18 Kasım 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

KARİKATÜR Bugün sizi saatlerce güldürecek ve eğlendirecek nefis bir sayı çıkardı. Bütün bayilerden isteyiniz. um Ondörduncü yıl sayı: 4856 s Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrlr heyetl: 24298. tdare ve matbaa tasmı 24299 24290 T îlk okul öğretmenlerine NOT DEFTERİ esaslara ve tecrübelere göre i bir şekilde hazırlanmıştır. Ruh n tetkikleri için yer vardır. • 50 55 kuruş. J eigraı ve mektub *.&&. cumnuriyet, tstanbuı posta tutusu: tstanbui, NO 248 Perş6mbe 18 Ikinciteşrin 1937 Ahmed Halid Kitabevi Diyarbakırda yapılan Demiryolu töreni Başarılan iş hakikaten büyüktür ve onun tamamlanmağa doğru giden son safhalarının gösterdiği yarın çok parlaktır ünkü sayımızda yazılı telgraf haberleri tafsilâtında görülmüş olduğu üzere evvelki gün, Atatürkün huzurile Diyarbakırda, oradan şarka ve şarkı cenubiye uzanacak yeni hatlar için yapılan ilk kazmayı vurma töreni büyük, samimî ve heyecanlı tezahür ler içinde yapılmıştır. Nafıa Vekili Ali Çetinkayanın bu münasebetle irad etmiş olduğu nutukta demiryolculuğumuzun veciz hulâsasını görıip de Atatürk Türkiyesinde başarılmakta olan bu büyük işin az zamanda almış bulunduğu uzun mesafelerden müteheyyic olmamak elde değıldir. Sayın Vekilin nutkunda şimendifer yapıcılığımızın bir iki söz çizgisile ortaya konuvermiş bir çok tablolan vardır. Bunlardan en ziyade göze çarpmak lâzım gelen ikisini bir de bu sütunlarda tesbit etmekten kendimizi alamıyoruz. Ali Çetinkayanın sözlerinden aynen nakil surc tile birinci tablo: « Ne bahtiyarız ki her söz ve hareketle her millî iş ve davamızda bize ilham veren Atatürk 21 eylul 1925 tarihinde Samsunda demiryolunun ilk temelatma merasimini bizzat yaptıktan on iki sene sonra Diyarbakın Irak ve îrana birleştirecek olan hatlarm ba|lanması hatırasını tes'id için yapılacak temelatma gününde lutfen Diyarbakın şereflendirmekle demiryollarına olduğu kadar Diyarbakırlılara da olan muhabbet ve alâkalannı bir daha ve bizzat teyid etmiş bulunuyorlar.» Ikinci tablo: « Bu çelik damann dost ve kardeş Irak ve Iran hududlanna uzatılmasjka rarına gelince Cumhuriyet hükumeti iki senedenberi bu maksadın husulüne doğru lâzım gelen teşebbüslerde bulunmuş ve elli milyon liralık tahsisatm verilmesine dair olan hususî kanunla Büyük Millet Meclisinden müsaade istihsal etmiştir... «Cumhuriyet nafıası bu müsaadeyi alır almaz derhal hattın etüdlerine başlamış, ilk kısım olmak üzere altmış beş kilometroluk bir sahanın hartalarını ve etüdlerini ikmal ettirmiş ve buradan itibaren bir taraftan Cizre üzerinden Irak hududuna, bir taraftan Van gölü sahilinde Tatvan'a ve İran hududlanna kadar olan sahanın harta ve hududlarını yaptırmakta bulunmuştur.» Demiryollan programımızın başlangıc ve münteha noktalarını tesbit eden bu iki tablonun arası diğer tablolarla doludur. Tarihten on iki yıl önce bizzat Atatürkün elile Samsunda atılan ilk temelinden sonra demiryol yapıcılığımızın tekâmülü harika sayılacak ilerileyişlerle filiyata inkılâb eylemiştir. Samsun Sıvas hattının Ankara Kayseri hattile birleşerek Karadenizin Akdenize bağlandığını biliyorsunuz. Sıvastan şarka giden bir hat Erzincana doğru mesafe alarak Divrikiye geçmiştir. Sıvas Erzincan hattmı istikbal etmek üzere Erzurumdan başlıyan inşaat garba doğru ileriliyor. Kömür havzamızı iç Anadoluya bağlıyan şimendifer geçen yıl işletmeye açıldı. Afyon Antalya hattı Aydm hattile birleştikten sonra Akdenize doğru yol almağa başlamış ve hedefine varmağa yaklaşmış bulunuyor. Türk şimendiferciliği yedi bin kilometroyu gecti, on bin kilometroyu bulması artık birkaç yıl meselesidir. Şimendifer yapıcılığı tarihimiz tafsilâtının kalbur üstüne gelen bu büyük çizgileri içinde yukarıya kaydettiğimiz iki tablo birer şaheser mevkiini işgal ediyor değıl mi? Bütün bu işlerin on iki sene gibi az bir zaman zarfında yapılmış olması ne kadar büyükse onların büyük maksadlı ve büyük manalı işler olduğunun tebarüzü insana hakikaten heyecanlar verecek parlaklıkta görülmez mi? Şimendiferlerr miz, İmparatorluktan dağınık bir halde tevarüs ettiğimiz ana vatanın çok kıymetli parçalarını demir ağlarla yekdiğerine bağlıyarak bunların mecmuundan ortaya yekpare bir vatan ve yekkütle bir millet çıkarmakla kalmıyarak bu yekpare vatan ve milleti komşu ve kardeş memleketlerle dt birleştiriyor. Artık Türk vatanının her Varafı her noktasına komşu kapısı kadar Jrakındır. Bunun ekonomik ve askerî fhemmiyeti üzerinde izah ve ısrara lüzum yoktur. Ayni memleketin komşu ve kar#(eş memleketlerle muvasalasmı fasleden Büyük Şef halkın sonsuz tezahüratile karşılandı Ulu Önder Hozat suyu üzerindeki Singeç köprüsünü bizzat açtı. Gece Halkevindeki müsamerede bulundu Atatürk Elâzizde Tersanede yapılan yeni denizaltı gemilerimiz İç teknelerinin inşası bitti, yakında büyük merasimle denize indirilecekler Müsamerede Osmanlı edebiyatı hakkında ilmî müsahabeler de yapıldı Elâziz 1 7 (Sureti mahsusada giden arkadaşımızdan) Atatürk, dün gece yüksek huzurlarile Elâzizi şereflendirdiler. Binlerce Elâzizli tarafından tezahüratla karşılandılar. Yollar, caddeler halılarla örtülmüş, binalar bayraklarla süslenmışti. Reisicumhurumuz, bugün halkın candan tezahüratı arasmda Dördüncü Umumî Müfettişliğe geldiler. Mesai hakkında General Abdullah Alpdoğandan; alâkadarlardan izahat aldılar. Bir müddet sonra Tunceline bağlı Pertek kazasına müteveccihen hareket eden Şef, Murad suyunu geçerek Hozat deresi üzerinde yapılmış olan Süngeç köprüsüne gittiler. Köprünün açılış merasimine yüksek huzurlarile şeref vererek kordelâyı bizzat kestiler. Betondan yapılmış olan bu muazzam köprüye Singeç admı verdıler. Singeç köprüsünün açılışından sonra Büyük Başbuğ, Pertek köprüsünün başına geldiler. Köprü hakkında izahat aldıktan sonra Pertek kaza merkezine şeref verdiler. Halkevini gezdiler. Küçük çocuklarm yüzlerinde görülen ve sivrisinek ısırmasından hâsıl olan yaralar hakkında hükumet tabibinden izahat aldılar. Bunun tetkikile tedavisi esbabının teminini emrettiler. Saat 1 7 de merasim ve tetkikler bitmişti. Elâzize dönüldü. Halk, ilk defa memleketlerini şereflendiren Ulu Öndere görülmemiş tezahürat yaptı. Halkevindeki müsamere Reisicumhurumuz, saat tam yirmide Halkevinde verilen büyük müsamereyi teşrif etti. Halk sokaklarda muhteşem şenlikler yapıyordu. Halkevi salonları, hıncahınç dolmuştu. Atatürk, Halkevinde kendisine tahsis olunan köşeye sürekh alkışlar arasında geldi. Başvekil Celâl Bayar, Dahiliye Vekili ve Parti Genel Sekreteri Şükrü Kaya ve Nafıa Vekili Ali Çetinkaya da kendisine refakat ediyorlardı. Atatürk, Başvekil ve Vekiller, şereflerine verilen ziyafette bulundular. Atatürlcü aralarında bulan zabitler hep birlikte Harbiye marşını söylediler. Müsamere çok parlak oldu. Millî havalar çalındı, mahallî oyunlar oynandı. Atatürk, gösterilen sevinc tezahüratından pek mütehassis kaldı. Müsamere, çok samimî bir hava ve içli bir sevinc içinde gec vakte kadar devametti. AHMED İHSAN lArkast Sa. 3 sütun 5 te^ Bitirilmesine sür'atle çalışılan denizaltı gemilerimizden birinin iç teknesinin tersanedeki son vaziyeti Cumhuriyet donanmasına iltihak et dilerek bir harabe halini almışken, Cummek üzere Halicde tarihî Valide kızağın huriyet idaresinin büyük himmetile yenida üç ay evvel inşasına başlanan iki de den canlanarak bir mamureye dönen ternizaltı gemimizın iç (mukavım) teknele sanenin bu kısmı artık Türk işçisinin bil« gili ve yorulmak bilmez gayretine sahne ri artık meydana çıkmış bulunuyor. [Arkası Sa. 7 sütun 5 te] Uzun senelerdenberi terk ve ihmal e olmaktadır. Franco'nun muharîblik hakkı tanınıyor Macar Başvekili, Salamanka hükumetile miizakerelere girişildiğini söyledi. General Francoyeni hükumetin katolik bir müessese olacağını bildirdi Londra 17 (A.A.) Havas Ajansı muhabirinden: Ecnebi gönüllülerin tamamen geri çekilmesi halinde İspanyadaki iki muhasım tarafa muhariblik hukukundan bazılan nın tanınmasına Sovyet Rusyanın muvafakat etmesi murahhas heyetlerce ehem • miyetine bilhassa işaret edilmekte olan kat'î itilâfa doğru mühim bir adım teşkil etmektedir. Halli icab eden mühim bir çok noktalar daha vardır, fakat büyük bir mania iktiham edilmiştir. Teknik tâli komite, ortaya atılmış olaa meselelerin tavzihine devam edecek ve Krallığa getirileceği söylenen eski önümüzdeki hafta bidayetinde tâli komiVeliahd Don Jaime, karısı ve çocuğu tenin yeniden toplanmasım temine uğra iki muhasım tarafın cevablarını alacağı şacaktır. ümid edilmektedir. Bu içrima tâli komitenin ispanyadaki [Arkası Sa. 6 sütun I de] Şanghayda beynelmilel İş Bankası müdürü Mumıntakaya girmiyecekler ammer Erişin namzed gösterilmesi muhtemel Mareşal ŞanKayŞek'in Başvekâletten çekilerek münhasıran başkumandanlık yapacağı bildiriliyor Japonlar kat'î teminat veriyor Münhal Kocaeli meb'usluğu Bir nehri aşmakta olan Japon askerleri Londra 17 (Hususî) Tokyodan bildirildığine göre, Japonlar Şanghay'daki beynelmilel bitaraf mıntakayı işgal etmiyeceklerine dair devletlere kat'î teminat vermişlerdir. Mareşal Şankayşek Başvekâletten çekilecek Londra 17 (Hususî) Şankayşek, Başvekâletten çekilerek münhasıran başkumandanlık vazifesini deruhdeye karar vermiştir. Maliye Nazırı Dr. Kun Başvekâlete geçecektir. Diğer nazırlar bugün kâmi len cepheye hareket etmişlerdir. 800 bin Çinli ölü ve yaralı Şanghay 17 (A.A.) Sanşov'un şarkında çok şiddetli muharebeler olmaktadır. Japonlar piyadelerinin ileri yürü yüşünün yollan dolduran Çin ölüleri yü" zünden teahhura uğradığını bilidriyorlar. Çinliler Kuinsan'dan çekilirken harb yerinde biri general olmak üzere beş bin ölü bırakmışlardır. Beynelmilel kızılhaç deîegesi albay \Vatteville Çin ordusunun bütün cephe lerde muhasamatın başmdanberi ölü ve yaralı olarak tahminen 800 bin asker kaybettiğini söylemiştir. Muammer Eriş Ankara 17 (Telefonla) Burada dolaşan şayialara göre geçenlerde vefat eden Bay Mahmud Nedim Bozatık'tan münhal Kocaeli meb'usluğuna İş Bankası Umum Müdüru Muammer Eriş'ın fırkaca namzed gösterilmesi kuvvetli bir ihtimal dahilindedır. Kocaeli meb'usunun ölümüne dair olan Başvekâlet telgrafı bugün Mecliste okunmuştur. Almanya ile ticaretimiz inkişaf sahasına girdi Alman hükumeti, bütün ihrac mallarımızı piyasalardaki fiatından yüzde on iki buçuk fazla vermeyi kabul etti Son zamanlarda Almanyaya ihracat işlerinde başlıca şikâyet mevzuu olan hususlar hükumeti mizle Alman hüku meti arasında yeni bir mutabakatle tamamen halledilmiş tir. İhracat tacirleri Berlindeki müzakereler esnasmda, Türk ve Alman nin Almanyaya ih heyeti azalarından bazılan racatta karşılaştıkları başhca müşkülât, Alman ithalât daire neticede Alman hükumeti, Türk ihracat lerinin Türk ihrac mallarına değeri ka mallannı aradaki anlaşma hükümlerina dar fiat vermemelerinde idi. Bu suretle göre mubayaa edeceğini ve Türk mallaAlman ithalâtçısı almaya teşne, Türk rına dünya pazarlarında bulduğu fiattan ihracatçısı da satmağa hazır olduğu halde yüzde 12,5 kadar fazla fiat vereceğini ortaya çıkan bu vaziyet işleri bozuyordu. bildirmiştir. Halbuki Almanlarla aramızda yapılan Şu vaziyetle Almanyaya ihracat işi yeni ticaret anlaşması mucibince, Alman tanzim olunmuş olmaktadır. Bizim ista hükumeti, Türkiye menşeli malların an tistiklerimize göre bu senenin ilk dokuz laşmaya bağlı listelerde gösterilmiş olan aymda Almanyaya 27,391,077 liralık lannı listedeki miktarlar kadar, listeler ihracat ve buna mukabil 32,487,234 liraharicindekini de bilâkayid ve şart almağı lık ithalât yapılmıştır. kabul etmiş bulunuyordu. Alman istatistikleri ise bu 9 aylık devHükumetimiz şu anlaşma niyetile te rede Almanyaya 84,494,000 marklık zad teşkil eden vaziyet dolayısile Alman Türk malı girdiğini ve buna mukabil hükumeti nezdinde teşebbüste bulunmuş 66,892,000 marklık Alman malının ve vaziyetin tashihini istemiştir. Bunun ü Türkiyeye gönderildığini kaydetmekte zerine arada bazı muhabereler geçmiş ye dirler. ıııııııııııııııııııuııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtııtıııııııııııııııııııııııııııtııııııııııııııııııılııııııııııııııııııı ıııııııııııııııııııuıı Şanghay'da 200 bin Japon var Şanghay 17 (A.A.) Şanghay mmtakasına Japon takviye kıtaatı gel miştir. Yalnız Şanghay mıntakasında şimdi 200 bin Japon askeri tahaşşüd et miş bulunmaktadır. \Arkası Sa. 7 sütun 1 dei Antikomünist cephenin faaliyeti Berlinde kurulacak konseyin başına von Ribbentrop getiriliyor IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllllllllllMIIMIIIIIIIIIIIIIIIIII lllllllilltlllHMIIIIIIItlllllimilMHIIIIflMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIHHIlllllll uzun ve külfetli seyahat müddetleri bir mendiferciliğimizde çok yüksek kıymetli kaç sene sonra yalnız birkaç güne indiril diğer bir tabloyu teşkil eder. miş olacaktır. Bunun siyasî ehemmiyetı Filhakika on dört yıl önce Anadolu çok büyüktür. şimeHdiferinin satın alınıp alınmaması Diyarbakır törenînde Birinci Umumî müzakere olunurken kendi içimizde acaMüfettiş Özmenle Ali Çetinkaya ve ba bu şimendiferi alırsak işletebilir miyiz, Başbakan Celâl Bayar beyhude sözler diyen ve dedirten bir endişe vardı, ve ilk söylememişlerdir. Başarılan iş hakikaten yaptığımız bir iki şimendiferin inşasını büyüktür ve onun tamamlanmağa doğru ecnebilere ihale etmiştik. Şimdi bütün şigiden son safhalannın gösterdiği yarın mendiferleri ecnebi kumpanyalarından çok parlaktır. daha iyi olarak kendimiz işletiyoruz, ve Başbakan Celâl Bayar fırsattan istifa bütün şimendiferlerimizi kendimiz yapıde ederek kendi hükumeti programının yoruz. Atatürk Türkiyesinde tahakkuk işte böyle harfiyyen ve sıra ile tahakkuk eden inkılâblan anlamakta müşkülât çeettirileceğini, elinde kürek ve mala, bütün kenlere yalnız bu şimendifercilikte temin millete tekrar ve teyid eylemiştir. Onun ettiğimiz terakkiler üzerinde düşünmeleveciz sözlerinde Türk şimendifer yapıcı rini tavsiye ederiz. lığına arzettiği samimî §ükran hisleri §iYUNUS NAD1 Von Ribbentrop, Romada paktı imzalarken (Ygzısı 7 nci sahifemizde)