13 Aralık 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHURlYET 13 Bîrlncikânun 1940 = KİTLE RUHİYAT1= Türkiyenin manzarası Nanevî sıhhati kemal denecek derecede olgun, ntecbur kalırsa savaşa hazır bir millet, huzur ve sükun içinde yaşıyor Harb, ihtilâl gibi bir milleti topye kun alâkadar eden büyük içtimaî hâdiseler esnasında kütlelerin psikolojisi; salgın hasta lık zamanlarmda alınan sıkı sağlık tedbirleri gibi hususî takayyüdlere muhtacdır. Zira ferdlerin olduğu gibi cemiyetin ve dolayısile bir milletin de rubi sıhhatini muhtemel tehlikelerden korumak, nıes'ul hükumetin vazifeleri arasmdadır. Başkasına bulaşık bir hastalık aşıladı diye bir insanı kanun nasıl mahkum etmekte haklı ise; bilerek veya bilmiyerek kütlenin nıhî sıhhatine zararı dokunan kimseyi vatandaş dahi olsa, tecrıd ve ağır şekilde tecziye etmekte cemiyetin elbette ki daha fazla hakkı vardır. *** Harbe dair her gün çıkarılan sansasyonel haberler, kötü maksadh propa ganda yalanları, hiç bir sual ve tetkike maruz kalmadan on dört aydır pasa portsuz olarak kıt'aları dolaşıyor, hududları sinsi bir savletle aşıyor ve geniş halk kütleleri arasma kadar yayıhyor. Bütün bu gayret ve didinmelerin tek hedefi millî birlik mefhumunun temellerini sarsarak bir itimadsızhk havası yaratmak ve böylece kütle ruhiyatına hâkim olarak efkârı umumiyeye korku tclkin etmek ve manevî mukavemet kalelerini yıkmaktır. Işte müteamz düşman ilk evvel açtığı bu gedikten girmektedir. Zira müşterek ünan ve inanmı kaybeden insan kütleleri ipi kesilmiş bir tesbih gibi çabucak ve gelişigüzel dağılıverirler. Kütlelerin psikolojisi böyle zamanlarda normal çağlardan çok başka husu tiyetler gösterir. Evvelâ ruhî zemin: sürülmüş hazır bir toprak gibi her hangi bir fikrin çabucak tutunup filizlenmesine elverişli bir haldedir. Efkârı umumiye telkine çok mü saiddir. Küçük haber ve hâdise darbelerine karşı mübalâğalı aksülâmeller yapar ve heyecan daleaları sür'atle kütleye yayıhverir ve birer hâkim unsur haline geçerler. Kuvvetli bir hatib veya sinsice idare edılmiş bir nesriyat süsilesi topluluğun serbest düşünme ve muhakeme etn;e kabiliyetlerini felce uŞratır ve onu sevki tabiilerile istediği istikamete sevkedebilir ve neticeleri azametli olacak iş'ıer göıür. Cemiyetin içinde tabiî zamanlarda lararsız veya az zararlı olarak yaşayan mütereddilere ve pisikopotlara bu zamanlarda bilhassa dikkat ve itina ister. Zira bunları maceraya olan meyilleri dolayısile mensub oldukları cemiyete bkla gelmedik zararlan dokunabileceei glbi, zayıf seciyeleri icabı ruhî panik uyandırmakta da mühim rol oynarlar. İçinde bulunduğumuz dünya harbi, bu saydıklarımıza dair yüzlerce, binlerce m'sal okcak bâdiselerle doludur. ÇekoSlovakyada, Polonyada. Belçikada, Fransada, hep hududlardan evvel ruh kalelerinin yıkıldığını ve düşman dcğiimi?h Kapalı tramvay durak yerlerine kat'ı ihtiyac var Dün hemen hemen sabahtan akşama kadar devam eden yağmur, şehir halkım çok müşkül vaziyete düşürdü. Herkes ıslanmaktan bir an evvel kurtulmak için tramvaylara binmek istiyor, fakat bütün mevkıflara arabalar iğne atsan yere düşmiyecek şekilde tıklım tıklım geliyorlardı. Küçük durak yerlerinde değil, Taksim, Eminönü, Beyazıd gibi kesif halk kütlelerinin bekleştiği meydanlarda bile üstü kapalı mahaller mevcud olmadığı için kadın, erkek, genc ihtiyar, çoluk çocuk bütün kalabalık tepeden tırnağa sırsıklam oluyorlardı. Belediyemiz hem tramvay işlerile bizzat meşgul olduğu ve hem de şehir halkmın sıhhat ve istirahatini düşünmesi icab ettiği cihetle İstanbulluların önü müzdeki kış kıyamette barmabilmeleri için münasib yerlere mahfuz birer bekleme mahalli yaptırması lâzımdır. [ Şehir ve Memleket Haberlerl ) Feci bir kamyon kazası oldu Kamyon altında kalan. bir adam öldü, bir kişi de yaralandı Şoför Hakkı Arasın idaresindeki iplik yüklü 3564 numaralı kamyon Çakmjkçılar yokuşundan çıkarken birdenbire vitesi kırılmış ve geri geri yokugtan inmeğe başlamıştır. Şoför, tehlikeyi önliyebilmek için direksiyonu soia kırarak kamyonu kaldırıma çıkarmıştır. Fakat bu manevra, kazayı tahfif edememiş, bu sırada kaldırımda bulunan Şehzadebaşında oturan 15 yaşla rında Nevzad adında gence çarparak onıuzundan ve kalçasından, Kadıköyünde oturan ve Yedikule Ermeni hastanesinde yazıcıhk yapan 62 yaşlarında Ohannes adlı bir ihtiyarı da altına alarak muhtelif yerlerinden yaralanmıştır. Ihtikârla mücadele Iki için yeni kararlar O D IHEM NALINA MIHINA nutuk karşısında Vekâlet yeni bir tamim gönderdi, dün Adüyeye 10 muhtekir tevdi edildi da toplanarak on muhtekiri Cumhuriyet müddeiumumiliğine tevdie karar vermiştir. İhtikâr suçile mahkemeye verilenler şunlardır: Beyoğlunda Haçapolo manifatura mağazası. Beyoğlunda Sahne sokağmda 25 numarada 58 kuruşa aldığı zeytinyağım 6 8 7 0 kuruşa Batan Ançelos, maliyet fiatı vermekten imtina eden Sultanhamamında kumaşcı Bernard J o zef, Ereğli hassasını 76 yerine 80 kuruşa satan Sultanhamamında Emin Arsebük, seyyar esnaftan makara ihtikârı yapan Salamon oğlu Simon, fener pilleri yapan İstiklâl caddesinde 55 numarada Arsabi, fener pillerinden ihtikâr yapan İstiklâl caddesinde 82 numarada tütüncü Hüsevin, Olivia pasajında l ' l numarada Aleko Gülbaris, Tahtakele fokağında 42 numarada Hulusi Çavuş. Sultanhamam caddesi 15 numarada mentoluk kumaşlarda ihtikâr yapan Armanak. YAZAN: Rükneddin Fethi Parti başkanımızın konferansı tarafından fethe diMiğini gördük. Rumanyada hâlâ teskin edilemiyen " kanlı kargaşahk; muvazene ve müşterek rabıtalarını kaybetmiş bir ruh anarşisinin tezahüıierinden başka bir şey değildir. *** Sosyal nizamın sarsıntısız idame ettirüebilmesi için, cemiyetin ve mülfctüı; hâkim, kudretli bir şefe olan ihtiyacı kütlelerin çalkandığı büyük hareket devirlerinde, çok fazla artar. Türkiye, bu bakımdan dünyamn en bahth milleti ŞEHİR tSLERI dır. *** Üsküdarda kömiir deposu On dört aydanberi harb dışında kalÜsküdardaki umumî kömür deposumış diyarlarda bile fasılasız devam eden bu manevî savaş, az veya çok elbette nun kaldırılmış olmasmdan dolayı Üsher memleketin efkârı umumiyesinde küdar halkının kömürü diğer mahal ve ruhî bünyesinde bazı tesirler yap ltr halkından bir lira fazlasma almakta olduğu Belediyeye şikâyet edilmiş mıştır. Acaba bunun Türkiyeye isabet eden ve Belediyece burada da bir umumî depo açılması için alâkadarlar nezdinde hissesi nedir? Bu sualin cevabını aramak için bütün teçebbüsata girişilmiştir. dikkat, tetkik ve tahlil kuvvetimizi har Sokaklara takılan lâmbalar cayarak doğudan batıya bütün yurdu Işıkları maskeleme karannm tahfiti inceledikten sonra en mes'ud ve müsterih bir hayranlıkla şu neticeye varıyo dolayısile evvelki gün yerlerine takılan 2000 lâmbadan maada dün de ayni ruz: Bugün Türkiye Cumhuriyeti hudud miktara yakın lârnba, elektrik direk ları içinde; mukaddes istiklâlini mutlak lerine takılmıştır. Bu gün ve yarın da Kamyonun çarptığı yerden duvarla surette korumeğa azimli, tedbirlerini buna devam edilerek 7000 sokak lâmalmış, müteyakkız, gerek ferd ve gerek bası tamamile yerlerine takılmış bu kamyon arasına sıkışmış bir çocuk ;ıkardık. Fakat ihtiyar burada deŞildi. se kütle itibarile manevî sıhhatleri ke lunacaktır. Onıın ne suretle kamyonun çarpmasına mal denecek mertebede olsrun, mecbur Ekmek 14,5 kuruş maruz kaldığını anlayamadım.» kalırsa savaşa hazır bir millet, huzur ve Narh komisyonunca verilip Daimî sükun içinde yaşamaktadır. Bu emsalsiz ve ideal ruhî birlik ve Encümence tasdik edilen kararas tevfiİKTISAD mukavemet; onun gürbüz sıhhatini ifa kan bu sabahtan itibaren ekme in kiDünkü ihracat de etmektedir.. Türk vatanında mut losu (14,5) kuruşa satılacaktır. Üç gün lak bir iman, inan ve gaye beraberiiği zarfında değirmen ve fınnlarda mevDün çehrimizden yarım milyon liralık nin tath havası teneffüs edilmektedir. cud stok unlarm sarfı ikmal edildiŞuv ibracat yapılmıştır. Bu meyanda RuHarbin başındanberi yurdun muhte den asıl karsrın tatbikma bu sabah manyaya 12 000 sandık portakal, Al b"=lanılmıştır. lif parçalarına serpili mıntakalarda başmanya ve Finlandiyaya 150,000 lirahk ta koylü olmak üzere hemen her smıf Tramvay seferleri artırılıyor tütün de ihrac olunmuştur. ha'kla en yakın temaslarım var. Işıklarm karartılması dolayısile Tram İrmik serbest satılacak Bizim köylüyü yarm harbe girecekmiş Iradar hazır, ortalıkta şayanı endişe en vay İdaresi yeni bir tarife yaparak bazı Istanbul Fiat Murakabe komisyonu ufak bir şey yokmuş gibi sulh ve sükun seferleri kaldırmıştı. Normal vaziyet dün İ=tanbul haricine bir miktar un snğukkanlıhğı içinde ve toprağı başmda a''det ettieinden, bu tarife değistiril cıkarılmasını kabul etmiştir. Komisyon memekle beraber, gece seferleri için bulunuyor. itn.ik için fiat koymağa ve irmik satışilâve arabaları konmuştur. 1?'. ınm serbest yapılmas.ına karar verHangi sırıf vatandaşla konuşursanız konuşunuz, en küçük bir perva. fütur, 40 kıratlık büyük bir elmas roıştir. tereddüd ve endişenin içlerinde asla yer Rumanyadan petrol gatılamadı eimediğini anlarsınız. mübayaatı Brremealsiz ruh bütünlüğüuâk «wİHF Dün Sandal Bedesteninde büyük ve diinya çerçevesinde başka bir yerde bul cok kıymetli bir pırlantanın müzayePetrol Limited müdürü Sedad Ziya rrağa imkân yoktur. desi yapılmıştır. Bu münasebetle Ba Kantoğlu dün Rumanyaya pjtmiştir. Olgun. kendine ve hakkına güvernsn destende büyük bir kalabalık toplan Petrol Limited müdürü, Rumanyada ni'jtır. İstanbulun maruf simaları, he petrol, benziıı ve ağır yağlar mübayaatı bir millete tek misal Türkiyedir. Büyük şehirlerde yaşayan soydaşla rıen bütün kuyumcular da Bedestene için teşebbüsler yapacaktır. nmız arasında radyo ve ağız haberlerile gelmiştir. Dericiler heyeti Ankaraya 4C kırat olan ve Belediye muhamminveya başka bir tesirle durgunlaşmış, iradesi gevşemiş, sinirleri zayıf olanlar ler'. tarafından 30.000 lira kıymet konugidiyor varsa onlara yurd içinde küçük bir se lan bu kıymctli taş. Efganistandan bir zal tarafından şehrimize getirilmiştir. iktısad Vekâleti deri sanayii erba yohat tavsiye ederim. muhafaza bından bir heyeti Ankaraya çağırmıstır. En şifalı bir nakahat havası gibi sü Günlerdenberi Bedestende ratle ruhî salâbetlerini kazanırlar ve altında teshir olunan taş, dün mezada Dericiler aralarında toplanarak ikisi cıkınca evvelâ süratle arttırılmış, fakat büyük ve ikisi küçük fabrika sahib Mehmedcik gibi yılmazlaşırlar. sonra talebler azalarak 24.000 liradan lerinden mürekkeb bir heyet seçmiş Bu ulvî hakikat karşısında insan Türk fazla kıymet verilmemistir. Halbuki everdir. Heyet hemen Ankaraya gide yaratıldığı için Tanrısma bir daha şük velce bu taşın 50.000 liraya kadar yükcektir. tediyor, Erleceği muhakkak görülmekte idi. Deri fabrikatorlan Ankarada mua Dr. Rükneddin FETHİ Dün 24.000 liradan fazla kıymet al mele vergisinin muaddel şeklinin tatmayınca taşın sahibi malı satmaktan bikatmdan sonra deri sanayiinin vaziyetı, ham madde meselesi ve sair ijler üzerinde temaslarda bulunacaktır. Işçi! Her makine, her tezgâh arkasmda Altın fiatları çalışan iktısad cephesinin MehmedDün de altın fiatları düşmekte devam ciğidir. Ulusal Ekonomi ve Arttırn<,a etçniştir. Dün bir Reşadiye altını 2260 ve külçe altır. 263 kuruştan muamele Kurumu Eormüştür. Doertı desü mi ? Ticaret Vekâleti, ihtikârla mücadele için ahnacak yeni tedbirler hakkında dün bir tamim göndermiştir. Bu tamimde, ihtikârm behemehal ezileceği ve muhtekirlerin hareketlerine meydan verilmiyeceği tebarüz ettirildikten sonra bu mücadele için her şeyden evvel tecrübeli memurlara ihüyaç bulunduğu, İstanbul ve Ankarada yapılan imtihanla ohnacak memurlar tecrübesiz olacağmdan Vekâlet müfettiş ve memurlarınm bu memurları yetiştirmeğe ve beraber çalışmağa memur edildikleri bildirilmekte ve bu çalışma esaslan madde Yaraları çok ağır olan Nevzad ve O lerle izah olunmaktadır. hannes süratle Cerrahpaşa hastanesine Yeni çalışma şekli için Vekâlet başkaldırılmıştır. Fakat yapılan bütün *emüfettişi Lutfi Aral şehrimize gelmişür. daviye rağmen Ohannes ölmüştür. NevBaşmüfettiş dün temasiar yapmıştır. zadın yaraları da tehlikelidir. Şoför kaHazırlanan esaslara göre Ticaret Vezayı müteakıb yakalanmıştır. kâleti müfettiş ve muavinlerinin re Dün sabah yapılan keşifte kamyonun fakatinde murakabe memurl?rından çok hurda olduğu tespit edilmiştir. Şo mürekkb Rruplar tesekkül edecek ve för Hakkı Aras, dün Sultanahmed oi yeni şekilde zabıtamn da işüraküe bir rinci sulh cezaya getirilmiş ve yapı'.an mücarîele esası tavin olunacaktır. soıguyu müteakıb tevkif edilmistir. Şo Mahkemeye verilen muhtekirler för, sorgu esnasında hâdiseyi şöyle anFiat Murakabe Komisyonu dün vali latmıştır: muavini Ahmed Kmık'ın reisliği altın« İplik yüklü olarak Fincancılaı 5'okuşundan çıkıyordum. Soldaki Sandalyeciler sokağına sapacağım sırada tirdenbire vites kırıldı ve geri geri gitmeğe başladık. Bu şekilde sonuna kadar gideydik hâdise çok daha feci olacaktı. Derhal direksiyonu kırarak kamvonu kaldırıma çıkardım ve kamyon duvara çarptı. ki muharib ve muhasım zümıenin liderleri olan Çörçil ile Hitler, ayni günde, birer nutuk söyledüer. Bugiinkü harbde, telgraf, telsiz ve bilhassa radyo gibi vasıtalar da birer keskin silâh hizmetini gördüğü için, devlet adamları ekseriya, bu silâhları da kııllanavak manevî cephede sinir harbi yapraaktan geri durmuyorlar. Hitler, bu defaki nutkunu harbetmekte baklı olduğunu ispata hasretmiştir ki bu hayli manidardır. Demek ki, Alnıanyada, buna ihtiyac vardır. Nutkun bazı delilleri zahiren haklı gibi göründüğü halde, kısa bir tahlil, haksızlık taraflarını göstermeğe kâfidir. Führer"in silâlılanmak istemediği halde silâhlanınak, harbetmek istemediği halde harbetoıek mecburiyetinde kaldığı hakkmdaki iddialan bu nevidendir. Bu iddialan «Kavgam» adlı ve hakikaten kavgacı eseri, kat'iyetle tekzib etmektedir. Nutkun bir yerinde Ingiliz Fransız matbuatından bahsederken onların «emir altında» olduklarını söylüyor. Alman ve İtalyan matbuatının nekadar hür (!) olduklarını, Almanlar ve İtal>anlar da azçok bildikleri için, bu inanılmıyacak sözle kime hitab edildiğini anlamak güçtür. Almanya ve İtaljada, yalnız kalemlere değil, ağızlara, hatta kulaklara da kilid vurulmuştur. İstimlâk işleri Köy mektebleri köylerinde 500 mekteb yapılacak Şehrin muhtelif yerlerindeki istimlâkler bitmek üzere Belediyenin şehrin muhtelif yerle ıinde yapacağı imar hareketlerine esa? teşkil edecek olan istimlâk muamelelerine devam edilmektedir. Koska Beyazıd caddesinde istimâki icab eden 124 parça binanın yirmisinden maadasının istimlâk muametsi ikmal edilmiş ve bunların mühim bir kısmı bitmiştir. Beyazıd meyda nmdaki tarihî çeşme, Beyazıd meydanmın tanzimine aid kat'î projenin tatbikına kadar muhafaza edilecektir. Mısırçarşısında yapılacak pazar mahclline aid istimlâk muamelesi devam imektedir. Buradaki 223 dükkânın yaruından fazla^ınm istimlâki tamam anmıştır. Bu istimlâk muamelesinm ıir kısmı Temyiz mahkemesinde derde^ti tetkiktir. Gazi bulvarını Atatürk köprüsüne baelıvan caddede istimlâk devam et nektedir. Burada 45 metrelik cadde aç.lacaksa da, Belediye mütebaki kısmıı bilâhare satmak ve sermayei mü*ejvile olsrak kullanılmak üzere 85 metrelik istimlâk yapmaktadır. Bebek İstinye kı^mında istimlâk muamelesl ikmal edilmek tizeredir. 20 30 parcalık bir kısmm istimlâk nıuamelesi tamamlanmaktadır. Fena not alan talebeler Ecnebi ve ekalliyet mekteblerinde okuyan talebelerin ders senesi içinde fena not aldıkları zaman, başka mek eblere nakil yapmak suretile sınıf ;eçtikleri anlaşılmıştır. Bu vaziyeti önemek üzere, bu mekteblerde okuyan falebelerin de ders senesi sonuna kadar mensub oldukları mekteblerden, her hargi bir sebeble aynlmaları menedilrnistir. İstiyenler ancak imtihanlar bitiikten sonra tasdikname alabilecek ordir. j Azgın bîr boğa İki şefin nuruklan arasında, bu defa, Dün, Hasköyde azgın bir boğa, bir pek bariz bir fark vardır. Biri, neler yaBerci muhtelif yerlerinden ağırca yara pacağımı göreceksiniz, diyor; öteki ise, lamıştır. Deri fabrikasında çalışan Ca neler yaptığımı görüyorsunuz; diyur. vid Artan adında bir genc, öğleyin fab Nııtknn birinde yalnız söı vardır; fakat, ıikanın karşısmdaki odada otururken, şimdiye kadar, İngiltereye karşı yaptımezbaha kasablarından Ahmede aid sü ğından fazla fiil yoktur; ötekinde ise hem rüden kaçan azğın bir bofta, kapıyı a söz, hem hareket vardır. Çörçil hem söyçık bulduğu bu odaya sirmiş ve Ca lüyor, hem vuruyor. v'de hücum ederek muhtelif yerlerinRoller değişmeğe başlamıştır; bu deden varalanmıstır. ğisiklik son nutuklarda da kendinı gösVak'ayı görenler, yetişerek Cavidi teriyor. Şimdiye kadar, zaferden başka muhakkak bir ölüro tehlikesinden kurşeyden bahsetmiyen ve İngiliz ricaline tvrmışlardır. hitaben, «Acele etmeyin efendiler, pek Azeın boea güclükle yakalanmış, Cayükında adalarınıza geleceğiz» diyen v'd Balat hastanesinde tedavi altına aHitler, şimdi .Ben, başladığım bir işi Immi'tır. mağlubiyetle durdurur adamlardan deKömürd*»n zebirlendi ğilim» diye mağlubiyet ihtimalinden ve Ka^ımnradî Yakubaea mahallesindp bir İngiliz ihracından bahsediyor. Şimditedafüî tedbirlerden oturan 35 yaşlarında Hayriye Sezen, ye kadar daima evvelki gece oda^ına aldığı man"aldaki bahseden Çörçil ise ilk defa İngilu iyi yanmamış kömürlerin tesirile ze • millet meclisine, bir İngiliz taarrumnun hirlenmiş, Bevoğlu hastanesinde tedavi müjdesini veriyor. altına ahnmıstır. Bu taarruz, kısa veya uzun sürebiHr, fakat. İngiliz Başvekilinin artık taaıruzYurddaş! dan bahsetmekte olması rollerin değişİsraf, her zaman bir cürümdür. meğe basladısmı gösteriyor ki işin asıl Bu gün bir hiyanettir. ehemmiyeti buradadır. Ulusal Ekonomi ve Arttırma FCiırutnu Bırak beni!.. Fırtınalı teşebbüs başındaki «kiçka> yı yere düşürmüş, fakat aL koiün verdiği zaaf parmaklarımı fazla kenetlemeğe mâni oldufeu için kolaylıkla sıyrılıp kaçmıştı. GösterMillî Tasarruf ve İktısad Haftası dün diği dürüştlük çok ağnma gitti. yurdun her tarafmda Başvekilimizin Mehcup ve hiddetli yerime oturdum. Ankara radyosundan verdiği nutukla Fransız memnun gülüyordu: açılmı=tır. Şehrimizde mekteblerde, Gördün mü azizim, diyordu, Halk Partisi merkezleri ve Halkevle ne namuslu kız... Artık bu akşam r'nde Başvekilimizin nutku büyük bir büsbütün karar verdim... Onu mualâka ile dinlenmiştir. Bütün ilk mekhak'ıak kendime nikâhlıyacağım. teblerle orta mekteb ve liselerde ilk İntikam almaklıgım lâzımdı. Zo dersler tamamen millî tasarruf ve iktıraki bir kahkaha salıverdim: end mevzuuna tahsis olunmuştur. İriçka mı namuslu, dedim, Bu gün bütün ilk mekteblerde kumhakkmda dönüp dolşan rivayetleri bara günüdür. Kumbarası olan talebe duymadmız galiba! bunu doldurmağa ve kumbarası olmıMasaya yumruğunu vurarak: Gcster azizim, dedi, bir erkek yanlar almağa teşvik edilecek ve ta leheye tasarruf hareketinin ehemmi göster ki... yeti anlatılacsktır. Lâkaydane cevap verdim: BUtün diinya milletlerine misal teşkil Fiat Murakabe Komisyonu tarafından edecek bir içtimaî devlet kurnıak arzuadliyeye verilen Atlas fabrikası Fahiıında olduğunu söyliyen Führer'in bu binin istintak hâkimliğince tevkiüne nutkile hcsşeyden evvel içtimaî düşünkarar verilmiştir. celerini ileri sürdüğünü ve Alınan milletine parlak bir hayat vadettığini kaydettikten sonra asıl maksada gelelim. Hitler'in bu nutku, şimdiye kadar söylediklerinin en zayıfıdır. Bugün, Almanya harb halindedir ve tabiatile en mühim mesele harbdir. FUhrer ise, harbin gidişindcn, mutadı hilafına pek az bahsetmiştir. Almanyanın her ihtiraale karşı tamamile müsellâh bulunduğıınu söylediği halde bir İngiliz ihracuıdan e n dise eder gibi görünüyor. Sonra, «İn?iİstanbul köylerinde 500 yeni mekteb lizlerin yakında bir sürprize nail olacakyapılacaktır. Inşaat üçer senelik dev larını haber verdikten sonra «Bu sürıeîere ayrılmıştır. Şimdiye kadar te priz zannederim ki şimdiden ba.şlamıştır» nuli atılan 200 mektebin 50 si bitmiştir. dediğine bakıhrsa, bu sürpriz, son günÖnümüzdeki nisan ayına kadar da 20 lerde şiddetlenen hava hücumlaıı olsa mektebin ikmaline çalışılmaktadır. Mek gercktir. Halbuki İngilizler için, bunda, teb inşasında köylüler bilfül çalıştıkları hiçbir sürpriz yoktur. g'.bl malzeme de tedarik etmektedirler. Ortada bir sürpriz varsa, o da, bu nuBazı zarurî kısımlar için vilâyet büt iukla ayni günde, Çörçil'in Avara Kamaçesinden nakdî yardımlar da yapıl rasında, başladığını haber verdiği bii>ük maktadır. İngiliz taarmzudur. Filvaki, Hitler'in Maarif müdürü Tevfik Kut, rnaarif Imndan evvelki nutuklannda en büyük nnmarı ve ilk tedrisat müfettişlerile kafiyetle ezeceğim, bitireceğim, mahvebirlikte. mekteb inşaatmı tetkik etmek deceğim dediği İngiltere, artık müdafaÜ7ere dün Şileye gitmiştir. Müdür, Şi adan taarruza gcçmistir. Almanyanın hakden sonra Çatalca kazasmdaki köy va kuvvetleri göndermekten başka hiç leti de gezeceğinden seyahati bir iki bir yardım yapamıyacağı Mısır Lib>a eün devam edecektir. cephesinde baslayan bu sürpriz'm manası, büyük ve derindir. Eski diplomat arkadaşım, asabi = KUçUk hikâye parmaklarmı hızla kır saçlarmın ustünden geçirerek: Azizim, dedi, yüreğimde hâiâ ukdedir. Zavallı kız belki benim yuzumden epeyce ıstırab çekti. Fusat buldukça tanıdıklara içimi döker, benliğimi dolduran vicdan azabmı bir parça olsun hafifletmeğe «Iren» kalıyor.,. bütün birbirimize kaynaştırdı. Şaçalışırım. Bundan on dört on beş Bu, orta boylu, buğday tenli, rabın ikinci şişesini de tamamlaParti başkanımız Kesad Miınaroğlu dün akşam konferans verirken sene kadar evveldi. Sofya'da bulu pembe hareli yanaklı, gölgeü gözlü, yınca keyfimiz gelmişti. Ben. canlı ve salonu dolduran dinleyiciler nuyordum. Malum ya orası nüfusu siyah bukleli bir Rus kızıydı. Ar canlı konuşulacak bir mevzu arıyoriki yüz binden biraz fazla küçük kadaşlarının aşkm, taşkın aşifteli dum. Köşeden bir Balalayka ile küEminönü Halkevi tarafından tertib e veya yapmaması iktiza eden ef al ve habir şehir İş zamanlarmın gayri va ği yanında İricka'nın sükünet ve çük bir orgun karışık sesleri gelidilen konferans serisini dün saat 17,30 rekâtı ilmî çerçeve dahilinde, nazari kitlerde bekârlar kendilerini güç o dalgmlığı büsbütün dikkatı celbe yordu. Çalınan hava Sibirya'daki da Vilâyet Parti baskam Reşad Mi ve amelî esaslara göre izah etmiştir. Çok istifadeli olan konferans, yüksek yalıyabilirler. Kışın meslekdaşlar a derdi. Şimdiye kadar hiçbirimizin buz çöllerinin mujik ruhuna verdiği maroğlu açmıştır. Reşad Mimaroğlu rasındaki üstüste davetler can sı nazarları onun gözlerinin karanlık yeis ve ıstırabı terennüm ediyordu. «millî terbiye ve ahlâk> mevzulu kon talısil talebelerile münev\erler tarafmkmtısma meydan bırakmıyorsa da derinliğine nüfuz etmek için fırsat İriçka mütemadiyen mutfak ve feransında medenî bir insanın yapması datı alâka ile takib edilmiştir. yazın bu ziyaretler fasılaya uğra bulamamış, kulaklarımız, dudaklabiife ile masamızın arasında mekik ymca insana müşterisiz diıkkân sa rının arasından sorulan suallere vedokuyor, bize hiç durmadan yemek Egede mahsul piyasası Ege mıntakasından istenen hibleri gibi bol bol esnemek düşü rilecek bir iki kelimelik cevablardan ve şarab getiriyordu. yor. Onun için belli başlı ecnebi maada lâkırdı kapamamıştı. çok iyi mallar Yüzü her zamanki gibi çizgisiz şahsiyetlerin devam ettiği lokallerBütün müşterilerin mera>î ve te ! ve ifadesiz. dudakları hareketsiz, Izmir (Hususî muhabirimizden) de toplanıp alay etmeğe hepimiz İzmir (Hususi) Sofyada bir firma. camlaşmış gibiydi. Buna «Çarşişman» cessüsünü tahrik eden de asıl bu gozleri üzüm, incir, palamut ve bilumum Türk İngiltere ile hükumetimiz arasında ak can atıyorduk. Hele lâkayıdlı^ı ve dunyaya küskünlüğü rağmen esmer Rus kızı bana her bir «Rus Lokantası» r.ahsulü satan müesseselerle iş yapmak dedilmiş olan yeni itilâfnamenin, bil sokağmda idi. Arkadaşlarından da hakkında zamankinden daha güzel ve daha ve bunlara mümessil olmak, Slovakya hassa Ege mahsul piyasası üzerindeki vardı. Oğle, akşam istediğin arka kâfi malumat alamıyorduk. Rusya esrarlı göründü. Şimdiye kadar oolmuş ve olacaktır. daşı orada bulabilirdin, ama, «Rus da bir firma at kılı, pirinç unu, süpür tesirleri büyük dan annesüe beraber gelmiş, iki se nunla konuşmak, onun ıstırablarını Lokantası diyince vaktile İstanbulge tohumu, fırça imaline yarayan mad Mahsullerin, harbe tekaddüm eden yılne evvel o da ölünce büsbütün yal paylaşmak, beraber ağlaşmak için da açılmış olanlar gibi birşey zannız kalmıştı. Lokantada boğazı bu kadar siddetli bir arzu duymadeîer satışile meşgul ticarethaneleri lardaki kolaylık ve şartlarla satılması netme Kı§ aylannda bir apartımamızle iş yapmak, Yugoslavyalı bir fiı imkânı elde edildiğinden dolayı, çiftçi nm tavan arasında, yaz günleri de tokluğuna çalışıyor, ne bahsiş alır mıştım. Dikkat ettim, masa arkadama da limon, portakal, hurma, günlük nin, tacirlerin sevinci ve hükumete kar aşağıdaki harap bahçede... Mobilya sa onu da oda kirasına veriyor, ceb şım da ayni halde idi Vakit epey harçlığı yapıyordu. ce gecikmiş, etrafımızda hemen buhuru tacirlerile iş münasebeti kur şı şükranı büyüktür. Bundan başka it sı iğri bacaklı iskemleler, çatlak halât eşyası celbinin de istihlâk piya hiç kımse kaimamış gibiydi. Yalnız mak istediğini bildirmiştir. *** masalar, sofra eşyası âdi beyaz tasnsmda yapacağı tesirler ayrıca mütabaklar, t«neke bıçak ve çacallardan Senelerdenberi kimseye güler yüz tâ karşıda Makedonya meb'uslaîzmirde un ve zahire fiatları l?a olunmaktadır. ibaret... göstermemiş bu vahşî kızın son za rmdan uzun sakallı, aba elbiseli İügiltereden başka, Amerikanın, hatmanlarda bir banifanın Fransız bir zat oturuyorduBöyle iken neden nazırı, sefirl, İzmir (Hususî) Vilâyet Fiat MuBir arahk kız, tabağı değistirmek gidiyorlardı, müdür muavini ile sevlştiği rlvayeti rakabe komisyonu toplanmış, vilâyet ve ta Almanyanın bile piyasamızdan ya tüccarı hepsi oraya pacağı tütün mübaypasile vaziyet, nor bilmem... İçin için gülme... Bu şey ortada dönüp dolaşmıya başlamış icin omuzumun ustünden masaya mülhakatı için un ve zahire fiatlarını malden daha müsaid bir mahiyet ala tanî hareketinden ne demek istedi tı. Fakat onları ne sokakta, ne de eğilmisti. Elbisemln üstünde bir işu suretla tespit etmiştir: fci'ecektir. ğini anlamıyor değilim. Servis ya başka bir yerde birlikte gören yok pek kumaşm yumuşakhğile beraber, Buğday koruma vergisine tâbi deevlerine ziyaret az hararetli bir vücudün tatlı ılıkAmerikan tütün ahcıları, mıntakanm pan kadınlan kasdediyorsun ama, tu. Yekdiğerinin ğirmenlerin düz buğday kırma unu kimse lığmı duyuyordum. Süründüğü lâtek sebeb bu olamaz. çünkü bu ka yaptıklarını iddia edecek çuvah (72 kilo ve çuvalı dahil). 12 li muhtelif mahnllerindeki tetliklerini biçıkmamıştı. Sofrada da yemeğe ve vantadan ziyade asıl kadmhk kora, üç yıldız 11 lira. Bunlar İzmirde fı tirmiş gibidirler. Ticaret Vekâletinin dınlar güzel yüzlü nazik şeyler olhesaba aid muayyen cümlelerden kusunun dalgaları beynime hücum rma teslimdir. Mülhakat için fabrika ajansı vasıta'ile tütün mevzuu üzerin makla beraber biri otuzu gecmiş, maada lâkırdı konuşmuyorlardı. ediyordu. Birden hızla ayağa kalkve mağaza teslimi esastır. Mülhakatta. de halkı tenvir etmesi, tam zamanına göbek sahvermiş, şapşal,, şapşal yütım: rüyor... Öteki uzun boylu, kuzgu Günler, aylar geçtl. Bir akşam o ancak belediyelerin nakil masrafı ve tesadüf etmiştir. Çünkü müstahsil abanka müdür muavini Fransız'la Gel İriçka sen de bizimle bekuyruklu gözlü... %2 kâr ilâve edilebilecektir. Ekstra rasında, guya satışların iyi gitmiyeceği nî saçlı, siyah Vaktile frenklerin «Fatal» dedikleri ayni masaya düşmüştük. Bize hiz raber otur!. buğday 9,75, eayri buğdaylar 9.25, eks klinde bazı haberler şüyu bulmuştu met eden tabiî İriçka idi. Diye bileğinden yakaladım. O, tra arpalar 7 50. beyaz arpalar 7,25, si Hjlbuki şimdi, piyasanın açılmasına cinsten belâh .bir kadınmış... Lâkin, o da elliye merdiven dayamış... İnce ve zarif yüzlü, hulyalı ya hiç beklemediği bu feveranlı hareysh ve çakır arpalar 7, yulaf 7,75, çav nnzaran, mü'tahsil, emin ve müsterihÜçüncüsü sarı$ın ve soğuk... En pıh gençle ötedenberi tanışırdık ket karşısında evvelâ şaşırmış, sondar 7^ tir. Mahsul de çok iyidir. nihayete de «İriçka» diye çağırılan O gdijkü masa arkadaşlığı bizi büs ra haykırmıştu 1 Bir yatan Şehrimizde tasarruf haftası Nuri r.efik Başkasına ne hacet... Burada böyle naz eder ama, dışarıda benimle çok samimîdir. Zavallı genç o dakikada kendisini kaybeder gibi oldu. Sarhoşluğa ilâve olunan bu büyük heyecanm ona bir kalb sektesi getirmesi ihtimalinden çok korktum. Otomobille evine gtürdüm. Kolonya ve masaj... Yarım saatte güclükle gözlerini açtı. O günden sonra Fransız dostumu hiç görmedim. Memuriyetini başka bir yere değiştirtmiş. Sofya'dan kalkıp gitmişti «Rus Lokantası» na da bir daha gitmeğe cesaret edemedim. İriçka ne oldu? Sevgilisinin arkasmdan mı gitti, yoksa o sefilâne hayatı sürmekte devam mı etti.? Onu da bilmiyorum. Çünkü hafta sonunda ben de Belgrad'a tayin olundum. Ah... Rus kızmın tekllfime gösterdiği mukavemetin intikamını almak için söylediğim yalana şimdi ne kadar pişmanım bilsen... Ne zaman bu yersiz ve manasız ihtirasm beni sürüklediği iftira uçurumv. gözümün önüne gelse başım döner, gözlerim kararır, kalbim sonsuz bir vicdan azabile burkulur. Eğer bu yalanımla iki kişinin saadetini bir anda yıkıp harap ettimse ne yazık! Yarmdan itibaren mekteblerde yazı müsabakaları başlıyacaktır. Bu müsabakşlarda kazananlara Millî Tasarruf \e iktısad cemiyeti tarafından hediyelcr verilecektir. Kaftanm hava açık olduğu bir günün de bütün ilk mektebler ellerinde vecize!er olduğu halde kendi semtîerinde dolaşacaklardır. Haftanm bir gününds de mekteblerde yemiş günü yapılacaktır CUMHURİYET Niishası 5 kunıştur. Türkiye Haric için tçin 1400 Kr. 2700 Kr. 1450 » 750 800 > 400 150 Yoktur. Senelik Altı ayhk Üç ayhk Bir aylık Dikkat Gazetemize gönderilen evrak ve yazılar neşredilsin edilmesin iade edilmez vo riyaından mes'uliyet kabul olunmaz.