8 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

8 Eylul 1937 CLJMHUKittET Hâdiseler arasında Nazi kongresi açıldı Kongrede okunan Hitlerin beyannamesinde italyan Alman teşriki mesaisi tebarüz ettiriliyor Berlin 7 (Hususî) Nasyonal sosyalist fırkasınm biiyük kongresi bugün Nürenberg'de merasimle açılmıştır. Fır ka erkânından Rudolf Hess kongreyi a çarak İspanyada taarruza uğnyan Deutschland kruvazöründe ölen 21 Alman bahriyelisinin hahrasını yadetmiş ve Avrupa sulhunu korumaktayken Bolşevizmin hücumuna uğnyan bu kahramanlann hatırasına hürmeten bir dakika sü kutun muhafaza edilmesini teklif etmiştir. Hatib, bilâhare nasyonal sosyalizm uğrunda ölenlerin isimlerini okumuştur. lekette sükuneti temin etmekle kalmamış, ayni zamanda Almanyamn serbestisini ve bu serbestliği korumakta olan Alman müdafaa kuvvetlerini temin etmiş bu lunmaktadır. Fırkamız, kollarımızı bağlamakta olan Versay muahedesini de yırtarak Alman şerefini yerine getirmiştir. Son aylar zarfında Avrupada yıkıcı harb tehlikesi çoğaldığından, îtalya ile dostlugumuz takviye edilmiştir. Bu dostluk bundan sonra daha ziyade kuvvet lenecektir. Universiteye yakından bakarkfn... ünkü fıkramda İstanbul Universitesini kuran yeni unsurların, ecnebi profesörlerile Türk doçentleri olduklanm, bunlan n da birer ikişer veya toptan müessese ile alâkalarını kesmek vaziyetinde bulunduklannı yazmıştım. Bugün, her ild unsurun da İstanbul Universitesine hangi neviden kıymetler ve faydalar getirdiklerini bi raz araşbrmak istiyorum. Doçentlerin Universite içindeki ve dışındald hizmetlerini yalnız mes lekmuhitleri değil, münevver halk da bilir. Bu cevval unsurlar, Uniyersitenin içinden dışına ve dışından içine taptaze bir fildr havasının girip çıkmasına vasıta olmuşlardır: Mecmualarda, gazetelerde onlann eserlerini görürsünüz; yeni Idtablar arasında ilmî tercümelerin çoğu onlar tarafından yapılmıştır. Universite içinde ister müstaldl bir kürsü işgal ederek, ister ecnebi profesörlere refakat ederek yaptıklan hizmeti Universite dışmda da hiç boş durmıyarak zenginleştiren bu genc ilim ordusunun faaliyetinde, ben bugünkü Universitenin bütün istikbalini görenlerdenim. Ecnebi profesörlere gelince, itiraf ederim ki onlann, şu dört sene içinde, kendilerinden beklenen neticeleri verip vermemiş olduklanm bilmiyorum Eski Darülfunun havasına kattıklan yeni ışık ve sıcaklık nedir? Nasıl bir ilim alâkası ve heyecam uyandırmışlardır? Kimleri yetiştirmislerdir? Musolîni Hitler mülâkatının hedefi İki devlet Şefi Avrupaya ve Cemiyeti Akvama, RomaBerlin mihverinin her zamankinden daha kuvvetli olduğunu göstermek istiyorlar IHEM NALINA MIHINA Bir müze hikâyesi arisin kibar mahallelerinden birinde Parc Manceau (Park Monso) denilen çok güzel bir park vardır. 1911 de bu parkı ilk gezdiğim gün, arka taraflarından küçük birer bahçe ile parka bitişik muhteşem evler görmüştüm. Bu evlerin hepsinin parka na« zır cephelerinin birinci katında, camekânlı, muhteşem salonlar vardı. Bunlar, bahçelerin hemen üstünde ve yemyeşil parkm büyük ağaclan arasında zarif birer ser gibi duruyorlardı. Beni gezdiren sefaret kâtibi dostum, bu güzel evlerin çoğu, dedi, Suitan Mecid ve Sultan Aziz devirlerinde Avrupadan aldığımız milyonlarca liralık istikrazların yapılmasma tavassut ederek büyük komisyonlar elde eden Ermeni, Yahudi ve Rum bankerlerindir. Türkiye sayesinde kazandıklan paralarla bu güzel parka nazır güzel evleri almışlar veya yaptırmışlar... Bu monceau parkının bir tarafından geçen bir de Monceau sokağı vardır. Bu sokağın 3 numarası, Fransızların «Hotet particulier» dedikleri; bizim de kısaca konak diye tercüme edebileceğimiz bir muhteşem binadır. Bu bina, Nissim de Camondo müzesidir. Müzedeki gayet kıymettar antika eşya Comte Moîse de Camondo (Kont Moiz dö Kamondo) isminde bir Musevî zengini tarafından milyonlar sarfile toplanmıştır. Moiz, 1911 1914 senelerî zarfmdi bin itina ile yaptırdığı bu muhteşem konağı sevgili oğlu için hazırlamış, içindekj antika eşyayı da gene onun için satın al« mıştır. Fakat, Büyük Harbde, Fransız ordusunda tayyareci olan oğlu Nissim 1917 de bir hava muharebesinde maktul, düşmüş. Moiz, 1935 te öldüğü zaman, vasi « « yetnamesi açıhnış ve konağile ihtiva ettigi kıymetli eşyayı «Nissim de Camondo müzesi» admı taşımak şartile Fransız Tezyinî San'atlar Birliğine hediye etu'ği gö« rülmüştür. Moiz bu hareketile ikisinin de adı Nissim olan babasmm ve oğlunun hatıralannı ebedileştirmek istemiştir. 1860 ta doğup 1935 te ölen bu Yahudi Kontun, Osmanlı istikrazlarile zengin olan bankerlerin oğullarından olup olmadığuıı bilmiyorum. Oyle olsa da olmasa da, Fransada oturan bir Musevinin milyonlar değerinde bir konakla içindeki antikalan, bir Fransız cemiyetine hibe etmiş olması nazan dikkatimi celb ve beni bir mukayese yapmağa sevketti. jCOR^EİEJÛEJL^^B A 1 II Duce s inconlrera con Hitler II Popolo d Italia M AW£N1M£WO STOR1CO Dl ECCMİiE £ GRANPIOSO « F Î T O f [ recandosi in Bermania nella seconda metâ di settembre Japon Alman paktı Bolşevizme karşı mücadele etmek maksadile Japonya ile akdettiğimiz pakt hiçbir suretle ihlâl edilmiyecektir. Zira bir gün İspanyada, bir gün Uzakşarkta başhyan tehlikeli mücadele yann da belki krmsenin kestiremediği bir yerde başgösterecekrir. Hitler'in beyannamesi Bunu müteakıb kürsüye çıkan Adolf Wagner devlet reisi M. Hitler'in bir beyannamesini okumuştur. Beyannamede son on sene zarfında nasyonal sosyalist fırkasının gördüğü işleri gözden geçiril mekte ve beynelmilel siyasî vaziyet hakkında şu mütalealar dermiyan edilmek tedir: « Son zamanlarda, şarkta ve garbda Bolşevizmin hücumlanna maruz kaldık. Bu vaziyet karşısında Almanya ile İtalya elele vererek Bolşevizme karşı mücadele ettiler ve bundan sonra da ayni sahada teşriki mesailerine devam edeceklerdir. Bu münasebetle Musevi parazitleri dört yanrmızda yangm çıkarsalar bi1« nasyonal sosyalizm bu yangından zerre kadar müteessir olmıyacaktır. ttalya ile elele vererek yıkıcı Bolşevizme karşı yapıcı medeniyetimizi müdafaa edeceğiz. Müstemleke meselesi tiktısadi vaziyet Yeni Almanya, iktısadî istikrarmı da temin etmiş bulunmaktadır. Dünya iktı sadî buhrandan kıvranırken iktısadî vaziyetimizi düzelrmeğe muvaffak olduk. Bu muvaffakiyetin sırrı, iktısadiyatımızı nazariyelere değil, ihtiyaclara dayama mızdadır. Harb tehlikesi Dört tarafımızda harb tehlikesi mev cuddur. Birçok memleketlerde hoşnud suzluklar, hatta isyanlar başgöstermekte olmasma rağmen Almanyada kelimenin tam manasile sükunet hükümfermadır. Nasyonal sosyalist fırkası yalnız mem İktısadî dört senelik plânımız program mucibince tatbik edilmekte olup, kendi sinden beklenen neticeleri temin edecektir. Bu münasebetle müstemleke isteği mrzin iktısadî bir zaruretten başka birşey olmadığını alenen bildirmek istiyoruz. Bütün devletler müstemlekelerden istifade ettikleri halde bazı devletlerin Al manyanın müstemleke talebine karşı tuttuklan hatn hareketi anlıyamıyoruz. Her sahada serbestisini ve müsavi haklannı elde eden AJmanya, eski müstemlekeleriKültür Bakanlığı, en değerli unni niçin tekrar alamıyacaktır? Dünya sul surlanm kaybetmek tehlikesine mahu bakımından Alman müstemlekeleri ruz bulunan Universite işinde, tahliişinin halli lâzımdır. lini ve tetküdni uzaklara götrürken, bu noktayı da araştırmalıdır. Kültür Bugünkü Almanya Memleketimiz hakkmda hergün ya ağacının yemişleri gözle görülecek ve lanlar uyduranlan, Alman milletinin bir hamlede avuclanacak kadar meydün mü yoksa bugün mü daha mes'ud ol danda sallanan şeyler değildir ama, duğunu görmek üzere Almanyaya davet cennetteki Tubâ ağacının meyvalan ediyorum. Bu kongreye iştirak eden ya gibi de, içinde bulunduğumuz şenibancılar bir hafta aramızda yaşıyacak yet âleminde, hoşça bir vaidden ibalan cihetle bizi olduğumuz gibi tanımak ret kalamaz. fırsatmı elde edeceklerdir. Burada sağ lam ve gürbüz gencliğimizi, dinç askerlerimizi ve mes'ud halkımızı yakından göreceksiniz. Alman olmak güzel, Almanyada ya şamaksa bir saadettir.» Avvenimento decisivo per la storia d'Europa L'esultcmza del popolo tedescc RÛBV S xn.ı«!m Dvcır m r*%nr * iııı itato cia Hitler PEYAM1 SAFA Dün, doçentler arasmdan 3 kişinin imtihana girdiklerini yazmıştım. Bu miktar Edebiyat Fakültesine aiddir. 80 kişide 62 kişinin henüz imtihana girmediklerini de kaydetmiş olduğuma göre,, diğer faküjtelerle bçraber bu miktar 18 e baliğdir. Keza dünkü yazımda eski Darülfünundan kalan profesörlere aid mülâhaza da, yalnız doçentlerin talimatnamesini hazırlamış olanlara şarhildir. Bu nokta, karine delâletile anlaşılmış olmak lâzım gelirse de, içlerinde büyük, kıymetli tanıdığımız eski profesörlerin hepsini ayni mes'uliyet çer çevesi içinde görmediğimi de ilâve etmek isterim. P. S. .ımııııııııııımııııııiııııııııııııııjıııııııııııııııınııııuıımı ».»,,. Orta Anadoluda Macar matbuatında bağcılığm ihyası Alman düşmanlığı Ziraat Vekilinin riyase Berlin; Macar hükumetinde mühim bir kontinin nazarı dikkatini ferans toplandı celbediyor Ankara 7 (Telefonla) Ziraat Vekilinin riyasetinde yapılan içtimalar bugün de devam etti. Ankara Zira at Vekilinin reisliği altında bir kon gre toplaranıştır. Orta Anadoluda bağcılığm ihyası ve her köylü a ilesinin ikişer dönümlük bir bağ sahibi olmasını temin maksadile yapılan bu toplantıda, ayni zamanda floksera hastalığınm hangi yerlerde tahribat yaptığı tes bit ve bunun önüne geçilmesi hakkında uzunuzadıya görüşmeler yapılmıştır. Bu toplantıda siyasî ve idarî müsteşarlarla Vekâletin bağcıhk şubesi umumî müdürü, Ziraat Umum Müdür vekili Selim, İzmir meb'usu Rahmi, Konya meb'usu Hamdi, Adana meb'usu Tevfik, Tokad meb'usu Süreyya, Manisa mebusu Yaşarla İstanbul fidanhk müdürü Bürhan, İzmir bağcıhk enstitüsü müdürü Arif, Ankara mücadele enstitüsü müdürü Profesör Gastern ve bir çok ziraat mütehassıslarile bir çok ziraat müdürleri hazır bulunmuştur. İçtimaa yann ve öbür gün de devam edilecektir. Bu kongre mukarreratı bilâhare bir kanun lâyihası şekline konulacaktır. Neticede şimdilik Ankara, Eskişehir ve Çankırı vilâyetlerine teşmil edilmek üzere bazı mukarrerat ittihaz edilmiştir. Buna göre her köylü ailesi 2 dönüm bağ 2 dönüm meyva ve onnanlık yetiştire cektir. Berlin 7 (A.A.) Völkischer Beo bachter gazetesi, bazı Macar gazetele rinin son günlerde şiddetlenen Almanya aleyhindeki neşriyatını mevzuu bahsederek diyor ki: «Yahudi zümresinin bu taşkınlığı münasebetile bu gibi neşriyatın tekerrür etmemesi için Macar hükumetince icab eden tedbirlerin ahnmasını ümid et mek isteriz. Yahudi matbuatı tarafın dan yapılmakta olan gürültülerin Ma car milletinin hissiyatma tercüman olmadığı yolundaki teminat ve matbuat hürriyetine istinaden ileri sürülen mazeretlerle uzun müddet iktifa edemeyiz. Ne de olsa matbuat bir memleket ef kârı umumiyesinin yaratıcısıdır.> Izmirin kurtuluş bayramı îzmir 7 (Telefonla) İzmirin kurtuluş bayramı münasebetile şehrimizdeki kalabahk gittikçe artıyor. Civar vilâ yetlerden, kazalardan vatandaşlar, heyetler geliyor. Japonyaya ihracat Ankara 7 (Telefonla) Japonya ile aramızda akdedilen ticaret anlaşması nın tatbikma dair İktısad Vekâletince hazırlanan talimatname gümrüklere gönderibniştir. Türkiyeden Japonyaya mal ihrac ederek mukabilinde Japonyadan Türkiyeye mal getirmek istiyen tüccar, bir beyanname ile îstanbufda Takas tet kik heyetine müracaat edecektir. Heyetten bir mütehassıs, ihrac edilecek mallarm beyannameye mutabık olup olmadığım tetkik edecektir. Hitler Musolini mülâkatına büyük eheramiyet verea İtalyan gazetelerinin başbklan İtalya Başvekili M. Musolini'nin ev nezdindeki sefirlerini geri çekerek Bur velâ tereddüdle karşılanan Almanyaya gos'ta birer sefaret ihdas etmişlerdir. eyahati haberi üç dört gündür resmen Almanyamn ve Italyanın talebleri son takarrür etmiş bulunuyor. Duçe, içinde defa da Rusyanın itirazı üzerine kabul bulunduğumuz eylul ayının ikınci nısfm olunmadı. Bu vaziyette Alman ve bilhasda M. Hitler'in vaki olan bir daveti üze sa İtalyan gönüllüleri İspanyada adeta rine Almanyaya gidecek ve Alman Baş serbestçe dövüşmelerine devam ediyorlar. vekilile ehemmiyetine şimdiden işaret o Zaten bütün İtalya matbuatında Fran lunan bir mülâkat yapacaktır. îtalya Baş co'nun her muvaffakiyeti düpedüz bir /ekilinin ayni zamanda bir kısmı o tarih İtalyan zaferi gibi ilân edilmekte ve tes'id îere tesadüf edecek olan büyük Alman olunmaktadır. manevralarında da bulunacağı söyleni Beri tarafta İspanyada «hükumetçiyor. ler» Damını alan Valansiya cephesine de İki Başvekilin görüşmesi her zaman yardım edenler vardır. Yani eğer Franco mühimdir. Alman ve İtalyan Başvekille bir zafer kazanırsa karşısında mağlub orinin görüşmeleri ise siyaset âleminin Av lan yalnız kendi vatandaşlan değildir. Hadisatın bu başdöndürücü ilerleyişi rupayı ikiye bölen son hâdiseleri üzerine mutaddan daha fazla bir ehemmiyet ka hemen hemen bütün Avrupayı şaşırtmış zanmış bulunmaktadır. Filhakika Avrupa gibidir. Bu arada Fraco'ya muanz sahilsulh zamanmda hiçbir zaman bu kadaı lere erzak ve bazan da silâh götüren ge bariz ve binaenaleyh bu kadar tehlikeli milerin Akdenizde topa tutulmalan işe bir şekilde ikiye ayrılmamıştı. Artık en başka bir vahamet vermiştir. «Akdeniz» küçüğünden en büyüğüne, en ehemmiyet siyaset tarüıinde sık sık olduğu gibi bir sizinden en ehemmiyetlisine kadar her hâ defa daha ortaya çıkmı§ bulunuyor. Akdisede karşunızda iki ayrı Avrupa buluyo deniz meselesi Milletler Cemiyetinin tauz. Bu iki Avrupadan biri mevcudiyeti biî toplantı tarihi olan 10 eylulde Cenevjimdilik daha ziyade nazarî olan Millet rede görüşülecekti. Ancak Almanyamn ler Cemiyetinin maalesef sadece nazarî Cemiyetin tamamile haricinde bulunma müdafiidirler; diğeri ise Milletler Cemi sı, Italyanın da muvakkaten kaydile çe yetinden ayrılmış ve ona muarız bir cep kilmiş olması bu iki devletin içtimalara işhe almı§tır. Bu iki Avrupadan birincisine tirakine mâni olacak ve «Akdeniz» üzedemokrasi devletleri diğerine de dikta rinde kendileri dinlenemiyecekti. Fransa ve İngiltere bu noktayı nazarı dikkate atörlük devletleri demek moda oldu. Demokrasi devletlerile diktatörlüklerin, larak Cenevreye otuz kilometroluk bir Ispanyadaki kanşıklıklarla, bir küsur se mesafede bulunan gene Leman gölü kenedenberi karşı karşıya büyük bir hiddet narında Nyon şehrinde «Akdeniz» kone doğrulmuş oldukları malumdur. Bey feransı diye ayn bir toplantı yapıyorlar. nelmilel âlemin bütün uğraşmalarına rağmen bu gerginlik bir türlü yatıştırıla mıyor. Ezcümle Londrada uzun içtima ar yapan ademi müdahale komitesi müspet hiçbir neticeye varamadı. Gerek bu komitede, gerek umumiyetle bütün mü nakaşalarda İtalya ve Almanya milliyetperver İspanyol Generali Franco tarafı nın bir devlet olarak tanınmasını ve karşısındaki hasmile başbaşa bırakılmasını stediler ve istiyorlar. Zaten bu iki devlet Franco'yu çoktan tanımışlar ve îspanya Türkkuşu filosu îzmirden Bursaya geldi Bursa 7 (Telefonla) Türkkuşu filosu İzmirden şehrimize geldi. Şehir üzerinde müteaddid uçuşlar yaptı. Türkkuşu salonunda şereflerine ziyafet verildi. Ziyafette Hava Kurumu ve Türkkuşu erkânı bulundular. Yemekten sonra Cemiyet Umumî reisi Fuad Bulca, tayyarecilerle görüştü, kendilerile uzun müddet hasbıhalde bulundu. Filo bu akşam şehrimizde kalacak, yarın Ankaraya gidecektir. Bursanm kurtuluş bayrammda üç filo şehrimize gelecektir. Ankarada bir kaza Ankara 7 (Telefonla) Bu sabah 7 de Ankaranm Keçiören yolunda bir kaza olmuştur. Bir bisikletin üzerinde bulunan Faik dik bir inişten gelen bir otobüse çarpmış, neticede bisiklet 5 metro, Faik da 10 metro uzağa fırlamıştır. Faik ağır yaralı olarak hastaneye kaldırümıştır. Amerikada zengin olup da öldüğü zaman servetini, bir hastane yapılmak üzere, doğduğu Manisa şehrine bırakan Musevî vatandaşımız Eskenazi'den başka, vatanına karşı böyle bir bağlıhk gösteren Yahudi var mıdır? diye düşündüm. Böyle bir Musevi olduğunu pek hatırlıyamadım. Fakat, Kont Moiz dö Kamondo'nun Fransada yaptığı hareketi, burada yapan Yahudi yoksa buna kızmıyalım. Çünkü, Türk zenginleri içinde de, böyle hibeler ve teberrular yapan cömerd yurddaş o kadar azdır ki zengin Musevilere Fakat îtalya ve Almanya bu konfe çatmağa yüzümüz yoktur. ransa dahi iştirak etmiyeceklerdir. Buna mukabil bir harekette bulumuş olmak için İtalya ve Almanya da «Berlin Roma mibveri» nin her zamanki gibi kuvvetli ve bu iki devletin yekdiğerine bağlı ol c« göre, M. Mussolini, Almanyada 5 duğunu etrafa ihsas etmek istemişlerdir. gün kalacaktır. Bunun iki buçuk günii Musolini'nin Almanyaya gidişinin başlı Münfh'te, bir günü Berlinde, bir günü ca sebebi bu olsa gerektir. de manevralarda geçecektir. Ayrıca gidecek olan bir italyan erMussolini Almanyada beş gün kânıharbiye heyeti Alman manevralan a kalacak Viyana (Hususî) Haber verildiği nı sonuna kadar takib edecektir. Birbirlerini selâmlıyan askerlerimiz Ankarada maarif faaliyeti Bir Alman casusu idam edildi Berlin 7 (A.A.) Almanya divanı harbi tarafmdan idama mahkum edilen ordu sabık mensublanndan Herbert Krebes hakkındaki hüküm bugün infaz olunmuştur. Krebes 1936 da kıtasından kaçarak yabancı bir memlekete geçmiş ve orada askerliğe aid bildiklerini para mukabilinde yabancılara vermişti. Krebes, yalancı vaidleri havi mektublarla eski arkadaşlarını da hiyanete teşvik eylemişti. Fakat bu teşebbüsleri muvaffakiyetle neticelenmediğinden yabancı casus teşkilâtı, kendisile alâkayı kesmiş ve hiçbir geçineceği de bulunmadığından hududa sevkolunmuştu. Ankara 7 (Telefonla) Ankara Valisi, kültür rüesasile temas ederek mekZonguldakta bir madenci tebe girecek talebelerin açıkta kalmamektebi açıldı maları için icab eden tedbirleri almıştır. Zonguldak 7 (A.A.) Madenlerimi Burada, bu sene ortamekteb ve liselere zin en çok muhtac olduğu çavuş, baş girecek talebelerin miktan 2000 ka çavuş gibi meslek sahibi işçi yetiştir dardır. mek üzere Zonguldakta bir mekteb a Van gölünde bir motör battı çıldı. Umumiyetle köylü maden işçile Bitlis 6 (Hususî) Tatvandan odun rinden az çok okur yazar işçiler almdı tuz ve mazut yüklü Erek motörü Van Bu mektebin açılışı madenciler arası gölünde batmLştır. Zayiat yoktur. da büyük bir memnuniyet uyandırdı. PARİS BORSASI Paris 7 (Hususî) Paris borsasının bugünkü kapanış fiatları şunlardır: Londra 132,94 1/2, Nevyork 26,82, Berlin 1076,50, Brüksel 452,50, Amsterdam 1479,25, Roma 141,15, Lizbon 120,95 Cenevre 616,25, kurşun 21,18,1 1/2, bakır 61 1/4 62 3/4, kalay 260,15, altın 140,03, gümüş 19 15/16, çinko 22,19,15 1/2 Balıkesirin kurtuluş bayramı Balıkesir 6 (Hususî muhabirimiz den) Balıkesirin kurtuluşunun on beşinci yıldönümü bugün büyük tezahüratla kutlulandı. Mektebler ve cemiyetlerle esnaf meslekî timsalleri ve millî süvariler gündüz geçid resmi yaptılar. Gece fener alayı tertib olundu. Belediye tarafından Atatürk parkında bir gardenparti, Halkevinde de müsa mere verildi. Şirket vapurile Anadolu yakasma geçen piyade kıta atımız, Yavuzun güvertesinde. kendilerini selâmlıyan baharkadaşlarına mukabele ediyorlar,