27 Kasım 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

27 Ikinclteşrtn 1937 ZIRHLI TAYYARE DüELLOSU İktısadî hareketleı Nizamnameler ve kontrol Hükumet, bir kısım maddelerin top tan satışlanna, müstehlikler aleyhine muhtekirane istismar teşebbüslerinin önüne geçmek üzere fiat tesbit ediyor. Bu maddeler ekseriya halkın peynir, ekmek kadar muhtac olduğu şeylerdir. Çimentoda, pamuk ipliğinde, kaput bezinde olduğu gibi... Şehirde gezin tiler Pike bombardımanlar Bu tarz hücumların da faydaları ve mahzurları vardır; pike taarruzlarında atılacak bombalar, büyük zırhlılarda ağır hasarat yapamaz Yazan: Rene La Bruyere 4 ^ San'atkâr NaşicTin tiyatrosımda bir gece... Istanbulun kabkaha hazinesi, şehre her gece kucak kucak neş'e dağıtıyor rait altmda halkın alâka ve rağbeti, bir san'atkân nihayet doyurup yaşatabilmekten fazlasına yetmiyor. Hususî hayatında nadiren güle bilen Naşidin, kaç defa: (Yarın ne olacağım, saheye çıkacak takatim kalmaymca, benim de, benden evvelkiler gibi aç kalmıyacağımı kim temin edebilir) dediğini duymuş değil miyiz? Bir şehrin değil, fakat bütün bir biricik nese kavnasını PENCERESiNDEN Öyle yapılsa mı diyelim? ski mecmualardan birinde «Garib Bir Ticaret» başlığı altmda ve «aşağıdaki fıkra sahihse medeniyetin yüzü ak olsun» ibaresinden sonra şöyle bir yazı var: «Amerika gazetelerinde okunduğuna göre Virjini cumhuriyeti dahilinde bulunan (Norfolk) kontluğundaki Norkomberland şehrinde her yıl bir panayır kurulur ve o mıntakada dolaşan dilenciler bu panayırda müzayedeye konulur, a çık arttırma suretile yapılan bu alışveriş sonunda dilencilerden birini, ikisini satın alanlar, hiç de büyük bir fedakârlık yapmış olmazlar. Çünkü aldıklan canlı me taı beslemek gibi maddî bir yük altına girmiş ve ayni zamanda onları dilencilik zilletinden kurtarmış olacakları için az bir bedelle müzayede neticesini lehlerine çe" virmişlerdir. Fakat işin içyüzü böyle değildir, insanî bir düşünce ile yapılmış görünen bu alışverişte müşteri rolünü oynıyanlar ekseriyetle düzenci, hasis ve insaf6iz kimselerdir. Bedbaht bir adamı sefa letten, sürünmekten kurtarmak maskesî altmda boğazı tokluğuna çalışacak işçi ararlar ve ayni maske sayesinde küçük bir para ödeyerek bu maksadlanna ererler. Hükumet, gördüğü lüzum üzerine bir kısım maddelerin halkın zararına fena şekilde imal ve istihsalinin de önüne geçmek için bazı eşyanın standardizasyonu nu âmir nizamnameler çıkartıyor. îpekli kumaşlarda ve kadın çorablarında yapıldığı gibi... Bütün bunlar, halkın lehine olduğu kadar müstahsilin veya sanayicinin, sa tıcının de faydalanacağı çok mühim te şebbüslerdir. Fakat bazan işin başı kadar sonunun da iyi yürümediği görülüyor. Deniliyor ki; pamuk ipliği narkını tesbit için Ticaret Odalanna müracaat et mesi lâzım gelen müesseselerin îstanbul da bulunanlarından ancak Kirkaçı Ticaret Odasına başvurmuştur. Üsttarafı is tedikleri fiattan satıyorlar. Piyasada 350,000 metro kadar ni zamname harici kumaş bulunuyor ve bunAsıl acmacak taraf, panayır idare helann Ticaret Odasmca mühürlenmesi lâyetinin satılan dilenciler üzerinde satm zım gelirken ancak 200,000 metroluk kualanların hertürlü tasarruf haklannı kamaş mühürlenebilmiştir. Ötekiler müra bul edip ellerine bu yolda sened vermesicaat etmiyor. dir!» îpekli kumaş nizamnamesi mer'iyet •*• mevkiine girdiği halde el'an nizamname Yukanya kaydettiğim fıkra elli yıl evharici kumaş satanlar vardır. Kendilerini velki Amerika gazetelerinden iktibas o nizamname ile mukayyed görmüyorlar. Geçen gece, nasıl oldu bilmem, dilunmuştur. O tarihte bizim diyanmızın Bunlar ve bunun gibi misaller herkesin reklerinin yerinde yeller esen (Direkgeçim şartları pek başkaydı. Meselâ bir ağzındadır. Buna nizamnameler tatbikalerarası) nı özledik. kilo ve yüz on iki buçuk gram ağırlığın tmın kontrol edilmemesi bir sebeb olarak daki ekmekler otuz paraya, et üç kuruşa U£ i.ua,i,ilanna karşı Amerika harb geraileri Kalktık, gittik. gösteriliyor. ortalığı dumana boğarak gizleniyorlar satılıyordu. Şimdi otuz liraya kiralanan îstanbul şehrine bir hayli hizmeti Bize kalırsa, bu gibi haller, devlet yaevlerin icar bedeli yüz elli kuruştu. Bir dokunduğu kabul edılen eski ŞehremiBir tayyare tarafından, bir gemiye atı gnettes deniz üssünü kâfi derecede şiddet sağma karşı lâübali hareketlere yol açar. iskarpin kırk kuruşa alınabilirdi. ni Cemil Paşanın, bu şehrin göbeğinlan bombaların isabet nisbetini tayin et le dövmek, asgarî 3600 ton bomba atmaF. G. ie, altmda an'aneler yaşatmış bir gümek oldukça müşküldür. Dediğimiz gibi, ğa vabestedir.M.Ballande soruyor: «GeBöyle bir durumda hizmetçilerin ay zelliğe nasıl kıyabildiğini, bir türlü bu nisbet, semanın ve rüzgârın vaziyetıne, miler uzun müddet ayni limanda durmıIıklan da otuz kırk kuruş arasında dö manasını bulamadan düşünebilmek tayyarecinin meharetine, ilâh... bağlı yacaklarına göre, bombardımanı, kısa nüyor ve koca îstanbulda parmakla gösiçin, meğer insanın, bir ramazan geceterilen kerli ferli, beli gümüş köstekli ahdır. Yapılan tecrübeler, daha doğrusu bir zaman içinde yapabilecek 10,000 hasi, artık cascavlak bir sokak halini alçıbaşılara ayda üç liradan fazla kıymet yüksek irtifalardan yapılan atış tecrübe fif bomba tayyaresini, yahud 2400 taymış olan Direklerarasına gitmesi lâ biçilmiyordu. leri, tayyareler için pek de iftihara değer yareyi bir araya toplamak kabil midir?» zımmış. Bu sualin sorulması, onun esasen menfî şeyler değildir. Kaldı ki, sulh zamanında Şimdi yiyip içilecek, sırta ve ayağa geDireklerle beraber, burada bir mazi yapılan bu tecrübelerin ekserisinde, ha\a bir cevabla hallı demektir. çirilecek nesnelerin kıymeti vasatî he yıkılmıştır: Artık ılık havasında zevk müdafaa toplarının tesirinden mütevellid Pike bombardımammn faydaları San'atkâr Naşidin muvaffak iki makyajı sabla yüzde bin nisbetinde yükselmiş " ve nükte ehlini toplıyan çayhanelerden psikolojik âmil nazan dikkate ahnmamıştir. îşte bu haldir ki dilenciliğe şehrimizBütün bu mahzurlardan sonra, tayyave kahkahadan kırılan seyirciler Mısır Kral ailesi, şehrimizde vefat ede de büyük bir inkişaf vermiş ve gidip tır. Bu âmil, tayyareci nekadar soğuk re, orijınal bir taarruz usulüne müracaat den merhum Prens Seyfeddinin cenazeJ de, o meşhur piyasadan da eser kal bu acı endişeden kurtarmak, muhakkak geleni bol sokaklardan dilenci eline ya kanlı olursa olsun, onun atış kabiliyetini etmiştir: Pike bombardıman. Kumandan sinin Mısıra naklini arzu ettiklerinden, mış.. Kala kala, bomboş kaldınmlann üç ki, evvelâ, îstanbul Belediyesinin vazife kamızı kaptırmadan geçmek adeta güç mutlaka sarsar. Harb esnasında, vazife Şçrre, bu bombardımanı şu yçlda tarıf e Mısır elçisi El Cezaerli El Nafty, Pren, sidir. leşmiştir. alan tayyarecilerin hepsi, çok sağlam si diyor: «Bir hafif tayyare, bir bomba ile sin ailesile temasta bulunmak uzere noktasındaki üç aydmlık kapının önünde 66160^6 Reisimizin bu vazifeyi ken üç küme insan kalmış.. nirlere malik, çok sürat intikal sahibi ve mücehhez olarak, hedefin üzerinde amud Ankaradan şehrimize gelmiştir. Prens Halbuki hizmetçi buhranı, yahud hiz* Biz de bu kapüardan birinin önünde diliğinden benimsiyerek geçen sene ver metçi nazlanması da dilencilik gibi inki Ingiltereden firanndan her tehlıke karşısında nefsine hâkim in vaziyet alır ve doğrudan doğruya, hede Seyfeddinin diği vaidi unutmuyoruz. fe saldırır. Tayyare ve bomba, mesafeyi sonra açılan emlâk davasında Prensin durduk. sanlar olamaz. şaf halindedir. Ben, yukanya koyduğum Naşide uzanacak resmî bir elîn, sade vekâletini deruhde etmiş olan Mısır Burada Naşid oynuyordu. ortaklaşa katederler. Bomba salıverildiği Sabit hedeflere alçaktan yapılan fıkrayı bir kolleksiyonu karıştınrken gö » Dışarı sızacak neşenin havasile geçur onu değil, fakat halk sahnesinin istikba rünce düşünmekten kendimi alamadım. zaman, tayyare, takriben saatte 400 ki Başvekili Nahas Paşa, Meclis reisi Vaattşlar bile emniyetli değil sıf Paşa ve Vefd fırkası meb'uslarm mek ister gibi merdiveni kaplamış çoluk lini de kurtaracağından emin olmalıyız. Bir yandan dilencilerin sayısını azaltmak, Deniz topçu mühendisi J. Gelain'in lometroya baliğ olan sukut süratini bomdan avukat Cafer Fahri de cenazenin çocuğun arasından geçerek, gişeyi bul Direklerarası, ağır ağır yan sokaklara biyandan hizmetçi buhranma nihayet deniz akademisine verdiği muhtırada, baya nakletmiş bulunur.» Mısıra nakli hususunda Prensin ailesi ve tramvaylara sızan insan sellerinden de duk. vermek için îstanbulda da böyle bir paKumandan Serre, sürat ve sıhhatin, 1924 senesinde gemiler üzerinde yapılan nezdinde teşebbüslerde bulunmuslar ve kurtulunca bomboş kaldı. Yer yok! nayır kurulmasını gerekli görür gibi ol bütün tecrübeler zikredilmektedir. Tay Pike bombardıman üzerindeki faydala cenazenin Mısır Kral ailesi makberesiUzun yıllardanberi îstanbulun eğlence Loca olsun.. dum. yareler, bu tecrübeler esnasında, umumi rından bahsederken diyor ki: «Bombayı ne defni için müsaade alındığım bildiryalağı olan bu cadde, eğer, san'atkâr Na Her taraf dolu.. Paradi bile. yetle sabit hedeflere, alçaktan atışlar yap 1000 ve 500 metro arasında bir irtifadan mişlerdir. «Gibi» diyorum. Çünkü hizmetçiliğe şidin binbir emekk kurarak, gene halkın Nasıl olur... Oyunun başlamasına Prensin ailesi, bu müracaatler üzeri bırakmak suretile yapılan iki yüzü mütetıkları ve hakikî harb şeraitini nazan itisevkedilmelerini faydalı bulduğum dilenalkışile yaşattığı sahne de olmasa, demek cilerin çoğu çolak, topal, kör, sar'alı fi bara almadıkları için, neticeler emniyet caviz bombardımanın neticeleri, mütekâ ne cenazenin Mısıra nakline muvafakat daha bir saat var. Gişe memuru keyifli lteyifli gülümsü ki ramazan gecelerinde bile bir mezarlık lân çıkacak. Böylelerine hangi panayırda verecek mahiyette değildir. Bazı tecrübe mil bir nişangâhla atış yapan ağır bomba etmiştir. Ancak Prens Seyfeddin, Türk ıssızhğma ve sessizliğine gömülecek... tebaası olduğundan, cenazenin Mısıra yor: pey süren bulunur ki?.. ler ise, tayyarelerin tamamen aleyhinedir. tayyarelerinin takriben 3000 metrodan T a Beyazıda kadar bir uzak ve küçük nakli için hükumetimizin müsaadesini Doğru.. fakat yer bulmak îstiyenSaatte 3 ilâ 9 mil süratle giden Lovva yaptıkları normal atışların ayni evsafını almak lâzım geldiği için merhumun vaM. TURHAN TAN ler çok erken geliyorlar. Hele localar bir kasaba sokağının tenhalığında yürüdük. gemisine, 1200 metro irtifadan atılan göstermiştir.» lidesi Prenses Nevcivan dün îstanbul gün evvelden satılıyor. Koskoca meydanın magmum yüzüne bombalarda, isabet nisbeti 100 de 3 tür. Pike bombardımanının Vilâyetine bir istida vererek cenazenin bakan sıra kahvelerin buğulu camlan arHalkın içindeH çıkmış, otuz senedir de Saatte 10 mil süratle ilerliyen AgamemMahzurları Mısıra nakline müsaade edilmesini is halktan başka hiç kimseye, hiçbir şeye du.da son zarlannı atanlar, son taşlannı non gemisine 2400 metrodan atış yapılMaamafih, bu taarruz şekli, kuvvetli temiştir. Vilâyet yapılan müracaati Ha dayanmadan, hiçbir taraftan en küçük sürenler ve son sigaralanm tüttürenler de mış, ve bu atışı yapan dört Royal Air itirazlarla karşılanmaktadır. Bizzat ku ricive Vekâletine bildirmiştir. bir yardım görmeden yaşamış, hâlâ da o yavaş yavaş kalkıyorlardı. Mısır elçisi El Cezaerli cenazenin Force tayyaresi, 24 bombadan ancak iki mandan Serre'in tasdik ettiği gibi, bu sisnun, o en yaman tnümeyyizin huzurunda, Divanyolundan doğru akan kadınlı sini isabet ettirebilmiştir. Diğer tecrübe tem, evvelâ, müstesna teknik, hatta fizi nakline bizzat nezaret etmek üzere Haher gece alkış toplıyan san'atkâr.. erkekli bir kalabahk vardı. Onlar da gü ler de bu kabil neticeler vermiştir. Müsbet yolojik evsafı haiz tayyarecilere lüzum riciye Vekâletinden eevab gelinciye ka Allah sağlık versm.. fakat o da lüşüyorlardı • dar şehrimizde kalacaktır. netice veren bombardımanlardan ekseri göstermektedir. Çünkü, tazyik farkları, göçünce ne olacak? Ertuğrul Sadiden geliyorlar.. si, sabit hedefler üzerinde veya alçaktan tayyareciyi çok rahatsız edebilir. Sonra, Ertesi akşam, bir gün evvelden peylenBir gece, bu küçük seyahati siz de yaSütçüye çarptı yapılan tecrübelerdir. Son zamanlarda bu sistemde, başlıca tahrib âmili olan miş locamız . kurulduk. pın. Ve gülmesini unutmuş bir şehre dalMaliye Vekâleti hesabına maliye ve Dün, Hamamda 4001 numaralı kamki atış tecrübeleri daha isabetsiz neticelen bombanm iptidaî sürati feda edilmekteSalonda her smıfa mensub sessiz bir ga dalga kahkahanm, kucak kucak neşeiktısad, îstatistik Genel Direktörlüğü hemektedir. Zira, nisan âletlerinin mütema dir. Tayyareyi ve tayyareciyi feda edip, yon, Mecidiye köyünde bir mandırada halk vardı. Genc, ihtiyar, kadın, erkek nin nereden geldiğini görün. çalışan sütçü Mehmedin süt yüklü atısabma istatistik ve Posta Genel Direk diyen tekemmül etmesine mukabil, tay geminin güvertesine kadar sevketmek ve na çarpmış, Mehmed de ağır surette bütün bu, ruhlan neşeye acıkmış insanlar, törlüğü hesabına da P . T . T . mühendisO zaman, eminim ki, bu şehirde halkın yarelerin mütemadiyen artan sürati, isa düşürüp parçalatmak şeklinden bile bahyaralanmıştır. onu bekliyorlardı. nıhuna hitab etmesini bilmiş san'atkârlan liği için Avrupaya talebe gönderilmek bets'7İiği artırmaktadır. sedildi. Bu takdirde dahi, iptidaî sürat Nihayet, işte sahnenin ortasında, gü düşünmek zamanı geldığine siz de inana üzere bir müddet evvel açılan imtihanın Toplu hedeflere atış pek çok fıkdanmdan dolayı, bombaların infilâkı Eyübde bir ev yandı leryüzil* göründü. neticesi belli olmuştur. Bu imtihanda caksınız. tayyare ister gemide hasar yapmıyacaktır. Evvelki gece Eyübde Nişanca ma Ve bir lâhza evvele kadar, ilmî bir şehrimizden beş genc kazanmıştır. KazaMünferid gemiler üzerine atış meselePike taarruzlarının en zayıf hallesinde Sarı sokağmda 1 numaralı konferans dirler gibi ağır bir hava içinde nanlar şunlardır: sinin bu muvaffakiyetsizliği karşısında, noktast Nazifeye aid evden yangm çıkmış, ev, durgun düşünen salonu bir anda coşkun Trakyada elektrik ve su işleri Maliye Bakanlığı hesabına: Maliye tayyarenin bütün ümidi, toplu bir halde Şurasını da nazan itibara almalıdır ki, yandıktan sonra ateş söndürülmüştür. bir kahkaha kapladı. ve ikhsad tahsil etmek üzere Kızıltoprak bulunan gemilere, veya geniş limanlara Pike bombardıman için, münhasıran haEdirne (Hususî) Trakya kazalarmDaha tek kelime sövlememişti, öylece Bağdad caddesinde 147 numarada Müyüksek irtifadan taarruz şekline bağlan fif tayyareler kullanılabilir. En fenası da da su ve elektrik işleri yolundadır. Maltaarruzdaki sürattir. 1500 metro irtifa hareketsiz duruyordu. Fakat ona bakannir Mostar, Çemberlitaşta Evkaf soka mıştır. Acemi bir avcının, kaldırdığı bıl budur. Ağır bomba tayyarelerinin ve karanm elektrik malzemesi tamamile dan bomba atışında, tayyarenin amuda la , bu aşina çehrenin çizgilerinde bul gelmiştir. Tesisat ikincikânunun başm ğında Rauf Ali Eğilmez. dırcın sürüsü içinden bir kuşu nişan ala Pike bombardımanlarda kullanılan akrogeçmesile bombanm hedefe isabeti ara dukları bereketli neşe kaynaklanndan, da bitmiş olacaktır. Keşanm elektriği îstatistik Genel Direktörlügü hesabı cağı yerde, sürünün ortasına ateş edip batik tayyarelerin malik bulundukları taksında takriben 15 saniye kadar bir zaman kendi kendilerine, doya doya hisselerini münakasaya konmuş ve Uzunköprünün na: İstatistik tahsil etmek üzere Şislide hiçbirisini vuramaması da bu kabilden tik ünkânlarınm birbirinden çok farklı geçer. 30 mil süratinde bir kruvazör, 15 alıyorlar ve kırıla kırıla gülüşüyorlardı. elektriği 31,000 lirava ihale olunmuş Rumeli caddesinde 50 numarada Bü dir. olduğu unutulduğu takdirde, ufkî uçuş saniye içinde, kendini korumak için maNaşid tr 1 " attan kurtulmuş ve arkadaş tur. Vizenin elektriği ise önümüzdeki lend Sirmen. M. Ballande, ikişer yüz metro boyun esnasında taarruzla, Pike taarruzu me nevra yapamaz. Fakat, pike bombardı larını iyi seçmişti. sene içinde Kale üzerinden şütle temin Posta, Telgraf Genel Direktörlüğü da altı kruvazörden mürekkeb ve gemile todları arasında yapılacak mukayese, bi man tayyarelerinin attığı bombalar, bilTam iki saat o aydmlık sahneden loş edilecektir. rin dörder boy aralıkla saffı harb teşkil dayeten hatalı neticeye mahkum kalır. hassa, şakulî müdafaa tertibatı zayıf olan Saray merkezinin suyu da önümüzde hesabına: P . T . T . mühendisliği için Ali salona döki.len ısık, tılsımlı zerrelerinde ettikleri bir filonun 370 hektar işgal etti Ufkî uçuş esnasında taarruza geçen ağır kruvazörler için tehlikelidir. Meselâ ki yıl içinde bitirilecek ve elektrik tesi Akbulut ve Yüksek Muallim mektebi taşıdığı hazzı ruhlara avuç avuç serpti ve gıni hesab etmiştir. Bu sahanın müsmir şe bombardıman tayyaresi, mühim bir ser Deutschland'ın şakulî müdafaası 60 misatı ayni zamanda tamamlanmıs ola Riyaziye şubesi mezunlanndan İbrahim. onu tepinerek alkışlıyan halk, geceyarısıkilde bombardıman edilmesi, beheri 360 bestiye sahib bulunduğu halde, avcı tay limetre, Leipzig'in 30 milimetre, Filicaktır. Tekirdağmm suyu 169.000 hrana doğru şehrin ıssız kaldınmlarına bir kilogram hesabile 4440 bomba taşıyan yaresi şeklinde yapılmış olan Pike bom berti'nin 20 milimetre ve Galissonniere'in va ihale edilmiştir. O da önümüzdeki neşeli rüzgâr gibi dağıldı. Galatasaraylıların çayı sene bitecek ve Tekirdağ iyi suya ka 740 hafif tayyareye ihtiyaç gösterir. M. bardıman tayyaresini, açık denizde hare 38 milimetredir. Pike bombardıma O zaman, kendi kendimi bir daha dinŞeker Bayrammm üçüncü gününe vusacaktır. IBallande böyle bir netice elde etmeği im kete geçecekse, faaliyet zaviyesinin mah nm, büyük zırhlılar üzerinde, ezcümle, ledim: tesadüf eden 6/12/937 pazartesi günü 'kânsız görmekte ve filoyu teşkil eden dud olması dolayısile, noktai hareket ola güverteleri 175 milimetre olan Dunker .. Evet, o da göcünce ne olacak? saat 17 de Tokathyan salonlarında Ga kruvazörlerin her birine isabet vukuunu rak tayyare gemisine muhtacdır. Bu ise, que üzerindeki tesiri büsbütün başkadır. Fitre n kapı da kapanacak, bu kahkahalar da latasaravlılar cemiveti tarafından bir Jesadüfe bağlı telâkki etmektedir. onun rolünü, haylı tahdid eden bir sebeb Akrobasî tayyaresi, Pike taarruzunda. dinecek değil mi? Hani, onun yerine geCumhuriyet gencliğinin kanadlı Geniş bir lımanın bomba yağmunma dir. 400 kilodan ağır bomba atamaz. Bu ağır çecek, onun boşluğunu dolduracak nam " bir nesil olmasım istivorsak, fitre danslı çay verilecektir. futulması ise büsbütün tesadüfe ve talihe Pike hücum zırht hafif çtmHere lıkta bomba ise, bir zırhlıda ağır hasar zed nerede? Otuz senedir görünmiyen bu lerimizi Türk Hava Kurumuna verDavetiyeler cemiyet binası, Galata f>ağlı bir şeydir. Harb limanlarımızd™ meliyiz. saray mektebi kapısı ve Galatasaray tevlid edemez. müessir objyor istidadı beyhude beklemivelim. Çünkü... < n küçüğü olan Toulon limanını ve Vi' Pike bombardımanın başlıca faydası, Spor kulubünden tedarik edilebilir. Rene La Bruyere Itiraf etmek lâzımdır ki, bugünkü şe Prens Seyfeddin Cenazenin Mısıra nakline müsaade için hükumetimize müracaat edildi Avrupaya tahsile gidecek gencler Muvaffak olanlarîn isimlerini bildiriyoruz