19 Şubat 1941 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İnkılâb ve tekevvün Üstad İsmail Habibîn bu mühim makalesini 3 üncü sahifemizde okuyunuz. , 7 I I flCI yil Sfljfl '. 5 9 3 7 . . u m h u ri f t o GUVEN Çarşamba 19 Şubat 1941 Hayat,yangın, nakliyat^kaza Galata • Tel: 4496 SiGORTA SOSYETESI İSTANBUL CAĞALOĞLU TelgraJ *e mektub «dresf Cumhurtyet îstanbul . Posta kutusa: tstanbul Na 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahnı heyetl: 2429& Idare ve matbaa ku&nı: 24299 24290 Ankara anlaşması • Her tarafta iyi karşılandı Londranın intıbaı Türkiye Ingiltere ile ittifakına sadık ve v a z i y e t e hâkimdir, emniyet sahasında tehlike görürse bu pakta rağmen gene harbe gireceğini evvelden haber vermiştir Londre 18 .(a.a.) Reuter ajans nın diplomatik muharriri jjazıyor: «Türk ve Bulgar hükumetleri tarafından neşrolunan mühim beyanname bilfiil bir ademi tecavüz paktıdır. Ancak, bazı maddî farkları vardır. İki memleket, başka memleketlerde daha evvelce yapmış oldukları taahhüdleri tasrihan muhafaza etmektedir. Türkiye için bunun manası şudur: İngiltere ile olan anlaşması bütün vecibelerile mer'i kalmaktadır. Bulgaristanın, bu hükme tâbi olacak ahdî vecibeleri mutazammın bilinen bir karşılıklı yardım paktı yoktur. Türk Bulgar anlaşması, Türkiyenin kendi hayatî menfaatierine tevcih olunacak bir taarruza karşı koymak hususundaki azim ve kararını ne dedeğiştırir, ne de zayıflatır ve binaenaleyh vaziyeti hissedilir derecede değiştıtmez. f Arkası sahife 5, sütun 5 tel Hükumet, anıd kabir projesi için bir serbest müsabaka açtı Ebedî SefîfTm Türk Bulgar beyannamesi etrafında İki sene evvel, Bulgaristanı Nöyyi muahedesinin askerî hükümlerinden kurtaran Balkan devletleri konferansırun toplandığı Selânik şehri ki bugün Balkanlarda »nuhtemel bir Alman askerî ilerleyisinin hcdefi sayılmaktadır. Roma da sevinmiş! Anlaşma harbin yeni inkişafmda hususî bir rol oynıyacakmış! Peşteye göre Boğazlar meselesi bertaraf olmuş ve Almanya Yunanistana teminat vermiç ürkiye ile Bulgaristan arasınürk da imza ve ilân edilcn beyanname günün en eheraıniyan yetli siyasî vakıasuu teşkil etmiş olduRoma 18 (a.a.) DN.B. Giornale ğıına şiiphe yoktur. Beyannamenin bizdltalia gazetesi şu satırları yazi ce en biıyiik kıymeti onda Ankara ile yor: Sofyanm gayet samimi olmalartndadır. Mevcudiyet ve istiklâlinde fili taarruTürkiye ile Bulgaristan arasmdaza ve emniyet sahalannda ciddî tehdiki anlaşma Balkan devletleri siyasetinin İngiliz nüfuz ve tazyikınde maruz bulunmadıkça Türkiyenin hadan kurtulduğunu teyid eylemek ricî sijaseti maruf (cihanda sulh) düstedir Bu anlaşma iki memleket atıırunıuzun çerçevesini muhafaza eder. rasmdakl mimasebatta bir salâha Binacnaleyh Türkiye Ankara beyannave karşılıklı prensip menfaatlerinin mesi le an'anevî dış siyasetini tekrar ve nazarı itibara almmasma pek zitejid eylemekten başka bir şey yapyade yardım etmektedir. Anlaşma mamıştır. Acaba Bulgaristan da bu beharbin bugünkü safhasmda bun yanname muhteviyatının ifade ettiği dan sonraki inkişafmda hususî bir sulh msksadlannda aynı suretle samiehemmiyeti haizdir. İtalya, iki mem mi midir? Belki bu nokta bazı kimfArkasi sahife 5 sütun 7 de] selerde bir dereceye kadar tereddüd ve iştibnh kaynağı olabilir. Nitekim Ingiliz gazetelerinin bazılannda bu tereddüd ve iştibahtan doğmuş bazı endişeSofya 18 (a.a.) Bulgar ajansı biller gorülmüstür. Ancak bizce Bulga dıriycr: ristan hesabına dahi bu şiiphe ve teBulgar ve Türk hükumetleri tarafınreddüde asla yer yoktur. dan müşterek beyannamenin imzası müHer iki tarafa nispetle Ankara beyan[Arkası sahife 5. sütun 3 te] namesinin sarahatine uygun samimiyetine inanmak için nihayet bu beyannamenin imza ve ilânında karar kılan miızakerelerin menşeile tarihini gözönünde bulundurmak lt$firiir. Bu müzakereler iki aydanberi cereyan etmekte idi ve Türk hükumetinin bütün bir hur lus ve saffetle Bulgaristan nezdinde yaptığı bir teşebbüs neticesinde başlanııştı. Türkiye şimdiki cihan buhranı heSofya 18 (a.a.) Ingiltere elçisi Rennüz patlak vermediği zamanlardan başdel, Bulgar gazetecilerine yaptığı beyaIayarak Avrupa siyasî vaziyetinin bünat uzerıne Reuter ajansı muhabirinin yük ve geniş ölçülü bir gerginliğe siisorduğu suallere cevaben Ingilterenin rüklenmekte olduğunu farketmiş ve ona Bulg'arıstana karşı takib ettiği sıyaseti göre tedbirlerini de çok erkenden alanlatarak demiştir ki: mağa liizum gormüştü. Südetler ihtilâ« Ingilterenin sıyaseti, Bulgaristafını guya halleden Münih anla«masiBnın bitaraflığını ve istiklâlini idame ve dan sonra ve oradaki sarih taahhüdharbin Bulgar topraklarına sirayetıne lere rağmen Çekyanın bir kalem darmâni olmayı istihdaf etmektedir. İngibesile hartadan silinmesi şimdi içinde liz hükumeti, Bulgaristanla komşulan yasadığunız Avrupa buhranını kat'î suarasuıda sıkı dostluk münasebetlerinın rette hazırlamıştı. Yeni Avrupa harbi inkişafını memnuniyetie karşılayacak1 eylul 1939 da başladığı halde Türk • tir. Bulgaristanın bitaraflığını ihlâl veİngiliz anlaşması esaslarının bu tarihya barbe girmesini mucib olacak her ten dört bes ay evvel tespit ve ilân hangi bir teşebbüsü kat'iyyen düşünedilmiş olduğu malumdur. Vaziyeti böymüyoruz. Eğer Bulgaristan bitaraflığını le goren Türkiye devletinin Avnıpa harkaybeder ve harb, Bulgar topraklarına bi patlak verdikien sonra kendisince ıntikal eylerse, bu münhasıran ve doğlÜ7umlu saydığı tedbirleri alması tabiî Londra 18 (a.a.) «B.B.C.» Alman rudan doğruya Alman teşebbüsünden idi ajansı, donanma başkumandanı büyük doğacaktır. Sofyadaki İngiliz elçiliğinin YUNUS NADİ AmJral ReadeVm geçen hafta Milânoya kalması veya gitmes? Almanyanın ha[Arkası sahife 5, sütırn 4 tel giderek İtalyan Bahriye Müsteşarı Ami reketine bağhdır.» [Arkası sahife 5. sütun 1 de] r R a d y o gazetemizîn fikrine mite istirak ederek biz bu neticenin onu temin edenlerce mülevazı bir eser diye tavsif olunmasını kendilerinin yersir bir tevazu göstermiş olmak gayretine atfederiz. En biiyük kuvveti âkidlerînin samimiyetinde toplanan bu eser, Balkanlar için v e dünya sulhu için miitevazı değil, biiyük bir eserdir. Bilâkis onun ciddiyeti v e ehemmiyetini tebariiz ettirmek muvafık olur. Genclik mümessilleri, Ebedi Şefimizin bugünkü muvakkat kabri önünde... (Yazısı besind sahifemizdedir) Bulgaristan çok memnun! «Icab ederse harbe de gireriz> Amerika âyanmda hararetli müzakereler oldu Yardım kanununa erzak ve vapur ihtiyaclannın da ilâvesi muhtemel DEV TAYYARE M. Popofun beyanatı «Dünyanın bu karışık zamanında Türkiye ile dostluğu takviyeye muvaffak olduk» "Hitlerin başbelâsı „ ismi verilen hava kaleleri 129 asker taşıyan ve 7500 mil mesafeye giden Amerikan tayyareleri geliyor Iaşe kararnamesi dün mer'iyete girdi Ankara 18 (Telefoola) Millî torunma kanununa müsterriden memleketin iaşe ıdare ve murakabesile mükellef ol mak üzere T.caret Vekâletlne bağlı bir iaşe teşkilâtı kurulmasına mütedair kararname bugün mer'iyete konuJdu Petrol ve Ticaret 'Ofisine dair kararlar da bugünkü Resmî Gazene ile neşredildi. Bu teşkllât dün de bildirdiğimlz veçhlle Ticaret Vekilinin emri altında bir müsteşarla, bir müsteşar muavininden, iaşe işbirliği heyeti, iaşe umum müdürlüğü, fiat murakabe müdür Atina hâdiseyi mübin bir sulh hareketi olarak telakki ediyor İngiltereıtiıt Sofya elçisi Bir Alman teşebbüsü takdirinde derhal Alıtıanya İtalyan Bulgaristanla münafilosunu da elesebatın kesileceğini söyledi almak niyetinde Amîral Reader'in Milanoda tetkikleri Vaşington 18 (a a.) Dün Beyaz sarayda Ruzveltin riyasetinde yapılan mühim bir toplantıya Ziraat Naztrı Wickard'm da iştirak etmiş olması İngiltereye verilecek yiye cek maddeleri meselesinin görüşülen mevzular arasında bulunduğuVaşmgton 18 (a.a) İngiltere için na ihtimal verdirmektedir. İçtimadan sonra Wickard bir gaAmerikada yapılmakta olan yeni tayyare tipleri arasında Douglas 19 ismi seteciye şunları soylemiştir: « İr.gıltcrenin müdafaası için verilen çok büyük bir bombardıman :ayyaresi bulunmaktadır ki buna «Hit gıda maddelerine de büyük bir ihlerin baş belâsı> da denilmektedir. Bu tiyacı olduğuna kaniim. Fakat en eni tayyare en büyük ingiliz bombar ziyade muhtac olduğumuz şey, bu dıman tayyarelerinin iki misli büyüklü ylyecekleri nakledecek" olan vapuründe olup> dünyanın asker halinde de lardır.» kullanılabilecek en muazzam tayyaresiBu meselenin dün âyanda müzadir. Filhakika mezkur tayyare 129 as kere edildiği bildirilmektedir. keri bütün teçhizatı ile nakledebüecek • İngiltereye yardım projesinin âre yeniden benzin almağa ihtiyaç his yanda müzakeresi sırasında Repper, tmeksizin 7 300 millik bir mesafe ka Amerikanm harbe sürüklenmesi :edebilecektir. pahasma da Ingilterenin yıkılma r [Arkası sahife 5 sütun 7 de] f Arkasi sahife 5 sütun 7 de] Bir de Yekâletlerarası iş kirliği beyeli ffeşkil edilecek lüğü matbuatf mu hasebe, zat işleri, levazım, evrak ve posta ve şifre ser virleri ve vilâyetler teşkilâtından terekküb etmektedir. Ticaret Vekâletine bağlı Top rak Mahsulleri Ofisi, Petrol Ofisl, ve Ticaret Ofisile yerine ayni maksadla kurulacak teşekküllerin vekâletteki işleri İaşe müsteşarlığmda görülecektir. İaşe i?birlifi heyeti, Millî Müdafaa, Ma11ye, İktısad. Münakale ve Ziraat Vekâletleri mümessillerile Ticaret Vekilinin tensib edeceği daire âmirlerinden mürekkeb olacaktır. Bu [Arkası sahife S, sütun 3 te] İtalyanlar Habeşistanda Gojani ve mühim karakolları tahlive ettiler Kahire 8 (a.a.) Yakınşarktaki İngiliz umumî karargâhının tebliği: Habeşistanda: Habeş vatanperverle rinin faaliyetleri neticesinde İtalyanlar Gojjam bölgesinde Dangelayı ve diğer mühim karakolları tahliye etmişlerdir. Diğer bütün cephelerde vaziyet de ğişmemiştir. İHARB VAZİYETİ Habeşistatı çemberi daralırken.. Bttralarda yıldırım harbini, ttalyanlar bir kere bozguna uğradıktan sonra Habeş tnillî orduları yapacaktır. Şarki Afrika cephelerinde: ü">îliz donanması bireok İtalyan gentisi balırdı Bir Amerikan gazetesi, «Cenova bombardımanı ttalyanm denizden vurulabileceğini ispat etti» diyor Bingazi bombardımanında ttalyanlar öldü Kahire 18 (a.a.) Duşmanın Bingaziye yaptığı son hava akını esnasmda bir kaç sivü İtalyan ölmüş ve bir çok v yıkıhnıştır. Atılan bombalardan bazıları Alman mamulâtındandır. Bombay 18 (a^ı.) Harb esiri olarak 500 İtalyan subayı ile 1500 erinden mürekkeb bir kafile daha Bombaya (Arkası sahife 5 sütun 6 da) Hindistada giden esirler Amerikada yeni imal edilerek İngiltereye verilen «Uçan kale» tayyareleri... Kahireden verilen İngiliz tebliği, I i b yada ve Eritredeki harekâttan bahsetmemekte^ir. ifahuz Habeşistanda, Habeş vatanperverlerinin büyük faaliyetleri karşısında İtalyanlann Gocam eyaletinde bazı mühim noktalan ve Danghela'yı tahliye etmek mecburiyetinde akldıklan bildirilmektedir. Gocam eyaleti, Tana gölünün cenubunda, Habe fArkası sahife 5 sütun 1 dej I*'Arpa ve yulaf Eşhas depolarında bulunan mahsullere hükumet el koydu Ankara 18 (Telefonla) Zahire ticaretile uğraşmıyan müstahsillerden gayri bilumum hakikî ve hükmi şahıslar elinde bulunan buğday ve çavdarlar beyannameye tâbi tutulmuştu. Buna dair 76, 89 ve 91 sayılı Koordinasyon kararlarındaki hükümlerin bir defa daha tatbik mevkline konması ve bunun bazı yerlerde arpa ile yulafa da teşmill ta^arrür etti. Değirmencilere aid olmak üzeve yulaflar da bu karara da[Arkası sahife 5 sütun 4 te] Birhaç söz Faydalı hiddet Arada bir kendi kendimize kızdığımız olur. Insafsız bir hâkim ciddiyetile, söz ve hareketlerımizi tenkid eder ve netice itibarile şahsiyetimizi geri, iptidaî, tekâmülden uzak buluruz. Ne müptezel şeymışim. Adam olmak için daha kırk fınn ekmek yemem lâzım! Dediğimiz ânlar olur. Zaman zaman herkesi yoklayan bu (kendimize karşı hiddet) buhranlan, ferddeki tenkid insiyakının bir nevi tezahürü olsa gerek. Insan, etrafında olup biten hâdiseleri ölçmeye, onlar hakkında bir takım hükümler vermeye doğuştan meyyaldir. Fakat bu tenkid hassası umumiyetle menfidir. Şahsan başarabileceğimizi sandığjmız işlerin başkalan tarafından yapılmasını pek beğenmeyiz. Meslekdaşlar arasında samimî arkadaşlık duygulanna engel olan sebeblerden biri de budur. Bir romancı başka bir romancıyı, bir ressam diğer bir ressamı tenkid eder. Nazarımızda kendi eserlerimizden maada her eser kusurludur. Bu hususta bazan o kadar jleri gideriz ki, o işi yapan yahud o eseri meydana g«tiren adama kızar, köpürür ve bağırırız. ' Halbuki cemiyetin menfaatleri bakımından bu hiddet manasızdır. llim, san'at ve edebiyat, tekâmül için tenkidden ziyade teşvika muhtacdırlar. Hele bi« zim gibi aksiyona susamış memleketlerde çalışan adamı üzmek ve gücendirmek o adama olduğu kadar kendimize de kıymak demektir. Djişünmeliyiz ki her kitab, her tablo, her beste bir gjfnek mahsulüdür ve bu emek nihayet en masum," en temiz bir gaye uğrunda sarfedilmiştir. '%•" Onun için, arasıra kendi kendİfeize kızdığımız zamanlar memnun olalım. Hiddet öyle bir silâhtır ki, onu ancak kendimize karşı kullandığımız takdirde bir faydasını görebiliriz. Almanların İtalyan filosile beraber elde etmek istedikleri Fransız donanmasından Richelieu nrhlısı ve Alman Basamirali Reader, İtalyan Ajnirali Riccardi N.