15 Aralık 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHÎFELERDE 3 üncüde : Büyük davalar Lucien Romier 4 üncüde : Hikâye: Aşk istasyonu Ahmed Hidayet 5 incide : Tarihten yapraklar M. Turhan Tan umhuriyet OndörduncO yıl sayı: 4881 Telefon: Başmuharrlı ve erl: 22368. ranrlr heyeü: 24298. tdare ve matbaa bsmı 24299 24290 T rr Faik Saİ>ri Duranın Viyana Cİ rafyu Eru •titüsü matbaasınI i da bas lan ye Siyt sî Türkîye harimsî 7^ eigrai ve m e ^ b a * » * cumâoriyet~Ltanbuı • Pc»ta kutusn: tstanbni No 248 Çarşamba 15 Birificikânuıı 1937 l/2.000.0ÖıTnîikyasında olan ve en son vilâyet taksimatına göre yapılan bu harita alfabe sırasile endeksi de muhtevidir. Fiatı 50 kuruştur. Kanaat Kitabevî illî ekonomi temeli üzerıne kurulan Cumhuriyet Devleti lâkadarları farkında olsunlar olmasınlar, hakikî manasında her devlet esasen azçok böyledir. Oyle oluşu az veya noksan olduğuna göre o devlet zayıftır, çok ve hergün daha mükemmel olduğuna göre de derlitoplu ve kuvvetlidir. Mücerred olarak devlet şöyle tarif edilir: Hal ve hareketi intizam altma alınmış millet. Bilhassa devlet olmak için kendisine çekidüzen veren bir millet, herşeyden önce iktısadî bir mec muadır. Başbakan Celâl Bayarm tasarruf haftasını açan güzel nutku bize bu hakıkatin oldukça mufassal bir teşrihi ve onun Türk memleket ve milleti hayatına tatbikı mahiyetiııde göründü. Amerikan, Ingiliz gemileri Japon sularına gidiyorlar Panay hâdisesi Amerikada şiddetli bir asabiyet uyandırdı Uzakşark meseleleri Garo, Ermenilere silâh vereceğini söylüyor Meb'us seçimi hazırhkları için yer yer yapılan toplantılarda kanlı kavgalar oluyor c Hatayda dönen fırıldaklar Çin Cumhuriyeti muvakkat hükumeti işe başladı Londra 14 ( A . ta vereceklerini haA.) Gazeteler ber vermektedir. Celâl Bayar, nutkunun maliyemizden bilhassa Uzakşark News Cronicl gabahseden kısmına başlarken şu cümleyi meselelerile meşgul zetesi, seri kararlar mukaddeme ittihaz etmiştir: olmakta ve hemen ittihaz edilmesini ve « Ekonomi denince finansın, mali hepsi de şimdilik Japonyaya silâh gön yenin hatıra gelmemesi gayrikabildir.» derilmesine nihayet Vaşingtonla Lon Bu pek doğrudur, ve bizce bunun aksi dranın sıkı temas haverilmesini istemek daha doğrudur: Finans denince de he linde bulunduğunu \tedir. men ekonomiyi düşünmek lâzımdır. Bir müşahede etmekte Daily Express gamemleketin yalnız maliyesi değil, biitün dirler. Bazı gaze zetesi, îngiliz kabi devlet hayatı ekonomisinin hal ve dereceteler Amerika ile nesinin bugün müştesine tâbidir. Maliyenin esasını teşkil eden lngilterenin sadece rek bir İngilizFranvaridat, memleket membalanndan istihmazeretlerle iktifa sızAmerikan teşebsal olunur, ki bu kaynaklar ekonomik etmiyeceklerini zan büsü yapılması ih varlıklardan ve ekonomik faaliyetlerden netmekte ve Uzak timallerini tetkik e baska birşey değildir. Bunun içindir ki şark sularında bir dcceğini bildirmekte Cumhuriyet Halk Partisile bu Partinin deniz nümayişi ya ve Amerikanm en hükumetleri, memleketin ekonomi itibarr pılması ihtimalinden şidetli tedbirleri al le inkişafmı biitün meselelerin başına gebahsetmektedir. , mağa hazır bulunduçirmişler ve temeline koymuşlardır. Bediğunu kaydetmekte hi bir hakikattir ki kâfi, muntazam ve inTimes gazetesi dir. Çin sulannda kişaflı varidatı olmıyan devletin evvelâ Japonların ecnebi müşterek bir deniz intizamlı maliyesi olamaz. Bunun neticesi devletlerine karşı Japon sularında bir nümayiş yapacağı söylenen Amerikan nümayişi yapılması olarak da o devlet her biri ayn ayn bü vahim taşkınlıklarda donanmasından bir kısrru keyfiyetinîn müzakere edilmiş olduğu söyyiik ehemmiyetleri haiz devlet vazifeleri bulunduklarmı söylemekte ve Japon za tün Amerikan teşebbüslerile muzaheret lenmektedir. nin ifasına imkân bulamaz. Devlet haya bitlerini şiddetle tenkid etmektedir. Bu edeceğini ilâve eylemektedir. Daily Mail.Çinde yapılan harbin ectında ffnansla ekonomiyi ayn ayrT^nşün gazete Londranın, Vaşington hükumetiDaily Telegraph gazetesi, Japonya mek ihtimali yoktur. Bir halde ki memle m'n, Tokyomın mszeretlerile iktifa etmi nın tam tazminat verdiği takdirde Ingil nebilerin ve bunlara aid malların tama ketin maliyesinden ekonomisine ve ekono yeceğini beklediğini zannetmektedir. tere efkân umumiyesini tatmin etmiş ola mile zarar ve ziyandan vikaye edilmesini müşkülleştirmiş olduğunu yazmaktadır. misinden maliyesine intikal etmek mümTimes Amerikanm Uzakşarktaki men cağını yazmaktadır. kiindür. Daily Herald gazetesi, Ingiltere ile Bu gazete lngilterenin, bu gibi hâdiselefaatlerini takdir ehniyormuş gibi görün[Arkası Sa. 8 tütun 1 del Amerikanm Tokyoya müşterek bir no Celâl Bayar finans hayatımızda bütçe düğünü kayd ve Londranın herhalde bümizin mütevazin olmasından ve hükumetçe bu tevazüne atfolunan biiyük ehemmiyetten bahsederken mevzuunu şu cümlelerle canlandırmıştır: « Bir devletin bütçesî mütevazin olmazsa hükumet kurmağa imkân yoktur. Hükumeti kurmazsa ordusu yoktur. O r dusu yoksa emniyet mesnedi yoktur, ve binaenaleyh mütevazin olmıyan bir bütçc nin arkasından muhakkak bir anarşi beklemek zarureti vardır. Biz bu anarşinin memlekette doğmasma değil, memleketimiz hududlarından bakmasına dahi müsaade etmiyeceğiz.» Hatayda yapılan nümayişlerden bir görünüş Antakya 14 (Hususî) Roksil sintmasında Ermeniler tarafından verilen müsamerede Garreau da bulundu. Fa kat bulunmakla kalmad;; Ermenilere hitaben: « Bizimle beraber olunuz. Size uzatılan dost eli sıkınız. Bizimle müştereken çahşmakla Türklere karşı durabilirsiniz. îcab ederse, size silâh da verile bilir» demiştir. Garreau, bir taraftan meb'us seçimi hazırlıkknnı sinsi sinsi idareye devam e« diyor. Bu maksadla yer yer toplantılar yaptırmakta, fakat toplantılar ekseriya kavga ve gürültü ile nihayet bulmakta • dir. Iskenderunda son yapılan toplantı * lardan birinde Derviş Miki üç tane satıl* tArkası Sa. 8 sütun 3 te] Altın fiatlarını tesbit için alman kararlar Ankarada toplanan komisyon mesaisini bitirerek raporunu Vekâlete verdi; altın düşüyor Altın fiatları etrafında tetkikler yap lecektir. mak ve fiatlardaki gayritabiî yükselişin Alâkadar malî mehafilde ittihaz oluönüne geçecek tedbirleri ittihaz etmek nacak mukarreratm şu bir iki gün içinde üzere Ankarada toplanan komisyon, me bildirileceği muhakkak addedilıyor. saisini bitirmiş ve bu husustaki raporunu Fiatlardaki sukut dün de devam etmiş, Maliye Vekâletine vermiştir. altın 1063 alış, 1065 satış olarak mua « Oğrendiğimize göre, komisyonca, altr mele görmüştür. Bu suretle bir hafta için^ nın fiat tereffüünün memleketin iktısadî, de fiatlardaki tenezzül yarım lirayı bulmalî bünyesi ve nihayet halkın haleti ruhi muştur. yesi üzerinde yapacağı tesirler gözönünZiynet altınlan de bulundurulmuş ve buna göre alınması Memleketimizdeki altın mevcudu da* ab eden tedbirler tesbit olunmuştur. ha ziyade halkın elindedir ve ziynet mak' Komisyon, raporunda bu tedbirleri bü sadile tutulmaktadır Miktan 50,000,000 tün esbabı mucibesile sıralamıştır. Bu su Türk lirası kadardır. Bu tahminin hakw retle komisyonun mesaisi istişarî mahi kate yakın olduğu zannediliyor. Banka" yette olmuştur. Alınacak tedbir ve ittihaz lardaki altın mevcudu ise bir milyon liıi edilecek kararlar, hükumetçe tayin edi kadardır. Dr. Bayer, şayanı dikkat M. Hitler, Milletler Cemiyeti mukavelenamesi teklifte bulunuyor tadil edilirse Almanyanın Cenevre ile Otobüs meselesi hakkında; bir gazete başmuharriri aleyhine, kendisinden bin liteşriki mesai edeceğini söylemiş... ra almdığı iddiasile bir zatm Vilâyet maLondra 14 (A.A.) Havas Ajansı muhabirinden: Diplomasi mehafili, Almanyanm Mil • Ietler Cemiyetine girmemek kararını kat'î addetmemektedirler. Filvaki bu meha fil, Hitler, bizzat Lord Halifax'a Mil Ietler Cemiyeti şimdiki şeklini muhafaza ettikçe Almanyanın Cenevreye dönmiyeceğini, fakat mezkur Cemiyet mukavele namesi tadil edildiği takdirde Cenevre müessesesile mesai birliğinde bulunmağı kabul edeceğini söylemiştir. kamına noterlikten tasdikli ihbarname tebliğ ettirdiğini dünkü nüshamızda ha ber vermiştik. Ayni ihbarnamenin bir sureti, dün Isranbul Müddeiumumiliğine de tevdi edilmiştir. Müddeiumumî Hikmet Onat bir muharririmize bu mesele etrafında demiştir ki: « Avni Bayer imzasik Vilâyet makamma verilen protestonamenin bir sureti de makamımıza gönderilmiştir. Ihbar, kanunun icab ettirdiği şekilde tetkik edilmektedir. Bu hususta ilk hazırlık tahki katına başlanıldığını yazabilirsiniz.» [Arkası Sa. 8 sütun 3 te\ Hitler Lord Halifax mülâkatının akisleri Otobüs işinde tahkikat başladı Haklı olarak şiddetli ve sürekli alkışIarla karşılanan bu ifade yeni rejimli Türk devletinin modern hayata intıbaktaki yüksek takdir ve kudretini göstermektedir. Türk devletinin dahilde ve haricde pek iyi görünen kudretli manzarasının dayandığı sağlam hakikat ve sağlam temel budur. Memleketin aynası olan ve her türlu ödemelerini hiç şaşmadan günü gününe yapan Türk bütçesi mütevazindir, ve Celâl Bayar dıyor ki bu tevazünü hü' Alman gazatelerinin neşriyatı kumet birinci şart olarak hiç arasız devam Berlin 14 (A.A.) Gazeteler îtalettirecektir. Türk parasının sağlam değeri yanm çekilmesinden ve Alman beyanna bile birinci derecede mütevazin bir bütçemesinden sonra Milletler Cemiyetinde haye istinad eder. Bunlar yeni Türk rejimiAlman devlet reisi M. Hitler sıl olan vaziyetle meşgul olmağa devam ne seref verecek güzel hakikatlerdir. etmektedirler. ye edilen paktlar sistemi Büyük Harb Fakat bu parlak neticeler hangi kayVolkicherbeobahter gazetesi diyor ki: esnasında Fransız politikacılarının ortaya naklara istinad eder? İşte burada haki«Milletler Cemiyeti tarafından tavsi [Arkası Sa. 7 sütun 5 te~\ Roma 14 (A.A.) Stromboli ya katlerin hakikatlerine geliyoruz: Sağlam IMHMIIHIIIIIIIIIIIlHMIIUirMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINMIIINIIIIIIIIIIIMinillllll llllllllllllllllllllliltllllllilllllillllMlllillllllllilllltllllllllllllMllllllillllllllt nardağı (Stromboli adası. Tirenien deanlayışh ve mütemadi inkişaflı güzel ve hepimize anlatmıştır. Çok değil, bundan on, on iki yıl önce nizi) bugün faaliyete geçmiştir. Faaliyet faal bir ekonomiye. Başbakan nutkunu İleri medeniyet memleketlerinde umu şekilsiz bir hiçlikten ibaret olan millî tazaten tasarruf haftası münasebetile irad mî servetin sağlam ölçülerinden birini mil sarrufun bugün bu memlekette 198 mil devresi, birdenbire şiddetli bir sarsmtı ile etmektedir. Fransızca epargne mukabili lî tasarruf teşkil eder. Devletin bütçe yon lira gibi yüksek bir rakamla ifade başlamış ve adadaki birçok evlerin camolan tasarruf bile millî ekonomi cihazmm tatbikatındaki zorluklan ve memleketin olunduğunu görmek elbette iftihar oluna ları kırılmıştır. Başka hasarat yoktur. feyizli bir şubesini ve hatta giderek belli her çeşid imar sahasındaki ihtiyacları ve cak birşeydir. başlı temeltaşlarından birini teşkil eder. hatta bazan millî müdafaa zaruretleri ilk Bütün bu iyilikleri hep ekonomik inkiNitekim Başbakan nutkunda bu bahse de merhalede millî tasarrufla karşılanır şaflarımızdan kuvvet alan ve ona kuvvet temas ederek onu daha ileri anlayışlann İşin mekanizması şöyledir: veren intizamlı maliyemize borcluyuz. dj tesbit ve ifadeye fırsat ve imkân bulParis 14 (A.A.) Chautemps, bu Muayyen bir müddet zarfında ödene Netice olarak emniyet ve intizam desteği maktan hiç şüphesiz çok memnun olmuş cek herhangi bir ihtiyac, devletin kefalet sabah Türkiye sefiri Suad Davazı kabul kuvvetli bir ordumuz var, ve ona dayanan tur. Başbakan bu bahiste tasarrufun şahsî veya taahhüdile, ilk merhalede millî taetmiştir. sulhcu, haysiyetli ve emniyetli bir haricî para biriktirmeden daha ileri olan ulusal sarrufun iştirakine arz ve temin olunur. siyasetimiz. mana ve mahiyetine kuvvetle işaret etmiş Bu millî tasarruf için kârlı bir iştir. AraBütün bu mecmuayı asıl kaynagı olan Pek yakında tir. Filhakika tasarruf bahsinde biz filen verde memleket için hayatî olan iş ne ise sağlam köklerine doğru tahlil ettiğimizde bu merhaleye kadar terakki etmiş bulunu bu sayede o da görülmüş olur. Böylelikgözlerimizin önünde safha safha hep yoruz. le üçer beşer kuruşun biriktirilmesinden memleket ekonomisinin sıralandığını göBaşbakanın bu işareti garb dünyasmda teşekkül eden millî tasarruf yekunlan işte rürüz. Binaenaleyh modern devlet ekotasarrufun gerek millî ekonomi ve gerek böylece zamanında memleketin büyük nomi!. bir millî varlık demektir, ve o anMuharrir arkadaşımız finans bakımlarından cereyan halinde bu ihtiyaclannı karşılamakta sahibleri için cak bu sağlam temel üzerinde yükselelunan yüksek kıymetli tatbikatını ifade de faydalı kolaylıklar kaynağı olur. Biz bilir. îşte Başbakanın son güzel nutkunu SALÂHADDİN GÜNGÖR ile beraber bu tatbikatın bizde de yer bul dahilî şimendifer istikrazlanmızda bu ün büyük ve cazib bir anketi bizce böyle hulâsa etmek mümkündür. duğunu ve giderek daha ziyade yer bul prensipi bir ucundan tatbika başlamış bumakta devam edeceğini kâfi açıklıkla lunuyoruz. YUNUS NADt M. Delbos Prağ'a gitti Belgrad'da Fransa ile üç muahede imzalandı Fransız Hariciye Nazırı radyoda söylediği bir nutukta Fransa namına Yugoslavları selâmladı İtalyada bir yanardağ faaliyete geçti Fransız Başvekili Paris elçimizle görüştü Eğlenemiyen istanbul M. Stoyadinoviç Pariste M. Delbosla Yugoslavya « Fransa dostluk muahedesini imzalarken (Yazısı 8 inci sahifemizde)