17 Nisan 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

17 Nisan 1939 CUMHURÎYET Sİyasetİnde : Almanya ve Lehistan Yazan: Abidîn Daver Mokoton'da yapılan hava nümayişlerinde Leh tayyarelerinin bir arada görünüşü (Cumhuriyet) în 13 nisan tarihli sayısmda fransızca Le Journal gazetesinden naklen bir yazı intişar etti. Bu yazıda, yüksek mevki sahibi bir Alman şahsiyeti, Almanyanın Lehistan hakkındaki fikirlerini izah ediyor. Bu Alman şahsiyetine göre, Almanya, Lehistana karşı beslediği taarruz emellerinden vazgeçmiş değildir. Yazının son cümlesi açıktır: «Şimdi Polonyalılar, bir müttefike sahib olduklan için emin ve kuvvetlerine mağrurdurlar. Onlan vurmadan evvel, kendilerine, yalnızhğın ve kuşatılmış olmanın korkusunu tattırmak gerektir.» Bu Alman şahsiyeti, Almanyanın Polonyaya karşı yapacağı hareketi şimdilik tecil ettiğini ve ilk fırsatta darbeyi indireceğini sarahaten söylediğinc göre, böyle bir darbenin nasıl ve nereden indirileceğini tetkik etmek faydalı olur. *#• Alman tankları Berlinde bir geçid resminde muştur. Simdi, Leh Alman hududlarınm uzunluğu, takriben 2700 kilometre kadardır. Lehistanın demiryollan 1930 da 19 bin 890 kilometre idi. ÇekoSlovakyanın ortadan kalkması, yağmaya iştirak edip bazı kıymetli parçalar koparmış olmasma rağmen, Lehistanın aleyhine olmuştur; çünkü Leh toprakları üç taraftan Almanya tarafından sarılmıştır. Garbda: Almanya, şimalde: şarkî Prus ya, cenubu garbide: Alman işgalinde bulunan Ç«kya, cenubda: Alman himayesinde bulunan Slovakya. Sevkülceyş bakımından bu vaziyet tamamile Lehistanın aleyhinedir. Çünkü, Leh arazisi, bir yarım ay, hatta bir nal şeklinde Almanlar tarafından çemberlentniş bir vaziyettedir. Hududlarınm, bilhassa cenubda bu şekli almasında Lehistanın da mes'uliyeti vardır. Eğer ÇekoSlovakya baki kalsaydı, Lehistan, cenub ve cenubu garbide, belki de zaruret sevkile müttefiki olacak olan ÇekoSlovakyaya dayanırdı. Simdi ise, Alman orduları, Leh topraklannı, bir çelik kıskaçın veya kerpetenin iki kolu gibi, kavrayıp sıkıştırmıs,lardır. Bir harb halinde, Alman kıskaçı, Lehistanı fena tazyik edecektir. * * * Almanyanın büyük bir askerî devlet olduğu ve ordusunu mütemadiyen takviye ettiği malumdur. Bir harb halinde, Almanyada, erkek, kadın, bütün millet se artan Lehistanda her yıl, askerlik çağına girenler 350,000 kişidir. Buna bakarak Lehistanda askerlik edebilecek insan yekununu 4,5 5 milyon olarak hesab edenler de vardır. Fransız askerî muharririeri Leh ordusunun talim ve tebiye görmüs ihtiyatları 2,500,000 kişi olduğunu tahmin ediyorlar. Geçen sene çıkan bir Amerikan eserinde ise şu malumat vardır: Muvazzaf ordu 280,000 kişi, teşkilâtlandırılmış ihtiyatlar 1,300,000 kişi, talim ve terbiye görmüş mevcudlar 1,580,000 kişi. 4 ilâ 8 gün içinde seferberlik merkezlerinde bulunabilecek mevcudlar 500,000 kişi. Piyade fırkalan iskelet halinde. Süvari mükemmel. Hava kuvvetleri: 30 bombardıman tayyaresi, 400 avcı layyaresi, 300 keşif tayyaresi, hava ordusu mevcudu 3500, pilot mevcudu 900. Bu muhtelif rakamlardan Fransız kaynaklarının verdiğini esas olarak kabul edersek muvazzaf ordu ile beraber Lehistanın 3 milyon muallem asker çıkarabileceğini kabul etmek yanlış olmaz. Seferberlik ilânile beraber, harekete hazır Leh ordusunun evvelâ 40, biraz sonra 60 fırkaya baliğ olacağı hesablanmaktadır. (Son gelen İllustration gazetesi, Leh ordusunun hazarî mevcudu 450,000 kişi olduğunu ve seferde 4 milyonluk talim görmüş bir ordu çıkarabileceğini yazdıktan sonra 500 bombardıman, 2000 muharebe tayyaresi olduğunu kaydediyor.) Bir Leh piyade fırkası: 3 piyade alayı, 1 hafif topçu alayı ve 1 telgrafçı bölüğünden mürekkebdir. Bir Leh piyade alayı: Biri ma burdan mürekkeb olup ateş kuvveti yüksektir. Piyadenin tanklara karşı ağır makineli tüfeklerile topları azdı; fakat son zamanlarda bunların da ikmal edildiği rauhakkaktır. Leh süvarisi, çok mükemmel addedilmektedir. 40 alaydan ve 10 istihkâm süvari bölüğünden mürekkeb olan süvari şöyle teşkilâtlandırılmıştır. Bir süvari fırkası: Beheri 2 alaydan mürekkeb 3 süvari livasından, yani 6 alaydan, 2 süvari topçu grupundan (tabur), 1 istihkâm ve 1 muharebe bölüğünden mürekkebdir. Bir süvari alayı: 4 süvari bölüğünden, 1 süvari makineli tüfek bölüğünden, 1 ihtiyat bölüğünden, 1 muhabere takımından müteşekkildir. Hazarî teşkilâtta, mevcud 40 süvari alayı 1 fırka ile 12 müstakil livaya ayrılmıştır. Müstakil livalar: 2 ilâ 4 süvari alayından, bir süvari topçu grupundan, 1 istihkâm bölüğünden ve bir telgrafçı takımından mürekkebdir. Leh ordusunun muvazzaf ve ihtiyat zabitleri çok iyi yetiştirilmiştir. îhtiyat tfrad, ihtiyatlık devresinde dört defa talim için silâh altına çağnhrlar ve her defasında üç ilâ dört hafta talim ve terbiye görürler. İhtiyat zabitleri de talim ve terbiyelerini itmam için, sık sık silâh altına davet edilir ve alaylarile sıkı bir temasta bulunurlar. Alman muharrirlerine göre, ihtiyat küçük zabitler, kâfi derecede iyi değildirler. Bu muharrirler, Leh piyadesile süvaisini çok beğeniyorlar. Leh piyadesi, günde 40 kilometre yürümeği alelâde bir yürüyüş 80,000 kişidir. Sıkı bir askerî talim ve terbiye gören bu teşekküllerle beraber, Alman ordusunun hazarî mevcudunu 1 buçuk milyon addetmekte hata yoktur. Alman ordusunun seferî teşkilâtı da mütemadiyen genişlemektedir. Fransızlar, bu ordunun, 1939 yılı içinde umumî seferberlik yaptığı takdirde, 52 muvazzaf, 45 ihtiyat ve 20 Landvvehr fırkası olmak üzere 11 7 fırka çıkarabileceğini hesabhyorlar. Yuvarlak hesab, 120 fırka diyebiliriz. Almanya, silâh, teçhizat, malzeme ve bilhassa zabit, ükçük zabit temin ettikçe, ordusunu 200 fırkaya kadar yükseltecektir. ÇekoSlovakyanın tek kurşun atmadan teslim oluvermesi Almanyaya 2 milyon kişilik bir ordunun bütün silâhlarını ve malzemesini kazandırmıştır. Almanya, 10 milyondan fazla Çek ve Slovakı, vaktile Avusturyamn yaptığı gibi müsellâh cephe hizmetlerinde kullanacak :edbirleri alabilirse de biz, ordunun emniyet ve salâbeti namına bunların geri hizmetlerinde istihdam edileceği kanaatindeyiz. Almanya, 78 milyondan fazla olan halis Alman nüfusundan yüzde 10 hesabile 7,800,000, yüzde 15 hesabile 12 milyona yakın adamı silâh altına alabilir. (Almanyanın silâh altına çağırabileceği insan yekununu, daha Avusturyayı ve saıreyi ilhak etmeden evvel 13 buçuk milyon hesablayan Fransız mütehassısları vardır.) Tabiî, bu rakamlar, uzun bir harbde silâh altına çağırılacak yekunlan gösterir. Almanyanın hava kuvvetleri hakkında neşredilen rakamlar, birbirini tutmamak:adır. 3000, 4000, 5000 gibi rakamlar karşısındayız. Hangisi doğru? Tahmine imkân yok. Yalnız 1938 senesinde 29003000 birinci hat tayyaresi olduğu ve bu yekunun 1941 de 5000 e çıkacağı iddia ve hesab ediliyordu. Şimdi iki taraf kuvvetlerini karşılaştırabiliriz: Lehistanın 60 fırkasma mukabil Almanyanın 120 fırkası, Lehistanın 2500 tayyaresine mukabil Almanyanın 5000 tayyaresi olduğunu kabul edelim. *** Almanya ile Lehistan arasında bir harb çıkarsa, bunun umumî harb demek olacağına şüphe yoktur. Biz, bunu nazan dikkatten ayırmamakla beraber, vaziyeti, daha ziyade, münferid bir harb gibi mütaleaya mecburuz. Çünkü, Fransa ile Ingiltere coğrafî ve sevküceyşî vaziyet icabı Lehistana doğrudan doğruya değil; bilvasıta yardım edebilirler. Lehistana doğrudan doğruya yardım edebilecek devlet olarak Litvanya, Romanya ve Sovyet Rusya vardır. Litvanya, 2 buçuk milyon nüfuslu küçük bir devlettir. Ancak 100 bin asker çıkarabilir, 60 tayyaresi vardır. Almanlarla da Lehlerle de arası iyi değildir. Harbin başında hangi tarafı ılhzam edeceği tayin edilemez. Lehistan, Sovyet Rusyadan çekinmektedir; harb başlayıp da mağlub olacağını anlamadık ça Sovyetlerin yardımmı istemiyecektir. Romanyaya gelince, Sovyetlere karşı akdedilmiş olan Lehistan Romanya ittifakını, Almanyaya karşı da işler bir hale getirmekten çekinmektedir. Bu itibarîa harbin başlangıcında Romanyanm da bir taarruza uğramadıkça ihtiyath davranarak seyirci kalması çok muhtemeldir. Binaenaleyh, Lehistan bidayette, yalnız kendi kuvvetlerine güvenebilir. Almanya, Lehistana nazaran, en az bir misli daha kuvvetlidir. Fakat Ingiltere ile Fransa da hemen harbe girecekleri için, Almanya, bütün kuvvetlerini Lehistana karşı kullanamaz. Almanya, Büyük Harbde, evveîâ garbda, sonra şarkta taarruz esasını kabul etmişti. Fakat Majino hattı, şimdi Almanyaya bu esasın tamamile aksini kabul ettirecektir: Evvelâ şarkta, sonra garbda taarruz. Bu itibarîa Almanlar, Ren boyunda, Zigfrid hattmda müdafaada kalarak Lehistanın üzerine çullanacaklar, Lehistanın işini çabuk bitirmek için, Leh ordusuna karşı, sayı itibarile mühim bir üstünlükle taarruz etmeğe çalışacaklardır. 60 Leh fırkasma karşı takriben 75 fırka ayırıp mütebaki 45 fırkasile Fransız ve Ingiliz ordularına karşı müdafaada kalacağı, hatta, garbdaki tahkimatma gü\eniyorsa, Lehistana karşı ayıracağı fıricaları daha arttıracağı tahmin edilebilir. Bu itibarîa Almanlar, Lehlerden daha kuvvetli olacaklardır amma, bu sayı üstünlüğü her türlü müdafaayı imkânsız bırakacak ezici bir faikiyet addedilemez. İki taraf ordularının da harb doktrini taarruzidir. Harbin, Alman hava kuvvetlerinin dörtte üçü ile yapacakları bir taarruzla başlayacağı şüphesizdir. Hava kuvvetleri, istenilen cepheye karşı kara ordularile kıyas kabul etmiyecek bir sür'atle tahşid edilebileceği ve sonra geri alınabileceği için, Almanların Lehistana karşı hava ordularının büyük bir kısmile müthiş bir hava taarruzu yapacakları ve Lehlerin de buna mukabele edecekleri muhakkaktır. Her iki tarafın mühim ve hayatî merkezleri hava taarruzlarının müessir sahası dahilindedir. Varşovadan Berline, Berlinden Varşovaya kadar karşılıklı ha , va hücumları yapılabilır. Leh Alman hududuna pek yakın olan Breslav'dan Varşova yalnız 300 kilometre mesafededir. Her iki tarafın da birbirine karşı, hududlar gerisinde tahkimatı vardır. Almanlar Oder nehri üzerinde Frankfurt şehri etrafında tahkimat yapmışlardır. Lehlerin Silezya hududundaki tahkimatı, bir iki sene evvel başîanmış olup henüz itmam edilmemişse de herhalde, mühim de recede ilerilemiş olduğuna şüphe yoktur. Lehler, Gdynia limanım da tahkim etmektedirler. Fakat Lehistanın en kuvvetli ve tabiî müdafaa hattı Vistül nehridir. Kara ordularının bu tahkimat hatlarını nazarı itibara alarak ona göre hareket edecekleri tabiidir. Harekâtın nasıl inkişaf edebileceğinin tetkikini ikinci bir yazıya bırakıyorum. Evvelâ, Leh ordusuna bir göz atalım: Lehistan, 35 milyona yaklaşan nüfusu ve 388,000 murabba kilometre mesahasile Avrupanm büyük devletlerinden sayılabilecek bir memlekettir. Uzun müddet esaret altında yaşadıktan sonra, 20 sene evvel esaretten kurtulunca, ordusuna büyük ehemmiyet vermiştir. 1938 senesinde, Leh ordusu 30 piyade, 1 süvari fırkasmdan, 12 süvari livasından ve saireden mürekkebdi. Bu kuvvetler 273 tabur piyade, 40 alay süvari, 365 batarya toptan müteşekkildi. Muvazzaf ordunun insan mevcudu şöyle idi: Zabit t 18,736 Küçük zabit : 39,535 Asker : 215,615 Yekun : 273.886 Alman membaları muvazzaf Leh ordusunun 300,000 335,000 olduğunu yazıyorlar. 1938 denberi, Avrupa tehlikeli ve buKranlı zamanlar geçirdiği için, muvazzaf Leh ordusunun gerek teşkilât, gerek sayıca daha kuvvetlendiğine şüphe yoktur. Esasen, yukandaki mevcud haricinde 32 bin kişilik hudud muhaf aza teşiklâtı ve askerce teşkilâtlandırılmış 30,812 kişilik bir devlet zabıta kuvveti (jandarma), askerî talim ve terbiye gören 140,000 genc var* dır ki bunların hepsi, muvazzaf Leh or' dusunu, takriben 475,000 kişiye çıkarır. Lehistanın 1937 başında 8 tabura ayrılmış 600 tankı vardı ki o vakittenberi bu yekunun arttığına şüphe yoktur. Daha o tarihte, zırhlı taburlann sayısı 8 den 10 a çıkarılmakta idi. Bugün Lehistanın 1000 tankı olduğunu kabulde hata yoktur. Muvazzaf ordunun 1937 başında, 7000 hafif, 4100 ağır makineli tüfeği, 1350 hafif ve 422 ağır topu vardı ki bunların da arttığı tabiidir. Almanlar, Leh ordusu mevcudunun harb halinde 3 milyon 600 bin kişi olacağmı söylüyorlar. Mecburî askerlik müddeti 21 yaşından 50 yaşına, ihtiyat zabitleri için 60 yaşına kadardır. Nüfusu her sene 500,000 ki^iden fazîa Litvanya hududunda tahşid edilen 50 bin Leh askerinden bir grup kineli tüfek bölüğü olmak üzere dört bölüklü 3 piyade taburundan, 1 topçu takımından, 1 muhabere takımından, 1 istihkâm takımından ve 1 atlı keşif takımından, 1 idare bölüğünden müteşekkildir. Bazı piyade alaylarında kadro halinde dördüncü bir ihtiyat tabur daha vardır. Böylece her pivade frkası 9 ilâ 12 taaddedecek kadar, bacağı kuvvetli bir pi ferber olacaktır. Sulh zamanında askerlik yadedir. Ekseriya, 60 70 kilometrelik yalnız erkeklere mahsus olmak üzere 18 yürüyüşler de yapar. Süvari, Lehistanın den 45 yaşına kadardır. Anası babası yaan'anevî sınıfıdır. Atlar iyi, teçhizat mü hudi olanlar askerlik gibi şerefli bir lıizkemmeldir. Büyük birlikler halinde teşkil mete lâyık addedilmezler. Almanyanın hazarî ordusu 52 fırkaedildiğine göre, harb başlar başlamaz, düşmamn seferberliğini bozmak için, anî dan mürekkebdir. Bu fırkalan şöyle tasve kuvvetli müdahaleler yapacağı anlaşıljnif edebiliriz: Baz'Iarı motörlü olmak üzere 39 piyade fırkası, 3 dağ fırkası, 4 maktadır. Hayacılığa gelince, Leh tayyareleri çok hafif makineli fırka, 5 zırhlı fırka, 1 sümükemmeldir; birinci hat tayyareleri 60 vari livası. Bu kuvvetler 18 kolordu tnmbölüğe aynlmış 750 kadardır. Bütün ha takasına aynlmıştır. Muvazzaf ordunun va kuvvetleri ihtiyatlarile beraber 1550 mevcudu 1 milyon kişidir; fakat bu yekuna mecburî iş hizmetini ifa etmekte tayyare tahmin edilmektedir. * * * olan 1918 smıfınm yarısım da ilâve etLehistanın, en fazla hududu Almanya mek lâzımdır ki tahminen 160,000 kişiiledir. ÇekoSlovakya ortadan kalkma dir. Muvazzaf orduya ilâve edilebılecek dan evvel, Lehistanın 5389 kilometre u yarı askerî teşkilât da vardır ki bunlar S. zunluğunda bulunan kara hududlarınm A. lar, S.S. ler ve jandarma gibi teşek1912 kilometresi Almanya ile idi. Çeko küllerdir. Bunların mevcudlan hakkında Slovakya ortadan kalktıktan sonra, bu sarih rakamlar yoktur. S.A. larla, S.S. ler memleketin Lehistanla olan 984 kilomet Nazi Partisinin siyasî ordusudurlar. S.A relik hududu da Macarların eline geçen lar 21 grupa ayrılmış olup bu 21 grup da küçük Rütenya parçası müstesna olmak 97 livaya, 97 liva 627 Standart'a ayrılüzere bugün, artık Alman hududu ol mıştır. Landespolizei denilen jandarma ABIDİN DAVER Almanyada yapılan büyük manevralardan bir intıba Alman askerleri manevralarda