11 Mayıs 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r MOBİLYA Almak veya görmek istiyenler Salonlannı bir defa gezmekle tatmin edilirler. İstanbul, Fincancılar, Rızapaşa yokusu No. 59/61/63. Telefon: 22060 BOL ÇEŞİD ve YENİ STİL HARAÇÇI KARDEŞLER Limited Şirkefi , J I 8 İnCİ umhuri ' 60 I 8 İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24296. İdare ve Matbaa kısmı: 24299 • 24290 BUDÂLA Avnl Insel, ülî&n Akant 550 sahife. F. DOSTOYEVSKl Rus •deblyatin9C'«aheserl Çevlrekler : Pazar 11 Mayıs 1941 Hilmi kii Inönü zaf erleri Bu sabah 10 da lnönü şehidliğinde tes'id olunacaktır Dün İstanbuldan bir heyet hareket etti Istiklâl harbinin ilk muzafferiyetleri oimak ıtıbanle mıllî tarihte mustesna bir mevkii olan Bırinci ve İldnci İnönü zaferlerinin mayısın ikinci haftasında kutlanmasına karar verildiğini yazmıştık. Bu münasebetle bugün İnönünde, İstıklâl harbinin bu unutulmaz şehamet safhası anılacak ve İnönü şehidlerinin mukaddes ruhları taziz edilecektir. Bu vesile ile İnönü zaferlerinin Büyük Kahramanı Millî Şefimiz İnönüne sarsılmaz şukran ve tazimlerimizi bir kere daha sunarken o hamaset menkıbelerinde kendilerile beraber çahşan şehid ve gazilerimize ebedî minnettarlıklanmızı lekrarlarız. mtnatında (Arkası sahife 5 sfitna « *a> Raşid Âli kaçmamış Başvekilîn Almanyaya müracaat ettiği Berlinde saklanmıyor görüşeceklermiş Rusyaya Basrada bîr mahreç verilmesi ve Asyada tamamile serbest bırakılması mukabilinde Stalin'le Hitler Irak kıt'aları hava isleri nıntakalarından nütenadiyen çekiliyor Beyrut 10 (aa.) Bir yabancı ajans, Irak Başveküi Raşid Âli Geylânirun, hü. kumetine karşı sözde yapılmış olan teza. hürlerden sonra Bağdadı terketmiş bu. lunduğu hakkında şayialar yaynuştır. lunmağı düşündüklerini bildirmektedir. Şark radyosu, bu şayiaların aleyhinde Times gazetesinin diplomatik muharbulunmakta ve Irak Başvekilinin dün rirı de, belki de pek yakında mühim Bağdad camiine gitmiş ve orada kendi Rus AJman diplomatik müzakereleri sine heyecanlı tezahürlerde bulunan bir yapılacağını tahmin etmektedir. Times halk kütlesi tarafından karsılanmış ol muharriri. bilhassa Yugoslavlara karsı duğunu bildirmektedir. gösterilen kardeşlik sempatisi tezahür(Arkası sahife 5 sfitun 7 de lerinden sonra, Belçika, Norveç ve Yu Abnanyanın Ukrayna ve Kafkas kayaakLondra 10 (a^.) Ofi: News Chrolarını elde etaek nicle ve Daily Herald gazeteleri, bugün birincı sahıfelerindeı Hitler ve Stalın'in istediği bildiriliyor yakında aralarında bir görüşmede buHiUer goslavyanın hükümranuklaruun tanın marnası hakkındaki kararın, oportürust kelimesi kullanılmasa da «fevkalâde realist> denilecek bir siyasete ne güzel bir misal teşkil eylediğini tebarüz eturmekte ve yazısuıa şöyle devam eylemekte dir: Stalin cMuhtemel olarak bu kararın verilmesinde seçilen zamanı iki sebeb İzah etmektedir: Stalin'in Basvekâlete gelmesi, fevkalâde bir vaziyeü göstermekte ve belki pek yakında Almanya Ue mühim görüsmelere iştirak edeceği hlssinl vermektedir. Bu görüşmelere yol açmakla ve yahud hiç olmazsa Aiman Rus münasebetlerini aydınLatmağa teşebbüs etmekle, Staiin, maniayı ortadan kaldırmıştır. Ni (Arkam caUfe 5 sfltnn 3 te Afrikada Habeşistanda İtalyanlarm son makavemeti kınlıyor Libyada da şiddetli sıcaklar barbi durdurdu Akdenizde İngiliz Habes İraparbtenı Majeste Haile Selisiye, artık tamamile yerlesmekte bulurntuiu «e»lek««in4e, ıiiaİyctil* Wab«r bk geantid*^ Sırbistanda • CENUBI lnönü zaferlerinin kahramant, tnönü harbleri Bulgarlar, Belediye reislerini. papazları ve hocaları katlettirmisler Hür milletlerin ış bırlıgı Beferiyetin tekâmüliine uygun müterakki bir yeni nizam ancak bür milletlerin aamimî is birliği ebnelerüe tabakkuk edebilir. Her biri tarihî birer varlık olan milletlerin haklanna hiirmet eden ve harbi ebediyen kadro haricî yaparak vaziyete münhasıran sulhu hâkim kılan bir yeni nizam. Ve bunu yalnız Avnıpa için değil, dünya için böyle düsünmek zarureti vardır ebebi belli olmıyan bîr harbin ne vakit ve nasıl bitece ğini tayin etmek güçrür. İki yıla yakın bir zamandır dünyanın içinde yuvarlandığı facia işte bbyle bir harbdîr. O guya Danzig ve Koridor îhtilâhndan başlamıştı. Bu başlangıc nerede, şimdi bütün dün>ayı saran afet nerede? Versay nizamınm fenahğından şikâyet eden yalnız Almanya değildi. İtiraf etmeli ki yeni harbin safhalan ve iddialan Versay'ı çok ve çoktan gölgede bıraktL VersayTa Danzig ve Koridordan ve gene Versay baldyyesi olarak yalnıı bir kısım Silezya hududunun gayrltabiî ve adalctsiz olmasmdan şikâyet edenler bir kalem darbesile koca Lehistanı hartadan silip aüverdiler. Bugün Avnıpada hürriyet ve istiklâllerini kaybetmiş milletlerin adedi dürineyi geçmiştir. Demek ki harbin sebebi ne Danzig ile Koridordu, ne de Versay ın bakiyyesi. Küçük ve orta millet olmak, hukukî ve millî müesses vaziyetlerin gelişigüzel imhasuu istihdaf eden topyekun bir harbe hazır bulunmamak bir kusur mudur? Ve bdyle bir knsur asırlar imtidadınca inkişaf etmiş milliyetlerin mevcudiyetleri üzerinde çizme ile yürümeğe kâfi sebeb midir? Ve nihayet bugün ortalığı gafil avlayan bir kudretin muvakkat muvaffakiyetleri neden ibaret olursa olsun, mevcud milletleri silip süpürmek şeklinde devamlı bir neöce elde etmesi imkânı var mıdır? Cereyan halindc bulunan hakikatler kavganın bu çıkmaz yol üzerinde yürüdüğünü gösterdiği halde bütün tarihte hiçbir fatilıin akhndan dahi geçmemis olan istilâ ve tahakkümün o görünen seklini khnse keadisine maletmiyerek ikide bir dillerde hep beşeriyete verilecek saadet getirici yeni bir nizamın teraneleri dolaşıyor. Filhakika geçen Umumî Harb, dünyaya yeni bir nizam ihtiyac ve iştiyakı doğurmuştu, ve Milletler Cemiyeti bu maksadla kurulmuştu. Ancak bu cemiyet. muhtelif sebebler altinda kendine tevdi olıınan rolü oynayamadı. Milletler Cemijetinin tereddisini ve nihayet telessühünü icab eden amilleri burada sayıp dökmeğe lÜ7um yoktur Yalnız o nizamı bejjenmiyenlerin bugün ortaya ondan beş beterini koymağa çabstıklarını görürsek tabiî hayret ederiz. Fransanın mağlubiyetinden sonra bir Amerikan gazetesinin Alman devlet ve hükumet reisile yaptıği tek^ib ohınmıyan bir mülâkatt» H»r Hitlerin su YUNUS NADİ (Arkası sahife 5 sütun 1 de Maarif Vekili dün şehrimize geldi Vekil, bu seneki imtihan netiçelerinin memnuniyet verici olduğunu «öylüyor 75 bin falebe de Almanyaya sevkedilmiş Kudüs 10 (a a.) Röyter: Ortaşarkta bulunan salâhlyettar Yugoslav mahfıllerıne gelen haberlere görr cenubt Sırbtıtanda bnlunan Eulgar makamlan yeni rejime karşı muhalefet gösterdiklerini bahane ederek belediye reislerini, papazları, muallimleri ve sair serbest meslek erbabım katliâm ettirmişlerdir. Bundan başka Yugoslavyanın orta ve yüksek mekteblerinde okuyan 75.000 erkek ve kız talebe tevkif edilerek Macaristan yolu ile Almanyaya sevkedilmişlerdir. Berlin de bombalandı Hamburg ve Bremene hava akını çok ağır oldu Londra 10 (a.a.) Reuter'in öğrendiğine göre, gece Berline çok küçük bir Ingiliz tayyareleri teşekkülü hücum etmiş ve hücum bilhassa çok büyük as. kerî ehemmiyette hedeflere tevcih e dilmiştir. Hasan Âli Yücel Akdetıizde son İngilterenin hava harbinin nisan ayı içinde bilânçosu deniz zayiatı Hiç bir ingiliz gemisi Resmî tebliğ 488,124 hasar görmedi, Mihtonluk 106 vapur ver on iki tayyare kaybedildiğini kaybetti bildiriyo Londra 10 (a.a.) Amiralhk Dairesirun tebliği: Garbi Akdenizdeki harekât esnasında, Alman ve İtalyan tayyareleri deniz kuvvetlefimize karşı birbirini takib eden hücumlar yapmışlardır. Bu hücumlar, 8 mayıs perşembe günü öğleden sonra ve akşam devam etmiştir. Gemilerimizden hiç birisine hiçbir hasar olmamıştır. Her hücum yapıldıkça, düşman tayyareleri, deniz avcılarımız tarafından yakalan mış ve hücum bu suretle kırılarak avcılarımız ve filonun hava dafi bataryalan tarafından geri püskürtülmüştür. Bir avcı tayyaremiz kayıbdır. Diğer bir avcı tayyaremir de kaybolmuş, fakat mürettebatı kurtarılmıştu. Düşman hücumlan, torpil tayyareleri, avcı tayyareleri himayesinde seyreden yüksek irtifa bombardıman tayyareleri (Arkası sahife 5 sötun 4 te donanması, mibverh atker •akiiyalma mâni olmağa çalışıyor Nairobi 10 (a a.) Resmi tebliğ: Şımali Habeşistandaki İmparatorluk kuvvetleri, Araba Alagi mevziine cenubdan yaklaşmaktadır. Amba Alagi, şimalden de, Asmaradan gelen kıfalar tarafından hücuma uğramaktadır. Harekat, muvaffajciyetle devam etmektedir. Cenubda. İtalyanlar azimkârane bir surette mukavemet etmişlerdir. Kıt'alanmız, yagmurlann fevkalâde iz'acma rağmen, bir kaç gün süren ağır çar pışmalardan sonra. düşmanı mevzile rinden almağa muvaffak olmuşlardır. . Londra 10 (a.a.) Dün akşam aşa(Arkası sahife 5 sfitna 5 te) ğıdaki resmi beyanatta bulunulmuştur: Alman ve diğer baa membalardan yapılan beyanat münasebetile İngiliz istihbarat nezareti nisan 1941 ayı içinde düşman faaliyeti netıcesınde İngilizlenn verdıgi ticaret vapurları zayiatını şöylece bildirir: . İngiliz zayiatı cem'an 293,089 tonilfttoluk 60 vapur, müttefiklerin zayiatı cem'an 189,473 tonilâtoluk 43 vapur, bitaraflann zayiatı cem'an 5562 tonilatoluk 3 vaput kı cem'an 488,124 tonilâtolıık 106 vapur. Yugoslav bükumeti Amerikadan yardun istiyecek Kudüs 10 (a a ) Ortaşarkta bir mahalde içtima eden Yugoslav kabinesi yardım istemek üzere, Amerikaya, Hırvat, Sub ve Slovenlerden mürekkeb bir heyet göndermeğe karar vermiştir. Hamburgda zayîat Hamburg 10 (a.a.) D.N.B. 9 mayıs gecesi yapılan İngiliz hava hücumu netlceslnde Hamburg sivil halkından 94 kışı ölmüştür. Fakat ölüler miktannın muhtemel olarak daha ziyade fazlalaHasan Âli Yücel, Vali Ue birlikte Vişacağı samlmaktadır. Çünkü henüz lâyete gelerek bir müddet istirahat etbulunmıyan 35 kışi daha vardır. tikten sonra Maarif Matbaasına gitmiş Maarif Vekili Hasan Âli Yücel dün sabahki ekspresle Ankaradan şehrimize gelmiştir. Vekil, Haydarpaşa istasyonunda Vali ve Belediye Reisi doktor Lutfi Kırdar, Üniversite Rektörü Cemil Bilsel, Maarif Mudürü Tevfik ve diğer maarif erkânı tarafından karşılanmıştır. = Grl. H. Emir Erkilet Cumhuriyette= Kanadanm muharebe filosu Ottawa 10 (a.a) Kanada Bahriye Nazırı Macdonald önümüzdeki ay, Kanadanın 26,000 mürettebatlı 400 harb gemisıne malik bulunacagını beyan etmiştir. (Arkası sahife 5 sütun 6 da Maruf askerî muharririmizin ilk yazısını yarınki sayımızda okuyacaksmız Memleketimizin ve Türk matbuaünın askerî muharrirlik mesl*ğinde beilıbaşh şohseti olan emekli GenerSl H. Emir Erkilet mesaisini «Cumhuriyet» e hasretraeği kabul etmiştir. Bu günkü dünyanın en büyuk hâdise ve aktüalitesi olan askerlik ve harb mevzularmdaki yüksek tecrübesi ve derin nüfuzu nazarile hakikî bir irfan hamulesini mezcetmlş bulunan sayın general; yarından ıtibaren harb meseleleri ve safhalarını tetkik eden yazılarıru «Cumhuriyet» te nesre başlayacaktır. Mesleğinde yüksek salâhiyet sahibi bir generalimizin tahrir kadrosuna İltihakından iftihar duyan gazetemiz, yazılarından karilerimizln edineceği istifadeyi düşünerek daha çok memnun ol. maktadn. tngiliz taarruzu çok genis oldu Londra 10 (a.a.) İngiliz Hava Nezareti İstihbarat bürosu dün gece Ham. burg ve Bremen'e karşı yapılan hava akınlarmın genişliği hakkında $u malumatı vermektedir: Şimdiye kadar olduğundan çok fazla miktarda bombardnnan tayyareleri akı. na iştirak etmişlerdir. Bu hücum esnasmda on binlerce yangm bombası ve yüzlerce ton yüksek kudretli lnfilâk bombaları aülmıştır. Londra 10 (a a.) Hava Nezareti istihbarat bürosunun bıldirdiğine göre, Almanya üzerinde perşembe cuma (Arkası sahife S sütun 2 de) (Arkası sahife 5 sütun 1 de) Ortasark haritası Bugün 6 ncı sahifemizde Ortaşarkta muharebe Renkii harita serimiz vaziyeti Yazan: Abidln Daver Cumhuriyetin, bugün muhterem oku>Ticularuıa takdim ettiği renkli hanta, günün mühim hâdiselerinin cereyan ettiği ve etmek üzere bulunduğu sahaya aiddir ve şarkî Akdeniz, Kızıldeniz, Umman denizi, İran yahud Basra körfezi arasındaki memleketler, bilhassa Nil ve Dicle vadileri arasındaki yerler gösterilmiştir. Irakle İngiltere arasmda Amerikadan İngiltereye uçarak gelen en ağır ve uzun menzilli bombardıman başlayan mücadeleyi takib edebilmeniz tayyare fîloları, (Her biri 10 tona yakın bomba taşıyan bu tayyarelerin Almanya ;çın size takdim olunan bu haritada. (Arkası sahife 3 sütun 4 teV ve istilâ üsleri üzerinde yapılan son hava akınlannda kulianıldığı anlasıhnaktadır) Büyük devlet adamlaruun siyasî mıtuklannı dikkatk dinliyoruz. Hitler şoyle konusuyor: 1942 senesi içinde ordumuzu yeni ve kudretli süâhlarla bir kat daha kuv\etlendireceğiz. Bunu duyunca: Derack. diyoruz, harb gelecek seneye bitmiyecek. Önümüzde en aşağı koca bir sene var ha? Chu'chill daima bir adım ileride yürüyor. 1943 senesi için hazırlanan ve haztrlanmakta olan plânlardan bahse. diyor. Bu sefer de: Vah vah. diyoruz, şu halde harb öbür seneye de bitmiyecek. Bu kadar sefalete Avrupa nasıl dayanır? Her siyasî nutkun arkasından «inlemeğe alıstığımız bu teessüf nidalan artık bir nevi hesab psikozu halinde Devlet adamlaruun bu tedbirü hareketi de belli ediyor ki, 1914 e nazaran daha geniş bir mahiyet gösteren şim. diki harb kolay kolay bitecek değil. dir. iki dünya |<|rüsünün ve iki yasayış telâkkisinin bnjün mevcudiyetlerini ortaya atarak kıyasıya birbirlerine girdikleri bu hengâmedje bir neticeye va. nlmak için, hiç olmazsa taraflardan bidünya efkân umumiyesmin tahteşsuu rinin bitab düşreesi lâzımdır. Halbuki runa sinmiş bulunuyor. Harbin uzun görüyoruz ki her iki taraf da o âkıbet«üreceği hakikati karşısında halkın si. ten henüz oldukça«*d7akhr. nirleneceğini bilen devlet adamlan >zaO halde man» ı ufak dozlara bölerek uısanlan Ve gelecek sege Hitler, 1943 senesi alıstırmağa çalışıyorlar. Geçen sene içinde Alman ordu/una ilâve edeceği HiÜer 1941 den bahsederken ChurchiU yeni silâhlardan bahsederken ChurchiU 1942 den ileri girmiyordu. Bu sene her de 1944 projeleri hakkında Avam Kama. ikisi de, rakamlann aşarat hanesine bi rasına izahat verirse, artık vah vah serer sayı ilâvesile ahştıncı vazifelerini miyelim. Yasamak için her şeye alısmak gerektir. N. veıriden başarmış oluyorlar. Birkaç söx Harbin ne zaman biteceği babında