16 Mart 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

* İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde: MeseleÜen Yahudiler ne olacak ? Peyami Safa 5 incide: 16 mart: Bir facia bir hatıra. Salâhaddin Güngör Büyük davalar: Avusturya ilhakı nasıl hazırlandı? V. N. Ever ; Avusturyanın ilhakı dün Hitler Çekoslovakyanın himayesi davası Fransa yeni bir ittifak tarafından resmen ilân edildi yaptı, Rusya da askerî Büyük devletlerin elintie oyuncak olan küçük devletler • Hitler nutkunu dün söyledi r J yil umhuri HANDAN Büyük aşk romanı. 75 kuruş Halide E < ATEŞTEN GÖMLEK Sakaryanın romanı. 75 kuruş ! 4969 Telgral ve mektub adresl: Cumhurlyet. fstaabul Pasta Iratusn: îstanbui No 24fl Telefon: Bagnmnarrlr ve evl: 22366. Tahrte heyeö: 24298. tdare ve matbaa tasnu 24299 • 24290 16 MSft 1938 A. Halid Kitabevi AlmanAvusturya orduları da birleşti. Avusturya yardıma hazır kıtaatı dün Hitler'e sadakat yemini ettiler İngiltere, Milletler Cemiyeti paktı haricinde hususî bir taahhüdü olmadığını ihsas etti Says İnkuart, Avusturya Valii umumisi oldu. Hudud ortadan kaldırıldı Ingiliz kabinesinde tadilât mı yapılacak? Belgrad 15 (Hususî) Paristen bildirildiğine göre dün Fransız Başvekili M. Blum, Fransız Hariciye Nazın M. Pol Bonkur ve Çekoslovak elçisi M. Ususki arasmda cereyan eden mülâkat neticesinde iki dev let arasmda yeni bir askerî mukavele nnzalandığı şayialan deveran etmektedir. Bu mukavele ile Fransa, Çekoslovakya ile eskiden ak dettiği anlaşmayı yenilemiştir. Mukave le, Fransız ve Çe koslovak erkânıharbiyelerinin teşriki mesaisini derpiş et mektedir. Fransız hükumeti mukave lenin imza edildi • ğinden Londra hü kumetini resmen haberdar etmiştir. on tecrübesini işte bugün Avusturya misalinde görmekteyiz, yarın Çekoslovakyada da görebiliriz. Evvelâ gayritabiî ve zoraki siyaset olamaz. Sonra da bilhassa herhangi bir büyük devlete dayanılarak millî hayat yaşanılamaz. Nekadar küçük olursa olsun millî hayat, ancak milletin kendi benlığine ve kendi kuvvetine dayanması sayesinde yürütülebilir. Bu hakikati bilen her küçük devletin, dünya muvazenesinde, herhangi büyük devlet kadar tesirli bir rol oynıyabileceğinde şüphe yoktur. Avusturya Alman olduğu için behemehal Almanyaya iltihak mı etmeliydi? Böyle bir nazariye kabul olunamaz. Biz Avusturyanın Almanyaya iltihakını tabiî buluyorsak bunun sebebi başkadır. Hakikatte Avusturyanın Almanyaya şimdi pek tabiî görünen ilhakile asırlarca hür ve müstakil yaşamif bir memleket ve milletin hayatma hateme çekiliyor demektir. Avusturya Almanya birleşmesinin tabiilıği meselenin bu feci tarafmı unutturamaz. Avusturyanın varlığını ve istiklâlini Almanya değil, guya bu küçük Cumhuriyetin hamisi geçinen büyük devletler mahvetmişlerdir, ve Avusturya bu büyük devletlere bel bağlamakla hatanın en büyüğünü irrikâb eylemiştir. Eğer hürriyet ve istiklâline hakikaten bağlı idi ise Avusturyanın yapacağı işler başka idi, yalnız büyük devletlere bağlanmak ve onlara inanmak değil. Büyük devlet, çok iyi birşey ve çok fena birşeydir: Anlayışa ve kullanışa göre. Merkezi Viyana olan Avusturya Almanyadan eski bir imparatorluktu, ve pek uzun müddet Alman konfederasyonunun mümessili ve mihrakı. Bu devlet, Umumî Harbe Almanyanın müttefiki olarak girdi. Hatta Umumî Harb, onun yüzünden çıktı da Alman Kayserliği Cermen İslâv mücadelesinin bu tezahürü karşısında Avusturya tarafmı tutmuştu. Avusturya Almanyadan ayrılmış bir Alman kütlesi değildi ki onun bugün Almanyaya katılmasını tarihî bir zaruret saymak kabil olsun. Büyük devletler kocaman Avusturya împaratorluğunu altı buçuk milyon nüfuslu küçük bir memleket haline irca ettikten sonra bu küçük memleketin iktısaden kendi kendine yaşaması imkânı kalmamıştı. Milletler Cemiyetile sözde hâmi büyük devletlerin ona her türlü yardımlan para etmedi, işte iş olacağma vardı. Avusturyada Almanyaya iltihakı istemiyenler, kendi istiklâllerine bağlı kalmağı iltizam edenler yok mudur? Tümen tümen. Eğer, pilebisiti Başvekil Şuşnig yapabilmiş olsaydı Avusturyalıların % 80 i istiklâl lehinde rey verecekti. Şimdi onu Hitler yaptıracak ve yüzde yüz iltihaka rey verilecek. Hele vermesinler, görürler günlerini sonra. Bunlar sadece herhangi bir maksad için kullanılan vasıtalardan ibarettir. Siz neticeye bakın. O netice şimdiden meydandadır, ve o kuvvetin mahsulüdür. Avusturyanın eski bir muhafız kıt'ası merasim esnasmda ve Viyanadaki parlamento ile Müzeüm binalarının görünüşü Belçikada hâdiseler Öpen'deki Almanlar Anşlus lehinde büyük tezahürat yaptılar Amerika da ilhakı tanımak üzere.. Viyana 15 (Hususî) M. Hitler bu sabah Kahramanlar meydamnda toplanan iki yüz bin kişinin huzurunda beklenen nutkunu irad etmiştir. yete konmuş bulunmaktadır. Avustur ya, Alman Rayhmın bugün bir parçası dır. Alman milletine ve bütün dünyaya bildiririm ki, Adolf Hitler, Führer ve şansöliye sıfatile, Alman tacının bulunduğu Rayhın eski payitahtma girmiş bulunmaktadır. Alman tarihinin uzun asırlar zarfın da, bu dakika beklenmiş ve milyonlarca Alman, mücadelelerinin hedefi olan bu iş için ölmüştür. Bugün bu hedefe vanlmiştır. Rayh yeniden tesis olunmuştur. [Arkast Sa. 7 sütun 3 te] 16 Mart Bugün İstanbulun işgali ve Şehzadebaşı faciasının yıldönümüdür. Millî tarihe kara bir gün olarak geçen bu hazin hatıra, bugün de anılacak ve Eyübde bir ihtifal yapılacaktır. Program şudur: Bugün saat 13,15 te Köprünün Halic iskelesinden kalkacak bir vapur askerî kit'aları, saat 14 te de davetlileri alarak hareket edecektir. Merasime askerî kıt'alar, mektebler ve halk iştirak edecektir. iştirak edecek heyetler sırasile şöyle sıralanacaktır: A Bir bölük asker, B Bando, C Polis, D Eyüb orta okulile Eyüb çevresindeki ilk okullar, Arkası Sa. 3 sütun 6 da] Yeniden kabineye alınacağı söylenen M. Eden, Fransanın cenubunda dinleniyor Says înkuart'ın nutku M. Hitler'den evvel, artık vaziyeti Avusturya umumî valisi vaziyetine inkılâb etmiş olan M. Zays înkuart söz alarak şunlan söylemiştir: « Federal Avusturyanm son en büyük organı olarak, Führer'e şunu büdıririm: Alman miiletinin ve onun Führeı'ınin karanna tevfikan yeni kanun mer i jansmın Moskova muhabirine aşağıdaki Londra 15 (Hususî) Sovyet rica beyanatta bulunmuştur: linden salâhiyet sahibi bir zat Royter alArkast Sa. 7 sütun 1 de] Rusya da askerî yardtma hazır Suriye Başvekilinin Yüksek bir italyan Yeniden üç seri muhakemeye daha başlamyor. Bir gazetemize beyanatı şahsiyetinin sözleri askerî grup da ayrıca zan altındadır «Atatürk, yalnız Türklerin değil, bütün Sarkm Atasıdır» Başvekil Cemil Mardam yakmda memleketimize resmı bir ziyarette bulunacaktır Hatayda hâdiseler oldu, 10 yasında bir Tiirh çocuğıı tevkif edildi Şam, (Hususî) Moskova 15 Buharin, Rikof, Ya dir. goda ve idama mahkum diğer on beş kişi, Evvelâ ihtilâld sol cenah komünîstler"t den 11 kişi muhakeme edilecektir. Bun • kurşuna dizilmişlerdir. lann arasında son muhakemelerde şahid Yeni seri muhakemeler Moskova 15 Troçkist ve sağcıla olarak dinlenen Osinski, Nikolaef, Met* ' rın biten muhakemesinden sonra daha üç zef vardır. Pariste münteşir Le Temps gazetesiseri muhakeme başhyacağa benzemektelArkast Sa. 6 sütun S le] nin Romadaki muhabiri İtalyan siyasetinin «yüksek bir şahsiyeti> ile yaptığı VllllHlllllllllimillllllllllllllllllllllllllllillllllllllMlllllllllllllllllimillllll IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1II1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH mülâkatı gazetesine bildirmiştir. Bu mülâkattan şu satırları iktibas ediyoruz: Yüksek siyasî şahsivet, son Viyana hâdiseleri etrafında diyor ki: « İtalya, Avrupanm ortasında bir Alman hakimiyetine mâni olmak için elinden geleni yaptığma kanidir. Baş vekil Dolfüs'ün katlini müteakıb Brenner'e fı r kalar gönderdiğimizi kimse unutmamıştır. Bugünkü zâf İtalyadan gelmiyor. Son vaziyetin mes'uliyeti tamamile büvük garb devletlerinin omuzlan üstündedir. [Arkası Sa 3 sütun 3 dei Rusyada 19 mahkum dün kurşuna dizildiler Aralannda Buharin. Rikof ve Yogada da var Elbette Duçe Almanyanın cenuba ilerleyişini hoş karşılamıyor Barselonda panik başladı Alkaniz'in zaptından sonra Valanse giden yollar Frankistlerin eline geçti. Taragona'da bir Ingiliz vapuru battı Suriye Başveziri Cemil Mardamla görüşmek için on gündenberi Şamda bulunuyorum. Burada dahilî ve haricî siyasetin bütün safhalarını bilme gayretinde oîanlar görülür. Alelumum halk, tüccar, esnaf, çiftçi, amele ve hatta istikbal için mekteb sıralarmda tahsilde bulunan taleCemil Mardam beler dahi siyasete kanşmıya başlamış lardır. Bu arada kadınların da bu yol herhangi bir meselede menfaati zarardan daki faaliyeti son günlerde artmıştır. HalM. Hitler diyor ki: Şuşnig bana iha buki Suriyedeki genclik ve hatta halk, tefrik edecek vaziyette değildir. [Arkast Sa. 3 sütun 4 te\ net etti de onun için harekete geçtim. A ııiMMiıııırıııııııipıırıipiHiTiıııııııııırrııııııiııııııiMiııııııiıiiıııııınııııııııiTiıııııııııııııııııııııııııiııııııııııııııııııııııırıııııııııımııııuıııııııııııı caba Şuşnig'e kim ihanet etti? Avusturyayı dünya tarihinden silecek surette Avusturyayı sanki adeta himayesi altına büyük felâketleri. Bilhassa artık bundan sonra millî almıştı. âleme maskara yapanlar kimlerdir? Adolf Hitler yumruğunu vurduğu za benliğine sahib ve varlığını müdafaada Hayır, Şuşnig Hitler'e ihanet etmedi, man bu devletlerin hepsi kuvvet önünde gözünü kırpmaz bir milleti mahvetmek o hazırlayıverdiği vesile ile ona iyilik etboyun eğdiler, ve aşağı yukarı cümlesi kolay değildir, hatta mümkün değildir. ti. Fakat muhakkak olarak Avusturyaya vaziyeti gayet tabıî buldular. Bunlara O bugün için mağlub bile olsa yann külihanet edenler vardır ve bunlann adına inanan halis ve millî benliklerine sahib lerinden taze hayat bulup gene ortaya büyük devletler ıtlak olunur: Avusturyalıların bugün kalblerinden çıkar. 1 : Avusturyayı parçalıyarak onu iktı kanlar gittiğini söylemeğe hacet bile Kendisini müdafaa etmesini bilmiş saden yaşıyamaz vaziyete sokan Umumî yoktur. Eğer kendi hallerine kalsalar ve olan Belçikaya bundan sonra herhangi Harbin sözde galib devletleri. yalnız kendilerine güvenseydiler hiç ol büyük bir devlet kolay kolay çullana2 : Bu büyük devletlerin değişmiş şe mazsa varlıklannı müdafaa ederek şeref maz. Küçük İsviçreye taarruz etmeği killerini temsil eden Milletler Cemiyeti. lerini olsun kurtarmış olurlardı, ve kim göze almak herhangi büyük devlet için 3: Tahsisan Fransa, Italya ve Ingil bilir, belki de bu şerefli kandan istikbal de bayağı büyük bir cesaret olur. Bitade müstakil yeni bir Avusturya fışkırırtere. YUNUS NAD1 4: Nihayet îtalyan büyük devleti, ki dı. Şerefsiz ölümler, işte milletlerin en [Arkast Sa. 3 sütun 3 del Şuşnig evlendi! Başvekâletten çekilince izdivaca zaten karar vermişmiş! Brüksel 15 Nasyon Belj ga zetesine, Viyana dan bildiriliyor: Şuşnig, dün Vi yanadaki hususî ikametgâhında Kontes dö Ezernin'Ie ev lenmiştir. Kontesle bir se nedenberi nişanlı olan Şuşnig BaşvekâM. Şuşnig letten çekilir çekilmez kendisile evleneceğini, nişanlısına yadetmişti. (a.a.) Frankistlerin Akdenize doğru inkişaf eden taarruz . istikametlerini gösterir harita „ ,'** '" ' (Yaztsı 6 net sahifenüz&e)