15 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Haraçcı Kardeşler îzmir ve Ankarada oldugu gîbl Istanbulda da büyük bir M 0 B İ L Y E V. Mafazası açtılar. Salonlannı bir defa görünüz. Adres: Fincancılar Rızapaşa yokuşu No. 61 İZMİR ANKARA İSTANBUL I 7 nCİ yil SflVI I 5 8 7 4 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU ve mektub adresfc Cumhuriyet, tstanbul Posta kutusn: Istanbul Na 246 Teiefon: Başmuharrir: 22366. Tabrir heyeö: 24298. İdare ve matbaa Ingmy 24299 24290 GİZLİSİLA ALMANYADA BİR İNGİLİZ Bu günkü muharet en müthiş romanıF I 5 Rİrînrİlf Alilin I 94.(1 Yarın (Yeni Gazelef de Ekonomik Bünyemiz Türkiye, dahilî terakkilerile beynelmilel iktısadda ve hatta alelumum beynelmilel hayatta faer gün daha kuvvetli bir unsur olmak kudretini kazanmaktadır. Ankara 14 (Bs.şmuharriıinıizden) nbirind yıldönümünii idrak I ettiğimiz bir hafta içindeyiz: Tasarruf ve yerli mal haflası. On bir yıl önce butün dünyajı saran bir buhranın memleketimizde de hissolunan tesirlerile irkilcrek Cumhurijet rejimi içinde millî bünyemizi korunıanın ve kuvvetlendirmenin bir vazife olduğunu takdir etmiş, hükumetçe ve miJletçe elele vererek bu vazifenin ifası yoluna dökülmüştük. Her yıl millî bir bajram şenliğile yaşayageldiğimiz bu haftanın manası on bir yıl zarfında alabildiğine olgunlaştı. Artık onunla ferdin ve ccmiyetin her gün daha gürbüz olmasım istediğimiz ekonomik bünyesini anlayoruz. Bu bakımdan Türk rr.illetiniıı büyukluğüne uygun bir tekâmül içinde bulunduğumuz meydandadır. Bin bir misalden bir tekini kaydettnis olmak için şunu zikredebiliriz: Imparatorluğun bize harab ve yolsuz olarak devrettiği memleketin şimendifcrlerini Türk milleti bugün bizzat kendisi yapnıaktadır. Bunun ne demek olduğunu anlamak için dokuz on gün evvel yeni bir şimendifer istikrazınıızın bir iki gün zarfında kendi mali müesseseleriınizce derhal kaydedilip kapatılmış olduğunu hatırlamanız kâfidir. Bankalarımızın kasalanm doldurup taşıran milli tasarruf memleketin en büyük işlerine iştirak ediyor ve onları başanyor. İınparatorluk devrinin şimendiferleri maddî manevi ağır şartlı haricî istikraılarla, haricin sermaye ve tekniğile yapılabilirdi. Cumhuriyet rejiminin halk idaresi bir taraftan bu eski şimendiferleri satın alarak memlekete mal elti, diğer taraftan yalnız ve yalnız millî takate dayanarak onların birkaç misli farlasını bizzat kendisi yaptı ve yapmakta de\am ediyor. Şimendifer istikrazlarunıza ödediğimiz faizler gene memlekete ve millete aid olarak millî bünyeyi kuvvetlendiriyor. Geçmişe nispetle aradaki farklar hayret olunacak kadar büyüktür. Anadolu iıattının satın alınması bahis mevzuU oldugu zaman Içimlzde; Acaba işletebilir miyiz? Lnd'şesine düşenler görülmüştü. İlk yeni hatlarımızın inşasında ecnebi sermaye ve tekniğine müracaat etıııiştik. Aradan geçen zaman yalnız on beş senedir. şimdi bütün işletmeler ve bütün inşaat tamamen millî ellerdedir. Bu tek misal müstakil olmağa lâyık bü>ük bir milletin kudretli muvaffakiyetini gösterir. Bu parlak netice ferdlerin kabiliyetile cemiyetin, yani devletin kuvvetini ifade eden muazzam bir Dinhassaladır. On bir yıl önce ilk tasarruf ve yerli înal haftasını açan nutkunda o zamanın Başvekili şimdiki Millî Şefimiz, güzel kokular sürünmek istersek kırlanmızın çiçeklerinden çıkaracağımız tsansları tercih edeceğimizden bahsetmişü. Münhezim İtalvan orduları BaskumanBu guzel sözleri şimdi sadece nurlu bir danı Meraşal Graziani işaret olarak hatırlayoruz. Geçen kısa Kahire 14 (a.a.) Reuter: tamanda memleketimizi hatırı sayılır Emın kaynaklardan oğrenıldiğine göendustri tesisatile donattık. Sümer Bankın her taraftaki satıs evlerinin came re, Ingiliz kuvvetleri garb çölünde kânlarını dolduran kendi mensucat ve Trablusgarb hududuna doğru yaptıkları mamulatımız her göze yerli malı en ile harekette çok az zayiat vermişlerdir. ri manasında bir hakikat olarak gös Seyyar İngiliz kuvvetleri o kadar sür'atle ilerlemektedir ki harekât hakkında satermeğe kâfidir. Daha on on iki yıl önce haricden buğ rih malumat almak müşküldür. Bununla day satın alıyorduk. Bu müddet zarfın beraber plân mucibince taarruzun memda kendi ekmeğimizi kendi buğdayımız nuniyet verici bir tarzda devam ettiği la temin ettikten baska eğer istersek malundur. Umumî ileri hareketine iştibıı mahsulden ihracat da yapabiliyoruz rak eden İngiliz kıtaatı beraberlerinde Şeker endüstrimiz kendi ihtiyacımızı iaşe maddeleri ve mühimmat götürmekte tngilizlerin yıldırım hccrbine scthne olan garb çölünü ve Libyamn fark kıtmınt göste rir harita Sollum garbinde Bir meydan muharebesi bekleniyor HARB VAZİYETİ Şimalî Afrika Kaporettosu! İngiliz ordusu bu gidiş. le Tunusa kadar dayanabilir, fakat buna lüzum kalmıyacaktır İngilterenin Yakınşark ordulan Başkumandanı General Wavel « Harekât parlak bir surette ter Mısır çölünde kara harekâtına kumanda eden İngiliz Generali Wi)son tib olunmuş ve daha parlak bir surette icra edilmiştir. Bizi tamamen gafil avladınız.» Esir bir İtalyan kurmay albayının bu sozleri İtaljan ordusunun tambir baskına uğradığını gösterir ""Baskın 1se en" küçiik ileri karako çarpışmasından en büyük taarruza kadar bütün askerî hareketlerin biıinci muvaffakiyet şartıdır. Nil ordusu, herşeyin tâ uzaklardan gorundüğü dümdüz çol topugrafyası nazarı itibara alınırsa cidden şaheser bir baskın yapmış ve düşmanı dört değil beş tarafından sarmıştır. Filvakd donanma denizden Sidi Barranide İtalyanların şimal cenahını istediği kadar yakından veya uzaktan sardığı gibi kara ordusunun taarruz kollan da sarktan, cenubu şarkiden ve cenubdan taarruz edeıek İtalyanların cenub ve şark cenahlannı sarmışlardır. Afrika semalarında tngiliz filoları tam hakimiyet tesis ettiler! Trablusdaki tayyare meydanları, depolar ve tahaşşüd yerleri fasılasız bombardıman ediliyor / . • Italyanın îşgal ihtimali Artıyor! Almanlar, Avus İngiliz seyyar kıt'aları Trablus hududuna doğru büyük bir süratl ilerliyorlar İhata edilen İtalyan kıtaatı fena vaziyette Mukabil taarruz teşebbüsleri de tamamen akim kaldı Esir İtalyan kumandanları şaşkınlık içinde! • Mareşal Keitel, Hitler'» arfık müttefikinden ayrılmasını tavsiye etmiş Nevyork 14 (a.a.) Daily News gazetesinin öğrendiğine göre, Almanlar tarafından Avusturyada ve Al manyanın cenubu garbisinde askeı tahşid edilmektedir. Bundan maksa, icabında, şimalî İtalyanın endüstri mıntakalarını işgal etmektir. turyada tahşidat yapıyorlar "Taarruz parlak surette tertib ve tatbik edilmiştir. „• Esirleritı dünkü yekunu 30 bini de geçti Kahire 14 (a.a.) Yakınşark İngiliz umumî karargâhının tebliği: Garb çölunde ileri kuvvetlerimiz, kendi hezimetının seri seyrini hafifletmes;e çalışan düşmanı geriye itmekte devam ediyor. Çok genış olan harb sahasının temizlenmesı ameliyatı devam et mekte ve esirlerın adedı gittıkçe art makiadır. Top, tufek, tank ve her nevi pek muhim harb malzemesinden başka çimdiye kadar elımize geçen esirlerin adedi 26 bini tecavüz etmektedir Sudan cephesinde düşmanı fasılasız taciz harekâtına devam ediyomz. Hezimet bütün Libyada derin yeis uyandırdı Mareşal Keitel'in raporu Londra 14 (a.a.) Daily Ekspres gazetesinin Nevyork muhabirine göre «Avrupada bitaraf bir hukumet merkezinden Amerikaya gelen haberlere göre Hitler erkânıharbiye reisi, Keitel'den bir rapor almıştır. Raporda Hitler için eski müttefikinden ayrılmanın sırası geldiği kaydedil l mıştir. ( [ Arkası sahife 5 sütun 3 tel [Arkası sahife 5 sütun 2 de] Pierre Laval yerindeıt atıldı Mareşal nazırı, vazifelerindende, kendisine haleflikten de çıkardı ttalyanlann ricati çok müşkülleşti Kshire 14 (a.a.) Garbî çö'den geen haberler ,bu mmtakadaki harekâtın derpiş edilen program mucibince çok memnuniyet verici bir tarzda inkışaf etmekte olduğunu göstermektedir. Bu ün gece ingiliz kuvvetlerinin taarruzları gevşemiyen bir şiddetle devam ederek Italyanları Libyaya doğru tardetmiştir. Şimdıye kadar çevrilmeden kaçabilmış olan İtalyan fırkaları müşkiil vaziyete düşmüşlerdir. Bunlarm İtalyanarm son zamanlarda asfaltlamış oldukları yol boyunca ricatleri arazinin darf Arkası sahife 5 sütun 4 te] karşılayacak dereceye götürülmüstür Yalnız ziraatte değil, memleketin bütün ekonomisinde millî manasile büyük bir inkılâb husule geldi. Rejimimizin vasıflan arasmdaki inkılâbcılık ne beyhude bir sözdür, ne de sadece tarihî bir hatıra. Memleket mütemadiyen inkdâb hamleleri içinde yaşayor ve ilerleyor. Devletçi olan iktısadiyafımız muvaffakiyetinin amilleri arasmda şahsî tesebbüsiin kıymetini asla unutmuş değildir Şimendiferler misalinde görülmüş ol[Arkası sahife 5. sütun 1 de] [Arkası sahife 3 sütun 7 de] Hariciye Nazırlığına Flandin getirildi Romada, Libyamn işgaline intizar! Roma 14 (a.a.) «B. B. C.» Radyoda tefsirler yapan bir askerî mütehassıs, Libyanın İngiliz kuvvetleri tarafından işgalinin pek de uzak bir ihtimal olmadığım söylemiştir. Londra 14 (a.a.) Garbî çöldeki Nil ordusu nezdınde bulunan Rauter ajansının hususî muhabiri. Mısırdaki muzaf:er İngilız harekâtı hakkında mutalealar yuruterek bu harekâtın çok itina ile hazırlanmış ve her §ey arızasızca yuriı. müş olduğunu kaydettikten sonra yazısına şöyle devam etmektedir: İtalyan zayiatınm ve alınan malzeme miktarının tam sayısını bir kaç gunden evvel öğrenmeğe imkân olamaz. Bir hafadan az bir muddet zarfında, İskoçya • Hınd askerleri de dahil olmak üzere e ngiliz kıtaatı, Karagömlekliler de dahil ılduğu halde, beş İtalyan fırkasını kuvetle tahkim edilmiş'mevzilerinden püs:ürtmüşlerdir. Bu muvaffakiyet cesaret 'e mahirane taktiğin mezcedilmiş olması ayesinde elde edilmiştir. Bu harekâtm en büyük methini Nibevva'da maktul düşen General Maletti rkânıharbiyesinin reisi albay Giusfre la'nm beyanatı tefkil eder. AJbay, kenüsini esir eden İngiliz subaylarına şu [Arkası sahife 5, sütun 3 tel Afrikadaki İnçiliz hava kuvvetleri kumandanı hava Maresali Longnore Kahire 14 (a.a.) Ortaşark İngiliz hava kuvvetleri umumî karargâhı tarafından neşredilen tebliğ: ingiliz hava kuvvetlerine mensub bom 3ardıman ve avcı tayyarelen Trablus ^arbdakı düşman tayyare meydanlarını kitaat tahşidatını ve motörlü nakliye :ollarmı bütün gece durmadan bombarlıman etmişlerdir. Gere Tobruka karşı bilhassa şiddetli bir akın yapılarak şehir ve liman üzerine bir çok ton bomba atılmıştır. Birçok yerlerde şiddetli yangınlar çıktığı müşahede edilmiştir. Dönmekte olan tayyarelerimiz Sollum üzerinden geçerken bile Tobrukta petrol depoları civarında vukua gelen infilâklardan çıkan yangın Yunan kıt'aları Avlonya kapttannda Atina 14 (a.a.) Cepheden gelen son haberler Yunan kıtaatmın yeni ilerle meler kaydetmekte olduklaruıı bildir mektedir. Mısırdaki İngiliz muvaffakiyetlerini haber alarak yeniden tesvik luiar. Yunan kıt'aları, cenub bölgesinde myük gayretler göstererek İtalyanlan lenize dökmeğe çalışmaktadır. Muhtelif fArkası sahife 5, sütun 2 de] (Arkası sahife 3 sütun 3 te) YUNUS NADİ Valimiz bugün Ânkaradan Başvekilin gazetecilerle hasbıhali j M. E. P. Flandin Vichy 14 (a.a.) D. N. B. ajansının öğrendiğine gbre, dün akşamki nazırlar meclisinde Mareşal Petain kabinede tadilât yapılmak üzere kabinenin istifasını istemiştir. Pierre Etienne Flandin yeni kabinede hariciye nazırlığına tavin edilmiştir. geliyor YENi = Romanımız Lutfi Kırdar, şehre aid bir kısım işleri halletti Ankara 14 (Telefonla) İstanbul Vali ve Belediye reisi doktor Lutfi Kırdar bu akşam İstanbula hareket etti. Burada İstanbulu alâkadar eden muhtelif işler üzerinde temaslarda bulunan doktor Lutfi Kırdar, bu arada İstanbul taksilerl, yeniden getirilecek otobüsler ve tramvayların ihtiyacı olan yedos rnalzeme işlerile de meşgul olmuş . tur. Taksilerin tek ve çift numara larla gün aşırı çalışmalarınin ben7.'n tasarrufuna ne dereceye kaaar tesir ettiği hakkında vilâyet t a r i . fırdan fükumete bir rapor verile cektir. Hatırlardadır ki, İstanbul şo . forleri bu karann benzin tasarrufuna faydalı olmadığı yolunda mü racaatte bulunmuşlardır. Diğer taraftan tramvay bandajının haric . den getirilmesi esas itibarile kabul edilmiştir. Mareşal Petain'in beyannamesi Başvekilimiz Dr. Refik Saydamın, evvelki gün Ankarada gazetecilerle samimî tnw sahabelerde bulunduğunu yazmiftık. Resmimiz bu içtima esnasmda alınmifjtır. Londra 14 (a.a.) Laval'in hükumet. ten çeküişi Fransız halkına radyoda Mareşal Petain'in şu beyannamesüe bildirilmiştir: Mareşalin okunan beyannamesi şudur: «Fransızlar, Memleketin menfaatlerine uygun olacağına hükmettiğim bir karar verdim. Pierre Laval artık hükumete dahil değildir. Pierre Etienne Flandin hariciye nezaretini deruhde etmiştir. Kanunu esasînin halefimi tayin eden dordüncü maddesi iptal edilmiştir. Bu^ünün dış siyaset sebebleri dolayısile bu tedbiri almağa karar verdim. Bu karar Alman[Arkaa sahife 5 sütun 4 te] Yazan: PERIDE CELAL Genc ve güzide romancımız Pevide ~elâlin uzun bir zamandanberi üzerinde çahşarak gazetemiz için hazırladığı bu güzel hayat hikâyesini, bugünden itibaren 3 üncü sahifemizde bulacaksınız. 'eride Celâl •Cumhuriyet» te çıkan roman ve hikâyelerile, karilerimizce kâfi derecede tanılmış ve daima zevkle o • konmuş bir muharririmizdir. «Kırık vazo» nun da ayni alâka ile takib edileceğine enüniz.