28 Nisan 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 9

28 Nısan 1939 Nice yıllara Kibriti icad eden adamm maceralar j 6 [Ceçen defa çtkmış olan kısımlarm hulâsası: Vak'a geçen asırda cereyan ediyor. Fransiz kolejlerinden birindeki talebelerden Şarl Sorya sonsuz bir uğraşma neücesi bu günkü kullandığımız fosforlu kibriti icad elmeğe muvaffak oluyor, arkadaşları Leon Grenşö ile Jüdil Grevy ve aslen Alman olan Friç Katmmerer de son lecrübeye şahid oluyorlar. Friç bu sırrt Almanı/ada ifşa ediyor, Alman iş adamlarile birleşerek yeni usul kibriti piyasaya çtkarıyor. Halbuki Fransada $arl Sorya parasızhğt dolayısile henüz ihtira beratı bile almamıştır. Leon Grenşö ona ödünc para vermek istiyor.] Leon Grenşö arkadaşının protestolarına kulak asmadan çıkıp gitti. Kapıyı örterken: Inşallah, yarın, dedi, sana parayı getiririm... Fakat ertesi gün arkadaşını görmege gelen Leon'da yirmi dört saat evvelki neşeli hal yoktu. Şarl'a: Dostum, dedi, berbad bir haber, çok üzüleceksın! Ayni zamanda bir de gazete uzattı: Okuyunca anlayacaksın ya, diye ilâve etti, Almanlar senin kibritlerinin ayr.ini vücude getirmişler, ihtira beratmı da almışlar!. Şarl bir an durgunlaştı. Sonra yavaş yavaş kendine geldi. Yüzü zorakı bir tebessümle süslendi: Ne yapayım, dedi, kısmetim yokmuş, fakat ben bu formülü bularak şahsî merakımı tatmin etmiş oldum ya, sen ona bak!. Bayramm son günlerindeyiz. Her sene olduğu gibi güldünüz, eğlendmız, gezdiniz, tozdunuz. Hem de başıboş değıl, intizam ve program altında... Tabiî bu bay. ramın başlangıcınm Türklüğün kurtuluş günlerinden birı olan Ankara Buyük Mıllet Meclisinin açılma zamanına tesadüf ettiğini de unutmadınız. Öyle ise, nice yıllara.. Önümüzdeki seneler daha çok eğlenmenizi ve bütün hayatmızca mes'ud olmanızı dilerız. jmerakh şeyler) Deniz üstünden giden tren Birkaç senedenberi Amerıka Bırleşik devleti arazisi Kuba adasmın merkezi Havana'ya trenle raptedilmiştir. Florida yanm adasının ucundan Antıl denizini süsliyen 47 tane sıra adalar üzerıne Kuba istikametmde bir demıryolu inşa edilmiş ve bu hat yarı yolu teşkil eden Key ı West'e kadar uzatılmıştır. Ondan ötesi, yani 145 kilometrelık bir denız yolu treni içine alıp götüren ferıbotlarla geçılmektedir. Bu kırk yedi tane sıra adanın arala nndaki mesafeler iki, üç yüz metreden 12 kilometreye kadar muhtelıf uzunluklar teşkil etmektedirler. O aralıklarda Siberyada hayat Sıberya, biliyorsunuz ki, iklirnı çok sert bir yerdır. Bazı yerlerinde yazın çok sıcak olur. Hararet 60 dereceye çıkar. Kışın da sıfırdan aşağı 40 dereceye mer. Orada eski Türklerden ve Mongolardan birçok yerli kabileler yaşarlar. Samoyedler, Başkırdlar, Tunguzlar ve saire... Bunlann ekser.si Türklecin eski dini olan şamani dinini hâlâ muhafaza etmişlerdir. Orada Şamanlar hem rahib, velden haberdar etmiş olduğu için doktor nefis yemekler hazırlatmışu. Sofrada hayalî cihan değen geçmiş zamanları hatırladılar. Bir aralık Leon Grenşö sordu: hem de sihirbaz vazifesi görürler. Friç Kammerer ne oldu, acaba? Sıberyadakı halkm çoğu kazıklar üzeŞarl Sorya kırgın cevab verdi: rine bina edilmiş kulübelerde yaşarlar. Bilmem.. Ben, keşfimi Almanya Çünkü vahşi hayvanların anî hücumlada ifşa edenin o olduğunu muhakkak rından kendilerini muhafaza altında buundurmak isterler. Ailede baba, hudud. addediyorum. suz bir salâhiyete sahibdir. Kadınlar bir Hakhsm Şarl.. Ben seni belki me mal gibi alınıp satılırlar. Her türlü ağır seleden haberdarsındır, diye şöyle bir ko işleri görmeğe ve ev idaresine bakmıya laçan ettim. Demek, bilmiyorsun.. Bu hi mecburdurlar. Sofraya erkeklerle bir yaneti Friç'e hiç de ugur getirmedi. Son likte oturmak hakkma sahib değildirler. zamanlarda biçare delirmiş ve nmarhane öpeklenn de gıdalan ayrıldıktan son a ancak karınlarmı doyurmaya teşebköşelerinde can vermiş!. Acıdım, zavallıya.. Fakat bizim üs edebilirler. Erkeklerin en büyük meşguliyetleri vahşi hayvan avlamak Jüdit ne âlemde, dersin? Hayatta mı, ve bahk tutmaktır. Kadınlar da bahk yoksa öldü mii?. utarlar, fakat vahşi hayvanların ancak A.. Onu da bilmiyorsun demek.. eşlerini sürükleyip getirirler. Onlarm Ayol, yeni intihab edilen Fransiz Cum tvlanmasına iştirak edemezler. Ekseri hur Reisi Jüdit'ten başka biri değil.. Fa etle avlanan hayvanlar kurd, tılki, bir kat ismini değiştirmiş. Jules Grevy ol ins şimal geyiği, yabanı domuz ve ayımuş. Hatta geçenlerde kendisini ziyarete lır. Fakat bılhassa Tunguzlar, ayı avına r VI gittim. Arainızdan böyle yüksek bir şah e ayıya ayrı bir ehemmiyet atfederler. Aylar, seneler geçti. 1881 senesindesiyetin çıkmış olmasından dolayı fevka Dnu totem ve mabud sayarlar. Tunguz yiz. Şarl Sorya yetmişlik bir ihtiyar olara göre, ayınm ruhu ebedidir. Bir ayı lâde memnuniyet duyduğumu kendisine nırulup da getirildiği vakit bütün ka Bilmeceyi doğru çözenlerden bıze fodu. Poligny civarında SaintLothaise kabildirdim. Sonra da biraz sitem ettim. bıle şenlik yapar. Kadınlar ayı eti ye toğraf gönderenlerin resimlerini bas sabsaının mutavazı evlerinin birinde a Haydi ben neyse, fakat senin gibi bir mezler. Çünkü bu, mukaddes hayvana mıya devam ediyoruz. Fakat burada ğaclar, çiçekler ve yeşillikler arasında saâlimi ihmal etmeli miydi ya? Şarl sıkmn karşı bir hürmetsizlik sayılır. Ayının ke resmi çıkmak mutlaka hediye kazanmış kinane yaşıyor. Asıl mesleki olan doktordadır, dedim, ona hükutnetin lâyık oldu mikleri diğer hayvanlar kemikleri gibi olmaklığa delâlet etmez. Mükâfat ka luğu ilerletmiş olmasına rağm.en, kimya ğu mükâfatı vermesine vasıta olmalısın! köpeklere verlimez. O kemikler orman. zananlann ismi her ayın ilk haftasında ile meşgul olmaktan vazgeçmiştir. Çünkü arda en yüksek ağaclara asılır ve se neşrolunan büyük listeye yazılır. Sol Iyi yapmadın ama, neyse.. hayatını tehlikeye koyarak icad ettiği dan sağa sıra ile: ıelerce öyle dururlar. Leon Grenşö, çok ısrar ettikten sonra kibrit ona ne bir şb'hret, ne de bir men1 Kayseri Amerikan okulu Eyüb faat temin etmiştır. Bilâkis başkalarının Şarl'i Fransiz Cumhur Reisini birlıkte Aslanşah. mılyoner olmalarına yaramıştır. Onun gidip görmeğe ikna etti. Bir gün Şarl Pa2 Vefa lisesi 187 Haşim Batur. için dünyaya küsen Şar! Sorya doğduğu rise indi, Leon'u buldu. Cumhur Reisliği * Her memlekette zabıta memurlan 3 îsparta Çelebiler mahallesi 36 nuyer olan bu kasabaya çekilmiş, köylüle sarayına doğru yürüdüler. Leon umumî nasıl canilerin, katillerin resimlerini marada Müfid Sayalı. rin, fakirlerin derdlerine deva, hastalan kâtibi evvelce haberdar ettiği için Cum bir araya toplıyan albümler vücude ge4 Pertevniyal lisesi 123 Turgud Buna şifa temin etmekle vakit geçirmiştır. hur Reisi eski arkadaşlarının o gün gele tiriyorlarsa, Amerikadaki Gangsterler ut. Şarl'e maziyi hatırlatan yalnız arasıra es ceğini biliyordu. Buna rağmen yaver on teşkilâtı da bütün sivil zabıta memur 5 Refahiye ilk okul 42 Orhan Uygur ki arkadası Leon Grenşö'nün gelip ken lardan yarım saat kadar beklemelerini lannm fotoğraflafnndan mürekkeb al6 Bursa avukat Hakkı kâtibi Alâ bümler yapıyormuş. Son günlerde bundisini yoklamasıdır. Leon tıpkı gencliğin rica etti. Çünkü Cumhur Reisi Başvekillardan bir tanesi ele geçmiş. İçinde 6 bin ddin Şarman. le mühim bir mesele görüşüyordu. deki gibi neş'eli ve şakacıdır. O da yet 7 Derince ilk okul 116 Alp Yılmaz. Jules Grevy her ikisini de sevgi dolu taharri memurunun resmi varmış. miş yaşına yaklaşmış olmasına rağmen 8 Gerze Gazi Mustafa Kemal ilk o* Washington resim galerisi Humpçevik ve tetiktir. Bazan hâlâ bir kolej ta bir yüzle kabul etti. Bir çeyrek yirmi da hrey isminde Amerikalı bir ressamm :ulu Ahmed Coşkun. lebesiymiş gibi hoppalıklar yapmaya kal kika kadar derdleştiler. Cumhur Reisi, tablosunu satın alarak salonlanndan bi9 Divrikl İstiklâl okulu 7 Mücahid Maliye Nazırile görüştüğünü söyledi ve kışır. rine koymuştur. Bunda ne fevkalâdelik Cutlu. Şarl'den kibrit inhisan teknik müşavirliği var, diyeceksiniz; öyle bir fevkalâdelik 10 Kayseri lisesi 1195 Naci Oğuz. İşte bugün gene eski dostunu hatırlıni kabul etmesini rica etti. var ki, sormaym. Humphrey iki kolunu 11 İktısad Fakültesi 601 Mahmud yarak SaıntLothaise'e geldi. ev Vakıâ, dedi, size lâyık değildir da Umumî Harbde kaybetmiş bir malul Yüce. ama, ayda 1500 frank bir aylığı vardır. dür. Tablolannı ayaklarile yapmak 12 Eskişehir Çikilzade Hüseyin yaÇocuk portreleri nmda Hasan Nasih. Şarl Sorya teşekkür etti. Cumhur Re tadır. 13 Afyon lisesi 105 Muzaffer Özkara * Cenubî Amerikada Şili hükumeti isi iki arkadaşını kapıya kadar uğurladı. 14 Elâzığ altıncı ilk okul 1076 Nezih karanlıkta parlıyan paralar bastırmaya Yolda Şarl, Leon'a: Jmid. karar vermiştir. Biliyor musun, dedi, en ziyade ne deniz üzerine demiryolu inşasının güçlüğü tabiî gözlerinizm önünde canlan maktadır. Çünkü orada suların derinliği de 1 metre ile 30 metre arasında değiş mektedir. Deniz, yüz binlerce ton betonla doldu•ulduğu gibi adanın biri üstünde yol üzenne çıkan 2 kilometre murabbamda ve iki metre derinliğinde bir gölü de Dünyanın en kurnaz köpeği sayılan Scotty Ingilterede bir çobana aiddir. kurutmak mecburiyeti hasıl olmuştur. Annesiz kalmış kuzulan, resimde gördüğünüz veçhile, emzikle beslepıektedir. Florida'dan itibaren ilk adaya uzatılan demiryolu kısmı üç kilometre uzunluğundadır. 186 kemerli bir köprü üzerine inşa edilmiştir. Yalnız bu köprünün ayaklarının temelini vücude getirmek için yüzlerce milyon metremikâbı kaya parçası ve 290 bin varil çimento, yüz bmlerce kazık ve milyonlarca çuval kum kullanılmıştır. Demiryoluna, tek hat olmasına rağmen bizim yaramızla 40 mılyon lira sarfedilmiştir. Bilmeceyi Çözenler Yalancılar kulübü Yalancılık çok fena şeydir. Bunu pek iyı bilirsiniz. Bazıları ancak kimseye zaran dokunmıyan yalanları mazur göreilirler. İşte böyle zararsız yalan söyliyenler Amerika Birleşik Devletlerinden birini teşkil eden Wisconsın Cumhuri . yet: dahılinde bir koılüb teşkil etmişlerdir. Bu kulübün tam 40 bin azası vardır. /ulübe girmek hiç de kolay değildir. 15 Çanakkale Cevadpaşa caddesi Yusufpaşa köşkü Orhan Bora. 16 Bürhanıye iskelesinde Kadriye Özfırat. 17 Mersin orta okul 17 Mehmed Arseven. 18 Mersin orta okul 444 Suad Hanlıoğlu. yAUANCILAR KLUBÜ L Dünyada neler oluyor? j Ancak zararsız olmakla beraber o zamana kadar işitilmemiş fevkalâde kuyBir gün on, on ik; yaşlannda bir kız, ruklu bir yalan söylemek ve buna kulüb Ferah tiyatrosunda sevimli aktör Şadiyi idare heyetini inandırmak şartıle azabuldu. Kendisinden imzalı bir resim is lık hakkı iktisab olunabilmektedir. Şu Amerikalılar ne acayib insanlardır. tedi. Şadi: Peki baş üstüne, dedi, fakat hemen hemen senin doğduğun gündenberi benim sahneye çıktığım yok, nereden beni tanıyorsun? Küçü kkız: Sızi tanımıyorum amma, diye cevab verdi. Bizim aktörlerin resımlerinden beş tane imzalısını toplarsem, arkadaşı. mm birmden Robert Taylor.un imzalı resmini alacağım. * * * Yavrum Ferıd, gıt başöğretmene rica et, bugün sana izın versin, çünkü annen iki kardeş birden dünyaya getirdi. Babacığım, bir tanesi için bugün, öteki için de yarın izin alsam olmaz mı? Yukanki saat gündüz öğleden sonra nın dördünü gösteriyor. Fakat burada değil, cenubî Amerikamn meşhur bir şehrinde.. O vakit İstanbulda gundüzun saat on biridir. O şehn, her on beş tul dairesınin bir saat farkettumekte ol duğu esasına istınaden pekâlâ bulabılır ve onun ismini teşkil eden harflerı teker teker saat rakamlarının hizasındaki boş hanelere pekâlâ yerlestirebüırsınız. Çünkü o harfler de tam on ikidir. Bu bilmeceyi doğru halledenlerden birınciye beş lira, ikınciye üç lira, ücuncüye iki lira takdım olunacak ve dıeer yüz kişiye de muhtelif hedıyeler verı lecektir. Cevablann nisan sonuna kadar Cumhuriyet Çocuk Sahifesi> adresme yollanması şarttır. Geç kalanlar mükâfat kazanamazlar. Fıkralar Nisan bulmacası J IIIIIIIIIIIIIIIIIIItlUIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllltılUllflllMII ye seviniyorum, böyle varidatım olunca hastalarıma bedava bakanm artık.. Ama, haftada birkaç kere inhisara ıneceksin, tabiî.. Zaten hastalarıma hergün bakmı yordum ki.. Bir Konsültasyon günü Leon Grenşö arkadaşının nasıl çalıştığmı görmek üzere SaintLothaise kasabasına gitti. Bahçe ve methal hasta ile doluydu. Kiminin elinde bir paket, kiminin elinde bir sepet yumurta vardı. Bazısı yemis., bir kısmı da rneyŞarl Sorya gülerek Leon'u karşıladı: Bu bizim hastalara bir türlü derd anlatamadım, dedi, artık memuriyet, maaş sahibi olduğumu, para kabul etmiyeceğimi söyledim, şimdi de hediye getirmeğe başladılar.. Kiiçük ve şirin Gülgün Ay Bitti