30 Ekim 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde : Münakaşalardan sonra U lus'un bir makalesi 4 üncüde : Hikâye: Çerkeş pazarı Fikret Adil 5 incide : Pazardan pazara Server Bedi 6 ncıda : Tarihten yapraklar M. Turhan Tan vıl JİI um 4000 ÎSTANBUE CAĞALOGLU *lödO Telgrai ve mektub adresl: Cumhurtyet, tstanbul Posta kntvsn: Istanbul, No 246 Telefon: Başmunarrlı ve evl: 22368. Tahrlr heyetl: 24298. tdare ve matbaa fasmı 24299 24290 uriyet Pazar 31 Birincîteşrîn 1937 Bu Cumhuriybt^ Almanağ 1938 nüshasî için ilâa kabulüne başlanmıştır \ Balkan orduları Genel Kurmay şeflerinin Ankaradaki toplantısı da yalnız ve tamamile sulha hizmet gayesile yapılmıştır. Balkan bloku Akdeniz şarkında Yurdun her tarafında büyük merasim mühim bir sulh amilidir ve heyecanh tezahürat devam ediyor Büyük bayram Italya Paris sefirini dün geri çağırdı hâdiseye Fransa Hariciye Nazırının bir nutkunun sebeb olduğu söyleniyor Londra 30 (Hususî) Italya, Paris sefiri Vittorio Cerruti'yi geri çağırmıştır. Elçi yarın Romaya dönecektir. Siyasî mehafilde Fransanın aylardanberi Romaya sefir göndermemiş olması bu hâdiseye sebeb olarak gösteriliyor. Malum olduğu veçhile Fransız hükuıneti 60 yaşmı doldurduğundan dolayı Romadaki elçisi Kont de Chambrun'ü tekaüde sevketmişti. Bu esnada Italya Habeşistanı ilhak ederek Imparatorluk ilân edildiğinden yeni sefirlerin itimadnamelerini «Italya Kral ve tmparatoruna» tevdi etmeleri lâzım geliyordu. Halbuki Fransa Habeşistanın ilhakını tanımadığı cihetle yeni sefirinin ttalyan isteğine göre itimadname vermesine muvafakat İtalyanın Paris sefiri etmemiş ve bu yüzden şimdiye kadar M. Vittorio Cerruti » Romaya yeni elçi gönderememişti. Hariciye Nazın M. Delbos'un Italya a« Diğer taraftan îtalyan sefirinin geri Ieyhine söylediği nutuklarm neticesi olduçağırılışımn bu mesele ile alâkadar olma ğu temin edilmektedir. yıp, radikal sosyalist kongresinde Fransız [Arkası Sa. 3 sütun 4 te] Siyasi bJr hâdise mi? alkan ittifakı genelkurmay başkanlannın, bu defaki senelık içtima ve konferanslan Ankarada vukubuldu ve Cumhuriyet bayramımıza rasgeldi. Böylece üç müttefik devletin en büyük askeri şefleri, hem Türk milleünin bayramına iştirak etmek, hem de Trakyada manevra sahasmda gördükleri Türk ordusunu bir defa da tören ve resmigeçid meydanında görmek imkânını buldular. Balkan ordularının büyük erkânıharbiye reisleri, ilk defa, geçen sene Bükreşte toplanmışlardı; bu yıl da ikinci defa olarak Ankarada içtima ettiler. Balkan devletlerinin en büyük askerî otoritelerinin bu toplantılan, Balkan anlaşması ve andlaşmasının müsellâh kuvvetlerini, icabında, tek bir kütle halinde, müttehid ve seri bir hamle ile harekete getirmek imkânını temin edeceği için, elbette büyük ehemmiyeti haizdir. Bu içtimalar, Balkan ittifakının sözden ibaret olmadığını ve bu bloka mensub devletlerin, lüzum hasıl olunca, mütesanid bir askerî cephe teşkil edeceklerini gösteren bir delildir ve bu bakımdan Balkan, hatta şarkî Akdeniz sulhile sıkısıkıya alâkadar bir hâdisedir. Herhangi bir suitefehhüme imkân ve meydan vermemek için, hemen şunu söyliyelim ki Balkan ittifakı tamamile tedafüî bir maksadLa ve dünyinın bu köşesinde, sadece sulhun devammı temin için kurulmuştur. Balkan ittifakına dahil devletler, müşterek ve mütesanid hareket ettikleri takdirde, hem sulhu, hem kendi haricî emniyetlerini tekbaşlanna olduklarmdan daha iyi muhafaza edeceklerini anlamış ve sırf sulha hizmet maksadile elbirliği etmişlerdir. «Bırlik kuvvettir» prensipinin ifade ettiği hakikat gözönünde tutularak yapılmış olan Balkan paktının, hiçbir tecavüzî gaye ve hedefi olmadığı, kaç senedir, Balkan devletlerinin takib ettikleri azamî derecede sulhperver siyasetle, itiraz kabul etmez bir şekilde sabit olmuştur. Bu itibarla Balkan ordulan genelkurmay şeflerinin Ankaradaki son toplantısı da, yalnız ve tamamile sulha hizmet gayesile yapılmıştır. Bir ittifakın, münhasıran tedafüî ve barışçı bir maksad ve hedefi olması, onun askerî şeflerinin arasıra, kendilerine düşen vazifeyi en iyi şekilde nasıl yapabileceklerini tetkik ve müzakere için toplanmalarını icab ettirmez değildir. Bilâkis, genelkurmay başkanlarının konferansları, blokun kuvvetlerini tartması ve orduların müştereken sulhu muhafazaya hazır bulunmalan itibarile elzem ve zaruridir. Balkan ittifakına dahil dört devlet, tabiidir ki yalnız kâğıd üzerinde kalan bir dostluk anlaşmasile değil; ancak müsellâh kuvvetlerinin elele vermesinden doğan kudretlerile kendi haricî emniyetlerini temin ve ayni zamanda mühim bir sulh amili olabilirler. Balkan ittifakı, aşağı yukan 58 milyon nüfuslu bir bloktu ve Balkanlarda, şarkî Akdenizde, Karadenizde, Tuna havzasmda, Adriyatik kıyılanndaki coğrafî vaziyeti itibarile sevkulceyş bakımından cidden mühim bir varhktır. Blokun kara, hava, deniz kuvvetleri, ancak mütesanid ve müşterek hareket ettikleri takdirde, sulhu çok daha iyi muhafaza edecekleri içindir ki genelkurmay başkanları bu sıkı tesanüd ve iştirak etrafında, zaman zaman, görüşmeler yapmak suretile Antantın gayesin daha iyi temine çalışıyorlar. Bir taraftan bu görüşmeler ve diğer taraftan manevralardaki yakmdan temaslar sayesindedir ki Balkan ordulan, biribirini daha iyi tanıyor ve lüzumunda beraberce harekete geçivermek için lâzım gelen tedbirleri almıs bulunuyorlar. Bu münasebetle Balkan devjetlerinin halis bir Balkan siyaseti takib etmek kararile birleştikten sonra, eskiden bir volkan manzarası arzeden Balkanların tam bir sulh ve sükun içinde yaşamakta olduklarını memnuniyetle kayıd ve ifade etmek isteriz. Bu neticeden üç müttefik Atatürkün, bayram gününde, Mareşal Feyzi Çakmakla neş'eli bir musahabesi Cumhuriyet bayrammın sevinci, henüz devam ediyor. Bayram, yurdun her tarafında coşkun ve misilsiz tezahüratla kutlulanmaktadır. Dün de bütün Halkevlerinde toplantılar yapılmış, konferanslar, konserler verilmiş, aynca gece toplantılan tertib edilmiştir. Dün sabah saat dokuzda Eminönü Halkevi tarafından Ferah tiyatrosunda ilkmekteb talebeleri için bir müsamere verilmiş, toplantıda yüzlerce çocuk bu lunmuştur. Şehrin muhteilf semtlerinde, kazalarda kurulan halk kürsülerinde de bir çok hatibler Cumhuriyet ve inkılâbımızın hususiyetlerini tebarüz ettiren nu tuklar soylemişlerdir. Dün Alay köşkünde saat 16 da verilen müsamere parlak olmuş, Beşiktaş Halkevinin gece tertib ettiği balo, geç vakte kadar samimî bir hava içinde de vam etmiştir. M. Tataresco Ankaradan ayrıldı Iki Başvekil mühim beyanatta bulundular Haricdeki akisler Dost memleketlerde samimî tezahürat Bükreş 30 (A.A.) Nador ajansı bildiriyor: Bütün gazeteler, Türk millî bayramma ve Romanya Başvekili Tataresconun Ankara seyahatine müteaddid sahifeler tahsis etmekte ve Türk Cumhuriyetinin 14 üncü yıldönümü şenliklerine M. Tataresconun ve ayni zamanda Romanya or dusu Genelkurmay başkanı General Sickitin'in iştirak eylemesinin yüksek manasını tebarüz ettirmektedirler. Atatürkün resmile tezyin edilmiş olarak çıkan Universul gazetesi di yor ki: «Türk milletî, Cumhuriyetîn 14 üncü yıldönümünü kutlulamaktadır. Başvekil Tataresco ile Genelkurmay başkanı General Sickitin, bu şenliklere Ankarada iştirak etmek suretile, [Arkası Sa. 8 sütun 3 te] Ulu Şefimizin annesinin kabri Izmir Belediyesi, mezar «Muazzam eserile bütün dünyanm bihakkin haycivarını bir park haline ranlığını celbeden Reisicumhur Atatürke tazinrçatta getirecek bulunmak fırsatinî elde ettim» îzmir 30 (Hususî muhabirimizden) Büyük Şefin valideleri Zübeydenin medfun bulunduğu Karşıyaka ösmanpaşa camiinin bahçesinin genişletilmesi ve burada güzel bir park vücude getirilmesi için yapılan hazırlıklar bitmiş ve bugün, parlak merasimle işe başlanmıştır. Bahçe, arsa halinde bulunan Osmanpaşa tarlasma doğru genişletilecek, mezarın etraf ına parmaklık konacak, tramvay caddesine parktan bir kam açılacaktır. Ankara 30 (Telefonla) Muhterem misafirimiz Romanya Başvekili Ekse lâns Tataresco bugün öğle yemeğini Ankarapalasta yemiş ve yemekten sonra barajı, orman çiftliğini gezmiştir. Bu akşam saat 20,30 da Romanya sefareti tarafından şereflerine Ankarapalasta bir ziyafet verilmiş ve bu ziyafeti bir suvare takib etmiştir. tefik Romanyanın muhterem Başvekili Eksejâns Tataresco saat 19 da Ankara* palasta Türk matbuat mümessillerini kabul etmiştir. Ekselâns Tataresco, Türkiyeyî zîyaretî münasebetile Türk gazetelerinin gerek şahsı, gerek Türk Rumen dostluğu etra* fında yaptıkîarı hararetli neşriyattan dolayı Türk basmina teşekkür etmiş, kendisini şükran borclusu bildiğini söylemiş ve aşağıdaki beyanatı yapmiştır: « Ankarayı ziyaretim, muazzam eserile bütün dünyanm bihakkin hayranlığını celbeden Reisicumhur Atatürke tazimatta bulunmak, ve yüksek salâhiyeti [Arkası Sa. 10 sütun 1 de] Spor şenlikleri Beyoğlu Halkevinde de saat 17 de bir spo'r töreni yapılmıştır. Törene İstiklâl marşile başlanmış, bunu Halkevi başkanı Ekrem Turun bir nutku takib etmiştir. [Arkası Sa. 10 sütun 4 fe] Suriyenin uğradığı feyezan felâketi Birçok kasabalar harab oldu, ölenler çok Şam 30 (A.A.) Şamm şimali şar kisinde ve bilhassa Kalamunda şiddetli yağan yağmurlann tesirile sular taşmış ve 100 kişi boğulmuştur. 10 bin ikşi meskensiz kalmıştır. Birkaç kasaba tamamen harab olmuştur. Şam 30 (A.A.) Tuğyan hakkmda gelen haberler, felâketin vüs'atini göstermektedir. Altı kasaba Tasmen, üç kasaba tamamen harab olmuştur. Şam civarmda Haleb, Palmir, Bağdad istikametinde 50 kilometroluk bir saha harab olmuştur. Kasabalarda cesedlere tesadüf edilmektedir. Franstz ordusu seferber! Londra 30 (Hususî) Suriyede su baskmma uğrıyan Şamla Haleb arasındaki bütün şehirler ve kasabalarda fe lâkete uğrıyanlara vardım için Fransız ordusu seferber edilmistir. îsmet İnönünün ziyareti Ankara 30 (A.A.) Sabık Başvekil Ismet înönü Ankarapalasa gelerek Romanya Başvekili Ekselâns Tatarescoya ziyaretlerini iade etmiştir. Misafir Başvekilin beyanatı Ankara 30 (Telefonla)Dost ve müt Akdenizde kontrol Istanbul Donanma Kumandanlığı bahrî vesait verildi emrine ııiiMiıımıııııııııınııııımm ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııııınıııııııııııııiMiııııııııııııııııııııııiıinıııııııııııııııııın Japon taarruz kolu Şanghay'a uzanıyor Çinliler Şoşov nehri boyunda mühim cepane bırakarak çekilmeğe başladılar Ankaranm yeni garı Deniz eksperleri Nyon muahedesine nazaran hükume timizin Karadeniz, Marmara ve Adalardenizinde deruhde ettiği kontrol vazifesine dair alâkadarlara mühim bir tamim gönderilmiştir. Buna nazaran kontrol vazifesine Donanma Kumandanlığı nezaret edecektir. Bunun için Donanma Kumaniım7mMmnıuı..mı.7rm.ıııı.nHi1iHM....ıı...ıı..ıı ı • '"» toplantı halinde danlığı emrine karakol vazifes^ îçîn 20 motörbot ve müsellâh ufak kıt'ada de niz merakibi verümiştir. Deniz tayyare taburları da Donanma Kumandanlığı emrinde bu iş için çalışacaklardır. {Arkast Sa. 8 sütun 2 de\ llllltlllllllllllllllllllHIIIIII Kahraman Türk, Yugoslav, Rumen ve Yunan millet ve orduları, medeniyet ve insaniyete büyük hizmet ediyorlar. Balkan birliğinden doğan ve sulhu koruyan kuvvetin, siyaset dünyası için bir örnek teşkil etmesini temenni etmemek kabi değildir. « « « • » • « •" ••• "• »• ' '»"•"»"' Gar dün Başvekil Celâl Bayar tarafından açıldı Ankara 30 (Telefonla) Ankaranm yeni gar binası bugün saat 16 da Baş vekil Celâl Bayarın elile açıldı. Merasim. garm şehir tarafındaki yeni meydanında yapıldı. Devlet Demiryolları Umum müdürü Ali Rıza, açılma nutkunu söyledikten sonra Başvekil Celâl Bayar holün kapısmdaki şeridi kesti. Davetlilere bekleme yerleri, yolcular büfesi, bekleme ve sıhhî imdad odası ve diğer kısımlardan sonra bodrum katındaki otomatik telefon dairesi, elektrik santralı, mutfak, sığmak ve bağaj de posu, salonlar, kazino eezdirildi ve izahat serildi. Şanghay'daki Çin mahallesi bir Japon bombardunanından sonra Şanghay 30 (A.A.) Öğleden evvel Japonlar bir Çin taburunun gerisinde bulunduğu depoya hücum etmişlerse de geri püskürtülmüşlerdir. Bu müsademede Japonlardan 50 kişi ölmüştür. Deponun gerisindeki Çin taburu hakkmda Japon deniz ataşesi şu beyanatta bulunmuştu: «Şapei'nin îşgali üzerîne depodakı Çm taburu tecrid edilmiş bir vaziyette kalmışb. Japon bahriye silâhendazlan Şamurailiğe has ve insanî bir düşünce ile bu tabura teslim olmasını teklif etmişti. Buna rağmen bu tabur, oldukça kahramane olan mukavemetine devam etmiştir. Bu şerait altmda Japonlar nihaî tedbirlere müracaat etmek mecburiyetinde^ kalacaklardır. Bununla beraber depo civarında bulunan beynelmilel imtiyaı mıntakasmda telefata ve hasarata meydan vermemek için ihtiyat tedbirleri alma^aktır. / LArkast Sa, 3 sütun 1 de] ve dost devlet kadar Türkiye Cumhuriyeti de büyük bir iftihar duymaktadır. Dünyanm şurasmda, burasında ve bilhassa Akdenizin garbında umumî sulh için büyük bir tehlike teşkil eden kaynaşmalar ve boğuşmalar olurken Akdenizin şarkında biz ve müttefiklerimiz mühim ve kıymetli bir sulh amili oluyoruz. Böylece