş ve .ayni tezahüratla karşılanmıştır. Atletler durmaksızın Alicik, Han, Elbiz köyleri istikametinde seyirlerine devam ederek bayrağı vilâyet hududunda Çorumlulara tevdi etmişlerdir. Çoruma muvasalat ve teçyi Çorum 17 (a.a.) Ebedi Şefimizden Millî Şefe sembolünü taşıyan bayrak bu gün vilâyet hududunda Amasya bölgesi genclerinden teslim alınarak buraya getirilmiş ve şehir haricinde on binlerce halkın coşkun tezahürlerile karşılanmış ve uğurlanmıştır. yeniden Alman Suriyeye tayyareleri gönderüdi Iraka giden 50 tayyarenin 15 i Musulda Londra, Almanların Suriyeye transit olarak değil, yerleşmek üzere geldiklerinde mıısır Harb ekonomisi Biz harb dışında olmakla beraber adeta harb hayatı yaşayoruz. Hükumetimizin basiretli siyasetine muvazi olarak milletçe bu hakikati mütemadiyen gözönünde tutmaya mecburuz. j j iki yılını doldurmasına şunda iiç ay H küsur gün kalmış olan yeni dunya II harbinin daha ne kadar süreceğini hiç kimse bilmek iddiasında bulunamaz. Altnan devlet ve bükumet reisi son mıtkunda Alman ordularına gelecek sene daha mükemmel silâhlar verileceğinden bahsetti. AngloSakson hazırlığı 19431944 yıllannı da hesablaruıa katmış bulunuyor. Bir taraftan harb bütün şiddetile devam ederken milletlerin çetin imtihanlar geçiren mukavemetlerinin harb gayeleri üzerinde tadiller husulc getireceğinde şüphe olmamakla beraber umumî görünüş buhranın yakın zamanda nihayet bulmıyacaği kanaatini veriyor. Harb, ne kadar urun sürerse sürsün. mademki biz onun dışındayız, bize ne? diyemejiz. Hükumetimirin basiretli ve BTİırkâr stysscti mctntekptimizi şimdiye kadar bu yangının dışında Uıttu Bunun nihajete kadar böjle devam etmesi baş temennimizi teşkil etmekle beraber temin ettiğimiz bu mes'ud vaziyetin çok ciddî ne gibi ihtiyat tedbirlerine tevakkuf ettiğini bilmemezlik edemeyiz. Filen ve maddeten harbin dışında olmakla beraber onun bir gün bize de gelebilmesi ihtimaline karşı bütün tedbirlerimizi almış bulunujoruz. Dünyadaki ateş sonmedikçe büjük külfet ve masrafları mucib olan bu tedbirlerin tekindcn feragat edemeyiz. Bu demektir ki biz harb dışında olmakla beraber adeta harb hayatı yaşajonız. Hükumetimizin basiretli siyasetine muvazi olarak milletçe bu hakikati mütemadiyen gözönünde tutmaya mecburuz. Hududlanmıza kadar gelen harb bize bulaşmadı. Bunda sulh siyasetimizin samimiyeti kadar bu siyaseti koruyan tedbirlerimızin kuvvet ve isabeti de amil olmuş olduğunu kabul edebiliriz. Sulh siyasetimiz çok samimidir. Çunkü biz hakikaten hiç bir memleketten hiç bir zerre bile istemiyoruz. Fakat Millî Misak çerçevesindeki millî hudud ve hukukumuzun zerresine dokunulmasına muvaiakat etmiyeceğimizi açık söyledik ve söjlü>oruz. Yalnız soylemekîe kalmıyarak mevcudiyet ve istiklâlimizin maruz kalabileceği her hangi tehlikeyi olanca kuvvetimizle karşılamaya da hazır bulunuyorua. İşte biz iki seneye yakın zamandır Avrupayı kasıp kavuran ve dünyayı sarsan harbin inkişaflannı bo>lece silâh elde bekleyerek takib etmekteyiz. Hükumetimizin aldığı tedbirler yalnız askerî mahheüe hazırlıklardan ibaret değildir. Modern harbin hududlarda ve gerilerde istediği bütün tedbirlere tevessül edilmiştir. Hükumetimizin bütün ledbirlcrı nıilletiınizin candan alâ Budolf Hess Rudolf Hess muamması hâia çöziilentedi Nazi Şefi, İngiliz harîciyesîle temasa devam ediyor Londra 17 (a a ) Rudolf Hess, İngiliz Harıciye Nezareti memurlarile konuşınaîarına devam etrr.ektedir. Hâlâ esrar perdesi kalkmadı Londra 17 (a.a.) 3 numaralı Alman şefi Rudolf Hess'm paraşütle İngiltereye inmesı arkasmda gizlenen esıar hakkında biribirine zıd mutalealatın ileri surülmesine de\am edılmektedir Ernest Bevin'e göre Hitler, Hess'in İngıltereye seyahatinden haberdardır. Dığer bazı müşahidler, Augsburg tayyare meydamnın çok sıkı bir nezaret altında bulunması dolayısile Hess'in takib eddmesi lâzımgeldiğinı gözbnünde tutarak mezkur Messerschmitt tayyareleıınin modellerini eizen ressam Willy Messerschmitt'ır cürürn ortaklığı temin ettiğini ıddia edıyorlaı. Şimdilik mühim harb esirinm, bulunduğu yerin etrafında silâhlı muhafızlar beklemektedir. Hess'le görüşmekte olan Kırqu Patrik'in Londraya döndüğü burada tekzib edilmektedir. Hakikat şudur kı bu iş üzerinde hâlâ esrar perdesi kalkmamiştır. Vs muhtelif tahminlerin yürütülmesine devam edilmektedir. Şu sıradr Alman propagandasının bilâhare Hess e atfedilmek üzere bazı mektublar ve \es:kalar imal etmekle çok meşgul olduğu ihtimal dahilindedir. Alman şeflerinin geçen cumartesi gürsü cercvan eden bekler.medik heyecanh hâdise hakkında Ingilızlerin ne düşündüğünü bilmek istediklerı aşikârdır. Fakat İngiliz makamldrınm, Alman şeflerinin merakını tatmin niyetinde olmadıklan o derece aşikârdır. (Arkası sahife 5 sfitnn 4 te Kahire 17 (a.a ) Son iki gün içinde Suriyedeki hava üslerine başka Alman tayyarelerinin de geldiği haber alınmıştır. Suriyede İngilterenin vaziyetl Londra 17 (ua.) Londrada teyid edüdiğine göre, Suriyedeki \aziyet hakkında tclâşa auşmeğe mahal yoktur. Vaziyet goz önünde tutuluyor. İngiliz konsolosııık'an Suriyede kalmaktadır. Londrada çıkan Evening News'in asJ • lunAOf wiınyo keri muharririne göre, naziler ister Almanya, ister Avusturyadaki üslerinden hareket etsinler, dört bir. kilometreye rakın bir muvasaH hatü boyunca haeket etmek n ecburiyetindedirler. Müt«fıkler ise dahilî muvasala yollarından stifade ederek istedikleri gibi Libya, urive v»ya Iraka akın yaparak darbeVişi 37 (a.a.) Ofi ajansı aşağıdaki erinin şlddetini iki misli arttıracaklardır. tebiıği neşretmıştır: Vaşington 17 (a^.) Ruzvelt dünBu gazeteci devamla diyor ki: «M. Ruzvelt'ln Mareşal Peten tara c Şan* biraz yardım ederse düş kü gazeteciler toplantısında şoyle defından yapılan hitabcnin Fransız müsmiştir: temlekelerini Almanyanın emrine ver mana hazırhğını tamamlamadan evvel c Beynelmilel şartlar, Fransız mllfArkası sahife 5 sütun 4 to (Arkası sahife 5 sütun 6 da) letine yaptığım hitabm daha ziyade teşrihıne imkân vermiyecek kadar ağırdır.» Ruzvelt, çok farazî addettiği bazı suallere cevab vermekten imtina eylemişiir. Bu »ıpller arasmda <\işideki Anv;rıkan buyuk elçisi Amiral Leahy'mn gen çağırılıp çağırılmıyacağı» hakkındaki sual de vardır. Gizetecder, Reisicumhurun Fransız miüetine olan hitabınm Vişi hukumetine yapılmadan doğrudan doğruya mi1lete mı yapılmış olduğunu sordukları zaman Ruzvelt beyanatının İzahtap mustağni olduğu cevabını vermıştir. Amerikanın batı yarı küresindeki bazı Avrupa müstemlekelerinin muhtemel İşgalleri pahasına dJğer Lâtin Amerikası cumhuriyetlerile bir anlaşma dahilmde hareket edip edemiyeceğini soran gazetecilere, RuzveH bu sualin Hariciye Nezareüne sorulması icab edeceği cevabım vermiştir. Vişi hiikumeti M. Roosevelt'e cevab veriyor Mısırda, yeniden takviye edildikleri anlaşılan İngiliz tank livalan «Fransız müstemlekeleri Almanyanın emrine verilmemiştir Amerikanın alacağı yeni tedbirler SOLLUM KİMDE ? Alman ve İtalyan tebligleri kaleyi geri aldıklarını iddia ediyor Irakta harb harekâtı durgun İran, Bağdada bir heyet gönderdi Fransa, hava meydanlarının bombardımanını bir AngloSakson faarruzu addefmiyor Nartinik ve Güyanın işgali muhtemel Eski Irak Başvekil: Fransaya iaşe maddesi ve petrol götüren İngilizlerse Kapuzzo Hikmet Süleyman vapurların da, tevkif ya dayandıklannı ve da Moskovaya elçi tayin edildi edileceği söyleniyor 500 den fazla Alman Kahire 17 (a.a.) İngiliz umumf esiri aldıklarını karargâhından: bildiriyorlar Irakta: Basra ve Hebbaniye mınta Habeşisfanda ve Somalide yeniden bazı şehîrler zaptedildi Ka'ıire 17 (a.a.) Ortaşark İngiliz umumî karargâhının tebiıği: Libyada: Dün butun gun İngiliz zırhlı kuvvetlerinin ilen unsurlan Capuzzo mmtakasındaki mevzîleri tutan Alman kuvvetlenne karşı tazyiklerine devam etmıslerdiı1. 500 den fazla Alman esir ahnmış ve savaş arabalarmdan pek çoğu kullanılıruypcak bir hale getirilmiştir. Tobruk cıvannda İngiliz ve Avustralyalı kıtalar az vüsatte bir mukabil taarruz yapm^şlar ve düşmana ağır zayiat verduTTiişlerdir. Düşman elimize iki Alman subayı ile diğer rütbelerde 60 Alm m bırakmışür Habeşistandt Şimaldr Hınd kıt'alan (Arkası sahife S sütun 3 to kalarmda vaziyet sakındır. Suriye, Filistin sahilleri Irak tebliği Beyrut 17 (a.a.) D. N. B : 18 numaralı Irak tebliği: Garb cephesirde Umumî vaziyette hiç bir değışiklik olmarmştır. Mahdud keşif, faaliyetleri vuku bulmuştur. Cenub cephesmde: Üç aüşman tayyaresi Irakm bir şehri Ü7erinde uçarak bir çok bombalar atmışlardır. Ciddî hasar yoktur Kıt'alarımız Basrada düşman mevzilerine taarruz etmişlerdir Tafsilâtı geiecek tebliğde bildirilecek olan bir muharebe cereyan etmiştir. Musul cephesinde: Üç düşman tayyaresi Irakın bir şimal şehıı üzerinde uçmuştur. Av tayyarelerimiz düşman tayyarelerini geri dönmeğa mecbur etmişlerdir. Bu tayyarelerdpn biri bir ordugâhımız üzerinde bir nrjddet uçmuş ve Irak hava dsfi batarj'aları tarafından düşürülmüştür. Tayyarelerimiz bir çok keşif uçuş« (Arkası sahife 5 sütun 5 t* (Arkası sahife 5 sütun 5 te) İngiltere tarafından tehlikeli mıntaka ilân edildi Londra 17 (a a.) İngiliz hükumeti tarafından bildirildiğine göre 1941 senesi şubat ve rüsan aylan içinde Akdenizde seyrisefain için tehlikeli olarak ilân edilen mmtakalann hududuna şimdi aşağıdaki mıntakalar da ılâve edilmiştir: Resel Kanaisden itibaren 24 üncü derece istikametinde ve Türkiyede Galidonya burnunun 180 inci derenin 3 mil mesafesinde bulunan mefruz bir noktadan Türkiye karasuları haric olmak üzere geçecek hattın çevrelediği mıntaka. Bu nuntakalardan ingiliz askerî makamlarının müsaadesi olmadan geçecek vapurlar, maruz kalacakları tehlikeden kendileri mes'ul olacaklardır. Buhranlı günler geçireceği anlaşılan Suriyenin merkezi Şamdan bir manzara ve Fransız Komiseri General Dentz "Yenildik, fakat millî şerefi kurtardık!99 Yugoslav Kralı, Sırb» Hırvat ve Sloven birliğim müstevlinin bozamıyaca/rını söylüyor • YUNUS NADİ (Arkası sahife 5 sütun 2 de) Libya hududunda henüz akıbeti malum olmıyan Kapuzzo kalesi Okyanuslar haritası Bugün 6 ncı sahifede YaJıları iki Okyanusla ve şimal ve cenub cüıe^eri Buz denızlerile çevrili olmak dolayıslle varılamaz ve vurulamaz telâkkı olunan Amerıkanın, derin ve genıs bir iktısadî refah İçinde bulunduğunu zannederiz. Buna rağmen, bu kıt'anın bugün ne derece şiddetli bir buhran ve hevEcan geçirmekte olduğunu gormek ve aıılamak güç bir şey değildir. Bunun sebebı suphesiz Avrupa harbinin bu yarım kürenin de saçaklarını sarmak İhtlmalinin her gün artmasıdır. Fılhakika Aınerikayı kendj âleminde nıhsvete kadar muazzsr~ bir infirad muhafaza edebilecek veyahud boyle bir duruma icbaı ve Renkli harita serimiz Birhaç söx Eşrefi mahlukat! Inssnın hem (eşıefi mahlukat) olduğunu söyleriz, hem de tiirlü türlü mahluklara benzediğini ileri süıeriz. Doğrusu ben bu iddialann ikisine de inananııyorum. Bir defd, (eşrefi mahlukat) olsaydık, hiç bir hayvan nev'inde rastlanmıyan biı hunharlıkla, birbirimizi parçalayarak ömür geçirebilir miydik? «"Halimize köpekler gülüyor!» sözii, zaman zaman köpeklerin bile yukarıdan bakacaklan kadar aşağı seviyelere indiğimizı ne açık gösterir. Hıle muhtelif mahluklara benzetilmemi? ne kadar sathî ve yapmaciktır. Eğer hakikaten insanla hayvanlar arasında biraz esaslı, biraz derince bir benzeyiş bulunabilseydi. eminim ki dünyanın manzarası imreoilecek derecede ahenkli ve sevim'i olurOrtaşarkta bulunan Yugoslav du. Kralı İkinci Piyer Bir adam tanıyorum: Tilki gibi kurnaz. BaşaOrtaşarkta bir yer 17 (a.a.) Yuramıyacağı iş her halde yoktur. Hedefine varmak goslavya Kralı Piyer, Ortaşarkta bir uğrunda karşısındakinin altından girer üstüncl'jn çıyerde Royter ajansma verdiği bir mukar. İslediğini elde edınceye kadar bıkmadap, usanlâkatta şoyle demiştir: « Düşman Sırb, Hırvat ve Sloven madan haftalarca, aylarca, hatta icab ederse senelerin bırliğini kırmağa aslâ muvaffak lerce çalışır. Fakat bu adamın kötü bir hujii var: (Arkası sahife 3 sütun 6 da ^i'alancıdır. Tilki yalan söyler mi? Ve bu adamı benzettiğimiz için tilkıyi tahkir etmiş olmuyor muyuz? Bir kız görüyoruın: Ahu mu ahu! Bakışları insanın ıçine işleyor. Bozuk knli^^r^ar üzerinde hafifçe sekerek öyle narin yürify'fJF'iki «Pöh!» deseniz ürküp bir anda gözden k^a^bolacak sanıyorsunuz. Halbuki bu kızcağız arkadaşlarını çekiştirerek dedikodu yapmaya bayılır. Ahu böyle şey bilir mi? Şu delikanlıya bakınız: Batular çelik, irade kuvvetli. Hiç bir şeyden pervası .yok. Onunla tanıştığı^ n'z zaman hükmünüzü vermekte tereddüd etmezsiniz: Aslan kâfir! Fakat çi fayda ki delikanlı atlettir ve kendisinden yarım saniye erke»n koşan, yahud üç santim yüksek atlayan rakjbleîînjg aleyhinde bulunur. Bir aslan başka bir aslanm aleyhinde söyler mi? Velhasıl (eşrefi mahlukat) olduğumuz da, bazl mahluklara benzediğimiz de asılsızdır. Meydanı boş bulmuşuz da kendimizi b^ı şey sanıyoruz. İki Okyanusta mücadele ve Amerika Yazan: ~ Emekli General Etnit9 Efhitet irca olunabilecek ayrı bir cüıan olduğunu zannetmiş olanlar, şüphesiz bu harbde işlenebilecek hatanın en büyüğunii işlemislerdir. Böyle bir zannı hesablarma hakikat diye katarak emel ve amellerini buna bina edenlerin ise müthiş bir hayal inkisarına uğramaları pek tabiî olur. Birleşık Amerikaya 1817 den 1825 yıhna kadar hükmeden Cumhur Reisi Monroe vaktıie «Avrupanın Amerika işlerine müdahalesuıi reddeden. meşhur mesleği koyarken bunun aksini ütizam etmemiştı: çüngün Çin sularından CDevamı 2 ncide) N.