25 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün 1 2 safıife 4 üncüdej Hikâye: Bir Çin hikâyesi Şerif Hulusi 7 ncide \ Askerlik bahisleri: Yugoslav ordusu için Altnanlar ne diyorlar? Abidin Daver Jüyük davalar. Rene Pinon umh rıyeı 4802 Telgrai ve mektub adred: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: İstanbul, No 246 Telefon: Bagmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyetl: 24298. İdare ve matbaa taamı 24299 • 24290 Foto Süreyya'da V. bulursunuz. Taşra siparişl süratle gönderilir. 25 E)flul 1937 J Bu asılsız şayiayı çıkaranlar hakkında takibat yapılıyor Millî paranın kıymeti etrafındaki şayialar Bütün dünya memleketleri para larının kıymetleri üzerinde deği şiklikler yaparken biz altın karşdığile takviyesine ehemmi • yet verdiğimiz paramızm kıy • metini tutmağı esas prensip ittihaz etmiş bulunuyoruz. aşvekâlet vekili ve İktısad Vs kili Celâl Bayar millî para nın kıymetinde guya bir deği şiklik vuku bulacağma dair olarak şu son günlerde ağızdan ağıza dolaştınldığı işitilen şayiaları en kat'î lisanile tekzib eylemiştir. Millî paranın kıymetini düşür mek işi ancak hükumetçe verilecek ve Meclisçe tasdik olunacak bir kararla olabilir. Bunun haricinde millî paramız kıymetinin kendi kendine kıymetinden azçok birşey kaybetmesine imkân yoktur. Bu na karşı beş altı yıldır hükumetçe en kat'î tedbirler alınmıştır. İhracat ve ithalât işlerimizdeki iktısadî hareketlerin hemen kâffesi millî paranın kıymetini muhafaza etmek esasına göre şekillendirilmiştir. Bu yüzden bazı güçlüklere katlandığımız bile oluyorsa bunların hepsi millî para kıymetinin mahfuziyeti hatın içindir. Bütün bu hakikatler göz önündeyken para kıymetinin yalnız hükumetçe yapılabilecek herhangi bir tahavvülünü mevzuu bahsetmeğe bittabi imkân olmamak lâzımdır. Nitekim hükumetin en salâhiyettar şah siyeti bu imkânsızlığı, kat'î surette ifade etmiş de bulunmaktadır. Millî para kıymetine karşı hükumet cephesinin hattı hareketi bu olunca acaba paramızm kendi kendine kıymetinden kaybetmesine ihtimal var mıdır? Bizce, ne olsa mahdud kalacağı şüphesiz olan kara borsanın elaltı faaliyetlerine rağ men, buna ihtimal vermek imkânı yok tur. Millî para kıymeti üzerine müessir olacak başlıca amil büyük ölçülü para münakaleleridir. Gerek ticarî sahada, gerek alelıtlak tediye muvazenesine dahi! diğer münakalelerde. Bunlann hepsi türlü kayıdlarla bağlı olduğundan hükumetin malumatı haricinde muvazeneyi ihlâl edecek büyük para mübadelelerine imkân yoktur. Kara borsanın alıp sata bileceği para miktan, paramızm kıymetine asla tesir edemiyecek ufaktefek ra kamlar hududunu kabil değil geçemez. Zaten bu kadan da caiz olmadığından hükumet perde arkasında oynıyan bu , ufaktefek oyunculan takibden hâli de değildir. " İki şıkkın yukanki tahlili gösterir ki millî Türk parasınm kıymeti için herhangi bir endişeye asla mahal yoktur. Vaziyeti bu suretle tesbit ettikten sonra para iıymeti üzerinde daha geniş ve daha rahat konuşabiliriz. Bu vadide ilk söz olarak şunu söyliyeceğiz ki para kıymetinde herhangi bir değişiklik vukuu esasen mutlaka korkulacak bir mevzu olmaktan da çıkmıstır. Harbsonu dünyasında bütün milletlerin paraları müteaddid defalarla altüst olmuştur. Ingiliz ve dolar altın esasına bağlı kalmaktan vazgeçerek kıymetlerinde % 30 la 40 arasında bir tenezzülü bilerek ve istiyerek kaydetmişlerdir. İktısadî vaziyetlerin önünden kaçı lamaz icbarile Fransız ve İsviçre frank larile Felemenk florini dahi altın esasını terketmislerdir. Fransız frangı bir sene önce Leon Blum hükumetince daha düşük bir kıymetle tesbit edildikten sonra son günlerde yeniden yeniye düşüklükler arzetmektedir. Dünya biliyor ki bu dü şüklükler pek yakın bir zamanda hüku metin münasib göreceği bir had üzerinde tesbit olunacaktır. Cereyan etmiş ve et mekte olan bütün bu hâdiselerden anla şılır ki para kıymetinin şu veya bu hadde tutulması meselesi milletlerin iktısadî vaziyetleri icabı olan ve fakat herhalde ehemmiyet ve itina ile yapılan alelâde işleri zümresine dahil olmuştur. Bu haki katler hükumetimizce de meçhul değil dir. Biz zaten altına nazaran kıymeti Paramız kıymetinden düşürülecek değildir Tarih Kumltayının faaliyeti Dün de dokuz Profesör alâka ile dinlenen tezlerini izah ettiler Ecnebi profesörler yarın akşam Ankaraya hareket ediyorlar İkinci Türk Tarih Kurultayı, dün saat 14,30 da beşinci umumî toplantısını Profesör Afetin riyasetinde yaptı. Ku rultay sekreterliğini Münire Gürer ve Faik Reşid ifa ediyorlardı. Bir evvelki toplanbnın zaptı okunduktan sonra reis, Profesör Cabriel'e söz verdi. Selçuk mimariri Selçuk mimarisine müteallik olan etü•dü çok alâka ile takib edilen profesör ezcümle şunları söyledi: « Anadoludaki Selçuk abideleri bugiine kadar lâyıkile tanınmamıştır. ikinci derecedeki şehirler ihmal edilerek, yalnız sultanhğm merkezi olan Konya tetkik edilmiş, ve Selçuk ekoluna, bilhassa, yabancı bir ekolun sadece devamı nazarile bakılmrçtır. Halbuki lran ve Suriye sınırlanndan Bizans kapılanna kadar, Konya krallığı, X I I ve X I I I üncü asırlarda, üzerlerinde yepyeni bir ruhun tesiri bulunan orijinal eserlerin yükseldiğini görmüştür. Camiler ve medreseler, Anadolu iklimirte uygun, şuurî tiplere göre Kumltayın dünkü riyaset divanı Reis Prof. Afet (ortada) Prof. Faik Reşid (sağda) ve Bayan Münire Gürer bir gün evvelki zaptı okuyor tasarlanmtş olup her bölgenin yetiştirdiği malzemeyi mantıkî kaideler dahilinde kullanmıştır. Yollar üzerinde sıralanan kervansaraylar muhteşem kompozisyon lara tekabül etmekte ve orta çağ çark medenî mebanisinin en manidarlan arasında bulunmaktadır. «Nihayet, türbeler, ehram biçimîndeki sakıflarile, gerek payitahta ve gerek eyalet merkezlerine bir hususiyet vermek için başlıbaşına kâfidir. San'atkâr, onu taştan oymuş, yahud ki hendesî şekiller verereS tugla kullanmış, veya duvarlan renk reok, parlak nakışlarla süslemiş olsun, her yerde, tezyinaün şekli orijinalliğini ispat etmektedir. Hassaten nakışlarda, insan bir takım cüretkâr ve kudretli ifade va « sıtalan karşısmda kalır ki, bu kreasyon * lann babası Türkler olduğunu inkâr mümkün değildir. lArkast Sa. 8 sütun 1 de\ İstanbul Kambiyo Borsası, (yuvarlak içinde) Başvekâlet Vekili Celâl Bayar iktısad ve Maliye Vekillerinin kat'î ve şiddetli tekzibleri Bazı iktısadî ve malî mehafilde işiti len asılsız bir şayia, hükumetin, Türk parasını kıymerten düşürmeğe karar verdiğ: veya vermek üzere bulunduğu şeklin de, millî menfaatlere îamamen aykırı ve çirkin bir esasa istinad ettirilmiş ve Başvekil îsmet Inönünün bir buçuk aylık mezuniyeti de işe kanştınlarak bu şayiaya tamamen kuyruklu bir yalan mahiyeti verilmiştir. Bu kuyruklu yala nın, biran için uyandıracağı şüphe ve tereddüdden îstifadeyî umanlar, kabine azası arasında bu yolda bir ihtilâfın da mevcud olduğunu ilâveye kadar ileri varmışlar ve Başvekâlet Vekililiğine tayin edilen îktısad Vekili Celâl Bayann bu meseleyi bir buçuk ay zarfmda halledeceğini ima yoluna sapmışlardır. Bu uy • durmalarla, hususî maksadlar gozeten lerin, edebilecekleri istifade ise, meselâ borsa haricinde bulunan altın fiatlan lArkast Sa. 9 sütun 1 dei «Bu senenin ilk yedi aymdaki ihracatımız geçen Suriye Lübnan hududu seneye nisbetle 14 milyon lira fazladır» Elektrik Şirketüe müzakereler Komisyon hududu dün tesbit etti Gümrük karakoIlarİ üzerinde konuçuluyor Adana 24 (Hususî muhabirimîz den) Suriye Lübnan hududu, bugün Trablusta toplanan komisyon tarafından tesbit edilmiş, gümrük karakollan tesisi müzakerelerine başlanmıştır. İki memle • ket için ayn ayrı para bastınlacaktır. Hatay için de hususî bir para çıkarılmatı düşünülmektedir. Nafıa Vekili bu hususta son vaziyeti izah ediyor •» MW » "T.ıâ . «Ankaraya gelen heyete tekliflerimîzî tahriren bildirdik. Üç gün zarfmda cevab bekliyoruz» muallâkta bulunan meselelerin halli için evvelce başlamış olan müzakereler de vam etmektedir. Şirket, hükumetin kat'î hareketi üzerine muallâk meselelere bir çare bulmak maksadile Ankaraya fevkalâde salâhi yetli bir heyet göndermiştir. Bu heyetle Nafıa Vekâleti arasında muzakerelere inkıtasız bir jekilde davem edildiği an laşılmaktadır. Evvelce de yazdığımız gibi Nafıa Vekâleti şirketin şartname ve mukavelenameye uymıyan bazı hareketlerile şirket tesisabnm gene şartnameye muhalif olan vaziyetini ve şirketin halktan nizamsız olarak aldığı para miktarını tesbit etmiştir. Nafıa Vekili Ali Çetinkaya Şimdi herşeyden evvel bu makavele ye uygunsuz işlerb halli ve fazla alman karaya döndökten sonra bu müazeke ' paralann iadesile tesisatın ıslah: istenmek relerin yeni bir hız alacağı tablidir. tedir. Nafıa Vekili AH Çetinkaya An lArkast Sa.. 9 sütun 4 te] Hükumetle Elektrik Şirketi arasında Mussolini ile Hitler Almanyada buluştular Italya ile Almanyanm bugünlerde askerî bir anlaşma imzalamaları muhtemeldir Küçük Antant ve Macaristan işleri Dün Prağ'da uzun bir içtima aktedildi Prag 24 (Hususî) Cumhurreisi Dr. Beneş bugün Romanya Başvekili M. Tataresco ile Yugoslavya Başvekili M. Stoyadinoviç'i kabul etmiştir. Mülâkat esnasında Küçük Antant ricali beynelmilel vaziyeti ve Macaristan işlerine karşı Küçük Antantm takib edeceği hattı hareketi tetkik etmiştir. M. Beneş bilâhare Fransız Başvekil muavini M. Leon Blum'ü ve Sovyet murahhası M. Souritch'i kabul etmiştir. ııııııııııiMiıııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııuııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı Kadıköyde bir facia Sarhoş bir baba üvey kızını dört yerinden bıçakhyarak öldürdü ııııııııııııııııııııııııııın ı ıııııııııııiM» Musolini ve Hitler bundan evvel Vendikte vuku bulan ilk mülâkatlan sırasında Roma 24 (A.A.) M. Mussolini, Mü sonra Florence şehrine muvasalat et nih ve Berline gitmek üzere hususî miştir. Başvekilin geçtiği bütün istas yonlar bayraklarla donanmıştır. Al trenle saat 12,30 da hareket etmiştir. manyada da hududdan itibaren bütün Florance'da Roma 24 (Hususî) Başvekil M. istasyonlar îtalyan ve Alman bayrakMussolini bu sabah öğleyin Romadan larile süslenmiştir. Almanyaya hareket ederek öğleden [Arkası Sa. 9 sütun 3 fe] nilllllMllllllllllllllıınılllııııııiMiiMIIIIIIIMIIIIIMIIIIir IIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIinillllllltlltllnllllllll||ll|||t|||||||n lllllllllllllllllllllllllllll I Elâzizdeld ihtilâs Yakalanan suçlularin sayısı 12 yi buldu Elâziz 24 (Hususî muhabirimiz den) Üç gün evvel meydana çıkan lan 100 bin liradan fazla bir para üze rindeki ihtilâs suçlularma aid tahkika genişlerilmektedir. ihtilâs suçuna adlar kanşarak yakalartanlann sayısı on ikiy bulmuştur. Şebekenin Diyarbekirde de bazı suç ortaklan bulunduğu anlaşıknış ve hepsi yakalanarak buraya sevkedil miştir. îsmet Inönü Ankarada Belçikada kabine istifa ediyor Brüksel 24 (A.A.) Independance Belge gazetesinin bildirdiğine göre, M. Van Zeland bu akşam kabinenin istifa sını Krala verecektir. Bu istifadan sonra kabinenin M. de Man tarafından teşkil olunacağı ihtimaTaraftarlarınm Evvelki gün hareket eden Başvekil îsmet înönünün dün, Ankaraya vardı li oldukça kuvvetlidir. YUNUS NADI ğını ve merasimle karşılandığını yazmıstık. Resmimiz. Başvekilin Ankarada bütün ısrarlanna rağmen M. Van Ze[Arkası Sa. 3 sütun 4 ie] istikbalinden bir intıbadır. istifadaa Maktul Reyhanın annesi muharririmize cinayeti anlatıyor Evvelki gece Kadıköyünde müessif Celâl Yakubla evli iken bundan beş bir cinayet olmuş, genc bir kız üvey ba sene evvel kocasının ölmesile dul kalmış bası tarafından bıçakla yara'anmak su ve Maarif müdürlüğünde memur olan retile öldürülmüştür. Bütün Kadıköy ve Cevadla evlenmiştir. Cevad rakıya fazhavalisini müteessİT eden hâdise şöyle ce la düşkün olduğundan bir gün âmirini reyan etmiştir: iskemle ile dövmüş ve bu yüzden işinden Kadıköyünde Cevizlik sokağında 16 çıkarılmıştır. Sabihanm tamdığı aile dostnumarah evde 38 yaşlarmda Cevadın ka lan tarafından Cevad Yalovada bir mensı Sabiha dördü üvey olmak üzere muriyete tekrar alınmış, fakat orada da beş çocuğile birlikte oturmaktadır. çok durmıvarak Kadıköyündeki eve gel3 ^ D & r i artiştlerinden ii lArkast Sa, j sütun 4 teJ