18 Mayıs 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1

Fransa ve Suriye ea Sariyenin mukadderatı- nn Türk vatanının mukad- deratı üzerinde bilhassa bu günkü —harp içinde çok büyük bir tesiri olduğundan dolayı da Suriyede cereyan eden ve edebilecek olan ve- kayie gözlerimizi çevirmiş bulunuyoruz. ngiliz gazeteleri Fransanın Suriye üzerinde manda hakkı kalmadığı mütalea- | yında bulunuyorlar. Bunu Alman | 'ya reddediyor. ve bazı misaller gösteriyor. Doğrudan doğruya Fransaya taallük eden bir me- selenin derhal Berlin tarafin-| dan müdafaa edilmesindeki ga- rabet bir tarafa bırakılsa bile meselenin ehemmiyetine göz ka pamak imkânı yoktur. Çünkü| Suriye bugün Türkiye için son derece ehemmiyeti haiz bulun-| maktadır. Bugünkü ahval ve şe-| raitin Suriyeye Türk menfaat- leri bakımından izafe ettiği is- tisnaj ve hayati kıymet üzerin- | de esaslı surette tevakkuf etmek | isteriz. Fransızlar daha Osmanlı im- paratorluğu u devrinde, Suriyeye | ğüdermı dikmişlerdi. -Burasını | endileri için müstakbel bir| münemk—kc addediyorlar ve o- na göre hazırlıkta bulunuyor- lardı. Umumi harp bittikten ve Osmanlı imparatorluğu yıkıl- dıktan sonra, Fransızlar Suri yeyi doğrudan doğruya bir müs temlek> ilân edemediler. Çünkü sulh muahedenameleri üzerin- de Wilson prensiplerinin uzak- tan uzağa da olsa bir tesiri kal- mıştı. Galip emperyalist dev- letler bir “hilei şer'iye,, — icat etfiler: “manda,, şeklini ileri; sürdüler. Suriye istiklâle nam- zed bir ülke telâkki — olundu. Fakat tamamen olgun bir hale gelinceye kadar yüksek bir ne- taret ve bir sevk ve idare altında tutulmak için Milletler Cemiye- ti tarafından Fransaya vedia olarak verildi. Fransa da bura- da Milletler Cemiyeti tarafın- dan verilmiş hak ve Ssalâhiyet bir mâhiyet -| ürüyordu. Şimdi| Fransa Milletler Cemiyetinden | çıkinca, Milletler Cemiyetine| ait olan bir idare hakkını ona | iade etmesi lâzım gelir. Mese - lenin hukukçular marifetile ya- hut herhangi bir hukuk mah- kemesinde halledilmesi lâzım gelse idi bundan başka türlü bir karar verilmesine imkân ol- mazdı, Berlin, Japonyanm man- dası altında kalan yerlere itiraz edilmemesini misal diye göste- rerek Fransızların Suriye man- dasını muhafazaya hakları ola- cağını iddia ediyor. Biz bütün bu münakaşayı bugünkü şerait içinde yersiz ve manasız - bulu- yoruz. Çünkü bu kadar müthiş bir harp cereyan ederken me- seleyi sırf hukuk ve şekil bakı- mından tetkik etmeğe ve neti- celendirmeğe imkân yoktur. Esasen, herhangi bir ecnebi devletin gelip te Suriyeyi şu ve- ya bu nam ile işgal altında tut- mağa hakkı olamaz. Suriyede| bir Arap milleti vardır ve Suri-| ye bu Arap milletinin vatanıdır. | Suriyeliler de Fransızlar - gibi, İngilizler gibi, hasılı, herhangi bir millet gibi, vatanlarında hür ve müstakil yaçamak ve 18 MAYIS 1941 4 üncü Yıl - No. 1090 FRANSiİZ ÇALMAN İŞBİRLİĞİ aa ( İngiliz gazeteleri Vichy hükümetinin | kararına şitdetle hücum edıyariar Fransız gazeteleri cevap veriyorlar K me- Suriyeye yeniden Alman tayyareleri geldi Londra, 17 (aa.) — Londra- man resmi mahfillerinde bu sa- bah beyan edildiğine göre Al - man şartlarınm Vichy hüküme- ti tarafından kabul edilmesi ü- zerine Suriye hâdiselerinin al - dığı durum askeri vaziyet iti- barile hiçbir endişe vermemek - tedir. İhtiyar ve yorgun olan Mareşalın son günlerde mihver devletleri tarafından mütemadi- yen tazyika maruz kaldığı tes-| İlm edilmekle beraber Vichy hükümetinin aldığı vaziyetin tasvip edilmediği gizlenmemek- tedir. Mihver devletleri ilkba - har taarruzunun birinci safha - sındaki muvaffakiyetlerinden is (Sonu sayfa 5 sütun 8 de) BİRHEZ Bundan bir yıl (18 Mayıs | Maamafih Fransız yüksek kumanda heyeti felâketin önü- nü almak için tedbirler almak- ta ve diger ordulardan taze kuv vetler alarak harp meydanına sevketmekte idi. Meselâ yedinci ordunun Hol- landada artık yapacak bir işi kalmamış olduğu bedihi idi. Bu ordu düşmanın tazyikı altında (Beveland) adasını tahliye et - mişti. Binaenaleyh bu ordunun, Belçikalıların sol kanadında iki fırka bıraktıktan sonra, cephe- ye çekilmesi kararlaştırıldı. Fransız topraklarına çekile - cek bu yedinci ordunun kuman- dasını General (Fröre) deruhde edecekti. Bu ordunun vazifesi (Sonu sayfa 5 sütun 1 de) esasen hak yoktur ki zorla im- Za ettirilen muahedelerin, iğfal ve hile ile elde edilen muvafa- kat ve imzaların hükmü olsun. Emperyalizm hıralarının şid- detle aleyhindeyiz. Dünyanın| bugünkü felâketlerinden pek ço| ğundan emperyalizm n»knbe-!le—; rinin mes'ul olduğuna kaniiz. Milletlerin rahat yaşıyabilme - leri için her şeyden evvel em - peryalizmin kökü kazınmasına, kendi kendilerini idare etmek hakkına maliktirler. Bu hakkı onların elinden yalnız - kuvvet | almıştır. Bu kuvvet ezildiği gün | Suriyeliler vatanlarına sahip o-| lurlar. Müstevli bir devlet, ister Fransa olsun ister başka bir Avrupa devleti olsun, ancak yumruğunun galip tesirimi his- Bettirebildiği müddetçe başka memleketlerde kalabilir. İstilâ için hak yoktur ve bu hakkın tanınmasına da imkân yoktur. Müstevliler ilk fırsatta tard ve defedilirler. Zorla gelmişlerdir, | zorla çıkarılırlar. | Hür bir insan, hür bir vicdan | başka türlü düşünemez. Emper-| yalist devletlerin kendi gasp ve| tecavüzlerini mazur göstermek için ileri sürebilecekleri “Hu- kuku düvel,, kaideleri, muahe- deler ve mukayeleler ahlâk ve adalet bakımından hic bir kıy- meti haiz olamazlar. Bir milletin hürriyet ve istiklâ'ine tecaviiza —X bir daha doğamıyacak surette mahvedilmesine lüzum olduğu- | na iman etmiş bulunuyoruz. Bu | itibar ile, Fransanın Suriyede| Müstevli bir devlet sıfatile hü-| küm sürmesine, bu istilâyı bir Cemiyeti Akvam mandası ah tında gizlese bile, taraftar ola- mayız. Yalnız, emperyalizm siyaseti- nin tasfiyesi işin bugünkü şera-| itin müsaid olmadığını görme-| e de imkân yoktur. Bağlı| alât| kedecek kadar gözlerimizi karartmamı: tır. Emper ist devlet hürmet ve temin edilmesi lâ zam gelen h menfaatleri vardır. Bütün dünya nizamı de- gişmeden, yeni bir iktısadi ve beynelmilei siyaset düzeni - ku-| rulmadan, emperyalist devlet- kerin elleri rleri terket-| meleri talep olunamaz. Demok- letlerinin galebesini is- fimizin ve ona çalışma -| erin de d NLÜK le Hitlerin birkaç ay evvel Mareşal Pbml.n'le helakuı İrakta siyasi —mahkümlar affedildi Eski Başvekil Hikmet Süleyman Moskova elçisi oluyor Moakova, 17 (a.a.) — Ofi: Taas ajansı, Sovyet hüküme- (Sonu sayfa & sütun 5 da) İMETİN TARİHÇESİ evvel bu gün igeneral ( Giraud) esir düşmüştü mızin sebeplerinden biri de bi dür. Çünkü Almanya galip ge- lirse emperyalizm, rejimi bütün dünyayı kaplıyacaktır. Her mil- let Almanların esiri olacaktı Fakat İngiltere galebe ederse, bir kere, mevcut emperyalizmin dairesi genişliyemez. Çünkü İn- giltere artık fütuhat peşinde koşmuyor ve koşamaz. - S emperyalizmin birdenbi Be de hiç olmazsa tedrici bir rette tasfiyesine b: hasıl olacaktır. Çünkü demok rasi memleketlerinde hâkim 0- lan efkârı umumiye olduğu için, emperyalizm yüzünden dökülen kanlardan nefret eden hür mil letlerin arık bu kan selleri a kıtan kaynağı kurutmak Üzcl kat'i bir karar alması çok ümit edilebilir. m Suriyeye alâkamız yal- Mmülâhazalardan ideale merbutliye mizden ileri gelmiyor. Su nin mukadderatının Türk vat nının mukadderatı üzerinde bil hassa bugünkü harp icinde cok büyük bir tesiri olduğundan dolayı da Suriyede cereyan den ve edebilecek olan vekayie gözlerimizi çevirmiş bulunuy ruz. Şu dakikada en ziyade e- hemmiyeti haiz olan safha ise budür. Bu baptaki düisüncel mizi yarına bırakıyoruz. Hüseyin Cahid YALÇIN Afrikada İngiliz tazyiki devam ediyor Sollum mıntakasında 500 Alman esir alındı Londra, 17 (a.a.) — Deuter ajansının öğrendiğine göre, Lib| yada İngiliz kuvvetleri hatlarını Tobruk müdafta — mimtakasına | kadar ilerletmişlerdir. Habeşistanda İngiliz kıt'ala- rı Negelli'nin 80 kilometre ka - dar şimalinde bulunan Adola'ya varmışlardır. Burada düşman | kuvvetlerinden kaçan 80 ıalmr bulmuşlardır. Ti baralın tayyire kayir Londra, 17 (a.a.) — 17 ma-| yısta nihayet bulan haffa İçin- de Almanlar İngiltere üzerinde| ve İngiliz sahilleri açıklarında 65 tayyare kaybetmişlerdir. Bu | miktara Hess'in İngiltereye gel- | mek için bindiği tayyare de ilâ- ve edilirse yekün 66 olur. Bu müddet içinde bir tek İn- giliz av tayyaresi kaybolmuş, onun da pilotu kurtulmuştur. * Afrika harbi hakkında mütalealar Londra, 17 (aa.) — Reuter ajansının diplomatik muharriri yazıyor: Sollum'un istirdadı — cesaret verici mahiyettedir. Solum had- dizatında birşey ifade etmez. General Wavel isterse kuvvet- (Sonu sayfa 5 sütun 4 de) RESMİ E—HARP — TEBLİĞLERİ İngiliz resmi tebliği Kahire, 17 (aa.) — Orta Şark İngiliz umumi karargâhı- nın teblir Libyada: Dün bütün giliz zırhlı kuvvetleri: unsurları Capuzzo mıntakasın - daki mevzileri tutan Alman kuv (Sonu sayfa 5 sütun 6 da) HARP— VAZiYETİ HARBİN | mihrak noktası | YAZAN: Emekli General Kemal Koçer plerin — Avrupa ka- ralarında teması kesilince, karalarda harp te uzal Afrika ve Asya — bölge intikal etti. Avrupa yarıma- || dasına hâkim büyük ve mu- || zaffer ordu ile bu anda, b | bu yıllarda burada karş | manın imk ) Norve Belçika ve — Yunanistandaki denemeler isbat etmiştir. | Hava harpleri de, bir tara- fın kahir bir. üstünlük clde edemeyişine göre, yakın bir muvaffakiyet temin edemez, B (Sonu sayfa 4 sütün 4 .,) | olmak üzere- Amerikalılar Dakar'ı işgal fikrindeler Suriye meselesi Ame- rikada heyecanla tefsir ediliyor Londra, 17 (aa.) — Bwe - ning Standart gazetesinin Va - şington muhabiri, yazıyor: Mihverin, garp yarı küresini tehdid eden plânlarını akim bi- raktırmak için birleşik Ameri- ka hükümeti tarafından tetkik edilmekte olan tedbirler arasın- da Dakarın ele geçirilmesi ve Fransız Guyane ile Mnrunlqne— W" W n.?m—vı her türlü yiyecek / geviyatımın kesilmesi vardır. Şimalf kaya giden petrol gemilerinin tevkifi ve Amerikada bulunan 75 milyon İngiliz lirâsı kıyme- tinde Fransız alacaklarının tu - tulması da muhtemeldir. — Sonu sayfa 5 sütun 2 de) | Roosevelt'in Yunan Kralıma —mektubu Hanya, 17 (a.a.) — Ege ajan- 1 bildiriyor: Birleşik Amerika devlet rei- ginin büyük oğlu Yüzbaşı Ja- mes Roosevelt 13 mayısta tay- yare ile Hanyaya gelmiş ve Yu- nan kralı tarafından kabul edil- miştir. Yüzbaşı James Roose - velt, Krala reisicümhur Roose- vel'tin 12 nisan 1941 tarihli a- şağıdaki mektubunu tevdi et - miştir: Bonu sayfa 5 sütur Akdenizde yenı tehlikeli mıntakalar Londra, 17 (a.a.) — İngiliz hükümeti tarafından bildirildi- ğine göre 1941 senesi Şubat ve Nisan ayları içinde Akdenizde geyrisefain için tehlikeli olarak ilân edilen mıntakaların budu - duna şimdi aşağıdaki mıntaka- lar da ilâve edilmiştir. Res El Kanaisden itibaren 24 üncü derece istikametinde ve Türki- yede Galidoaya burnunun 180 inci derecenin 3 mil mesafesin - de bulunan mefruz bir nokta - dan -Türkiye karasuları hariç geçecek — hattın gevreledifi mıntaka, Bu mınta- kalardan İngiliz askeri makam- larının müsaadesi olmadan ge- çecek vapurlar, maruz kalacak ları tehlikeden kendileri mesul olacaklardır. İktisat Vekili Hüsnü Çakır | şehrimizde l K | yi Almanya dönüşünden son- ra ne Başkumandan vekili Enver Paşanın ve ne de Komplo şefi İsmail Hakkı Paşanın Atatürke eski em- niyet ve teveccühleri mamıştı. | Fakat gerek Enver mer- Bayrak kal- İ? * Merzifon, 17 (a.a.) — Ebedi | Şeften Milli Şefe sembolünü ta- | şgıyan bayrak vilâyet hududun- | da saat 9.30 da merasimle tes-| lim alındıktan — sonta Belvar, | Çayuğu, Marınca köyleri hal - kının candan tezahürleri ara-| Dünkü Milli Yardım Severlik Kanunlaştırılmalıdır Yazan! Aka Gündüz Büyük kalbli başkanı Ba ve örnek aile İnönü'yü takdis etmek milli vazifedir. Ankara bayanlarının kür - dukları (yardımsevenler - kuru- mu) henüz birkaç seneliktir. Bayan İnönü daha ilk günün- şefkat vere- denberi bütün — dikkat. ve hizmetini bu kurum: rine almıstır. İktisad Vekili Hüsnü Çakır, dünkü —eksnresle —Ankaradan şehrimize gelm Vekil, hrimizd kaldığı müdldet zarfında vekülete bağlı işler üzerinde ve iplik tevziatı nevzuu etrafında - tetkiklerde bulunacaktır. Kaynağı Ankara olan bu ku- rum n görüyoruz. ki, smleketin her — tarafına haş- metli, yemyeşil bir çınar halin- de dal budak sardı Türk kadınları yer ver, gün gün to) iyor. Kozusüyor, ve elinden den daha sını yapmağa uğraşıyorlar " Gerek zelzele felâketlerinde, gerek orduya hediye işlerinde, gerek yardıma ve şeflata muh- taç olan cemiyet k«lerinde ya gözlerirdve oörme- Be şimdi bo | he mazdim, Nuruozmaniye, No. 84 İstanhul Telgraf: YENİ SABAH İstanbal Her yerde 5 Kuruş Atatürkün Hayatından Yazılmamış Hatıralar İDARE YEPJ TELEFON: 20796 Mayıstan evvel Mustafa Kemal Paşanın | Yıldırım Grupu Orduları Kumandanlığına tayini Ya Yazan Cevat Abhas Gürer % humun çekingen ve basiret- kârane hareketi; ve gerek- se Atatürkün hazımlı ve sü- künetli ve dikkatli hal ve tavrı; Talât Paşanın bir taş- la vurmak istediği iki kuş | vaziyetine düşmediler. (Bonu sayja $ sütun 4 de) Koşusu devam ediyor Merzifondan ve Çorumdan geçen Bayrak yarın Ankaraya varacak: sında Merzifona vâsıl olmuş Ve ayni tezahüratla karşılanmış - tır. Atletler durmaksızın — Alicik, Han, Elbiz köyleri istikametin- de seyirlerine deyam ederek (Sönü dayfa 5 sütun 2 de) K. maçları Beşiktaş Altayı, Altınordu da İstanbulsporu yen? Bu kurum hakkında benim bir fikrin var ki, iyi ve samimi karşılanacağına şüphe etmiyo- runi, — Diyorum ki, bu kurum bir kanun mahiyeti alsın. Ya- ni bu kurumun vazifeleri Bü- yük Millet Meclisinden — geçen bir kanunla taayyün etsin ve herke çok bir mükellefi- yet versin. Meselâ şu yaştan evlenecek- leri güne kadar kızlar vılda ve günde veya haftada şu kadar saat şu işleri yapmakla mü « keleftirler. Çocuksuz bayanlar şu müd- det şu işlerde; bir cocuklular, iki cocuklular bu işlerde çalışa- eRKlardır vesaire,.. Bilmem an- biliyor muyum ? Fu kanun projesi ü kurmay-« dan, doktordan, — kurumun tec« vübe görmü üyelerinden müs reh bir heyet hazırlıyabi« lir. Kurumun zifeleri 0 ka- dar çok ve çeşitlidir ki, bunun devamını ancak - bir. kanunt mük fiyet temin edebilir. Gö- rüllü hareketi, kanunun tali- matnamesin k işleri imt'hapta tasvip etmeli. Herkes kendi seçeceği işi tanhhüt edem etmez kanuni mükellefiyeti baş Ben bunun daha mü « işliyeceğini — sanıyo «