19 Mayıs 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 1
Türkiye Suriyegi niçin iâstilâ teşebbüsüne kalkma- dı? Türkiye müttefiklerini takdir edemeyecek kadar düşüncesiz mi idi? Türki- genin Suriyeyi istilâ edecek kuvvetleri mi goktu? Yazan: Hüseyin Cahid YALÇIN n ransa mağlübiyeti kabul ederek — Almanya - ile münferit bir sulh akt- ettikten sonra, Türkiye neden hırsattan istifade etmek isteme- di? Elinin altında birdenbire kaçırılmaz gibi görünen âlâ bir fırsat vardı. Zengin Suriye kıt'ası — Türkiyenin kucağına düşmek için, olgun bir meyva gibi, onu bekler görünüyordu. Türkiye, Suriyeyi istilâ ve il-| hak hırsına kapılsaydı. kendi- |— sini pek haklı gösterecek müta- lealar ve deliller bulabilirdi. Suriye asırlardanberi Türl tanının mütemmim bir cüz'ü - larak yaşamıştı. İki memleke- ti birleşmeğe sevkedecek müş- terek hatıralar hâlâ kalblerde | yaşıyordu. — Türkiye Fransa | İle Ankarada bir ittifak mu- ahedenamesi imza ederken Su- riye ile müşterek hududu göz önünde tutmuş ve bu hudut vasıtasiyle Fransanın ğıpmy:şı yardıma güvenmişti. Suriyede Fransa ve İngilterenin müşte- rek bir ordusu toplanacaktı ve bu ordu icabında 'nırwm yardımma gelecekti. Fransa münferit bir sulh ya- | Ğı—xı mücadeleden çekilmekle | Suriye ordusunun yardımın- | dan Türkiyeyi mahrum bırak- tıktan başka, Suriyenin diğer bir devlet eline geçebilmesi ih- timalini de ihdas ediyor ve Tür-| kiye için ayrıca bir endişe ve| tehlike kaynağı oluyordu. Su- riyede toplanmağa çalışılan ge- neral Weygand kuvvetleri inhi- Kâl etmişti. Mütarekeden sonra Suriyede İtalyan ve Alman kuv- vetlerinin yerleşmesi Türkiye için büyük bir tehdit teşkil e- debilirdi. İşte Suriyeyi müdafaa ede- bilecek ciddi bir Fransız kuv- vetinin ortadan kalkması bir taraftan haris bir Türkiyeyi U- | mi Harpte elden kaçırdığı — bir kıt'ayı istirdat emellerine sevk- edebileceği gibi Suriyenin ya- bancı devletler tarafından muh- temel istilâsı da bir tedafili ted-| bir olarak Türkiyeyi Suriye- | karşı bir harekete mecbur bilirdi. Fakat Türkiye hem genişle- | mek hırsına galebe etmek kuv- | vetini kendinde buldu, hem bir | müdafaa tedbiri olarak Suriye- | ;'ı_ istilâ teşebbüsüne kalkmadı. fiçin? Türkiye menfaatini tak- dir etmlyecek kadar düşünce- | ü? Türkiyenin Suriye- yi istilk edecek Kuvvetleri mi 'oktu? Türkiye Suriyeyi isti- ederse beynelmilel bir ihti- lât ve mümanaat tevlit et- mekten mi korkuyordu? Suri- yede bir çok nazarlar Türkiye- K çevrilmişti ve onu bir halâs- dr olarak bekliyorlardı. —Al- manya ve İtalya Türkiyeyi Os- manlı imparatorluğundan ko- parılmış parçaları tekrar ele geçirmek için açıktan açığa teş- vik ediyorlardı. Fakat Türki- ye bu igvaâta da mukavemet etti. Niçin? Çünkü Türkiye Cümhuriyeti kuvvetini milli bir hükümet ol- makta buluyordu. Memlekette milli tam bir vahdet ve tesanü- de dayanıyordu. Türkiye emi- peryalist siyasetten nefret du- yuyor ve diğer milletlerin istil lâl ve hürriyet haklarına hü: met besliyordu. Bundan — ba ka, Fransaya karşı duyduğu dostluk Fransa aleyhinde görü- | nebilecek herhangi bir harek: ten Türkiyeyi menederdi, Val Fransa mağlüp olmuştu; vakıâ Fransa münferit bir sulh aktet- mekle Türkiyeyi bir istinatgâ 4 | | İ B Hbeşistandaki İtalyan ordu. ları başkumandam ve İtalya İaadınım yeğuıı Dük D'Aoste Genel Kurmay Reisi aranıyor Bulunduğu yeri ih- bar edene bin Mısır Hrası verilecek Kahire, 18 (aa.) — Misır hükümeti eski Mısır genel kur- may başkanı Aziz Elmasrinin nerede — bulunuduğunu — bildi- rene bin İngiliz lirası mükâfat (Sonu sayfa 5 sütun 3 de) 19 Mayıs | Fransız yüksek kumanda he- yeti bir gün evvel dağılmış 0- lan dokuzuncu ordünun perişan yaziyetini ancak 19 mayıs sa- bahı öğrenebildi ve bu ordu - nun bakiyyetüssüyufunu birin- ci ordu kumandanlığının emri ne yerdi. Ancak Fransız kuvvetlerinin ikiye bölünmüş olması gittikçe tehdidiâmiz bir şekil almakta idi. Almanların deniz istikame- tine ilerlemeleri Belçika, İngi- hiz ve birinci Fransız orduların- dan mürekkep birinci grupunu çevrilmek tehlikesine maruz bırakıyordu. General (Billotte) bu müş - kül durumdan kurtulmak için düşman — motörize - fırkalarını durdurmek lâzım geldiği fik . rinde idi. Esasen General (Ge- örge) de bu kanaatte idi. General ( Weygand ) başkumandan Yine 19 mayıstadır ki, milli Eski Mısır ordular$ DükbD'Aoste teslim olma yı teklif etti Teslim şartlarını görüş- mek üzere İtalyan su- bayları İngiliz hatlarına geldiler ” Kahire, 18 (a.a.) — Resmen bildirildiğine göre, Dük d'Aos- ta, Amba - alagi mmtakasın - daki İtalyan kuvvetlerinin tes- lim olmasını teklif etmiştir. Yeni Zelânda Başvekili Mısırda Kahire, 18 (a.a.) — Yeni Ze- lânda Başvekili Fraser tayyare | ile Kahireye gelmiştir. Fraser | İngiltere büyük elçisi ile birlik- te Mısır Başvekilini ziyaret etmiştir. Fraser Yeni Zelanda kıtalarını - teftiş edecektir . (Sonu sayfa 5 sütun 5 de) Hess hakkında dosyalar hazır Hitler'in ikinci halefi İngiltterede mühim ifşaatta bulunmuş Londra, 18 fa.a.) — Dahili- ye Nazırı B. Morrison dün söy- lediği bir nutukta şöyle demiş- tir. — Hess, bu gangeter İngiliz- (Sonu sayfa 5 sütun 2 de) Bir hezimetin tarihçesi General ( Weygand) başku- mandan tayin ediliyor N | gezAp N& General Weygada müdafaa genelkurmay başkan- lğına ve bilüâmum Fransız or- (Sonu sayfa 4 sütun 6 da) 'tan mahrum bırakmış ve hayal | sukutuna uğratmıştı. Türkiye için bir endişe doğurmuştu. Fa- kat bunlara rağmen, büyük Fransız milletinin bir gün diri- leceğini, Avrupada tekrar mev- küni alacağını ve gene demokra- Si idealinin bayrağı vazifesini göreceğini ümid ediyorduk. Bu- / günkü resmi Fransa hiç bir Bempati telkin etmese bile o Fransanın arkasında acı bir fe- HMiketin matemleri içinde stırap | çeken hakiki bir ki — böyle elemli bir dakikasın- | dan istifadeye kalkışmak Tür- kün karakterine ve ahlâkına uygun gelmezdi. İşte bu sebeplerle Suriyede- ki Fransız mandasının en iyi ve samimi bir dostu olarak ya-| şadık, Fakat bugün Vichy hü meti — meş'um bir adım attı; Suriyeyi Alman kuvvetlerine açtı. Suriyede Fransız idaresi Fransa vardı | devam ettiği müddetçe, Suriye-| — Dün Şişlide Pasif Korunma 'tecrübesi yapıldı Tecrübe muvaffakiyetli oldu ( Yazısı 2 inci sayfamızda ) lilerin istiklâllerine hürmetimiz ve Fransız milletine dostluğu- muz bizi halihazırı muhafazaya sevkederdi. Hakat Suriyeye Mihver Devtlerinin hâkim olma- sı ihtimali karşısında Türkiye- nin hayati menfaatlerinin mü- dafaası vazifesi ya hâkim eder. Böyle bir ihtimal karşı- | sında ne düşündüğümüzü yarın izah ederiz. Hüseyin Cahid YALÇIN her mülâhaza- bir mahiyet ıku—up' Ankarada —— aA Sovyet ve İrak elçileri notalar teati ettiler Moskova, 18 (a.a.) — D. N. B.: Resmi kaynaktan bil- dirildiğine göre, dün Anka- rada Sovyetler Birliği bü- yük elçisi Vinogradöf ile - rakın Ankara elçisi Kâmil Geylâni iki memleket ara- sında diplomatik ve ticari münasebetlerle konsolosluk münasebetleri hakkında no- talar teati etmişlerdir. IRAKTA Alman tayyareleri İngiliz hava karar- gahını bombaladı Revter: ğrenildiğine — göre, Suudi Arabistan kralı İbnissuud, Irak | şayı kabul ettiği zaman kendi- — Raşit Ali ile, takip ettiği siyaset hakkında hemfikir ol saydım şimdiye kadar ona yar- dım etmiş bulunurdum. — Arap milletinin takip etmesi lâzımge- len yegâne yol Ingııwuye mü- zaheret etmektir. Hind Müslümanları Irakı takbih ediyorlar - ç Baydarabağ, 18 Haydârâbad nizâmı bir beyan- namie — neşrederek — Hindistan | müslümanlarını — Raşid. Alinin hareketini takbih için kendisi- ne iltihaka davet etmiştir . Alman — tayyareleri Irakta bombardımana başladılar Kahire, 18 (a.a.) — Ortaşark karargâhının tebliği: İngiliz kuvvetleri hava umumi Wn tebliği: tayyareleri — Bingazi Dörne, Benina ve Gazalaya mu vaffakıyetle hticum etmişlerdir. Buralarda yangınlar çıkarılmış ve şiddetli infilâklar olmuştur. Hangarlarla diğer binalara tem isabetler kayedilmiş ve hangar larda yangınlar- çıkarılmıştır. (Sonu sayfa & sütun 6 dav RESMİ | —HARP— TEBLİĞLERİ İngiliz resmi tebliği Kahire, 18 (a.a.) — İngi- liz Orta şark umumi karargâhı- nan tebliği Habeşistanda. Adela'yı işgal ettik. Kıt'alarımız, buradan, ri- cat halinde olan düşmanı taki- ben şimale doğru ilerlemekte - dir. (SBonu sayfa 5'sütum 6 de) —HARP — VAZiYETi Irak hâdiseleri- nin ehemmiyeti YAZAN: Emekli General Kemal Koçer — | Cihan Harbinin büyük ga- libi, Arabistan Yarım ada- gının da jeopolitik durumu- na İngiliz imparatorluğunun emniyetine göre yeni bir dü- zen vermeyi düşünmüştü. I- rak manda sistemi, İngiltere- nin siyasi ve askeri menfaat- leri okganmak şartiyle, de- Biştirildi. Mezopotaminin hâ- kimleri, arada bir baş gös- teren kanlı tezahürlere rağ- men, — statükoyu muhafaza etmişlerdi ve ittifaklarına sa- dakat göstermişlerdi. (Sonu sayfa 4 sütun 4 de) Maliye nazırı Naci Elsuudi Pa- |. a.a.) —| eni Sabah GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ ayıs Bayramı Kutlu Olsun !ngılrzler Pa isi bomba- İlyacak mı? Suriye fevkalâde komi- | serinin dün akşam radyo ile soylediği nutuk | , Londra, 18 (aa.) — Daily Mail gazetesi, Vichy ile müna- sebetlerde tutulacak hattı hare- ket hakkında efkârı umumiye- nin kat'i azmine terceman ola- rak diyor ki: Harekâtımız, nezaket daire - sinde idare edilemez. Şiddetli davranmalıyız. Daily Express gazetesinin si- yasi muharriri diyor ki: Şimdiye kadar İngiliz hava kuvvetlerinin — hücumlarından mMmüstesna tutulmuş olan Paris ve diğer Fransız mıntakaları, eğer bu Fransız hükümeti na - zilerle tamamiyle işbirliği ya- parsa, bombardıman — edilmek tehlikesine maruz bulunmakta- dır. İngiliz nazırları bu mecbu- Tiyetten ne kadar müteessir ise- ler, karada, denizde ve havalar- da bütün harekâtı yapmağa da | ayni derecede azmetmis bulun -| maktadırlar. (Sonu sayfa 5 sütun 4 de) | Dük Spoleto , Hırvat kralı ilân edildi |Mussolini ile Pave-; liç arasında imza- lanan anlaşmalar Roma, 18 (a.a.) — B. Ante| Paveliç'in talebi üzerine bu sa- | bah Guirina sarayında dük de Spoleto Hırvatistan kralı ilân edilmiştir. Harvatistan ile İtalyu arasındaki mukavele Roma, 18 (a.a.) — Venedik sarayında B. Mussolini ve Ante Paveliç arasında aşağıdaki ve- sikalar imzalanmıştır: 1 — İtalya ve Hurvatistan krallığı arasında bir hudut tah- didi muahedesi: Bu muahedeye göre, Klasik Dalmaçya denen arazi, yani Za- radan Spalato da dahil olmak üzere bu son şehre kadar uza nan ve Zara, Benico, Trau ve Spalato'yu ihtiva eden geniş â- razi, İtalyan arazisi olmakta - dır. Brazza ve Lesina adaları hariç olmak üzere bütün Dal- maçya sahil adaları - İtalyaya geçmektedir. Kattaro boğazı mıntakası da Karadağ hudu - duna kadar İtalyan krallığına geçmektedir. (Sonu sayfı , : , , Ütun 3 de) Yunan Başvekili Yunan milletinin sonuna kadar dö- iğgüşeceğini söyledi Hanya, 18 (a.a.) — Ege A- jansı bildiriyor. Yunan — Başvekili Emanilel Çuderos, dün Girit halkına şu heyecanlı hitabı yapmıştır: Bügünkü müşkül şartları karşılamak hususunda göster- diğiniz fedakârlık ve itimat zih- niyeti Girit halkının uzun, gürül tülü fakat şanlı tarihinde bü - yük zorlukları iktiham için da- ima göstermiş olduğu yüksek zihaiyettir. Siz her zaman kah - ramanlık gösterdiniz. ve milli | menfaat icap ettirdiği zaman | sulh nimetlerini harp tehlikeleri ile değişmeğe daima hazır bu- lundunuz Bu gsuretle asırların revişi esnasında, hür nların en| kıymetli hasletleri olan metin | geciyenizi meydana getirdini: ne diğer İnsanların, ne hâdiselerin tahakkümü altına (Bonu sayda b sütun-1 de) İDAREYERİ Nuruosmaniye, No. 84 İstanbul Telgraf: YENİ SABAH İstanbul WELEFON: 20795 Her yerde 5 Kuruş 'a Bugün bütün yurt gençleri büyük bayram yapacak '“Ebedi Şeften Milli Şefe,, sembolünü taşıyan Bayrak bugün Ankaraya varacak Taksimde büyük merasim yapılacak Ebedi -Şef Atatürlde Mili Şef İnönünün —bundan 21 sene evvel Ankarada bir arada alınmış bir resimleri - » Atatürkün Samsunda karaya' Gençlik Bayramı bugün bütün ayak bastığı mesu't güne te- yurtta büyük tezahüratla kut- sadüf eden 19 Mayıs Spor ve (Sonu sayfa 5 sütun 1 der” Atatürkün Hayatından Yazılmamış Hatıralar 19 Mayıstan evvel Atatürkün müracaatine Mareşal izzet gaflet içinde cevap vermişti 5 İ =% Yazan: Cevat Abbas Gürer gn 30 Eylül 1918 günü kolor- du kumandanı miralay Refet bey (sayın İstanbul mebusu) Rayaka vasıl olmuştu. 19 Ey- Iül gecesi düşmanın iki saat devam eden ve ardı arkası ke- gilmiyen bir salvo ateşinden Dünkü Milli Küme Maçları Beşiktaş Altınorduyu yendi; Altayla İstanbulspor berabere kaldı sonra 8 inci ordu kat'i inhi- zama uğramıştı. — Bu ordu emrinde bulunan miralay Re- fet bey kıt'asız kaldıktan sonra düşman kıtaatı - kolla- rını — bir. erkânı harbi (Sonu sayfa $ sütun 4 de) Altay - İstanbulspor maçın'fan heyecanlı bir estantane € Yazısı 4 üncü sanlıc. IZi J
