23 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

23 Eylul 1937 CÜMHURÎTET SKERLIK BAHISLERİ Kayseri Kombinası üç yaşına girdi Fabrika bu sene 23,800,000 metro kumaş çıkardı Kayseri (Hususî) 17 eylulde üç yaşına ayak basan bez fabrikası, bu sebeb dolayısile pazar günü akşamı fabrikanırı kantin binasında mükellef bir çay verdi. Çayda başta Korkomutan General Mümtaz Aktay olduğu halde vilâyet erkânı ve bütün teşekküllerin rüesa ve mümessilleri hazır btrlundu. Merasime îstiklâl marşile başlandı. Bundan sonra, fabrikanın çalışkan müdürü Sadık, fabrikanm faaliyeti ve takib ettiği istika mete dair bir konferans verdi ve geç vakte kadar eğlenildi. Fabrika, 937 yılı içinde (23) milyon (800) bin metro kumas çıkarmış ve ayni zamanda iplik istihsalâtile de bütün Türkiye piyasasındaki iplik buh ranımn önüne geçmek gibi iktısadî ve büyük bir rol oynamıştır. Fabrika bir senelik siparişini almış ve mamulâtile bütün piyasaya hâkim olmuştur. Bu kumaşlar o kadar beğenilmiştir ki bir çok serpilerden altın madalyalar kazanmıştır. Fabrika gün geçtikçe bütün hızile inkişaf etmektedir. Fabrika, çalışanlann bütün ihtiyaclarını temin edecek derecede muntazam bir kooperatif acmıştır. Işçilerinden mesaisinde muvaffak olanlara primler ve ayrıca elbise, ayakkabı, ve küçük lere şeker vermek gibi takib ettiği prensiplerle bütün işçileri fabrikaya bağlamıs. ve bu hareketinde çok muvaffak olmuştur. Bunlarla beraber onların medenî ve kültürel hallerini artırmak için mesai saatleri haricinde ders ve konferanslar verilmekte ve bilhassa sıhhî vaziyetlerile çok yakından alâkadar olunmak tadır. Fabrikanın bütün sahası baştanbaşa ağaclarla süslenmiş ve bütün yolların parke ile döşenmesine de başlanmıştır. Fabrika, iktısadî sahada olduğu kadar içtimaî hayat ve kültürel sahalarda da büyük roller oynamakta ve bu muvaffakivetleri fabrikanın inkişafile mütenasib bir surette artmaktadır. Başta fabrikanın müdürü Sadık olduğu halde mesai arkadaşları, bu faali yetleri ve faaliyetlerinin verdiği müs bet ve muvaffakivetli neticelerile övünebilirler ve kendileri de bundan dolayı şayani takdir ve tebriktirler. Musadağında «Türkten kurfuluş»bayrami! Yugoslavya tam seferberlik yaparsa 2,500,000 kişi çıkarır Yugoslavyanın hazar ordusu 148,000 kişi, tayyareleri 830 kadardır, donanması da 38 gemiden mürekkebdir Cumhuriyetin 20 eylul tarihli sayısmda dost ve müttefik Yugoslavyanın kara ordusundan bahsetmiştik. Bugün dk hava ordusundan ve saireden bahsedeceğiz. Ermeni tezahüratına Fransız delegesi de iştirak etti Türklere husumet hislerini bağırmak için toplananların başmda Sancak delegesinin de bulunması Hatay Türklerini müteessir etti 2 Hava ordusu Askerî hava ordusu kumand^nlığı, kumanda, idare ve havacılığın teknik servisleri husılsunda, bu sınıfın en büyük kumanda makamı ve ayni zamanda, hava ordusu müfettişliğidir. Askerî hava ordusu kumandanlığı sulh zamamnda Harbiye ve Bahriye Nezaretine bağlı dır. Yalnız talim ve terbiye hususunda, diğer sınıflar ve servislerin müfettişlikleri gibi, genelkurmaya merbuttur. Askerî hava kumandanlığı şu daire lerden mürekkebdir: 1 Kurmay şubesi (harekât, istih barat, hava müdafaası, talim ve terbiye, zat işleri) 2 Teknik daire teknik bürosu, malzeme bürosu, idare bürosu 3 lstihkâm, 4 Sivil havacıhk, 5 Levazım, 6 Sıhhiye, 7 Adliye, 8 ) Meteoroloji servisi. Hava kuvvetleri şu birliklerden mü rekkebdir: 6 tayyare alayı: 42 bölük 2 hususî tayyare grupu 6 bölük 2 deniz tayyaresi grupu: 7 bölük 1 baloncu taburu: 3 bölük 3 pilot mektebi ' Diğer havacıhk ihtısas mektebleri Yugoslav ordusunun son sistem motörlü uzun toplan yaşmda biter. Asker olanlar 20 den 40 a kadar muvazzaf orduda 40 dan 50 ye kadar ihtiyat ordusunda hizmet ederler. Seferberlik ve harb halinde, ihtiyac hasıl olursa, Harbiye ve Bahriye Nazırı, kabine kararile, 18 den 20 yaşına kadar olan gencleri orduda ve 1 7 yaşından 55 yaşına kadar geri hizmetlerine aynlmış olanları da, orduda ve cephe gerisindeki yardımcı hizmetlerde kullanabilir. Daimî orduda hizmet müddetleri şöyledir: Orduda normal müddet 18 ay, havacılıkta ve denizde 24 aydır. Kısa hizmet orduda ve denizde 9 ay, havacılıkta 12 aydır. Kısa hizmetlerden istifade bazı şahsî ve ailevî şartlara bağlıdır. Zabitanm terfii yarbaylığa kadar kıdemle, daha yüksek rütbelerde kıdem ve seçimledir. 1936 bütçesinde Yugoslav ordusunda 1 mareşal, 9 orgeneral, 47 tümgeneral, 87 Tuğgeneral, 341 albay, 512*yarbay, 2564riffbâ^»,r2*16 yüzbaşı, 2567 teğmen, 2401 asteğmeri olmak uDubrovnik filotillâ önderi: 1880 ton 42,000 beygir kuvveti, 37 mil sürat 4 tane 140 milimetrelik top, 2 tane 8,3 lük hava defi topu, 2 makinelitüfek, 6 tane 53,3 lük kovan Mürettebat: 200 kişi. 8 tane torpidobot: 262 ilâ 266 ton 5000 beygir kuvveti, 28 mil sürat 2 tane 6,6 lık hava defi topu, 1 tane 6,6 lık top, 2 makinelitüfek, 4 tane 457 lik kovan Mürettebat: 52 kişi. (19131915 seneleri arasında yapılmış, 1927 de tariıir edilmiş olan bu gemiler, eski Avusturya Macar filosunun gemileridir.) 2 denizaltı gemisi: Suyun yüzünde 975, dalmişken 1,164 ton 1600 2400 beygir kuvveti, sürat 15,5 ve 10 mil 2 tane 102 lik hava defi topu, 2 makinelitüfek, 550 lik 6 kovan mürettebat: 45 kişi Ingiliz yapısı. 2 denizaltı gemisi: Suyun yüzünde 630 dalmişken 809 ton 1100 1480 beygir kuvveti, 14,5 ve 9,25 mil sürat • topu, £h,makiaeütüfek, 6 tane 5550 Ijk kovan mürettebat 44IJÜ4İ.J n ı ^ o. Diğer 34 gemi daha vardır ki bunların arasında şu gemiler zikre değer: 1 tane tayyare gemisi: 1870 ton 3260 beygir kuvveti, 15 mil sürat 1 tane 0,2 lik hava defi topu 10 tane deniz tayyaresi taşır. Bundan başka ceman 1980 tonluk, beheri 330 ton cesametinde, 6 mayin dökücü gemi. Hepsi 678 ton tutan, beheri 120 ton büyüklüğünde 5 tane mayin toplayıcı gemi ile 78 tonluk bir mayin toplayıcı gemi daha. 3 tane 40 mil süratinde torpido mo torbot. En küçüğü 380, en büyüğü 530 ton cesametinde ve 12 lik toplar ve 12 lik havanlarla mücehhez, ceman 1750 tonluk 4 ton monitoru. 1 tane 2630 tonluk ve 13 mil süra tinde denizaltı ana gemisi. Birkaç tane yardımcı gemi, ve bir yelkenli mekteb gemisi. Yugoslavyanın kaç tayyaresi var? Zabitan kadroları, ordu mevcudu Tayyarelerin sayısı hakkında rakam lar muhteliftir: Milletler Cemiyeti Askerî Yıllığma göre, kara ordusundaki tayyare miktan 1936 senesi başmda, motörleri 20,836 beygir kuvvetinde 552 tay yareden ibaretti. Fakat, bu yekun, mevcud hava kıt'alarınm esas kadrosuna dahil olan tayyareleri gösterir. Bunlar haricinde miktan meçhul ilk ihtiyat tayyarelerile 43,120 beygir kuvvetinde mekteb tayyaresi ve deniz ordusu tayyareleri dahil değildir. Deniz ordusunun hava kuvveti, 33,950 beygir kuvvetinde 62 tayyareden mürekkebdir. Bu miktar deniz hava ordusunun esas kıt'alarında dahil olan deniz tayyareleridir. Bunlar hari cinde 34 tane mekteb deniz tayyaresi vardır. Bir Fransız vesikası Yugoslavyanın, birinci hat tayyaresi olarak 49 deniz tayyaresi, 225 bomba tayyaresi, 80 avcı tayyaresi, 168 keşif tayyaresi olmak üzere 522 tayyaresi olduğunu yazıyor. Diğer bir Fransız vesikası ise 450 tayyare ile 5000 kişilik bir hava ordusun dan bahsediyor. Alman askerî neşriyatında ise, Yugoslav hava ordusunun 650 tayyareden mürekkeb olduğu yazılıdır. En son bir Alman eseri ise 830 tayyare mevcud olduğunu haber veriyor ki bu rakamı en doğru olarak alabiliriz. Yugoslav ordusunda 2 zırhlı tabur mevcud olup bunlarm takriben 120 tankı vardır. 1 de zehirli gazlerle mücadele taburu vardır. 98,000 onbaşı ve nefer vardı. Hazar ordusunun mevcudu 115,864 kişidir. Bu kuvvet jandarma ve diğer yardımcı teş kilâtla 148,000 e kadar çıkar. Sefer ordusu ilk hatta 8000,000, bütün ihti yatlarile beraber 250,000 kişidir. Mektebler: Her sınıf için küçükzabit mektebleri vardır. Kıt'alarda da küçükzabit yetiştirmek için hazırhk mektebleri tesis edilir. Küçükzabit mekteblerinde 2000 e yakm talebe mevcuddur. Zabit mektebleri: 1000 den fazla talebesi bulunan Harbiye mektebi, Deniz Harb mektebi, Levazım mektebi Yedek subay okuludur. Yüksek askerî mektebleri: Yüksek Harb Akademisi, kurmay subaylar için hazırhk kursları, 200 den fazla talebesi olan yüksek levazım mektebidir. Tekâmül mektebleri ise: Piyade za bitleri mektebi, Topçu atış mektebi (500 e yakın talebesi vardır) Süvari mektebi, lstihkâm mektebi, Havacıhk mektebinden ibarettir. Yeni inşaat 50,000 tonluk yeni harb gemisi inşasına karar verilmiştir. Bunlar sahil muhafızı, kruvazör, muhrib, ve denizaltı gemisi olacaktır. Şimdilik 1210 tonluk 3 muhrib yapılmaktadır. Bunlann ikisi Split'teki Yugoslav tersanesinde inşa edilmektedir. Alman askerî mecmualannın Yugoslav ordusu hakkmdaki mütalealarını da ayn bir yazıya bırakıyoruz. Deniz ordusu Deniz ordusunun mevcudu 7000 kadardır. Donanmanın ana kuvveti ceman 9512 tonluk 14 gemiden mürekkebdir: Dalmaçya mekteb gemisi: 2370 ton Jandarma, hudud muhafızları, 9000 beygir kuvveti, 21 mil sürat 6 tane zabıta 8,3 lük hava defi topu, 4 tane 4,7 lik Jandarma: İdare itibarile Dahiliye küçük top, 2 makinelitüfek, 2 tane 500 Nezaretine, teşkilât ve disiplin bakımın milimetrelik kovan mürettebat 300 kişi. dan Harbiye ve Bahriye Nezaretine (Almanların eski Niobe kruvazörü). bağlıdır. Jandarmalar üç sene müddetle gönüllü olarak alınır. Jandarmanm mevcudu 500 den fazlası zabit olmak üzere 20,000 kadardır. Hudud muhafızları: Talim ve terbi ye itibarile Harbiye ve Bahriye Nezaretine, diğer vazifeleri itibarile sivil neza retlere bağlıdırlar. Büyük kıt'alar halinde değil; küçük postalar şeklinde taksim edilmişlerdir. Gönüllü usulile ve üç sene müddetle vazifeye alınırlar. Mevcudlan 9000 e yakmdır. Devlet zabıtası. Dahiliye Nezaretine merbuttur. Mevcudu 2500 kadardır. Bunlar haricinde, müsellâh bir takım zabıta kuvvetleri daha vardır ki bunlann mevcudu da 8800 kadardır. ABID1N DAVER Bursah bisikletçiler memleket turuna çıktılar Askere alma sistemi Askerlik mecburidir. Nakdî bedel yoktur. Askerlik hizmetine yaramıyan^larla medenî hukuktan iskat edilmiş olan[ardan askerlik vergisi alınır. Medenî bukuktan iskat edilenler vergi verdikten :>aşka seferberlik ve harb halinde cephe jerisinde yardımcı hizmetlerde kullanı lırlar. Askerlik çağı 20 yaşmda başlar, 50 Bursa (Hususî) Memleket turuna çıkan bir bisikletçi grupundan sonra ikinci grup Ankara ve orta Anadolu turuna çıkmıştır. Acar İdman Yurdu nun bisikletçileri her uğradıkları bü yük şehirlerde buer müsabaka yapa caklardır. Bisikletçilerimiz HalkevJerinin spor komiteleri tarafından misa • fir edilmekte ve karşılanmaktadır • lar. Resmîmiz, bisikletçilerimizden biriıv ci grupu yolda gösteriyor. taşıyan Ermeni kızlan sadağı kurtuluş günü» tes'id edilecektir.^. Antakya Eylul Sessizce onu dinlemekte devam ediyo» Musadağı... Bayat bir isim. Fakat yazık ki bugün gene yeni, taptaze bir rum: « Kurtulduktan sonra kadınlanmı» mevzu.. z:, çocuklarımızı bırakmış, biz bütün erBilmiyordum; meğer bu dağbaşı bir entrika, desise ve iftira kaynağı oduğu kekler Fransız ordusuna gönüllü girmiş* günden, yani Umumî Harb sonunun ilk tik. Harb sonu Fransız ordusunun önün15 eylul günündenberi her yıl ayni gün de İskenderun ve Antakyaya ilk girenler de Fransızlarla Ermeni komitacılannın de bizlerdik..» elele vererek (Türkten kurtuluş) bayMusadağında dualar edildi, nutuklar ramını büyük askerî ve dinî merasimle söylendi, alkışjar tutuldu ve merasim aktes'id ettikleri bir kâbe ımiş!.. Evet, düne kadar bilmiyordum, fakat şama kadar sürdü. Ve delege M. Roger Garreau kahraartık gördüm. manlar (!) m mezarlan başmda üç bej O gün Suriyenin birçok tarafların tatlı söz söyliyerek büyük bayramı (!) dan, işlerini güçlerini bırakmış Ermeniler kutluladı. Hataya akın ettiler. Bu kadınlı erkekli Her işi bitince düşündüm ki, Frankafileler Antakyada birer lâhza dinlensız delegesinin bu hususta bize de birkaç dikten sonra soluğu otuz beş kilometre söz söylemesi elzemdir. Ona: ötedeki, Musadağmın ilk köyü Bilyas'ta Ekselâns, dedim, bu merasime nildılar. çin iştirak ettiniz? Bunun bilhassa HatayOrada zaten müthış bir kalabahk ılar ve umumiyetle Türk efkârı umurnivardı, asker, Ermenî papazlan, Taşnak, yesi üzerinde hiç de arzu etmıyeceği Hınçak rüesası, sonra... ellerinde Er Jizden emin olmak istedığimiz çok fena meni bayraklarile mektebliler köyün met; esirler yapacağını düşünmediniz mi? halinde saf kurmuşlardı. Nasıl? Nasıl.. diye yerinden oy Bunlar kimi bekliyorlardı? nadı, bu basit hareketimden bir mana mi Kimi bekliyebilirlerdi ki? çıkarıyorsunuz ? Millî Müdafaa Vekâleti sivil mek Çok geçmedi. Yamaclardan kıvnla Neden, niçin olursa olsun bir kalateblerden kampa çıkarılan talebeye ve krvrıla uzanan yoldan, önünde büyük bir bahğın, Türklerden kurtuluş bayramı dirilmekte olan elbise ve teçhizatın tedarik Fransız bayrağı dalgalanan bir otomobil ye yaptığı bir gürültünün başmda hele şekline dair bir kanun projesi hazırla belirdi. Gözler hep o tarafa çevrildi. Oto bugün Fransanın mümessilini görmek bimıştır. Vekâlet, proj«nin hazırlanması semobil nefesi tükenmiş gibi, geldi kalaba zim için basit sayılabilecek bir hareket beblerini mudb sebebler mazbatasında :ğın önünde durdu ve.. değildir. söyle izah etmektedir: Ve içinden Fransanın yeni Hatay de Çok rica ederim, işi izam etmeyi «Yüksek ve orta çağdaki memleket egesi M. Roger Garreau ile maiyeti çık nız. Pekâlâ bilirsiniz ki Harbi Umumi* gencliğini askerliğe hazırlamak maksa • tı. den sonra milletler bu gibi işlerde büyük dile hazırlanmış talimatnameye göre her Ermeni bayraklan hava'andı, sallan bir müsamahaya ve geniş düşünüşe sahıb sene muayyen zamanlarda kamplara dedı, ortalığı bir alkış kapladı. olduklarını gösterdiler ve gösterıp du " vamla mükellef tutulan sivil talebenin M. Roger Garreau iyi, çok iyi bir iş ruyorlar. kampta giyecekleri askerî melbusat ve yaptığına kani olan insanlar gibi şendi. Ekselâns.. Hataydaki unsurlann teçhizatın Millî Müdafaa Vekâletince Öne düştü, kadınlı erkekli karmakarışık maalesef ve hiç de biz'm günahımız olmekteblere verileceği ve bu eşyanm mekkalabahk arkasına takıldl ve yola revan madan birbirlerine yan baktıkları ve teblerce hususî mahallerde muhafaza edioldular. birbirlerinin kanını döktükleri bir günde lerek orduda tatbik edilen miad keyfi Atlar, eşekler, katırlar... herşey ha onlann bu nazarlarını birbirlerine yetinin bu eşyaya da aynen tatbikı surezırdı. karşı sevgi ile beslemek ve onlan elele tile kullanılacağı yazılıyor. Kâbe(!) ye çıkan yol, üç saat süre vermek vazifesile mükellef olan sizin, faHer sene mühim derecelerde artan bu cekti. kat her şeyin fevkinde Türkiyenin dostu genclerin miktarı bu sene 20,000 i müteİşte böylece Musadağı yollan mahşerî Fransanın mümessili olan sizin «Türk • caviz bulunduğu gibi gelecek senelerde bir kalabalıkla doldu. lere karşı husumet hislerini bağırmak için bu artışın daha çok olacağı şüphesiz göYaşlı bir Ermeni anlatıyordu: bir dağ başmda toplanmış olan gayrimes*rülüyor. « Bilmem neden eski delege M. ul ve karmakarışık bir kafilenin başmda Gencliğe verilen ehemmiyet izahtan Durieux geçen sene bu merasime iştirak bulunmanıza» ne müsamahanın, ne genis varestedir. Yannın yurd koruyucusu olan etmemişti ve biz, bu sene de bu işi kendi görüşün tahammülü vardır. gencliği askerliğe hazırlamak gibi önemli kendimize yapacağımızı zannederken Delege M. Garreau biraz şaşırmış ve bir vazife uğrunda hiçbir fedakârlıktan bırden yeni delegenin geleceğini duyarak sinirlenmiş görünüyordu: çekinilmiyeceği tabiidir. sevindik. Demek ki...» Cidden müteessirim, dedi, hakika* Onümüzdeki yıl içinde temin ve te Onu fazla dinlemedim. Omuzlarında dariki kat'î bir zaruret halini alan bu ib testilerile pınar başmdan inen Ermeni kız ten müteessirim ki nihayet samimî bir jestten ibaret olan bu hareketime böyle tiyaclann temin ve tedariki için Millî lsrı var. bir mana veriyorsunuz. Eğer MusadağınMüdafaa Vekâlefci kara bütçesine (sivil Neden siz de gitmediniz? da bize karşı, evet bizzat bize, Franmekteblerin kamp masrafı) namile bir Evlerde kimsecikler kalmadı, h e r sızlara karşı harbetmiş Almanların mefasıl açılarak 900,000 lirahk bir tahsi kes gitti, biz de bekçi kaldık.. zarlan bulunsaydı, ben o gün oraya Dağ yollarına bakıyorum, tozu dümasat konulması için bu lâyiha hazırlan gider ve kendi ailemle bu ölülerin toprana katarak yeşil yamaçlara tırmananların mıştır.» ğma bir çelenk koyardım. Vekâletin hazırlamış olduğu kanun sessiz ve mütevekkil gidişlerinde bir mana Ekselâns.. Onu biz de yaparız. anyorum. Sonra bütün bu manasızlığm projesi şudur: Çanakkaledeki Ingiliz ve Fransız me • 1 Askerliğe hazırlamak için kamp ortasmda yolcusunu bekliyen otomobile zarlarını hatırlaymız. Ancak Musadağınlara çıkanlacak sivil okullar talebesinin dönüyorum ve kendi kendime söyleniyo«Bütün bu kin ve gayz deşen eski da yatanlar.. kamplarda bulunduklan müddetçe askerî rum: Samimî bir hareketle sözümü kesti.. elbise ve teçhizatı ordu ve erah gibi Millî husumet amelesi bu mubarek Hatay top Söyliyeceğinizi anhyorum. Fakat Müdafaa Vekâletince tedarik ve ita edi raklannda son kozlannı oynıyabilirler. Fakat onların başında Fransanm mümes tekrar rica ediyorum ki bu hareketimde lir. bahsettiğinız manayı aramayınız ve Türk2 Birinci maddede yazılı ihtiyac sili ne anyor?» lere, şahsan büyük bir sempati ile mer Bir başka Ermeni anlatıyor: lardan 1937 senesinc aid kısımlannın tebut olduğum Türklere de söyleyiniz ki, « Umumî Harbin o fena günlerin mini için Millî Müdafaa Vekâletinin de Osmanh kıt'aları tarafından sarıldığı Musadağına giderken, asla onları en kü1937 senesi bütçesine ilâve olarak yeni • çük şekilde bile olsa rencide edecek bir den açılacak bir fasla'900,000 lira ko • mız zaman işte gene böyle bu yollara harekette bulunmadığıma kani olarak dökühnüş ve şu tepenin ardındakı noktanulmuştur. da mutad şekilde, açıklardaki Fransız gittim. Havada kadın sürat rökoru zırhhlanna işaretler vermiştik. Bu işaret Delegenin ricasını yerine getirdim ve ler üzerine yaklaşan Fransız filosu hepi Hatayh Türklere onun sözlerini söylekırıldı dim. Dinledüer, dinledüer: Detroit 22 (A.A.) Amerikalı Coch mizi alarak Türklerden kurtarmıştı. * Ne olursa olsun, yeni delegeden O zamanki çarpışmalarda ölenlerimirane, bir kara tayyaresile kadm sürat bunu beklemezdik» dediler. rökorunu kırmıştır. Tayyareci, 3 kilo zin mezarlan yukandadır. Şrmdi bu muBilmem, ana vatandaki yurddaşlarım metro mesafeyi saatte 463 kilometro 800 kaddes mezarlar ziyaret edilecek, orada KANDEMİR âyin yapılacak ve böylece «büyük Mu bu işe ne derler? metro vasatî süratle katetmiştir. Musadağında Askerliğe hazırlık Bu sene 20 bin genc kampa girdi