14 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r BÜ YÜCÜ Genclerin, Kızlann ask romanı Yazan: Mebrure Sami Pazartesî gününden itibaren Yeni Gazetede Büyük hâdise Italyanm Amavudlukta uğradığı mağlubiyeti takiben Mısır seferinde de gafil avlamşı dünyayı kasıp kavuran yeni harbin miistakbel mkisaflan bakımından çok esaslı bir döniim noktası sayılacak ehemmiyettedir. 17 nci yıl savı ı 5873 umhuriyet Teleion: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısmı: 24299 24290 YENİ GAZİİTE Sijasî, Mîlliyetçi Çıkaranlar: ORHAN SEYFİ YUSiPZİYA Pazartesi çiKTVOr İSTANBUL CAĞALOĞLU İSTANBUL CAĞALOĞLU ^ ^ Telgrat ve mektub adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusut istanbuL No. 246 ClMldrtGSI 1 4 BİPÎnCİkâfiIIFl I 9 4 0 Libya yolunda • Ankara 13 (Başmuharririmizden, telefonla) unanistana tevcih olunan İtalyan taarruzunun Amavudlukta uğradığı elim akıbetten sonra daha büyük ikinci bir sürpriz karşısındayız: Şimalî Afrikada İtalyanların Süveyş hedefine hazırladıklan ordunun muvaffak bir İngiliz taarruzUe altı üstiine getirilmiştir. Henüz sayılamıyan ilk parti esirlerin miktarı 40 binden aşağı değildir. İtalyanların aylardanberi yerleştikleri ve lakviye ettikleri Sidi Barrani İngilizlerin eline geçmiştir. İngiliz askeri hareketleri kara, hava ve deniz kuvvetGarb çölünde müthiş bir hezimete uğrıyan İtalyan ordusunun dağ topçu kıt'alan lcrinin tam ve mükemmel bir işbirliğile devam edijor: Hcm şimalî Libya istikanıetinde sahil boyunca. hem çolün en aşağı 200 kilometre derinliğe kadar giden çok geniş bir cephe üzerinde. Bu çok parlak muvaffakiyetle İngilizler yalnız denizlerde değil, karalarda da büyük bir kudret sahibi olduklarını ispat etmis bulunuyorlar. Hâdisenin ehemmiyetini anlamak içîn Süveyş hedefine hazırlanan İtaiyan hareketinin Londraya tevcih olunan Alman taarruzile muvazi ve ahenkli bir teşebbüs olarak ileri atılmış oldıığunu hatırlamak kâfidir. Mihver devletlerince Londranın sukuru ne kadar eheramiyetliyse, Süveyşin iskatı da hemen hemen onun kadar ehemmijetli sayılNil ordusunun Graziani ordusuna mıştı. İtalya Mısıra taarruz etmekle bir karşı başladığı imha meydan mu taraftan Londraya, buralardan ve imharebesi devam ediyor. Muharebe paratorluğun diğer aksamından yardun nin inkişaf sekli hakkında verilen gilmesine mâni olmuş olacak, diğer taga\riresmî tafsilâta göre İngiliz karaftan Süveyşi iskat etmekle Akrtenizra, hava ve deniz kuvvetlerinin müLondra 13 (a a.) Daily Telegraph Kahire 13 (a.a.) Batı çölundeki hadeki İngiliz hakimiyetine hatime çekmiş kemmel işbirliği, hareketin ilk saf gazetesinin İtalya hududundaki mu rekât, ilerleme plânına uygun clarak ltnlunacaktı. hasını kelimenin tam manasile bir habiri bildiriyor: devam etmektedir. Hesablarda ve plânlarda hiç bir yanyıldınm taarruzu şekline sokmuşİtalyanların mihver ortaklarmı sevHavacıhk müşahidlerine göre, İtalyan Iıslık yoktu. Hedefler kendilerine atfotur. nıedıkleri ve Almanya tarafından karic'ati umumi bir şekıl almıştır. lunan büyük ehemmiyetleri filhakika İngilizler deniz hakimiyetinden is zanılacak zaferin İtalyayı siyasî ve ikEsir generaller faaizdiler. ve İtalyanın şimalî Afrika tetifade ettikleri halde İtalyanlar ha tısadî bir esaıete duşüreceği kanaatinde şebbüsü İngilterenin anavatan müdafaKahire 13 (a a ) Sidi Barrani bö'sımlannm birbirine yardun eden 3 bulundukları gittikçe daha vâzih bir asına müessir olmaktan hâli kalmamış gesindeki yıldınm hareketi esnasında ordusu karşısında yalnız kara ve şekilde alnaşılmaktadır. olduğu gibi, Mısırda oralarını muvaf esir edilen üç İtalyan generali tayyare hava ordularile mücadele etmekteİtalyanlara göre, ingiltere muzaffer fakiyetle koruyacak bir ordu viicude le Kahireye muvasalat etmişlerdir dirler. clursa, İtalya Afrikada bazı topraklar getirmek mecburiyetini tahmil etmek Tayyareler kaçan ordunun Harekâtuı mühim kısmı deniz ke kaybetmekle tehlikeyi savuşturmuş omretile İngilterenin külfetlerini alabilnarında ve İngiliz deniz kuvvetle lacaktır. Arnavudluktaki muvaffaki pegini bırakmıyor! diğine artırmıştı. hsyal rinin top ateşleri altında cereyan yeteizlikler büyük bir sukutu Kahire 13 (a.a.) «Reuter» İngıliz Fransanın kadro harieine çArtTaslle ettiği için İtalyan ordusu bütün ha tevlid ettiği için Duçenin mevkii tehkeşif tayyareleri tarafından getirılen şıraalî Afrika ve Yakınşark havalısinln rekâtında sol cenahından müessir lıkelidir. haberlere göre, İtalyanlann garb çölünve alelıtlak bütün Akdeniz havzasının [Arkası sahife 4 sütun 1 de] [Arkası sahifs 4 sütun 7 de] [Arkası sahife 4 sütun 3 te] büyük bir nezaket kazanmış olduğu malumdur. Fransız ittifakının bu sahayı müdafaadaki mevkii fazla ve ileri idi, ve Fransa aradan çıkmakla bu sahada dahi İngiltere kendi başına kalmış ohıyordu. Bir iki hamlede Scllum ve Sidi Barrani'yi alan Graziani ordularının ileri bareketlerinde bilhassa geçilecek çölün müşkülâtı gözönüne alınıyordu. Arnavudluktan ve Taranto ile Sardunya deniz harbi darbelerinden sonra şimalî Afrikada İngilizlerin muvaffakiyetle taarruza geçerek hatta bu hamleyi mutantan bir zafer mukaddemesine mazhar kılmalan işte bütün bu sebeMerden dolayı büyük bir sürpriz teBİri yapmış bulundn. İtalyan orduları büyük zayiat vererek kaçıyor! Dün akşam Ankara civarında kısa bir seyahate çıktılar Son alınan esir miktarı 20 bini aştı Ankara 13 (Telefonla) Reisicumhur Millî Şef Ismet Inönü bu akşam, Ankara civarında kısa bir seyahate çıkmıslardır. Millı Şefimiz Millî Şefimizin teşekkürleri Çemberden kurtulan İtalyan küllî kuvvetleri de çevrildi Kahire 13 (a.a.) İngiliz umumî karargâhımn tebliği: Garb çölünde, ileri kıt'alarımız. garba doğru çekilmekte devam eden İtalyan kuvvetlerile temas halindedir. Muharebe meydanmın temızleme işi devam etmektedir. Sarih rakamlar vermek hâlâ imkânsjzdır, fakat son tahminlere göre, esirlerin miktan 20 bini geçmektedir. Birçok tank, top ve her türlü harb malzemesi de ele geçirilmiştir. Halen elimize geçmiş bulunan yüzlerce İtalyan subay arasında bir kolordu kumandanı generalle iki farka kumandanı general de vardır. Sudan hududunda keşif kollarımız, düşmanı muvaffakiyetle tacize devam etrnektedir. Kahire 13 (a.a.) ingiliz umumî karargâhının tebliği: Mısırda: Garb çölünde mağlub edilmiş olan İtalyan orudusundan geri kalan kısımlar, ileri kuvvetlerimiz tarafjndan pek yakından takib edilerek"ricatlerine devam etmektedirler. Esir edildikleri dün haber verilmiş olan üç generalden maada diğer iki fırka kumandanı general de şimdi elimizde bulunmaktadır. Esirlerin adedi binlerce artmıştır. Fakat harb meydanının çok geniş olması dolayısile şimdiden her hangi kâfı bir rakam zikri kabil değildir. Sudanda: Bütun hudud boyunca müfrezelerimiz düşmanı mütemadiyen tacız etmekte ve kendisine zayiat verdirmektedir. İtalyan tebliği İtalyada bir mahal 13 (a.a ) İtalyan orduları umumî karargâhının 189 numaralı tebliği: Bingazi hududunda Sollum ile Sidi Barrani arasındaki mıntakada ve cenubu »arkideki hâli mıntakada büyük bîr kahramanlıkla çarpışan kıt'alarımız[Arkası sahife 4 sütun 2 de] Ankara 13 (a.a.) Riyaseticumhur umumî kâtibliğinden: Reisicumhur İsmet İnonü. 11 inci ulusal ekonomi ve arttırma haftası münasebetile yurdun her tarafından aldıklan yiiksek ve samimi hisleri ifade eden telgraflardan pek mütehassis olarak teşekkürlerile iyi dileklerini bildinneye Anadolu ajansını memur etmişlerdir. Ganimet mahşeri! HARB VAZIYETI Graziani ordusu fena sıkıştı Bütün İtalyan mühimmatı İtalyadan akisler "Duçenin mevkii tehlikededir!,, Yunan ordusu "Ebedî dostluk» Tepedelene paktı Belgradda imzalandı yaklaşıyor! fngiliz baskınları Av Macar ve Yugoslav lonya ihrac iskele nazırları sulhun muhafazası arzularını sini barınılamaz bir izah ettiler hale getirdi Belgrad 13 (aa.) Yugoslavya ile Macarlstan arasında dün imza edilen dostluk muahedesinin mad. deleri sunlardır: Madde 1 Yugoslavya Krallığı ile Macaristan Krallığı arasında da. imi sulh ve ebedi dostluk cari ola. caktır. Madde 2 Yüfcsek âkid taraflar mütekabil münasebetlenni alâkadar edebileceğine hukmettikleri bütün meseleler hakkında istişarelerde buluntnak hususunda mutabık kalmışlardır. Madde 3 İşbu muahede müm, kün olur olmaz tasdik edilecek ve musaddak nüshalar, Budapeşte'de teati edilecektir. Muahede, musaddak nüshalarm teati edileceği gün mer'iyete girecektir. Nazırlann beyanatı Yugoslavya Hariciye Nazırı Markoviç gazetecilere şurüarı söylemiç. ir: « İmzaladığımız muahede Kont îaki'nin Belgrad'ı ziyaretine daha büyük bir ehemmiyet verdirmelcte dir. Macarlstan ve Yugoslavya için olduğu kadar Avrupanm bu kısmı İçin de istikbalde bu yolda çahşmu a devam edileceğlnden eminim.> Macaristan Hariciye Nazırı Kont Çaki de sunları söylemiştir: < Bilhassa bu vahim anlarda Cenabı Hakkm milletlerimize mevki larak tayin ettiği Avrupanm orta e cenubu şarkî kısmında sulhu muhafaza için butün gayretlerimizl sarfetmeliyiz. AvTupanın bu kısmı, kıymetlnl muhafaza ederse, dünyayı kavuran bu kanlı muharebe bittiği zaman, DU kıymetten yeniden doğacak oan dünya istifade edebilecektir. İmza edilen muahede aramızda mevcud mütekabil emnlyet ve dost'uğun canlı ifadesidir » Tekmil petrol stoklarile beraber İngilizlerin eline geçti Bozgutt ordu takib ediliyor Üç ateşin arasında İtalyan milleti, Alman kalan bu kıtaat kenordusunun işgaline dini Libyada bile düşmekten korkuyor kurtaramtyacaktır Floransada karışıklıklara dair rivayetler Yunan Kralı Majeste George ve Basvckil General Mctaksas Atina 13 (a.a.) Dün akşam neşrcdJlen 47 numaralı resmî t«bliğ: Cephenin muhtelif noktalarında mevziî harekât cereyan etmiştir. Keşif kıt'alarımızdan biri 1S0 kadar esir almı^tır. Bunlar arasında bir kaç subay varHır. İtalyan mukabfl taarruzlan püskürtüldü Atina 13 (a.a.) Atina radyosu tarafından dün akşam verilen malumata gore, Tepedelenin şimalinde İtalyanlar tirafından yapılan iki mukabil hücum Yunanhlar tdrafmdan püskürtülmüştür. İtalyanlar ağır zayiat vermiş lerdir. Avlonya tahrib edildi Atina 13 (a.a.) İtimada değer kaynaklardan alınan haberlere göre, İngiliz baskınları İtalyanların Avlonyadaki vaziyetlerini çok müşkül bir hale koymuştur. [Arkası sahife 4 sütun 3 te] Her halde İtalyan taarruzuna karşı koymakta askerî mezijetlerinin fevkalâdeliğile temayüz eden Yunan başkumandam General Papagos'tan sonra İngilterenin Mısır ve Ortaşark kuvvetleri başkumandanı General Wavell dahi birdenbire bü\uk bir asker olarak yukselivermiştir. 122 kişi kurtarıldı, 703 cesed toplandı, 127 kaza kurbanının ölüleri meydanda yok (Nuharririmizin hâdise yerinde tespit ettiği feci tafsilât) Silivri faciasının bilânçosu YUNUS NADI [Arkası sahife 4 sütun 4 te] Başvekilimizin bir hasbıhali Ankara 13 tTelefonla) Başve. kil Dr. Refik Saydam bugün Türkiye gazetecilerile Parti binasında bir konuşma yaptı. Saat 15,30 da başlayan toplantıda Dahiliye Vekili, Parti Genel Sekreteri, İstanbul, Ankara, Izmir, Adana ve diğer yerlerden gelen meslekdaşlarımızla Mat. buat ve ajans umum müdürleri bulundular. Konuşmanın başlıca mevzularını gazetelerin sahife tahdidı meselesi teşkil etti. Muhterem Basvekilimiz arkadaslarımızın muhtelif suallerine ce. veblar vererek kendilerini tenvir etti. Asker olan memurlar Ne suretle ve hangi nisbetler dahilinde maaş verileceğine dair kanun Neclise geldi \ Ankara 13 (Telefonla) Maaş kanununun bazı maddelerini değıştiren lâyiahnm Meclise verüdığini bildirmiştim. Maaş kanununun 23 üncü maddesi seferberlikte ölî hizmet dışında silâh altına alınan maaslı memurlardan askerî bir rütbeyi haiz olmıyanlarm maaşlannın ne suretle tesviye olunacağını, 24 üncü maddesi ise, bunlardan as kerî rütbeyi haiz olanların maaslarının nasıl verileceğini, muaddel 25 inci maddesi ise, talim ve manevra münasebetile silâh altına alınanların ayhklarının tesviye suretine aid hükümleri ihtiva etmektedir. Ycni lâyiha ile, 23 üncü madde şu şekilde değiştirilmektedir: [Arkası sahife 4 sütun 1 de] Birkac söxte Majino istihkâmlannın arkasında sakh duran Fransa, haziran ayının sonlarına doğru büyük bir sangırtile çöktüğü zaman, herkes kendi kendine soruyordu: Şimdi İngiltere ne yapacak? ingiltere, soğukkanlılığuu kaybetmeksizin harbe devam edeceğini söyledi ve söylediğini de yaptı. Eylul ayının ilk haftasında başlayan o müthiş hava hücumları. Manş denizini bir siper olarak bertaraf edip de ingiliz sanayi mıntakalarına nefes aldırmıyacak derecede kesafet peyda et binalar, bir jağın külçe haline gelen bü}ük mağazalar ve bunlann altından çıtiği zaman gene soruldu: karılan sayısız cesedler bu milleti yılen bir grup ve geminh, çürük parçalarm. mnharririmize gösteren talihsiz yolcular Ya şimdi? Şimdi ne olacak? dırmadı. Sır ifsa etmiyen azimkâr bir Soğukkanlılığuu kaybetmiyen İngilte çehrenin tekrarladığı karar tek keliZavalh yolculann hali sinde Cambaz burnu yakınmda olmuşÇok eski ve ahşab bir yelkenli olan re bu suale sözle değil, mukavemete de meden ibaretti: Devam, devam, devam! tur. Dün bu sahil, ekserisi kadın ve çovam suretile filen cevab verdi. Yıkılan Son günlerde İngilterenin bazı mühim Salvador 100 gros tonilâtoluktur. Yel cuktan mürekkeb olmak üzere cesed [Arkası sahife 5, sütun 1 de] leıle dolu bulunuyordu, O kadar basit iş değildir kazanclanna da şahid oluyoruz. Taranto baskınmdan sonra Yunan cephcsindeki muvaffakiyetli tayyare faaliyeti ve ııihayet yirmi bin İtalyanın esaretini bildiren çdl muharebesi. Bütün bu müşahedeler, şüphesiz harbin neticesi üzerinde kafi bir hükme varmamıza kafi gelmez. Ancak, İngiltere misali simdiye kadar anlamıyanlara şu hakikati öğrermis olmalıdır ki imparatorluk kurmak, oyle kuru lâf'a, parlak üniformalarla ve bir takım iddialar ileri sürmekle oluverecek kadar basit bir iş değildir ve asırların eıneğile vücude gelen devletleri bir ufürükv, le yıkıvermek de sadece don Kişotvan bir hayaldir. Yukanda batan gpminin sahile düşen parçaları, aşağıda kurtarılan felâketzedelerd Evvelki sabah Silivri civarında vukua gelen feci deniz kazasını dünkü r.t «hamızda bıldirmıştik. Dun, vak'a mahalline giden bir arkadaşınuzın tabikaktından çıkan netice, bu deniz hâdisesinin, senelerdenberi kara sularımızda vukua gelen facialahemen hemen en büyüklerinden rın bıri olduğudur. Facia, Silivrınin, bej mil kadar ileri N.