9 Ağustos 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

AKINDAN AKINA Büyük millî roman Müverrih ve edip M. Turhan Tanın şaheserlerindendir. Mevcudu pek az kaimıştır. Onbeşinci yıl Bııgiin harf inkılâbımızın Rus Japon gerginliği Onuncu yıldönümüdür Anlaşma imkânları gösteren Harf inkılâbımızın Bayram, memleketin her ihtilâf yeniden şiddetlendi undan on yıl önce bugün Büyük Önder Atatürkün yeni Türkıyeye hediye ettiği en bü" inkılâblardan biri olan harf inkılâbıım hayırlı ve kat'î emir ve işareti verilnişti. O gün bugün Türk alfabesi memekette teessüs ve takarrür ederek milletin ırfanına açılan büyük nurlu yol alabildiğıne inkisaf edip gidiyor. Bugün yalnız yeni harflerle okuyup yazan genc neslin ılk kafıleleri gittikçe kesafet peyda eden kalabalıklarile istikbali fethetmeğe gidiyorlar. Türk milleti yeni okuyup yazma aletile de ileri milletlerin arasına kanşmış ve onlarla omuz öpüşen bir terakki şahrahına girmiş bulunuyor. Büyük Onderin bu yeni \e büyük inkılâba hâkim olan kat'î kararının bu onuncu yıldönümünü şevk ve heyecanla kutlulamak Türk milleti için hem müstesna bir ze\k, hem sonsuz bir bahtıyarlıktır. Eski harflerle bir türlü yürüyemiyen ve kolay kolay yörüyemiyeceği de aklı ereulerce iyiden iyiye takdir olunan millî i r fana yeni devrimizin istediği süratli ve isabetli cereyanı verebilmek için o zamana kadar düşünülmüş bazı yarımyamalak ıslahat fikirlerini hatırlarız. Eski harflere fonetik bir kabiliyet vermek esasından ayrılamıyan bu gayretlefin netice itibarile olduğu yerde adım sayan beyhude malihulyalar hududunu geçemedığinc de dikkat olunuyordu. Meselenin radikal hallini Atatürkün nafiz nazar ve kararı temin etti. Şöyle ki: Herşeyden evvel radikal hallin şimdi kullanmakta olduğumuz yeni Türk alfabesini kabul ile tahakkuk edebileceği üzerinde fikirler adeta takarrür ettikten sonra Atatürkün bu birinci safhadan daha ehemmiyetli olan ikinci karan harf inkılâbının yeni alfabeyi derhal kabul ve tatbikı lâzım geldiği şeklinde tecelli etti. Bir milletin asırlardanberi kullandığı bir harf sislemini birdenbire ve umumiyetle değıştirivermesi müşkül birşey olduğu için yeni alfabenin kabul ve tatbikında vasatî bir nesillık, yani hiç olmazsa yirmi beş yıllık bir zamana ihtiyac bulunduğuna hükmediliyor ve bu müddetin derece derece müsamaha ile geçiştirilmesi lâzım ve zarurî gibi görünüyordu. Atatürk, bu tesamüh müddetini en kısa zamanlarına indirerek hakikatte hemen hemen yeni inkılâbın derhal tahakkuk ettirilmesini umde ittihaz etmiş olan bir formülde karar kıldı ve bunu kendisine hâs büyüklük ve kolaylıkla millete bildirdi. Bilâhdre pek iyi takdir edıldiği veçhile hakikatte Atatürkün bu kararı çok kuvvetli şöyle bir sebebe istinad ediyordu: Atatürk asırlarca sürmüş fena ve sakat bir itiyadm kaldırılması hesabına yirmi beş yıl gibi uzun bir müsamaha devri ka3Uİ edilmesini yeni inkılâbı akim bıraktr rabilecek bir zayıflık telâkki ediyor, ve îğer böyle yapılırsa inkılâbın tahakkuk eJmemesinden korkulmak lâzım gelece|ini haklı olarak düşünüyordu. Eğer ara?a yirmi beş yıllık bir müsamaha fasılası sonulacak olursa itiyadlarına esir olan nsanların harf inkılâbı külfetini en son Jakikalara tehir etmeğe temayül edecekeri inkılâbcı nazarmda şüphesiz bir keyFiyetti. O halde?. O halde vaziyete hâcim olan mevcud nesil için bu inkılâb ahakkuk etmemiş olacak ve onun tesiri jltında yeni nesillerde eski ve yeni harferin tezad içinde iki cami arasında calmış beynamaza dönecekti. r11P; tSTANBUL C A G A L O C L O S3]fl ' OIİD TeİGjaf ve mektııb adresl: Cumhurlyet. îstanbul Posta Inıtusn: tsfembü! No 248 Teiefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrtt heyetl: 24298. tdare ve matbaa fcısmi 24299 24290 umhuri Salı 9 Agustos 1938 ı . Genel Sekreterliğinden: yetin 15 incl yıldönümü hatırabir tarafında Büyük Onderimiz xkün kabartma blr resimlerüe Altı İ tarafında Cumhuriyetin 15 inci yılmı tesbit eden yazı bulunmak üzere Partimlzce bir madalya yaptırılacaktır. San'atkârlanmızın, açtığımız bu müsabakaya iştirakleri ve hazırlıyacaklan numuneleri ağustosun onuna kadar C. H. Partisi Genel Sekreterüğine göndermeleri rica olunur. j J\5 inci yıl Madalyası Onuncu yıldönümü tarafında tes'id ediliyor Dün her iki taraf da hudud boyunda sıkı taarruziara giriştiier. Vaziyet degişmedi M. Litvinofla Japonyanm Moskova Büyük Elçisi arasında müzakereye şimdilik neticesiz devam ediliyor Londra 8 (Hususî) Sovyet Mançu hududımda bugün de musademeler olmuştur. Çarpışmalann neticesi hakkında tafs'lât dluıamamıştır. Yalnız her iki tarafın da mü'aim zayiat verdipi haber Şigunetzu M. Litvinof açmamşlardır. Sovyet kıt'aları, yalnız el verilmekıedir. Tokyo 8 Buraya gelen son haber bombası istimal etmişlerdir. Japon mev lere göre, Sovyet kuvvetleri, Japon mev zilerine yirmi metreye kadar yaklaşan zilerine saat 22 de hücum etmişler, fakal Sovyet askerleri, göğüs göğüse gelinme" tank kul'aiımaiıklan gibi lop ateşi dc Sa. 7 sütun 1 del M. Tarihî bir resim: Yeni harflerimizin ilk ilânı senesinde, Milret mekteblerinden birinde ders gören kadınlar Bugün harf inkılâ'bının ouncu yıldo nümüdür. On sene evvel, 9 ağustos gecesinde, Ulu Onderimiz Atatürk, Cumlnıriyet Halk Partisnin Sarayburnunda tertib ettiği bir müsamerede halka hitaben şunları söylemişti: « Arkadaşîm; güzel dilimizl ifade •etmek için yeni Türk harflerini kabul ediyoruz. [Arkast Sa. 7 sütun 5 tei Şanlı bir günün yıldönümü Anafartalar zaferini 23 sene evvel bugün kazanmıştık Mazinin şanlı zaferlerini unut mamak vazifemizdir. Hele, bunlar, büyük kurtarıcı Atatürk tarafından kazanılmış kurtancı zaferlerden olursa... Atatürk, henüz kaymakam Mustafa Kemal Bey iken, 9 ağustos günü Anafartalarda ve 10 ağustos günü de Conkbayırında iki defa, Gelibolu yarımadasını, Çanakkaleyi, Istanbulu ve bütün memleketi istilâdan kurtarmıştı. Çanakkale muharebeleri devam ederken, düşman 67,000 kişilık taze bir ordu ile yeni bir harekete başlamış, bu kuvvetin bir kısmmı baskın şeklinde Suvla koyuna çıkarmıştı. Daha evvel, yeni bir taarruzun buradan yapılacağı Atatürk tarafından kendisine bildirildiği halde, Büyük Şefin bu doğru sevkulceyşî görüşünü kabul etmemiş olan Liman Fon Sanders şaşırıp kalmıştı. Çünkü Suvla koyuna çıkarılan taze İngiliz tümenlerinin karşısında yalnız 3500 kişilik yorgun bir Türk müfrezesi vardı. Alman kumandanı, o zaman, bu çok tehlikeli vaziyetin önüne ancak, Atatürkün geçebiîeceğini takdir ederek ilk hatasmı tamire kalkıştı. Kaymakam Mustafa Kemal Beye, telefonla Anafartalar Grupu kumandanlığını teklif etti. Bu teiefon muhaveresi meşhurdur. ÎArkast Sa. 7 sütun 4 te\ Frankist kıt'alar, dün de iki kasaba zaptettiler Alikante bombardımanında yaralanan Ingiliz konsolosunun öldüğü haber veriliyor Barselona 8 Ebre cephesinde Frankistler Fayon'un şimalinde cumhu rivetçilerin işgal etlikleri hattm nehrin sağ sahiline en çok yaklaştığı noktaya şiddetlı bir taarruz yapmışlardır. Topçu ve hava kuvvetlerinin yaptıklan bombardı manlara rağmen cumhuriyetçilerin mü dafaa teskilâtları tamamile sarsılmamış tır. Düsman Alto de Los Autos'u zap tetmiştir. Gandeza'nın etrafındaki düşman, müspet bir netice elde edemeden Villa de Los Arcos'a taarruz etmiştir. Frankistlerin Tortosa Gandeza yolu uzunluğunda Gandeza'nın cenuburda yaptıkları hücumlar geri püskürtülmüş ^ tür. Muamele vergisi meselesi Maliye tahkik heyeti dün tetkikata başladı ~ Varidat Umum Müdürü: «Bugün istenilen vergi, motörleri söktürecek derecede ağır değildir» diyor Evvelce muamele vergisinden istisna edılmış olan beş beygirden az muharrik kuvvet ve on ameleden az işçi kullanan bazı küçuk sanayi erbabı, yeni kanunla bu istisnaıyet kaldırılmca mensub olduk ları teşekküller vasıtasile Maliye Vekâ letine muracaat etmişlerdi. Bu san'atkârlar, istisnaiyetin kaldırılmasınm san'at larını öldureceğini iddia etmişler ve hatta bir çok jerlerde motörlerin sökülerek küçük san'at müefseselerinin kapatılmakta olduğunu ileri sürmüşlerdi. Maliv.* Vekâleti, evvelce yazdığımız gibi, şikâyetlerin ve dileklerin tetkiki için bir heyet gönderilmesine karar vermiş, Varidat umum müdürü İsmail Hakkı ile Vekâlet letkik bürosu azasından Zekivi lArkası Sa. 7 sütun 5 tel Hava bombardımanları Barselona 8 Bu sabah Majork adasından gelen üc tayyare, Barselona nm 40 kilometre kadar mesafede kâin mevzileri bombardıman etmişlerdir. Ne[Arkast Sa. 3 sütun 5 te\ Çekoslovak meselesi Lord Runciman siyasî temaslara devam ediyor Ingiliz Lordu ve arkadaşlarımn görüşmeleri bir haftaya kadar bitirmeleri muhtemeldir Varidat Umum Müdürü İsmail Hakkı irillllllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllilMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Beşinci piyade alayına merasimle sancak verildi Çerkes köyünde yapılan parlak merasimde Orgeneral Fahreddin Altayda bulundu, halk kahraman alayımızı alkışladı A. D. Celâl Bayar Marmara deniz manevralarmda İstanbul 8 Başvekil Celâl Bayar, Marmara denizinde yapüacak donanma atış talimlerinde bulunmak üzere bu akşam şehrimizi terk etmiştir. Yarm, donanmaımzın talim ve ma ne\Talarında bulunduktan sonra şehrimize avdet edecektir. (a.a.) Prag'dan son gelen resimlerden: Lord Runciman (solda) ve M. Hodza. ilk görüşmeleri sırasında (Yazın »on haberler sütununda) Şimdi aradan on yıl geçtikten ve inkıâbın itiyadlara tahmil ettiği maddî ve Tianevî külfetlerin büyük kısmı atlatılmış 3ulunduktan sonra daha iyi anlıyoruz ki :ğer harf inkılâbında Büyük Şefin gös:erdiği radikal yolda yürünülmemiş ol>aydı onun adı inkılâb bile olmazdı. Çün•di inkılâb, yeni kanaatlerin kudretli tamlelerıle yalnız eski itiyadlan değil, sskî kıymetleri derhal değiştiren fevrî hareket demektir. İnkılâb, inkılâb olabilmek için değiştirme azim ve hareketi kat'î ve anî olmak lâzımdır. Atatürk bunu yapt., ve bızce inkılâbcılığının en büyük delilini bilhassa bu meselede vermiş lArkası Sa. 3 sütun 4 de} Yazılarînî her zaman zevkle ve alâka ile okudugunuz Üstad M. TURHAN TAN'ın yeni bir şaheseri. Cerkeskövünde dünkü merasimden iki intıba YUNUS NADt ÇYaztsı 3 ünçü şahifemizde).