9 Ocak 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

9 İkincikânun 1937 CUMHURİYET SON HABERLER. TELEFON TELGRAF ve TELSiZLE Hâdiseler arasında Polonya hükumeti ve yeni Boğazlar rejimi Bir Polonya gazetesi, Polonyaya temin etmiş olduğumuz müsaadeden hararetle bahsediyor Varşova 8 (A.A.) Polonya ajansı bildiriyor: Yan resmî Gazete Polska diyor ki: «Boğazlar meselesinin halli, samimî bir şekilde sulhperver olan bütün devletler tarafından büyük bir memnuniyetle kabul edilmiş, ve tecrübe edilmiş bağlarla Türkiyeye bağlı olan Polonyada da sempati akisleri uyandırmıştı. Maamafıh, deniz ticaretimizin Boğazlardaki menfaatleri bakımından bazı şüpheler baki kalmıştı. Biz, ne Lozan, ne de Montrö müzakerelerine iştirak etme dik. Fakat bayrağımızın dünya denizle rinde hemen hemen hiç görülmediği 1913 denberi ticaretimizin vaziyeti şimdi tamamile değişmiş bulunmaktadır. Bu itibar la, denizciliğimizin yeni Boğazlar statüsü karşısındaki menfaatlerini temin etmek endişesine düşmüş olmamız pek tabii idi. Polonyanm da muahedeyi imza eden devletlerin hukukundan istifa edeceğini temin etmekle, Türk hükumeti, merd Türk milletini ve onun Büyük Şefi tarafından elde edilen meşru haklardan do ğan sulh eserini Polonya menfaatlerine de teşmil etmiş bulunmaktadır.» Türkün dostluğu ve düşmanlığı Pürkün dostluğu kuvvetli, derin, ulvî birşeydir. Sıcaklık derecesi her an sabit bir vefa iklimine daima sadık kalarak, sevdiğinin ruhuna bir sarmaşık ısrarile yapışır, kopmaz, ayrılmaz, en küçük bir inhirafla mevzuundan şaşmaz. Türk milleti, bütün tarihinde, hertürlü politika hesablarının üstüne çıkan bir fedakâr lıkla dostlarına bağlı kalmıştır. Kıymetini bilen Avrupa milletleri için Türk dostluğu, hertürlü kazadan ve belâdan esirgeyen bir tütsünün harikah tesirine sahibdir ve en karagünlerinde onlarm imdadına yetişmiştir. Fakat gene o Türkün düşmanlığı korkunc, yaman, kahredici birşeydir. tarihî gururuna ve hele istiklâline yanbakıldığı zaman, bu kemgözlerin üstüne, yıldırımdan kırbacını sal lıyarak hamle eder. O zaman bu hamle, kazanm ve belânın ta kendi sidir: Zelzeleyi ve tufanı aratır, şimşeğe ve kasırgaya taşçıkartır, büyük çmarları dibinden söküp atan, granit kayaları çatlatan ve yuvarhyan tabiat öfkesini geride bırakır. Türk milleti bütün tarihinde istiklâline aid bir davayı sulh yolile halledemedikçe bu neviden bir mükaddes kinin tuğyanile başarmıştır. r Istanbulun hallolunmaz IHEM NALINA MIH1NA derdlerinden biri: Yollar Sesini duyurmaıyan millet Dahiliye Vekâleti bu meseleyi bir kanun lâyihasile halledeceğini belediyeye vadetti atay meselesi bir hakikati bir defa daha ispat etti: Biz, se simizi dünyaya duyuramıyan bir milletiz. Meselâ, Leon Blum hükumetinin, Sancak işinde kısa düşünceli müstemle kecilerin gösterdikleri yanlış ve muhataralı politikayı takib ettiğini, ne Fransız ne de dünya efkârı umumiyesine anlatamıyoruz. Çünkü, Avrupada okunan bir Türk matbuatı yok. Fransızca gazetele rimiz içinde, halis muhlis Türk olan ve Türk davalarını bütün kuvvetile müda faa eden yalnız Cumhuriyetin fransızcası «La Republiçue» ile Ankarada haftada bir çıkan «Ankara» dır. Ötekiler, ancak işlerine gelen meselelerde bizim yolumuzdan azçok yürürler; o kadar... La Republique ile Ankara'nm zayıf sesleri ise kâfi değildir. Büyük Avrupa gazetelerine, bizim davalanmız lehinde, tam bizim istediğımiz gibi yazılar yazdırmanın kolay bir iş olmadığını da biliyoruz. Memlekette fransızca çıkan Türk gazetelerini bol bastırıp Avrupa merkezlennde dağıtmak bir tedbirse de, bunun" la da sesimizi gene istedığimiz gibi duyuramayız. Sesimizi dünyaya duyurmak için bir vasıta vardır, ki o da radyodur. Fakat bizimkiler gibi, yalnız türkçe konuşan değil; fransızca, ingilizce, almanca, italyanca olarak sesimizi dünyaya işittirecek kuvvetli bir radyoya ihtiyacımız var. Ne zaman böyle gür sesli bir radyo istasyonumuz olursa ancak o vakit Türkün sesini dünyaya duyurmak kabil olur. Büyük Harbde, İngiltere, Almanyayı yalnız denizden abluka ederek açlığa ve ham madde yoksulluğuna mahkum et mekle iktifa etmemiş, ayni zamanda, Almanyanın ağzını da kapıyarak sesini de dünyaya işittirmez olmuştu. O tarihte, radyo, bugünkü terakki ve inkişafa mazhar olmamıştı. Bütün kablolar kesilmiş veya İngilterenin eline geçmiş olduğu için, îngiltere, Almanyayı propaganda cephesinden de abluka etmiş ve dünya efkârı umumiyesine hep kendi sesini ve yalnız kendi istediklerini işittirmiştir. Almanyayı mağlub eden amillerden biri de bu olmuştur. Yalnız istikbal harbinde değil; bugünün beynelmilel ihtilâflarında bile rad yonun rolü fevkalâde büyüktür. Kuv vetli bir radyomuz olsaydı, Hatay mese" lesinde, haklı davamızı dünya efkârı u mumiyesine pek iyi anlatabilirdik. Böyle bir vasıtanın yokluğunu şiddetle hissediyoruz. Sesini duyuramıyan millet vaziyetinden bir an evvel çıkmamız lâzımdır. Istanbulumuzun meşhur yaya kalduımları Rayiştağ içtimaa davet ediliyor Hitler, dört senelik icraatını izah edecek Berlin 8 (A.A.) Siyasî mehafilde Rayiştag'ın içtimaa davet edilmesi ve M. Adolph Hitlerin dahilî siyasete mü teallik bir nutuk söylemesi imkânının mevcud olduğundan bahsedilmektedir. Nutkun mevzuunu M. Hitlerin bun dan birkaç sene evvel söylemiş olduğu sözler teşkil edecektir. Adolph Hitler, «bana dört sene mühlet veriniz» demişti. Bu müddet bu sene tamamile geç miştir. İngilterede müthiş grip salgmı Bir hafta içinde 325 kişi gripten öldü Dosta ve düşmana tavsiyemiz şudur: Türk tarihine son bir göz atmadan kararlarını vermesinler; vakitleri Londra 8 (A.A.) Bir müddetten yoksa şu son Istiklâl destanından bir beri Londrada şiddetli bir grip hüküm sür sahife okumalan yetişir. mektedir. PEYAMt SAFA Geçen hafta Londra ve Ingiltere ile Gal'in diğer büyük şehirlerinde gripten 325 kişi ölmüştür. Bir hafta evvel 97 kişi ölmüştü. Londra şehrinde geçen hafta gripten 128, bronşitten 1 19 ve zatürreeden 215 ölü kaydedilmiştir. Yardım istiyen eser, mecmua sahibleri Umumî Müfettişler Ma Parise gönderilecek talebe» ler için imtihan liye Vekilinin nezdinde toplandılar Ankara 8 (Telefonla) Pahiliye, İktısad ve Nafıa Vekâletlerinde ayrı ayrı toplantılar yapan Umumî Müfettişler bu sabah ta Maliye Vekili nezdinde içtima ettiler. 10 dan 13 e kadar süren toplantıda Umumî Müfettişlerin k'endi mıntakalarındaki maliyeye aid işler üzerinde görüşüldü. Ankara 8 (Telefonla) Posta, Tel graf hesabına Pariste yüksek P. T. T. mektebine gönderilecek talebeler için ayın 11 inde imtihan yapılacaktır. Maarif Vekâleti namına inşaat ve elektrik mühendisliği için Almanyaya gönderilecek 12 talebenin imtihanı da ayın 24 ündedir. Hukuk tahsiline gideceklerin imtihanı da ayın 26 sında yapılacaktır. Maarif Vekâleti bu mesele etrafında bir tamim • neşretti Ankara 8 (A.A.) Kültür Bakanlığmdan: 1 Bazı müellif, tâbi veya nasirler telif veya tercüme edılerek neşrolunan eserlerle çıkardıkları dergiler için Bakanlığımıza müracaat ederek bir kısmınin satın alınması suretile kendilerine yardımda bulunulmasını istemektedirler. nm ne suretle tedarik edilebileceği hak kında malumat ve tafsilât gelmemiş ol makla beraber yol parasından Nafıa hissesi olarak ayrılan tahsısatın veya Mu hasebei Hususiye tahsisatından umumî bütçeye tefrik edilmiş olan kısmın Belediyeye iadesi, yahud da yol parasından bir kısmınin Belediye hududları dahilindeki yolların inşasına sarf ve tahsis suretile bir hal çaresi bulunacağı ümid edil mektedir. Muvasala yolları bu şekilde halledıldikten sonra büyük ana caddelerin inşası da yakında bazı kısmı ikmal edılmek ü" zere olan kanalizasyon inşaatına muhasses paranın bu işe sarfedilmesi suretile halledilecektir. Kanalizasyon insaatı için ayrılmış olan para senevî 750,000 lıra miktarında olduğundan hükumetin yol inşası için bulacağı varidata bu miktar da ilâve edildiği takdirde şehir dahilindeki yolların inşasına ıkı mılyon lira kadar bir para ayrılmış olacaktır ki bununla da miştir. Bu kanunun muhteviyatı ve para birçok bozuk yollar düzeltilecektir. İstanbul yollarının gittikçe feci bir şekil almakta olduğu malumdur. Yalnız büyük caddelerdeki yollardan bir kısmı tamir edilebildiği halde ikinci ve üçüncü derecedeki sokakların tamirine parasızlık dolayısile imkân bulunamamaktadır. Bu yüzden bu sokaklardaki bozuk kaldırımlar çukurlaşmış, bazı yerlerde bu çukurlar üç, dört metro derinlik husule getir miştir. Elektrik ve havagazile tenvir edilmiyen sokaklarda oturanlar daimî surette bu çukurlara düşüp sakatlanmak teh likesine maruz bulunmaktadırlar. Uzun zamandanberi tamir yüzü görmiyen bu sokaklan tamir etmek için mühim mik ~ tarda paraya lüzum vardır. Bu hal ls tanbul belediyesini bir hayli düşündür mektedir. Yalnız söylendiğine göre Be lediye bu vaziyeti uzun bir raporla Da hiliye Vekâletine arzetmiş olduğundan hükumet bir kanun lâyihasile meseleyi halletmeği istanbul Belediyesine vadet Fransa bir Türk Alsas Loreni mi yaratmak istiyor? [Başmakaleden devavı] değil midir? Bu vesile ile bütün dünyaya tekrar işittiririz ki biz Iskenderun Antakya ve havalisinin Türkiyeye ilhakını değil, belki bu kıt'a üzerindeki Türk halkının millî haklarına riayet olunmasını istiyoruz. Müstakil olacak Suriye kıt'ası için teklif ettiğimiz konfederasyon samimî düşüncelerimizin asla itiraz götürmez kat'î delilini teşkil etmiyor mu? lerini vermiş bulunuyoruz. Fransa ise şimdiye kadarki siyasetile îskenderun Antakya ve havalisinde biz Türkler için yeni bir AlsasLoren yaratmağa çalışmak yolunda yürüyor görünüyor. Türkiye Cumhuriyeti sulha olan bağlılığının kâfi belgelerıni vermiştır ve vermekte devam edecektir. Hududda şimdiden askerî tahsidat yapmakta olduğumuza dair Fransız kaynaklarının neşrettiği yalan haberlerin baştanbaşa iftira olan Buna mukabjj Fransanın İskenderun " mahiyetini bütün dünya çabuk ve Antakya ve havalisindeki Türk haklarını kolay öğrenir. Bu vaziyetin kontrolu çiğnemekte beis görmiyen hattı hareketile zor birşey değildir. Ancak eğer İskenderun Antakya orada biz Türkler için bir nevi Alsas Loren yaratmak yolunda olduğunu pek ve havalisinde manasız bir inad ve açık görmekteyiz. Hududumuzun bir ta ısrarla bir nevi Alsas Loren yaratılrafında sulha kundak koymak mahiye mış olursa bunun zamanla sulh için tindeki bu Fransız siyasetinin vahim akr bir tehlike teşkil edeceği muhakkakbetlerini herkesin görüp takdir etmesi lâ tır. Henüz vakti iken Fransayı bu yanlış zımdır. Bu yanlış siyasette ne Fransanın yol üzerindeki hattı hareketinin tehlikemenfaati vardır, ne de Suriyenin. İsken lerinden tahzir etmek lâzımdır. Sulha ve derun Antakya ve havalisinin Fransa dostluğa pek kolay hizmet olunacak bir tarafından taahhüd olunan millî vaziyeti, sahada adeta iltizamî surette bunun akSuriyeye müstakbel devlet şekli verilmek sine çalışılmasına nekadar hayret olunsa mevzuu bahsolan bugünlerde gerek ora yeridir. daki Türk halkını ve gerek Türkiye Davamızdaki millî hakların kutsiyetiCumhuriyetini tatmin edecek salim bir ne inanan Türk efkârı umumiyesi her hal şekilde halledilmezse bunun sulh aleyhi ve ihtimale rağmen ergeç bu hakların ihne kanayan bir yara mahiyetini alacağını kak ettirileceğinden en kat'î surette eminsaklamağa mahal yoktur. dir. Meselenin halli için Fransanın teklifiYUNUS NAD1 le müracaat ettiğimiz Milletler Cemiyeti dahi paktın müracaate esas olan 11 inci Amerikadaki grev büyüyor maddesi mucibince ancak taraflann kaLondra 8 (Hususî) Amerikadaki bul edecekleri bir netice ile bu işi müspet grev hareketi gittikçe tevessü etmek bir hal neticesine isal edebilir. Eğer Türtedir. Ford fabrikası dahil olmak üzekiye tatmin olunamazsa devletimiz bittabi işin Türk haklarına uymıyan herhangi re bugün beş fabrika daha grevcilere ilbir hal şeklini kabul edemiyeceğinden tihak etmiştir. Cemiyetin mesele üzerindeki çalışmaları Ankara Radyosunda Rauf sadece akamete uğrıyacak ve mesele açık Yekta gecesi kalacaktır. Millî haklara temas eden bir Ankara 8 (Telefonla) Musiki üs meselenin böyle açık kalmasından Fransanın hangi faydayı temin etmek hulya tadı Rauf Yektanm ölümünün ikinci sında bulunacağını anlamak cidden müş yıldönümü dolayısile bu akşam Anka küldür. ra Radyosunda hayat ve eserleri hak Biz meselenin her tarafı memnun ede kında kısa birkaç sözden sonra kendi cek sekillerde hallolunabileceğinin delil sinin muhtelif eserleri çalındı. Vaşington 8 (A.A.) Reisicumhur Ruzvelt, bugün 2 saffıharb zırhlısının tezgâha konulduğunu bildirmiştir. Bunun sebebi ise deniz anlaşmalarının münkazi olması ve diğer devletlerin de mümasil inşaata teşebbüs etmiş olmalarıdır. Bu Moskova jeoloji kongresi zırhlılara 14 pusluk mu, 16 pusluk mu Ankara 8 (Telefonla) 1937 temmu toplar konulacağı henüz tesbit edilmemişzunun 17 sinde Moskovada toplanacak tir. Bunun için Japon harb gemilerine kobeynelmilel jeoloji kongresine hüku nulacak topların ne kalıbrede olacağı metimiz de davet edildi. bekleniyor. Ankara 8 (Telefonla) Yugoslavya Üniversitesile İstanbul Üniversitesi arasında talebe mübadelesi yapılması teklif edılmişti. Maarif Vekâleti teklifi tetkik etmektedir. Yugoslavya ile talebe mübadelesi Amerikanm yaptırdığı harb gemileri Meclisin toplantısı Ankara 8 (A.A.) Kamutay bu gün Refet Canıtezin başkanlığında top lanarak 1936 malî yılı Vakıflar Umum müdürlüğü bütçesinde 44 bin küsur liranm münakalesine dair kanunla vâiz ve dersiâmlar hakkındaki kanun lâyihasmı müzakere ve kabul etmiştir. Kamutay pazartesi günü toplanacaktır. Filistin tahkikatı bitmedi Kudüs 8 (A.A.) İlk verdiği kara ra rağmen kraliyet tahkik komisyonu pazartesi günü Fılistinden ayrılacaktır. Bunun sebebi yüksek Arab komitesinin uvuşmak hususunda gösterdiği müş külâttır. Varşovada döviz kaçakçılığı Varşova 8 (A.A.) Varşovada büyük bir döviz kaçakçılığı meydana çıkarılmıştır. Bu kaçakçılıkta birkaç milyon mevzuu bahsolduğu söylenmekte dir. Bu işte şeriki cürüm olduğundan şüphe edilen Lehistan Bankası memurlarmdan biri tevkif edilmiştir. Yakalanan kaçakçılar Ankara 8 (A.A.) Geçen bir hafta îçinde gümrük muhafaza örgütü 68 ka çakçı, 1628 kilo gümrük kaçağı, 770 kilo inhisar kaçağı, 778 defter sigara kâ ğıdı, 3 silâh, 42 kesim hayvanı, 32 gram eroin, 13 gram esrarla 25 kaçakçı hay vanı ele geçirmiştir. Belçika, ttalyayı protesto etti Brüksel 8 (A.A.) Hariciye Nazırı M. Spaak. îtalya sefirini kabul ederek Kars iyi suya kavuşuyor Reksist lideri M. Leon Degrelle'in İtalKars 8 (A.A.) Karsa 20 kilo ya radyo istasyonlarmda siyasî nutukmetro mesafeden getirilecek olan Bor lar söylemesine müsaade edilmiş olmaluk içme suyunun ihalesi yapıldı. Suyun sını protesto etmiştir. getirilmesine ilkbaharda başlanacak ve Lehistan Senatosu Fransızsonbaharda gelmiş bulunacaktır. İyi içlardan borç para almayı me suyuna kavuşacak olan halk büyük kabul ettİ sevinç duymaktadır. Varşova 8 (A.A.) Senato, FranLildeki grev bitti sa ile bir istikraz akdi için hükumete saLille 8 (A.A.) Lille şehri ve ci lâhiyet veren kanun lâyihasını bugün itvarı kimya endüstrisi patron ve ameleleri tifakla ve alkışlarla kabul etmiştir. mümessilleri yevmiyelerin artırılması huAcaba maksadları ne idi? susunda anlaşmışlardır. Şarlrua 8 (A.A.) Bir domuz ahıİngilterenin Akdenizdeki nnda 12 mitralyöz bulunmuş, 4 kişi tevkif edilmiştir. Bir beşinci maznun aran kuvvetleri maktadır. Londra 8 (A.A.) Royter ajansı nın bildirdiğine göre, Akdenizde Ingiliz müdafaasını kuvvetlendirmek için Ami rallıkça geçenlerde hazırlanan plânda hiçbir değişiklik yapılmıyacaktır. Pek yakmda Kültür Bakanlığı bütçesinde özel yayınlara yardım için aynlabilmiş tahsisat her kitap ve dergiye yardıma yetecek kadar geniş olmadığından Bakanlığımız bundan sonra yardım işlerini şu yolda tanzim etmeyi daha faydalı görmüştür: a Yardım istenen eserlerin basıl dıktan sonra üzerlerine beşer kuruşluk damga pulu yapıştınlmış ikişer sayısının, eğer eser tercüme ise kitabın aslı da beraber olmak üzere Kültür Bakanhğına bir dilekçe ile gönderilmesi lâzımdır. b Bakanlık bu suretle kendisine verilen eserleri tetkik ettirerek uygun gördüklerine yapacağı yardım şekil ve miktarını eldeki tahsisata göre her yıl tem muz ayı başında tesbit edecek ve alâkadarlara bildirecektir. c Kültür Bakanlığından yardım istiyen eserlerin sahipleri kitaplannın Bakanhkça satın alınması fiatınm tesbiti hakkını Kültür Bakanhğına bırakmayı kabul ve bunu dilekçelerinde zikredeceklerdir. Arzu edenler dilekçelerine bir malolma hesabı da ekliyebilirler. d Kültür Bakanlığınca bir dergiye yardım yapılabilmesi için derginin genel ve ulusal kültüre hizmet ettiğinin Kültür Bakanlığınca kabul edilmesi ve en az on sayısının muntazam olarak neşredilmiş bulunması lâzımdır. Yardım her nüsha çıktıkça o sayıya ayrılan para verilmek suretile yapılır. Yardım gören bir dergi Bakanlıkça uygun görülmiyecek sekilde neşriyatta bulunduğu takdirde bu yardım derhal kesileceği gibi çıkışı intizamı kaybeden dergilerin de yardımı kesilir. 2 Neşriyata yardım için Kültür Bakanhğına yapılacak müracaatlerin bundan böyle tarif edilen şekilde yapılması rica olunur. Okuyucuların dikkatî I ki gündür, okuyucularımdan mütead *• did mektublar alıyorum. Bu mektublar, Atatürkün son günlerde akşam gazetelerinden birinde çıkan askerî kıyafette bir resminin klişesinde gördükleri bir yanlıştan bahsederek nazarı dıkkati celbet raemı istıyorlar. Bu resimde, manevra kemerinin omuz kayışı sağ omuzdan değil de, sol omuzdan geçirilmiştir. Dikkatli okuyuculan sinirlendiren bu hata, klişe yapılırken resmin çinko üzerine ters kopye edilmesinden ileri gelmiştir ve şüphesiz resmi basan arkadaş ta aceleden bu yanlışlığın farkına varamamıştır. Hem okuyuculanmızın, bizleri ikaz ettiği için te şekküre lâyık olan dikkat ve hassasiyetini göstermek, hem de bu gibi hatalara m e y dan vermemek için, meseleyi kısaca mevzuu bahsetmeği faydalı buldum. Biz gazeteciler, karilerin daimî murakıblanmız olduklannı unutmamah, her işimizde titiz ve itinalı davranmalıyız. İngiliz tavassutu [Baştarafı 1 inci sahifede] Söylendiğine göre, İngiltere Dış İşleri Bakanlığı, Türkiye büyük elçiliği Müs teşarına, Türkiyenin endişelerinin mü " balâğalı olduğunu bildirmiştir. Resmî mehafil, Türkiyenin, meselenin bu derece çabuk bir surette hallinde ısrar etmesini hayretle karşılamaktadır. Zira, Türkiyenin itiraz ettiği Fransa Suriye muahedesi, tatbik mevkiine üç seneden evvel girmiyecektir. Londra 8 (A.A.) Royter bildiri yor: Türkiyenin İskenderun meselesinden dolayı Milletler Cemiyetinden çekileceği veya asker tahşid etmekte olduğu hak kındaki haberlere ingiliz mehafilinde itimad edilmemektedir. Londra asılsız haberlere inanmtyor Peyami Safa PARİS BORSASI Paris 8 (Hususî) Paris borsasmm bugünkü kapanış fiatları şunlardır: Londra 105,15, Nevyork 21,41, Berlin 863, Brüksel 361, Madrid , Amsterdam 1172,50, Roma 112,65, Lizbon 95,50, Cenevre 491,87 1/2, bakır 55 56, kalay 231,7,6, altın 141,07, gümüş 21 3/16. Cumhuriyet'te Okuyacağınız en son ve en güzel eserini bitirmek üzeredir Karabük fabrikaları Krabükte yapılacak demir ve çelik fabrıkalarının inşa işini üzerine alan İngiliz fabrikasyıın mühendis ve ustabaşılarından mürekkeb 40, 50 kişilik bir kafilenin bugünlerde şehrimize geleceği haber alınmıştır. Heyet gelır gelmez Karabüke gidecektir.