9 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde : Yol yazıları: Sergi ve mide îsmail Müştak 4 üncüde : Hikâye: Ressamın sofrası F. Vara.1 5 incide : 9 eylul Celâl Dincer nnrfnrrfiinnfi u l | umhuri MW ün mühim \adisat resimlerini Süreyyada Q tjlUI 1QQ7 3 FvMI 1901 ı • A1ÜR İSTANBÜE CAGALOGLÜ UnuUruUllUU Jll Sujl. 4100 Afyon ticaretinde tuttuğumuz millî ve insanî siyaset Akdeniz ihtilâfı had safhada Ruslar dün Italyaya ikinci bir nota daha tevdi ettiler Teati edilen notalar Akdeniz konferansına davet için Ingiltere ve Fransa tarafından verilen nota ve cevabımız Telgraf ve mektub adresl: Cumnurîyet Istanbul Posta fcutusu: Istantnü, No 248 Teleîon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrlı heyeti: 24298. İdare ve matbaa fasmı 24299 24290 Bülursunuz, 5 nhisar haline koyarak ticarî idaresini [I devlet eline aldığımız afyonun memleketimızde ötedenberi mevcud ekonomik ehemmiyetli mevkiine nazaran şimdiki durumu üzerinde kısa bır tetkik icra ettik. Afyon inhisannı idare eden becerikli ellerin marifetli faaliyetlerinden pek memnun kaldığımızı derhal kaydederek söze başlamağı zevkli bir vazife biliyo ruz. Paristeki tahsil ve tekemmül devirlerinden başlamış çok samimî bir münasebetle kendisini Cumhuriyet tahrir ailesinden saymak bizim için şevkli bir itiyad olan Hamza Osman Afyon İnhisannın idaresi başına getirilmeden Osmanlı ve tş Bankalanndaki mesaisile memleketin ekonomik hayatına yakından ve derinden Londra 8 (Husuvukuf peyda etmiş kıymetlı bir arkadaşı sî) Romada mızdır. Hamza Osman bankacılığı mem ;i Sovyet maslahatleketin azçok her tarafında yaptı. Banka güzan bugün îtalcılığm hakikî manasını bilirsiniz: Millî yan Hariciye Ne ve beynelmilel, amma bilhasa millî eko zaretine ikinci bir nominin bütün safhaLannda en sağlam, en nota tevdi etmiş şaşmaz, en hassas miyan. Hakikî bankacı tir. Yeni Sovyet noşunu çok iyi bilir ki eğer müstahsil istihsa tası îtalyan cevabî linden kazanmazsa ne millî ekonomi yü notasının mucibi riir, ne devlet finansı. îstihsaün emek sa memnuniyet olma hıbine temin ettiği fayda bütün devlet dığına işaretle Ak bünyesinin sağlam temelini teşkil eder. denizde Sovyet geMillî hayatta en makul ahengin hayırlı milerinin batınlma ve tesirli nâzımlığı işte buradadır. sından ttalyanm mes'ul tutulduğu Afyonun inhisar altına alınmasını icab eden başlıca ve hatta biricık sebeb, bu hususunda ısrar ve mahsulden elde edilen uyuşturucu madde eski ithamlan tek lerin insanlık âleminde suiistimali suretile rar etmektedir. îtalyan Rus münasebatının kesileceği ve Italyanın konferansa iştirak etmîyeceği söyleniyor Akdenizde birçok gemiler yeniden taarruza uğradılar. Bir Ingiliz gemisi Türk sularında milliyeti meçhul bir denizaltı gemisi tarafından tevkif edildiğini iddia ediyor Gazeteler, Sov yetlerin bu hareket lerinin, ecnebi mem leketlerde tevlid etmiş olduğu derin heyecanı sayfalannda aksettirmekle beraber hâdis olan va ziyeti pek o kadar feci bir mahiyet te telâkki etmemektedirler. Sovyetle rin niyet ve tasavvurlanndan Mosko vaca Fransa hüku metinin haberdar e dilmemesi keyfiyeti tatminkâr bir intiba tevlid etmiştir. Heyeti Vekile Ankarada toplanıyor Ankara 8 (A.A.) Akdeniz konferansma Türkiye Cumhuriyetinin davet edildiği hakkında Ankaradaki Fransız büyük elçısile Ingiliz maslahatgüzarı tarafından Hariciye Vekâletine ayni mealde olarak 6 eylul 1937 tarihinde tevdi olunan nota ile buna bugün verilen cevab aşağıda dercolunmuştur: zar teatisine tevessül etmeleri ve ittihaz olunacak hattı hareket hakkında bir karar vermeleri zaruret kesbetmiştir. Binaenaleyh, Fransız ve îngiliz hükumetleri, Akdenizdeki emniyet sizliğe bir nihayet vennek için alınacak tedbirleri tetkik ve seyrisefain hakkında hukuku düvel nizamatmı takviye eylemek üzere 10 eylulde bir konferansın toplanmasım teklif ederler. Fransız ve îngiliz hükumetleri Türk hükumetinin bu konferansta kendisini temsü ettirmek istiyeceğini ümid ve roadem ki alâkadar hüku metlerden birçoğunun mümessilleri yakında Cenevrede bulunacaklardır. Konferansız mezkur şehrin civannda toplanmasının elverişli olacağını telkin eylerler. Bu davetin gönderildiği Akdeniz devletleri: îtalya, Yugoslavya, Arnavudluk, Yunanistan, Türkiye ve Mısır, Karadeniz devletleri: Sov yetler Birliği, Romanya ve Bulga {Arkası Sa. 5 sütun 4 <e] Notanın metni Hükumetimin emrile ve «Ingiliz» «Fransız» meslektaşlanmla mutabık olarak size aşağıdaki hususatı arzetmekle şerefyabım: îhtarda bulumaksızın ve hüviyetlerini bildirmeksizin hareket eden denizaltı gemileri ve tayyareler tarafından seyrisefaine karşı hukuku düvele mugayir olarak yapılan son tecavüzler Akdenizde o derece vahim bir emniyetsizlik ihdas etmiştir ki Fransız ve îngiliz hükumetlerinin mütaleasına göre ortaya çıkan tahammül edilmez vaziyete bir çarc bulmak üzere Akdeniz devletlerinin ve diğer bazı devletlerin noktai na Bundan evvel vumeydan alan felâketlere karşı beşerî vicRomadan ge kua gelen bu gibi danda husule gelen isyana bizim de ilti len haberler bu vaahvalde îtalyan ef hakımızdan ibarettir. Biz ötedenberi af iyet karşısında 1 Son hâdiseden sonra İspanyol sulanna giden Ingiliz harb gemileri kân umumiyesi, heyon müstahsili bir memleket olduğumuz talyanın açıkça ken men daima faşizm halde teşekkür olunur ki milletimiz ara disini itham «den sında bu madde müştaklarından zehirlen Sovyetlerin murahhaslarile ayni masada lan ikinci notası, haKhazırda Îtalyan hü aleyhinde bir suikasdden bahsetmiş kumeti Jarafından tetkik edilmektedir. olduğu halde bu defa Sovyetlerin mes'ume afetleri hemen hemen yok gibidir. oturamıyacağını bildirmektedirler. Siyasî mehafil, bu notanın cevabsız bı liyetini açıkça tefrik etmiştir. Herhalde afyon bizde çıkıyor diye memRomada tefsirler Sovyet notasının îtalyan diplomasisi leketimizde bundan doğan böyle bir fe Roma 8 (A.A.) Havas ajansı rakılacağmı, çüflkü yeni hiçbir unsuru thtiva efcmemekte olduğunu beyan etmek tarafından îtalyanın konferansta bir mütnahk teessüs etmiş değildir. Son yıllar muhabirinden: [Arkast Sa. 7 sütun 4 te\ da ikide bir gazetelerde görülegelen Sovyetlerin bu sabam tevdi edilmîş o tedir. eroin kaçakçıhğının delâlet ettiği vaziyet daha ziyade adlarına medenî denilen memleketlerden buralara kadar sirayet etmiş bir fenalık şeklidir ki ona karşı da hükumetimiz çok haklı olarak sıkı ve tedbirli hareket ediyor. Bükreşte Balkan ve Türkiye rekorları kırıldı Yüksek atlamada ikinti, Balkan bayrak yarışinda üçüncü olduk. Umumî tasnifte dördüncü geliyoruz Bükreş 8 (Telefonla, hususî muhabirimizden) Sekizinci Balkan oyunlaTina bugün devam edildi. Bugünkü müsabakalar ilk günküne nazaran daha heyecanh oldu. Romanyalı atletler bugunkü müsabakalarda da gene mühim muvaffakıyetler elde etmişlerdir; halen en başta gitmektedirler. Bugünkü puvan vaziyetine göre, Romanya birinci, Yunanistan ikinci, Yugoslavya üçüncü, Türkiye dördüncü, beşinci gelmektedir. Bugün yapılan müsabakalann neti eeleri şudur: 200 metro Birinci Romanya 21,9 yeni Romanya rökoru>, ikinci Yuna nistan 22,3, üçüncü Yunanistan 22,4, dördüncü Romanya, Beşinci Yugoslavya. Bizden bu müsabakaya giren Raif ve Necdet elimine olmuşlardır. 400 metro mania Birinci Yunanistan 53 9/10, ikinci Yugoslavya 56 4/10, üçüncü Türkiye €Faik> 57 1/10, cyeni Türkiye rökoru», dördüncü YugoslavYüksek atlamada ikinci olan Polad ya, beşinci Yunanistan. bir atlayış esnasmda Yüksek atlama Birinci Yunanis manya 3,24 2/10, <yeni Balkan rökoru>, tan 1,87, ikinci Türkive «Polat» 1,84, ü ikinci Yunanistan 3,26, üçüncü Türkiye çüncü Yunanistan 1,84, dördüncü Yu 3.28 1/10, tyeni Türkiye rökoru>, dörgoslavya 1,81, beşinci Romanya 1,78. düncü Yugoslavya, beşinci Yunanistan. Balkan bayrak yarışı Birinci Ro [Arkası Sa. 6 sütun 1 de] IIIIIIIIIIIIIIIIMIMIIIIIIIIIIIlllllllillUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllııııııııııııııııııııııııı Çin sularında emniyelsizlik Bize afyonu inhisar altına aldıran sebeb kendi memleketimize aid endişelerden ziyade bütün dünyaya ve bütün beşeriyete şamil olarak bizim de kabul ettiğimiz insanî düşüncelerdir. Afyon müştekkatının suiistimali kadar insanî tahrib eden bir afet yoktur denilse hata olmaz. Ne hacet, insanın başlıca meziyeti akıl ve iz'anı değil midir? Afyon müştekkatının suiistimali insandan bu akıl ve iz'anı sadece selbediyor ve iradenin bütün temellerini yakıp yıkarak ferdde karakter namma zerre bırakmıyor. Sarhoşluk verici hiçbir madde bu kadar tahribkâr değildir. Afyon müştakkı insanm maddiyatından evvel maneviyatını bilkülliye imha ediyor. Ruslar 28 Japon gemisini zapt, Japonlar da bir Ingiliz vapurunu tevkif ettiler Manisanın kurtuluş ÇinlilerŞanghayda büyük bayramı asken kuvvet topladılavDünkü tezahüratta BaşJapon taarruzu inkişaf ediyor; donanma cenubdaki adaları işgal etti vekil İsmet İnönü de hazır bulundu Manisa 8 (Hususî muhabirimizden) Manisanın kurtuluş bayramı çok heye canlı oldu. Bir süvari müfrezesi şehre girdi ve Hükumet Konağmm üzerine bayrak çekti. Süvanler bundan sonra İzmire doğru ilerlediler. Bu sırada halk, Başvekil İsmet înönünün geleceğini öğrenmişti. îstasyon baştanbaşa halkla dolmuştu. Vali ve askerî kumandan, Başvekilimizi vilâyet hududunda karşıladılar. İstasyonda bütün memurlar ve vilâyet erkânı vardı. Ankaraya gitmekte olan Başvekili geti ren hususî tren saat 12,30 da halkın alkışlan arasında gara girdi. îsmet İnönü kompartimanından inerek herkesin elini sıktı ve kendilerhı alkışlıyanları selâm ladı. Refakatlerinde Maarif Vekilı Saffet Arıkan; Korgeneral Mustafa Muğlalı, meb'uslardan Saim Sami vardı. İstasyodan doğruca Halkevine giden Başvekil Halkevini gezdikten sonra Vali Konağına gelerek bilhassa Manisanın üzüm vaziyetini tetkik etti. îsmet înönü beş saat kadar tevakkuftan sonra Ankaraya müteveccihen yoluna devam etti. Bu felâkete karşı medenî âlem ayaklandı. Bilhassa afyon istihsal eden memleketlerin bu insanî müdafaa tertiblerine iltihakları en mantıkî bir zaruretti. Biz musibetin insanhğı tehdid eden çok büyük fenalığı karşısında hiç tereddüd etmeksizin bu insanca mücadeleye yardım için elimizden gelebilecek her tedbiri almağı kabul ettik ve bu mukaddes muharebenin saflarında mevki alan fedakâr askerler olduk. Aldığımız taahhüdleri yerine getirebilmek için memlekette istihsal edilen afyonun evvelâ ticaretinin devlet elinden geçmesi, ondan sonra da eğer afyondan müştekkat çıkarmak için imalât yapılacaksa bunun da ancak devlet elile Şanghay sahilinde ve ecnebi filolar yakınında müthiş bir infilâk yapıîması lâzımdı. İşin bu her iki safhasına karar verdik. Afyonun şimdi ticare[Geçenlerde Sovyet Rusyanın Çin çok devletlerle böyle ademi tecavüz muti devlet elile yapılıyor, bilâhare mukar hükumetile bir ademi tecavüz muahedesi ahedeleri yapmış bulunmaktadır. rer imalâtı dahi kezalik devlet elile yapı imzaladığı malumdur. Bu haber her ta Çin Japon harbine dair dün gelen lacaktır. rafta siyasî vaziyetin gösterdiği hususiyet haberler aşağıdadır.] Ancak bu işler böyle yapılırken millî lere göre tesirler uyandırmıştır. Hâdise, Ruslorın çevirdiği Japon gemileri Sheishin 8 (A.A.) «Kore» Doekonomide büyük mevkii olan afyon zi yakm, uzak bütün devletlerle böyle dostmei ajansından: raat ve ticaretinin sektedar olmaması da uk ve ademi tecavüz muahedeleri yapSovyetler, 7 eylul sabahı, açık denizlâzımdı. înhisar İdaresi bilhassa bu nok mak prensipini güden memleketimiz için de Vladivostok'un cenubunda Passiet taya ehemmiyet vermekte ve yukanda bilhassa bu noktadan memnuniyetle tekörfezinde 8 Japon balıkçı gemisini zapişaret etmiş olduğumuz veçhile inhisan âkkiye şayandır. tetmişlerdir. Sovyetler tarafından zapteidare edenlerin şahsî meziyetleri işin bu Çünkü, hükumetimiz umumî sulhun dilmiş olan Japon gemilerinin miktan cihetini de hatta inhisardan evvelki za devamı ve takviyesi için bütün devletle» manlara nisbetle daha iyi ve bilgili bir rin birbirlerine mütekabilen böyle mua 28 e baliğ olmuştur. Hayko Maru adındaki Kore vapuru, surette temin eylemektedir. Malum oldu hedelerle bağlanmalannı lüzumlu ve 5 gemiyi kurtarmağa muvaffak olmuş oğu üzere suiistimal edildiği zaman zehir faydalı görmektedir. Nitekim, bu mak lup halihazırda bir Sovyet muhribile YUNUS NADI sadla komşu Balkan memleketlerile baş karşıkarşıya bulunmaktadır. [Arkası Sa. 5 sütun 4 te] lıyarak iyi münasebetler idame ettiği birlArkası Sa. 3 sütun 1 de] 9 Eylul 9 eylul İzmirin kurtuluş bayramıdır. 26 ağustos 1922 günü şafak vakti taarruza geçen Türk ordusu, bir yıldırım hızile 9 eylul sabahı lzmire girmişti. Izmire ilk giren binbaşı Şem refin kumandasındaki süvarilerin nal sesleri ve ktlıc çakırtılart, daha henüz Kadifekalede aksederken arkalarından İzmire yetişen piyadelerimizin keskin süngüleri de Kordonboyunda denize aksetmeğe başlamıştt Türk ordusu, sevgili İzmiri biran evvel kurtarmak aşkile İzmirle Afyon arasında demiryolile 520 kilometro tutan mesafeyi harb ede ede on dört gün gibi kısa bir zaman içinde katetmişti. Izmir, Ege incisi, Türkiyenin gözbebeği 15 mayts 1919 danberi geçirdiği kara günlerin acıstnı 9 eylul sabahı unutmuş, 3 sene 3 ay devam eden bir ayrıltktan sonra gözyaşlartnı sile~ rek sevinc yaşları içinde hilâle kavuşmuştu. İzmirin kurtuluş bayramı, bütün yurdun bayramıdır. Çünkn tstiklâl Harbinin birinci hedefi, 30 ağustos zaferinden sonra Büyük Başbuğun, «Ordular, ilk hedefiniz Akdenizdir, ileri!» emir ye kumandasile gösterdiği lzmirdi, İzmiri kurtarmaktt, tzmirin kurtuluşunun 15 inci yıldönümünü bugün bütün memleket izmirle beraber tes'id edecektir. Büyük bayram İzmirlilere kutlu olsun Ankara 8 (A.A.) Cumhuriyet Halk Partisi Sekreterliğinden: 20 eylul 1937 tarihinde Dolmabahçe Sarayında açılacak olan İkinci Türk Tarih Kurultayı ve Sergisine bütün meb'us arkadaşlar davetlidir. Girmek için hüviyet varakalarım göstermek kâfidir, Meb'usları davet