13 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Muhtıralı ve haritalı ceb takvimi TAKVLMİ RAGIB Tertib eden: Mahtnud Ragıb IJluğ 1941 18 inci yılı çıktı. En mükemmel, en doğru takvim malumatı, herkes içia lâzun mütenevvi bilgiler, muhtıra vesaire... Cildli olarak fiatr 40 kurus. KANAAT KİTABEYİ 17 ncî yıl sayı: 5872 umhuriyet ÎSTANBUL CAĞALOĞLU Telgral n tnektub adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta turasu: istanbuL No. 246 Telefos: Başmuharrir: 22366. Tahriı heyeti: 24298. İdare ve matbaa fcımıı; 24299 • 24290 Haraççı Kardeş îzmir ve Ankarada olduğu İstanbulda da büyük bir M 0 B İ L Y E Mağazan açülar. Salonlannı bir defa görünüz. Adres: Fincancılar Rızapaşa yokuşu No. 61 Başvekilimiz iktısadi vaziyet ve başarıları parlak surette izah eden bir nutuk söyledi "Bugünkiinden daha çok iyi giinler geçireceğinize eminim. Parolamız, Milli Şefimizin sözleri olmakta devam edecektir" «Şiarımız, nefsimize; memleketimizin kudret ve istikbaline inanarak çalışmaktır» Ankara 12 (Telefonla) On birinci Tasarruf ve yerli malı haftası Başvekil Doktor Refik Saydamın bugün saat 15 de Ankara Halkevinde irad ettıği bir hitabe ile açıldı. Halkevi salonu hıncahınc dolu idi. Bu arada, Meclis Reisi Abdulhalık Renda, bütün Vekiller, Meclis Reis Vekilleri, Parti Genel Sekreteri Doktor Fikri Tüzer, Parti umumi idare heyeti âzası, meb'uslar, Orfi fArkası sahife 5 siitun 1 de] Iktısad haftasını açarken Cuma 13 Birincikânun 1940 s İZMİB ANKARA İSTANBUL J Sidi Barrani taamızunda büyük muvaffakiyet gösteren İngiliz zırhlı fırkalarına nıensub bir tank keşif kolu hareketinde.. Baş\ekilimiz Dr. Refik Saydam radyoda hitabesini Irad ederken Yeni harb Karşısında Amerika İnsanlığı yıkılmaktatn kurtara" cak makul ve âdil sulhun sözle değil, kuvvetle temin olunacağına kani olmus idealist memleket olanca kudret ve kabiliyetile mücadelede yer almak lüzumuna karar vermiş ve bu kararımn icablarına göre de harekete geçmi$tir. Ankara: 12 (Başmuharririmizden) umhur Reisi intihabına takaddum eden f aah\ etlerde yeni harbe karşı Amcrikanın vay.ı\eıı yalnız İngiltereye azamî yardım düsturunda hulâsa olunabilirdi. Bir kere intiiıabda Ruzveit'in kazanması başlıbaşına bir manajı haiz oldu. Sonra da araoan geçen nispetle çok kısa zanıan zarfında Amerikan efkân hayrct olunacak kadar buyuk bir tahavvül kajdetti. Artık şimdi orada harbe karışmak ihtitnali korkunc bir umacı olmak hayalinder çıktı. Yeni saihada Auıerikan efkân harbe karışmak ihtimalini pek münıkün bir zaruret gibi telâkki etmeğe başlamış ve bütün faaliyetler bu jeni zihniyete muvazi bir ceıeyan almıştır. Bir Cermen Anglo Sakson mücadelesinden bahsolunabilir mi? Bizim gordüğümüz odur ki Amerikanın nazarında vaziyet boyle bir mücadeleyi bile golgede bırakan daha şamil b i r ciddiyet kazanmıştır. Bu meyanda Amcrikanmki de dahil olmak üzere insanlığın temellerini yıkmak istidadında bir tehlike Amerikalıların gözünde sür'atle bü>üyerek koıkunc bir hakikat şeklini almıştır. Artık şimdi Amerikada harbin dışında kalmak meselesi ortadan kalkmış, omın yerine tehlikeyi karşılamak ve y e nm e k ihtiyacı kaim olmuştur. Amerikan efkârıııda husule gelen değişikliğin hakikî sekil ve mahiyeti budur. Üçüzlü ittifakın Avnıpalı mütesebbîslerince bellibash hedeflerinden biıi Japon tehdidile Amerikayı Avrupa harbine kanshrmamaktı. Bu tedbir onu düşünenlerin tamamile aksine bir te«ir icra ederek Amerikayı bu meydan okumaya karsı koymağa sevketmistir Japonya Orts Çinde yaprığı yeni bir atılasma ile ÇanKavSek'in idare ettiği hakikî Cini soîda sıfır farzettirmek manevrasını ortavs çıkarHıeı zaman Amerikanın CanKavgek Cinine 100 milyon dolarlık kredi ve onnn kadar ehemmiyetli diğer iktısadî kolaylıklar vermekle mnkabele et Garb çölünde kazatıılan zafer! Churchlll, Sidi Barrani harekâtını izah etti 3 İtalyan fırkası ve faşist alayları imha edildi, ilk esir kafilesi 7000 kişidir Û K D E Ni I Z Graziani ordusu inhilâl halinde! Taarruz inkişaf etmekte, sayısız esir alınmaktadır İngiliz donanması da İtalyanların ric'at hattını keserek şiddetli bombardımanlara devam ediyor Kahire 12 (a.a.) Çöldeki harekâtın mahiyeti ve tanklarla mitralyöz yuvaları arasındaki çarpışmalarm çokluğu dolayısile düşmandan alınan arazinin genişliği, esirlerin adedi ve ele geçen malzemenin miktarı hakkında kat'i bir miktar tayin etmeğe imkân yoktur. Mütemadiyen esir grupları gelmekte olduğu cihetle bunlarm sayılması zamana muhtac bulunmaktadır. Bu taarruz yeni harekât tarzının hususiyetlerini göstermektedir. Artık düşmanı dağıtmak için yarılacak muayyen bir hat mevcut değıldir. Ortaya çıkan müdafaa şekll, çöl içine dağıtılmış namütenahi mitralyöz yuvalarlle ayrümıs olan kuvvetli müdafaa vasıtalarma malik müteaddit düşman mevzileri sistemidir. Bu mevziler daire şeklinde olup dairenin muhiti sahra toplarile mücehhezdir. Bu topların arkasında harekete müheyya tanklar dizilmiştir. Tankların arkasmda da nakliyatı muhafaza eden piyade ve mitralyözler bulunmaktadır Bu sistemin topları sabittir. Çölden düş[Arkası sahife 3 sütun 4 te] MillîMüdafaa için Hükumet 49 milyon liralık yeni tahsisat kanunu hazırladı Ankara 12 (Telefonla) Ahvali hazıra dolayısile hükumet, Mıliî Müdafaa ihtiyacları için Meclisten yeniden 49 milyon liralık tahsisat istiven bir kanun projesi hazırlamıştır. Bu tahsisatın karşılığı fevkalâde membalardan temin edilecektir. Mecllse verilen proje, alâkalı encumenlerde göriişülüyor. Fransada sefalet Siıriyede galeyan İngiliz zaferine herkes dua ediyor Vichy hükumetine husumet arfıyor Mısır ve Libva hududundaki muharebelere sahne olan mıntakayı ve ingiliz taarruzu istikameüni gösterir harita Arnavudlukta Karlı dağlarda çok şiddetli harb oluyor Yunan kıt'aları yağmur ve kara rağmen ilerlemektedirler Atina 11 (a.a.) Cenubî Arnavudlukta üç İtalyan hava üssünün Yunanlılar tarafından işgali, tesirini gostermeğe [Arkası sahife 3 sütun 5 te] HARB VAZIYETI Garb çölündeki meydan muharebesi tki günde alman neti. celer Grazyani ordusunun ergeç imha edileceğini gÖ8termektedir İngiliz ordusunun Mısjr Libya hududundaki taarruzunun hcdefi Mareşal Graziani ordusunun imhası olduğunu söylemiştik. İngilizler, bu hedefe doğru kat'î ve azimkâr bir [Arkası sahife 5, sütun 5 te] Millet Lavaiden nefret Filistin hududu üzerin etmekte ve de Gaul de Italyan müfrezelele'ü çok sevmektedir ri nöbet bekliyormuş Londra 12 (a.a.) Reuter Ajansının hususi muhabiri Suriye Fılisün hududundan bildiriyor: • Hur Fransızlar hareketinin gıttikçe artan inkişafile Vichy hükumetine karşı husumet hisleri bütun Surıyede bariz hır surette müşahede edilmektcdir General de Gaulle'ün Suriyenııı işbirliği yapması hakkındaki daveti, pek şiddetli sansüre rağmen vasi bir sempatı ile karşılanmıştır. Hür Fransızlara taraftar olanlann tovkifleri devam etmektedir. İtalyan Bersaglıeri müfrezeleri hudud boyunca polis vazifesini görmektedir. Vichy hüku Afrika ordusunun ilk muvaffakijctl»'ini dün İnçiliz miHetine tebsir eden metine karşı olan husumet hislenne faal Baş\ekil Churchill bir veçhe verecek bir idarenin eksikhği kendini hissettirmektedir.> (Yazısı 3 üncü sayfada) Vichy hükumeti Başvekil muavini ve Hariciye Nazın Laval Korsanlar avlamyor Vaşington 12 (a.a.) Bahriye Nezareti, Rhein Alman şilepinin bu sabah Cuba sahıli açıklarmda Holandannm Vankings torpido muhribi tarafından yakalandığı bildirilmektedir. Hitlere karşı İtalyanın da gireceği bir Avrupa ittihadı zamanı yaklaşıyor» üdhiş bir facia Silivri önünde birgemi battı} 200 kişi boğuldu Bulgaristandan Filistine gitmek üzere yola çıkan Musevilerin bindikleri yelkenîi parçalaodı, boğulanların ekserisi cocuk ve kadın Dün sabaha karsı Marmarada Silivri açıklarmda müthis bir kaza olmuş. Bulgaristandan Filistine giden bir Musevi kafilesini hamil yelkenîi gemi parçalanarak batmış ve gemide bulunanlardan 200 kişi maalesef boğubnuştur. Bulgar hükumetinin bir kararı üzerine Bulgar hududları haricine çıkacak Musevilerden 380 kisilik bir cemaat, Uruguay bayrağını tasıyan bir yelkenliyi kiralayarak Varna'dan Filistine müteveccihen yola çıkmışlardır. Bu yelkenîi ve motörlü ahşab tekne, e\rvelki gün limanımıza gelmis. burada kumanya ve su aldıktan sonra genüje kılavuz kaptan olarak Hüsnü Eren ve Sahil Sıhhiye idaresinden bir sıhhiye memuru verilmiş, motör Iimanımızdan hareket etmistir. Bulgaristanlı Musevileri hamil tekne limanımızdan ayrıldıktan sonra denize tahammül edemediğinden dün sabaha karşı Silivri limanına sığınmış, bir müddet sonra oradan hareket etmşitir. İşte kaza bu sırada olmuş ve yelkenîi, Yeniçiftlik civarında bulunan kazıklar üzerine düserek parçalanmıştır. Silivri civarında vuku bulan bu kaza neticesinde çocuk, kadın. erkek olmak üzere «380» kişi denize dökülmüş ve feryadlar göklere yüksebnistir. Gelen malumata göre. teknenin batısı pek sür'atli olmuş, bir kısım kazazedeler iki direğe tırmanmıs, fakat onlar da sulara gömülmüstür. Kazayı evvelâ yüzerek sahile cıkan ve Silivriye gelen kılavuz Hüsnü Eren haber vermistir. TArkası sahife 5 sütun 5 tel Londra 12 (a.a.) Reuter: Alman işgali altında bulunan Paris halkının hissiyaü hakkında Reuter ajansına tafsilât veren bir yolcu şunları anlatmıştır: Sabahleyin erkenden yüzlerce metre uzunluğunda insan kafılesi yiyetek sa tan dükkânların önünde toplanmaktadır. Vesika usulile verilen eşyanın miktarı pek azaltılmıştır. Süt bulmak imkânsızdır. Kahve yerine de arpadan matnul bir YUNUS NADt madde dağıtılmaktadır Renault, Citroen [Arkası sahife 5. sütun 5 tel fArkası sahife 5 siitun 4 tel sözle Biriktirelim ve artiıralım! Tasarruf haftasının içindeyiz. Her sene bu mevsimde birçok konferanslar. makaleler ve vecizelerle genis halk tabakalarına kadar yaymaya çalıştığımız tasarruf zihniyeti Turk inkılâblarının belki en sonuncusu fakai şüphesiz en mühimmidir. Ve bunu takdir etmek için de öyle uzun uzun tetkiklere lüzum yoktur. Bugün etrafımuda olan biten hâdiselere biraz dikkatlice bakmak, tasarrufun millî büııye üzerindeki fevkalâde büyük rolünü gostermeğe kâfi gelir. Milleti eskiden bir aileye benzetirlerdi. Bugün benzetmek kelimesi fazla sayılır. Sosyal ve ekonomi bakımından milkt artık büyük çapta bir aileden farksızdır. •Birimiz hepinıiz. hepimiz birimi? için» sözü. bilhassa tasarruf ve iktı I Bahriye Nezareti, mürettebatın vapuru terketmeden batırmağa teşebbüs etti ğini ilâve etmektedir. Londra 12 (a a.) Salâhiyettar bahrî mahfilleri. İngiliz kruvazörlerinden Doimede in İdarwald ismindeki Alman Nevyork 12 (a.a) İtalya'nm ticaret gemisini yakaladığım söylemek garib bir vaziyette bulunduğuna datedirler. ir Herald Tribune'de bir makale yazan Walter Lippmann, Avrupa'da Hitler'e karşı umumi bir devletler ittifakmın vücude gelebileceğini kaydederek İtalya'nın bu ittifaka istirak etmesini de uzak bir ihtimal telâkki etmediğini anlatıyor ve bir Alman zaferinin İtalya'yı istiklâlinden mahrum edeceğini ve Almanya'nın herşeyden evvel eskiden Avusturya'ya aid olup İtalya tarafından ilhak edilen araziyi geri alacasad zihniyeti mevzuu bahsolursa her zamandan daha dog ğını izah ediyor. Muharrir diyor ki: rudıır. «Almanya mağlub olacak ohırsa. Bir ferdin yapacağı lüzumsuz masraflardan aile bütçesi fasist rejimile dahilî ekonomisi yıne kadar zarar görür, hep tahmin edebiliriz. İşte o lüzum kılır. Fakat Almanya kazanacak osuz masraflann millî bütçede açacağı yara da ruh ve mana lursa, İtalya'nm arazi tamamiyeti bakımından daha az zararlı değildir. mahvolacaŞı Ribi müstemleke imEğer bugün göğsümüzü gere gere yurdumuzun emni paratorluğu da parçalanmış buluyetinden bahsedebiliyorsak, bunda. on bir senelik tasarruf nacaktır.> faaliyetinin ölçüsüz bir tesiri olduğunu unutmamalıyız. Amerikalı muharrire göre AvruVe eğer yarın da aynı emniyet havası içinde yaşamak pa Napolyonu devirdigi gibi nazizistejorsak bıkmadan, usanmadan biriktirmeli ve artırma mi de devirecektir. İtalyanlar, Fran. lıyız. sız ve İspanyollar, yegâne kurtuluş N. careierini ancak umumî bir ittihadda bulabileceklerdir. Lippman'ın fikri