29 Nisan 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

n Buyulc Kaybımız O'nun için yazılan yazılar ve şiirler Ikinci tab'ı çıktı cinni Jfll binU uıl umhuri FOTO MAGAZİN Aylık salon mecmuası I 2 9 NlSail 1 9 3 9 Mutlaka okuyunuz. Mtler'ln nutku Hitler'in Nutku itler'in dün söylediği nutku, Roosevelt tarafından gönderilen messajın mabadi olarak telâkki etmek daha doğrudur; çunkü, son on beş günlük hâdiselerde, Alman devlet reisinin vazıyeti her zamankınin hilâfına aktif olmaktan ziyade passifti. Geçen iki haftaiık vakıaları unutmadık: Arnavudluğun Italyanlar taratından zaptı üzerıne Amerıka Birleşik devletleri reisi Roosevelt Hitler'e ve Mussolıni'ye birer mektub göndermiş ve sulhu arzu edıp etmedıklerını, ediyorlarsa silâhlann azaltılması için beynelmilel bir konferans toplıyacağını, bundan sonra da iktısadî vaziyetin düzelmesi uğrunda hep beraber çalışılacağını bıldirmıştı. Roosevelt, totalıter devletlerin samimiyetine inanabılmek için, Almanya ve İtalya tarafından, otuz kadar Avrupa devletine taarruz etmıyeceklerıne dair teminat verilmesinı ıstiyordu. Roosevelt'in messajını burada, beraberce tahlil etmış ve şu kanaate varmıştık ki, Amerıka Cumhur Reisinin gayesi, messajda söylemek istediği gibi beynelmilel bir konferans toplamak değildir; çünkü böyle birşeym bu sırada kabıl olamıyacağım muhterem Cumhur Reisi herhalde bizden iyi biliyordur. Bizim burada, beraberce düşünerek vardığımız netıceye göre Roosevelt, Birleşik Cumhuriyetler efkârıumumiyesini ve onunla beraber dünya efkârıumumiyesini demokrasiler cephesine kazanmak teşebbüsünde bulunuyordu. Tahminlerimizde aldanmadığımızı öğrenmekte gecikmedık: Hitler de hareket tarzını ayni kanaate göre ayarlamıştı. Alman hükumetı tarafından, Roosevelt'in messajında ismi geçen muhtelif devletlere «kendilerini tehlıkede görüp görmedıklerine dair» bir sual soruldu ve Hitler'ın nutkundan evvel cevablar tasnıf edildi. Bu hâdiseler olup dururken, biz burada, messaja bir mabaid teşkil edecek olan nutuk üzerinde düsünmüş ve onun mahıyeti hakkında tahminler ileri sürmüştük. Demiştık ki: Hitler, konferans teklifini reddedecektir. Silâhlann azaltılması için vaktile samimî olarak teşebbüse giriştiği zaman buna demokrasiler tarafından alayla mukabele edildiğıni, bunun için artık bu meselenın mevzuu bahsolamıyacağını, maamafih Almanyanın kimseyi tehdid etmediğini, nasyonal sosyalist rejıminin Avrupada bir sulh unsuru olduğunu söyliyecektir. Hitler, dünkü nutkunda bu noktalann hepsini bir bir tekrarladı. Bilhassa küçük devletlerle Almanya arasında hiçbir anlaşmamazlık bulunmadığı noktası üzerinde fazla durdu. Führer'e göre umumî bir konferansa lüzum yoktur. Almanya, devletler arasında iki taraflı anlasmalar yapıldığı takdirde sulhun daha esaslı olarak temin edileceğine kanidir. Ve küçük devletlerin herbirine ayrı ayrı teminat vermeğe hazırdır. . C07Q İSTANBUL CAĞALOĞLU . üü/ü Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir ve evi: 22366. Tahrir heyeti: 24298. Idare ve matbaa kısmı 24299 24290 Führer:« Hiçbir devletin sarih malına tarafımdan halel verilmiyecek » diyor Hırvat lideri Dr. Maçek'le Yugoslav Başvekili Svetkoviç Zagreb görüşmeleri esnasında Hırvat Sırb kat'î itilâfı dün Zagreb'de imzalandı Yeni kabineye Hırvatlardan dört nazırın gireceği ve Maçek'in Başvekil olacağı bildiriliyor Belgrad, 28 (Hususî) Hırvatlarla Sırblar arasmda 20 senedir devam edip duran anlaşmazlığa nıhayet verJmıştır. Hırvatlar lideri Dr. Maçek'le Başvekil Svetkoviç Zagreb'de bir itilâfname imzalamışlardır. Dr. Maçek Prens Pol tarafından kabul edildikten sonra pazar güün Hırvat meb'uslarını tophyarak itilâfnamenin metnıni bildirecektir. Meb'uslarm tasvibınden sonra itilâfname neşrolunacaktır. Yeni teşkil edilecek muhtelit kabine anlaşmayı tatbik sahasma koyacaktır. Hırvatlardan dört nazır yeni kabinelArkast Sa. 3 sütun 5 tel Ingiliz mecburî hizmet kanununun son akisleri Alman Devlet Reisi Hitler, Rayştag toplantılarından birinde.». Alman Devlet Reisi 2,5 saat süren nutkunda Amerikan, Ingiliz ve Fransız siyasetini şiddetli bir lisanla tenkid etti Lâyihanm kabulü, Fransa ve Lehistanda umumî bir memnuniyet tevlid etti, {rlanda Imparatorîuğun müdafaasına iştirake karar verdi Leh Alman ademi tecavuz Ingiliz Alman deniz itilâfı misakı hükümsüz bırakıldı dün resmen feshedildi Berlin, 28 (Hususî) Alman Devlet Reisi Adolf Hitler bugün Rayştag'da öyledıği nutukta ezcümle demiştir kı: « Amerıka Cumhur Reisinin bana hitaben gönderdıği telgrafın metninı bilıyorsunuz. Bu telgrafa vereceğım cevabı Alman milletinin mümessilleri sıfatile ılk olarak sizin öğrenmeniz ve bunu tasvib veya reddetmeniz için Rayştag'ı içtimaa da" vet kararını verdim. Ayni zamanda bu fırsattan istifade ederek mart ayı zarfındaki muazzam tarihî hâdiseler karşısında hasıl ettiğim intıbaları bildireceğim. En derin hislerimi, Büyük Harbin meçhul bir askeri olan beni, sevgili milletünin rehperi ve şefi olmak mazhariyetine nai' eden Allaha hamd etmekle ifade edebili" rim. Milletimi içine gömülmüş bulunduğu derin sefaletten, kan dökmeden kurtarmağa muvaffak oldum. Hayatımın yegâne gayesi olan Alman milletini kurtarmak şerefıne erdim. Benim elde etmek istedigim gaye, başkalarının evvelce cebir ve şiddet" le tahrıb ettikleri şeyi yeniden kurmaktan ibaretti. Bu itıbarla başkalarının haklarına hiçbir suretle tecavüz etmiş değilim. Yalnız bundan yirmi sene evvel ihlâl edilen hakkı tekrar tesis ettim. Büyük Alman devletinin bugünkü hududları içinde hiçbir toprak yoktur ki, en eski zamanlardanberi ona aid ve onun hâkimiyeti altında bulun" muş olmasın.. Beyaz ırktan olan insar.ların Amenkayı keşfettikleri tarihten çok daha evvel Alman devleti bugünkü hududlannm değil, o tarihtenberi kaybedil" miş olan dığer birçok eyaletlerile ve erazisile mevcud bulunuyordu. nüfusu ve 2000 senedenberi teessüs etmiş bulunan bir nizamı mahvetti. Dünyanın yeni nizamı bilâhare ortaya çıkınca sulrur. Amerikadaki ve Avrupadaki demoVrat diktatörleri o kadar korkak davrandıla' ki içlerinden bir tanesi bile cereyan eden ha~ diselerin mes'uliyetini yüklenmek cesaıtt.ni gösteremedi. Demokratik sulh diktatörleri IIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIIIMIllll sistemlerile dünya ekonomisini altüst ettiMaliye Nazın Sir Con Simon ler. Milletleri ve devletleri budalaca parLondra, 28 (a.a.) Oxford Ü n r çaladılar. Asırlarca zamandanberi taazı.iı edilmiş olan istihsal ve ticaret camialannı versıtesi talebe bırlıği, mecburî askerlik hızmetini tasvib eden bir karar suretini 23 mahvettiler. Versay muahedesi, milletlerin kendi ken reye karşı 326 reyle kabul etmiştir. Mudilerini idare etmek hakkını tanımamıştır. halefet gösterenler de nutuklarında enBundan başka iktısadî zaruretleri de he tellektüel bir müsalemetperverlık göster" Versav [Arkası Sa. 9 sutun 2 de] dıkten başka, mecburî askerlik hizmeti ulllllllllll I IIIIIIIII llll I •>••• 11II11 11II111 M IIIMirill M M I I Hllllll Harbiye Nazın Sir Kingsli Vud sulünü değil, hükumetin politikasını tenkid etmişlerdir. Birçok hatibler, Ingiliz talebesinin ha" kikî fikrinin yabancı memleketlerde istihfafla karşılanmasına imkân verilmemesi lüzumundan ısrarla bahseylemişlerdir. lArkasi Sa. 9 sütun l dei •••llllllllll llllllllll ıllllllllllllllllllllllMIMIIIIIIIMIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIinilllllMIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIKIIIKI'IKKI11 Markoviç'in Berlindeki temaslarından sonra... Bir Alman gazetesi Yugoslav dostluğunu tebarüz ettiriyor Berlin 28 (a.a.) D. N. B. bildiriyor: Yugoslav Hariciye Nazın Markoviçin Berlin ziyaretinden bahseden Koıespondans Politik, ezcümle diyor ki: «Bu ziyaret çok mühim addedümek icab eder. Alman Yugoslav müzakereleri, bilhassa Venedık görüşmeleîinden sonra, şunu ispat eder ki, yabancı memleketlerde ortaya sürülen bedhâh iddıalara rağmen, mihvar politikası barışı bozmaya değil, müşterek havza dahilmde müsalemet ve teşriki mesaiyi tahakkuk ettirmeğe hadimdir. Alman ve Yugoslav milletleri arasında itimad esasına dayanan münasebetler yalnız komşu milletlerin teşriki mesaisi lüzumuna değil, ayni zamanda iyi ve fena günlerde kazanılan karşılıkh hürmet ve riayetine istinad etmektedir. Sırb askeri, umumî lArkası Sa. 9 sütun 6 dal Uç senelik bir yol programı hazırlanıyor Vali, dün Nafıada tetkikat yaptı Cağaloğlundan Ayasofyaya doğru inşası mukarrer asfalt yol dolayısile Yerebatan sarayı önündeki bütün ahsab binalar kaldırılacak NADİR NADt [Arkasi Sa. 9 sütun 1 de] Nevyork beynelmilel sergisinin küşad resminde hazır bulunmak üzere Amerikaya gitmiş olan arkadaşımız CELÂLEDDİN EZİNE Yeni Dünyadan mektublar serisini gazetemize göndermeğe başlamıştır. Değerli edibin ilk mektubunu Versay muahedesi Yugoslavya Hariciye Nazırı Markoviç Tempelhof tayyare meydanında Von Ribbentrop tarafından karşılanıyor Yarın neşredeceğiz Budalalardan ve cahillerden mürekkeb bir sürü, hayatî bir saha dahilinde kilometre murabbaı başına isabet eden 240 Cağaloğlunda asfalt yol inşaatına hazırlık faaliyeti (Yazısı 9 uncu sayfada)