17 Kasım 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi Her eve lâzım olan çok faydaîı bir eserdir Ondördüncu yıl sayı: 4855 umhuriyet 248 igr a ı v e . Posta Te Telefon: Başmuharriı ve evl: 22368. Tahrir heyetl: 24298. tdare ve tnatbaa tasmı 24299 24290 \ HURREM SULTAN Edib tarihçimiz M. Turhan Tan'm en güzel eserlerinden biri.. En büyük Os manlı Padişahınm ve en fettan şark sultanının aşk ve entrika maceraları.*» j Çarşamba 17 Ikinciteşrin 193T Mutlaka okumalısınız! * Madem ki devlet bütçesi îstanbulun imarına iştirak edecektir, İstanbulluların da bu hamleye hiç olmazsa o nisbette kendilerinin katılması muvafık sayılır. u yıl Cumhurreısımızın nutkunda başlıca büyük şehirlerimizin imarına devletçe alâka gösterilmesi lüzumunu gösteren eheır.miyetli bir kayıd ve işaret vardı. Başbuğun bu emri yerine getirileceğinde şüphe yoktur, ve imarında devletçe yardım görecek şehirlerimizin başında İstanbul bulunduğunu da hepimiz bıliriz. Herşeyden evvel bunun İstanbul için ve memleket için büyük bir beşaret olduğunu söylemeliyiz. Halâskârın alınmasını emrettiği tedbirde bu memleket için ve bu memleketin halkı için büyük hayır ve menfaat vardır. Yepyeni rejimile dünyanın en modern ülkelerinden biri olan azız Türkiyemiz, ,ayni zamanda mamur bir ülke de olacaktır. Büyük Şefin bu yılki nutkunda yer bulan kat'î işaretin manası budur. Memleket ekonomik ve kültürel yükselmesinin maddî delillerini kendi sinesinde yaratacağı mamuriyetlerle verecektir. Devlet bütçesinden yardım görecek büyük şehirlerimizin başında İstanbul bulunduğunu söyledık. Hemen ilâve etmeliyiz ki İstanbul ayni zamanda Türkiye Cumhuriyeti için müstesna mazhariyet sayılması caiz olan bir şehirdir. Altı asırlık tarihimizin bütün itina ve ihtimamlarına nail olmak suretile dığer her vasfından liyade Türk kaşesile boyanmış olan bu şehir, meşhurlukta tarihin nadir kaydettiği eşsiz beldelerden biridir. Onu dünya bilir ve görmiyenler bile îstanbulu hayranlıkla düşünür. Burası, dünya tarihinin en pitoresk safhalarının haşir ve neşir olmuş olduğu bir yerdir. Tarihî bakımdan hazneler sahnesi olan İstanbul tabiat güzelliğinin çeşidlıliği itibarıle de her karış toprağı ancak altınla ölçülebilecek bir yerdir. Böyle bir şehrin mamur olması zaruretlerin en kat'isi sayılsa yeridir. İşte Atatürk büyük Türk şehirleri içinde bu İstanbulun da iman lâzım olduğunu ve bu ehemmiyetli işe devlet bütçesinin de iştirak etmesi yerinde olacağım beyan buyurmuşlardır. İmparatorluğun son demlerinde istanbul şimdıki halinden daha mamur değildi. Umumî Harbin hitamından sonra İstanbul kendi imar şartlarından bir çoğunu kaybetti. Osmanlı İmparatorluğunun tasfiyesile devlet merkezinin Ankaraya nakli, Rus İmparatorluğunun zevalile yerinde vücud bulan yeni idarenin kendisine mahsus ekonomik usullerle kendi kabuğuna çekilmesi İstanbulu çok büyük bir hinterlandla kuvvetli bir transit merkezi olmak imkânlarından çekip çıkardı, ve bu şartlar içinde daha mahdud bir hinterlandla iktifa etmek zaruretinde kalan îstanbul, adeta kendi yağile kavrulan bir şehir olmağa doğru gitti. Bunlar İstanbulun hayatı üzerinde elbette pek müessir olan hallerdir. istanbulun imarında devleîe ve memlekete diişen vazifeler Büyük Şef dün El'azize hareket ettiler Başvekil ile Nafıa Vekili ve Umumî Atatürk Diyarbakırda muhtelif ziyaretlerde Müfettiş mühim nutuklar söylediler bulundular ve şehrin tarihî surları Diyarbakır 16 (Sureti mahsusada gönderdığimiz arkadaşım:zdan) Irak ve İran hududlanmıza ulaşacak olan Cizre hattının temel at.ııa töreni bü yük merasimle ve halkın coşkun tezahüratı arasında yapıldı. Esasen inşasına başlanmış bulunan hat için yapılacak başlama merasimi Büyük Şefin Diyarbakırda bulunduğu güne tehir ve tesadüf ettirilmişti. Bu merasim için bütün mıntaka halkı bayram yapmak üzere ayaklanmıştı. Daha saat on ikiden itibaren çok uzak yerlerden gelen kafileler bile merasim yerinde toplanmış, bu mes'ud günü idrake hazırlanmıştı. Mektebliler, asker ve teşekküller bayraklarile hazırlanan program mucibince yerlerini almışlardı. Şe hirde bütün dükkânlar bu münasebetle kapanmıştı. Büyük ovayı dolduran kütle arasında Başvekil Celâl Bayar, Dahiliye Vekili Şükrü Kaya ile Nafıa Vekili Ali Çetinkaya, Birinci Umumî Müfettiş Abidin Ozmen, Dördüncu Umumî Mü fettiş General Abdullah Alpdoğan, Muş, Mardin ve Diyarbakır Valileri, kuman danlar da bulunuyorlardı. Atatürk, merasimi oraya kadar cerredilen hususî trenlerinde takib ettiler. Hazırlanan kürsüye evvelâ Birinci Umumî Müfettiş Abidin Ö^men geldi ve Nafıa Vekili Ali Çetinkaya Başvekil Celâl Bayar şu nutku söyledi: trenîni Iran ve Irak komşularıtnız hudu anılacaktır. Abidin özmenin nutku Sayın büyüklerimîz, « Saym Başvekil ve Vekillerimiz, duna kadar götürecek demiryolunun teAnadolunun doğu güneyinin medeni mel atma töreni Diyarbakır için ve he sayın konuklarımız, • . . . lArkaat Sa. 7 sütun 1 d«l Diyarbakıra kadar gelen en uzun Türîct pimiz içirr çokşerefli btr günftn tarihile Cizre hattının temelatma töreni tezahüratla yapıldı Gelâl Bayar dedi ki: Alatiirkün Doğu seyahati üzerinde tetkikler yaptılar Bugün hükumetin, programında vadettiği işlere başlanmıştır. Gene program dahilinde bitirilecektir Japonya dokuz devlet anlaşmasmdan ayrılıyor Bu harekete Brüksel konferansının Japonya aleyhinde neşrettiği beyanname sebeb oldu Belçika Kralı Dün Londraya gitti ve merasimle istikbal edildi Diyarbakır 16 (Sureti mahsusada •giden arkadaşımızdan) Atatürk öğleden evvel refakatinde Başvekil, Sabiha Gökçen, Na fıa Vekili Ali Çetinkaya, Dahiliye Vekili Şükrü Kaya ve maiyetlerile U mum Müfettişlik merkezini teftiş ettiler. Atatürkü görmek iştiyakile geceden • beri sokaklara dö külen halk büyük tezahüratla kendi • sini alkışladı. Ulu Şef, Müfettişlik binasında bir müddet kalarak izahat aldılar. Sojıra kolordu merkezini teşrif et tiler. Burada da bir müddet kaldıktan sonra bundan yirmi sene evvel kolordu kumandanı olarak burada bulunduk Diyarbakırda Atatürkiin tetkik ettiği tarihî Urfa kapısı lan sırada oturdukevi ziyaret ettiler. ze iltifatta bulundular. Kumandandan Bu ev, şimdi Atatürk k5şk3 bîarak dan malumat aMılar. Urfa kapısında surtamir ve tefriş edilmiştir. Burada da bir lan, tarihî tezyinatı, eski kaleleri tetkik saatten fazla kaldıktan sonra tayyare ettiler. İArkası Sa. 3 sütun 6 da] meydanını teşrif ettiler. Hava zabitlerimi' Endişeye mahal yok! 10 ve 25 kuruşlukların tebdili bir sene devam edecektir Ankara 16 (Telefonla) Bronz 10 ve nikel 20 kuruşlukların bu ayın sonundan itibaren piyasadan kaldırılacağı hakkındaki haberlerin lüzumsuz bir telâş ve istical uyandırdığı alâkadarların nazarı dikkatini celbetmiştir. Bilhassa, bazı banka gişelerinde iki üç gündür, dehşetli bir tehacüm göriilmüştür. Bu paraların tedavülden kaldırılması kıymetlerinin derhal sıfıra indirilmesi demek değildir. Gelecek ayın başından itibaren bir sene müddetle bronz 10 ve nikel 25 kuruşluklar mal sandıkları, Cumhuriyet Merkez ve Zi raat Bankaları tarafından kabul edilecek ve değiştirilecektir. Görülen telâş üzerine Maliye Vekâleti, vaziyeti tavzihe lüzum görmüş, diğer taraftan tramvay, elektrik, vapur, tren ve sinema gişeleri gibi halktan para alman yerlerde 10 kuruşlukların tekllllilltlltllllllllllllllllllllllllnıııMII Belçika Kralı S. M. Leopold Ingütere Kralı S. M. Georg Londra 16 (A.A.) Resmî bir zi yarette bulunmak üzere İngiltereye gel mekte olan Belçika Kralını hâmil Prince Albert vapuru, beraberinde İngiliz tor pito muhriblerile tayyareleri olduğu halde bugün öğleden sonra Douvre'a vâsıl olmuştur. f Arkası Sa. 7 zütun 5 te^ Uzüm piyasasını düsürenler Bundan sonra ihracat tacirliği yapamıyacaklar Bununla beraber İstanbul bir parça Briıkscl konferansrnda İtalyan murahhas heyeti M. Spaak'la bir arada himmetle hâlâ dünyanın en mamur ve en tltllllMMIl Londra 16 (Hususî) J a p o n meclisi Takib devam ediyor meşhur şehirlerinden biri olmak kabiliyet dokuz devlet anlaşmasmdan ayrılmağa Tokyo 16 (A.A.) Tebliğ: Şangve imkâniarına malik olan bir şehirdir. karar vermiştir. Brüksel konferansı tara hayda Japon kıtaatı, büyük bir kısmı Bunun için onu modern icabların en ileri İzmir 16 (Hususî) Üç üzüm ihfından Japonya aleyhine neşredilen be KunshanSoochowWushi demiryolu boanlayışlarile imar etmek yeter. Bu imar racatçısınm, haric piyasalara normaldan bilgi ile, programla \e fakat arasız bir yannamenin neticesi olan bu hareket, zec yunca ve diğer kısmı TatsangChansshu rî tedbırler zamanmda İtalyanm Millet yolu boyunca ricat etmekte bulunan Çin asağı fiatlarla oferto yapmağa kalktıkları çalışmaya dayanan süratle başarılmak ler Cemiyetınden çekilmesine benzemek ordusunu hiç durmaksızm takib etmekte hakkındaki hükumetin tebliği ve İstanbullâzımdır. tedir. dir. [Arkası Sa. 3 sütun 1 de] da Kurdoğlu Faiğin riyasetindeki içtimaDevlet bütçesinin İstanbul imarma işııııııımıııılMM lıııııııtmıl ıııiııııııi ıııiiiııııını • •IIIIIMIIIIlllllllllllll llllltll IIIIIIIM1IIIII IIIIIIIIIMİIIIIIIIII da bu tacirlerin tel'in edilmiş olmalan, tirakını gayet tabiî bulmalıyız. Devlet iki buçuk milyon lira kadar fevkalâde va milyon lira eder ve bu para ile istanbul İzmirdeki ihracatçı müstahsiller arasında bütçesinin yarısına yakm miktannı bu ridat temin etmeleri pek muvafık ve pek on yıla varmadan çok mamur bir şehir hadikkatle karşılanmıştır. şehir verir. Umumî bütçeye yardımı bu mümkündür. İstanbulda şehrimizi imar line konmuş olur. Ancak şehrin mutad valArkasi Sa 1 sütun 4 rel hadde olan bu şehre aynı bütçenin yılda etmek maksadıle ekmeği bir kuruş fazla ridatı cari idaresine sarfedilerek hükuiki buçuk milyon kadar bir imar yardımı sına yemeğe katlansak yarım milyon lira metin tasdikile bir program mucibince yapması elbette çok yerinde bir iş olur. lık para temin ederiz. Nakliye vasıtala imar işlerine sarfolunacak fevkalâde bütHem devletçe yapılacak bu yardım ha rından Gazi köprüsü için almakta oldu çenin imara tahsisi şart olmalıdır. vaya atılacak bir para demek değildir. ğumuz ve artık hepimizin unutarak hiç Bu işte devletin de, îstanbulun ve İsİstanbul, mamur olduğu nisbette fazla birimizin his bile etmediğimiz parayı îs tanbulluların da maddî ve manevî sonsuz varidat verecektir. Devlet buraya yardım tanbulun iman hesabına idameye karar menfaatleri vardır. Böyle mamur bir şeşeklıle sarfettiğinin üç beş mislini yakın vermekle yılda üç dört yüz bin lira elde hir devlete şimdıki verdiğinin çok üstünde Londra 16 (Hususî) Lord Hali zamanda artacak vergi yollarile gene etmiş oluruz. Bina vergilerine İstanbul varidat verir, kendi halkını ise refaha fax bugün saat 14 te Londradan Berline geriye alacağından emindir. Ustelik bu iman için % 10 zammetmekle miktarı is kavuşturur. Hele İstanbulun mamurlu hareket etmiştir. Lord Halıfax hareke kadar güzel koca bir şehrin temelli ma tisgar olunmıyacak bir meblâğ buluruz. ğundan binnefis bu şehirle bizzat onun tinden evvel, Hariciye Nazırı M. Edenmuriyetini temin etmek gibi bir şeref ve Hulâsa erbabınm tetkik ve tayin edeceği halkının faydaları pek çok olacaktır. Bu le uzun bir mülâkatta bulunmuştur. Al muvaffakiyet kazanmış olacağız. ve kimsenin his bile etmiyeceği ufaktefek nun neden böyle olacağım anlamak için man elçisi M. von Ribbentropp, Berline Mademki devlet bütçesi İstanbulun kaynaklardan biz de İstanbulda herhalde yalnız o zaman İstanbuldaki kıymetlerin giden Lord Halifax'ı istasyonda uğur imarına iştirak edecektir, İstanbulluların pek kolaylıkla iki buçuk mîlyon liralık şimdikine nisbetle hemen hemen bir mis lamıştır. da bu hamleye hiç olmazsa o nisbette fevkalâde varidat temin ederiz. line yakın bir yükseklik göstereceğini düSalâhiyettar mehafilde Lord Hali f kendilerinin katılması muvafık sayılmalr 2,5 milyon lira devlet + 2,5 milyon şünmek k? idir. fax'ın Berlinde M. Hitler'den maada dır. Suraya ve buraya konacak ufaktefek lira İstanbul = yılda 5 milyon lira İstanGeneral Goering ve diğer Alman ricalile YUNUS NADl imar hissesi zamlarile İstanbullıılann da bul imar tahsisatı. Bunun on yıllığı elli de görüşeceği temin edilmektedir. rar piyasaya dökülmemesi yolunda te • şebbüslere girişilmiş, Ankara, İstanbul ve İzmir Def terdarlıklarına bu hususta emirler verilmiştir. Salâhiyetli bir membaınbu münasebetle verdiği malumatı bildiriyorum s « Bu aym sonuncu günü bahsolunan paraları ellerinde bulunduranların telâş * lanna mahal yoktur. Anahtarları bankalarda bulunan kumbara sahiblerinin kumbaraları içindeki 10 ve 25 kuruşluklana işe yaramıyacağı zannile ay sonundan evvel banka gişelerine müracaatlerine sebeÜ yoktur. Anahtarı bankada bulunan kumbara * lar, bankanın kasası mahiyetindedir vç tasarruf erbabınm kumbaralarında birsene içinde zuhur edecek bu nevi paralar» tamamen kendi kıymetlerile kaydedilmis olacaktır.» llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll llllllllllllllllllllllllllll Filistinde Araplara karşı askerî harekât Bir çete ile musademe başladı. Kırk beş Yahudi lideri daha tevkif edildi • \. Lord Halifax İngiliz Nazırı dün Berline hareket etti Filistindeki Arab Yahudi mücadelesinde ölenler (Yazısı 3 iincü sahifemizde )