22 Kasım 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 ncl sahlfede: Acı hakikatler Kandemir. Siyasî İcmal. 3 üncü sahifede: Son üatıralar Halid Ziya Usakhğü. 5 Inci sahifede: Yuksek ahlâk ve millî iktısadınuz Fazü Ahmed Aykaç. 6 ncı sahlfede: Spor haberleri. OnOgüncü yıl sayı: 4501 u m h u r\ ye Telefon: Başmuharrtr ve erl: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare ve matbaa tasmı 24299 . 24290 T eigrat ve m*tob adresi: ^ h ^ r t . ı S L i f l *™ înrtusu: tstanbni, No 246 Pazar 22 ikinciteşrin 1936 Türkiyenin en eski, en büyük ve hakikî kurukahecisi, Kurukaheci Mehmed Efendi Mahdumlan Açık Konusalım Ankara: 21 sgnteşrin (uçakla) ntakya ve îskenderun intihaba tı, fikir ve vicdan hürriyetin dayanan meşru bir mücadele halinden çıkarak zayıfla kuvvetli, hakl ile haksız arasında gayriinsanî bir boğuş ma şeklini aldı. Bu boğuşmada şimdilık Suriye hükumeti ikinci ve hatta üçüncü plânı işgal ediyor. Asıl vaziyete hâkim olan kuvvet, Fransız zabitlerinin kumanda ettiği Suriyeli jandarmalarla Beru bankalarmm avuc avuc dağıttığı Fransız paralandır. Jandarma kuvvetine boyun iğmiyen însanlarla Fransız parasının satın alamadığı vicdanlar ya zindan köşelerinde inlemekte, yahud mukaddes davalarının neticesini azab içinde beklemektedirler. Dünyanm en eski ve en idealist demokrasilerinden birinin istiklâl aleyhine cephe aldıgını ve hürriyete zindan bek çiliği yaptıçını görmek Yirminci asır için ne acı bir inkisan hayaldir... Bundan yüz elli sene evvel kendi hürriyetini kazanmak için hesabsız kan dökmüş olan bir milletin, bugün başka bir milleti kendi hürriyet kanı içinde bogmağa kalkışması demokrasinin yüzünü kızartacak bir hâdisedir. Beyaz kitabın muhteviyatı îskenderun Antakya ve havalisinin muahedelerle temin edilen hakları madde madde tebarüz ettirildi Antakya, Iskendemn ve havalisi hakkındaki notamıza Fransız hükumetinin cevabile bu notaya verdiğimiz mukabil cevabın metninin bugünlerde neşrolunacağını dünkü nüshamızda haber vermiştik. Gene ayni haberde alâkadarlara tevzi edilmek üzere hazırlandıçını bildirdiğimiz ikinci Beyaz Kitabın, notaları, Cemiyeti Akvam paktı • nın 22 nci maddesini, San Remo itilâfnamesini, Türk Fransız itilâfını ve Lozan muahedesinin bu hususla alâkadar maddelerini ihtiva eden metni hakkında Ankaradan aldığımız malumatı asağıya dercediyoruz: Hükumetin büyük bir muvaffakiyeti Kontenjan usulü sene baHükumetimizle Fransız hükumeti şından itibaren kalkıyor Kontenjan sisteminin yerine «Türkiye genel arasında teati edilen notalar * ,, ithalât rejimi» kaim olacak, bu suretle umumî mübadele ve faaliyet hacmı artacaktır Fransamn ilk notamıza verdiği cevab Fransa Hariciye Nezareti, Antakya, lskende • run ve havalisi hakkında verdiğimiz 9 teşriniev vel 936 tarihli ilk notaya 10 teşrinisani 936 tari hile verdiği cevabda, Fransız hükumetinin, îskenderuo ve Antakyaya dair olarak Türkiye tarafm dan istenecek müzakeratm, 1921 itilâfnamesi çerçevesi dahilinde icrasmdan kaçınmıyacağım ve bu itilâfnamenin, Fransız hükumetinin vaziyeti kat'iyetle tarif etmekte olduğunu söyledikten sonra, 20 tesrinievvel 1921 tarihinde akdedilmiş olan mezkur itilâfnamenin, haddizatmda, Türkiye ile Fransa arasında bir tahdidi hudud anlasması mahiyetinde bulunduğunu ileri sürmektedir. Fran sız cevabî notası, itilâfnamenin bu mahiyetini söyle izah ediyor: «cltilâfname, bu tahdidi hudud münasebetile tahaddüs eden, Suriye Türkiye gümrük muahedesi, affi umumî, Türkiyedeki e ÎArkast Sa. 7 sütun 4 te} Suriye intihabatının safhalari birer birer açıldıkça gizli maksadlar da gün gibi açığa vurmaktadır. Gerçi sandık başı manevralannın ne olduğunu bilmez değiliz. Millî iradenin bir sembolü olan intihab sandığı bazı ellerde bir hokkabaz kutusu halini alır, bunu da biliriz. Ancak Malumdur ki, bune de olsa Fransa gibi demokrat bir hüBaşvekd ismet înönü gün de devam et kumetin bu tedbirlere yol vereceğini hamekte olan umumî dünya buhranı, 1929 chemmiyetli bir genişlik aldı. Bir çok tmmızdan geçirmezdik. Mademki hadiLondra 21 (Hususî) Sovyet hü eylulünde başlamıştı. 1931 ydında, dünya memleketler, döviz tedarik edebilmek isat bizim bu zan ve tahminde aldandığıkumeti, Japonya ile Almanya arasında ve hükumetler malî hayabm da sararak, [Arkast Sa. 3 sütun 1 de] mızı gösteriyor, o halde konuşalım. imzalanan muahedeyi Japon hükumetine Suriye intihabatı bugün değilse yaprotesto etmiştir. Sovyet hükumeti pro rm, yahud yakm bir zamanda herhangi testosunda Japonya tarafından verilen bır gün şu veya bu ^ekdde bitccekttr. Anizahatın kâfi olmadığını kaydederek, takya ve îskenderun halkmın yalnız mevzuubahs muahedenin Sovyet J a yüzde onu, o da cebir ve tazyik altmda pon münasebatmı ihlâl edecek mahiyette intihaba iştirak edip üst tarafı Suriye ile olduğunu bildirmektedir. hiçbir alâkalan olmadığını bağıra bağıra Moskova 21 (A.A.) Tas ajansı söylediği halde bir gün Şam meclisinde nm salâhiyettar menabiden öğrendiğine Hataylı üç beş meb'us görmemiz ihtimalgöre 19 teşrinisanide, Sovyetler Birliğiden uzak değildir. Bunlar ister satılık nin Tokyo büyüjc elçisi Yurenev, Japon kimseler olsun, ister fedakârlık ve tahamDış Işleri Bakanı Aritayı ziyaret etmiş mül kabiliyetleri tükenmiş gevşek iradeli ve Sovyet hükumetinin, M. Arita taraadamlar olsun, netice üzerinde hiçbir tefından bu ayın 16 sında Yureneve Ja sir yapmaz ve davamızda hiçbir hukukî İArkası Sa. 6 sütun 4 te] vaziyet ihdas etmez. Hatta bu uydurma Hafoay mümessillerinin Şam meclisinde bir tasdik karanna iştirak etmeleri bile Donanmamızın misafir bulunduğu La Valetta limanından bır gorünüş iddia ve davamızı değiştiremez; çünkü Valetta 21 (A.A.) Anadolu A jnsmın sureti mahsusada gönderdiği mubiz Antakya îskenderun ve havalisini, ansının sureti mahsusada gönderdiği habirinden : sarih kayid ve şartlar altmda, terkederBugün, iki donanma subaylan arasınken Suriye diye bir mefhumu siyasî mev muhabirinden: da karşılıkh ziyaretlerle geçmiştir, akşam Amiral Şükrü Okan bu sabah Ami cud değildi; binaenaleyh şimdi oralann ralla birlikte klübe gitmiş, subaylar da Amiral Sid Dudley Pound evvelâ bir mukadderatı tanzim olunurken Suriyenin koktey partisi ve sonra Amirahmız şeretasdik ve muvafakati şöyle dursun, hatta mihmandarlarile tersaneyi gezmişlerdir. Sofya 21 (Telefonla) Memleketin fine sahildeki sarayında büyük bir ziyadahilî sükunetini koruyabilmek için son herhangi bir suretle malumatı bile mev Amiralımız öğle üzeri İngiliz Amiralmın fet vermiştir. zamanlarda çoğalan fırkaların faaliyetizuu bahsolamaz. Sırf Türk hukukuna şerefine Yavuzda büyük bir ziyafet veP'i ziyafette Amirallarla filo kuman ni azaltabilmek gayesile heyeti vekile recektir. Ondan sonra da at yanşlarına taalluk eden bu mesele münhasıran Türdanlan, kurmay başkanlan ve refikaları nin kararile polis bu sabah parti men kiye Cumhuriyetile Fransa arasında gideceklerdir. hazır bulunmuşlardır. Ziyafetten sonra sublanndan 32 kişiyi Sofyadan muhte görüşülüp halledilebilecek bir iştir. Mütekabil ziyaretler Amiralımız Valetta operasında şeref lif vilâyetlere sürgün etmiş ve bir çok Türkiye Cumhuriyetinin sarih ve kat'î Donanmamıza yapılan kabul, resmî Ierine verilen gala müsameresinde îngiliz kişiyi de tevkif etmiştir. noktai nazan anlaşılmıştır sanınz. Hatay çerçeveyi kat kat aşmaktadır. Nefyedilenler meyanmda miralay tspanyayat kuşatan ihtilâlciler, yetim çocuklarla birlikte yemek yiyorlar Amiralı ile birlikte hazır bulunmuş ve [Arkast Sa. 6 sütun 5 te] Damyan Velçefin taraftarları, çiftçiler Türklerine lâakal Suriyeliler derecesinValetta 21 (A.A.) Anadolu A ; Londra 21 (Hususî) îrlandalı fa larile beraber Ispanyaya hareket etmiş ve Makedonyalılarm Protogerof taraf He istiklâl vermek: işte dava başı, ve şistlerin reisi General O'Duffy, General tir. Birçok îrlandalı faşistler Liverpol tarları vardır. ayni zamanda davanın sonu... Bu, elde Sürülenler fırkaların ikinci derece Franko ordusunda Madrid hükumetine limanmda Generale iltihak ederek Lizbon edilmedikçe bizim davamız bitmiş sayılşahsiyetleridir. Fırka ileri gelenlerine karşı harbetmek üzere bugün arkadaş lArkası Sa. 7 sütun 1 de] bir şey yapılmamıştır. Sürgünlerin ar lllllllllllllllllllllllllllltllllıııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııııılılllllllllllllllııııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııııllllınilnlllllllinnilllll fiıaz. Şam meclisinin müsveddesi daha tınlacağı söylenmektedir. şimdiden hazırlanmış olduğuna şüphemiz bulunmıyan bir tasdik kararı ilân etmesi bunun bir Fransız manevrası olduğu kanaatini, bu da Türkiye Cumhuriyetinin Ankara 21 (A A.) Dahiliye Vekâle şekkülleri mevcud farzedenler hakkında yapılacak muamele kanunlanmızda kendisini mevcud itilâflann kâffesinden inden teblığ olunmuştur: Dün, 20 teşrinisani 1936 da tstanbulda sarihtir. Vareste addetmesi neticesini tevlid edeceMillî Talebe Bırliğinin siyasî bir miting Yanda kalan miting teşebbüsü ği bilinmelidir. Antakya ve îskenderun daveti yapacağı öğrenilmişti. Tahkikat Millî Türk Talebe Birliğine mensub [Türklerinin mukadderatı bir banka çeki neticesinde bugün bu mitingin Istanbul Üniversite, lise ve ortamekteb talebe gibi Fransızlardan Suriyelilere ciro edi idare âmirlerinin resmî nasihatlerine lerinden mürekkeb bir grup, İskendeLondra 21 (Hususî) Mısır parla lemez. Eğer yeni Arab hükumetinin rağmen ve kanunen lâzım gelen izin a run, Antakya ve havalisi hakkındaki lmmaksızın yapıldığı ve bu harekete mentosu bugün an'anevî merasimle asöyliyecek bir sözü varsa Türkiye CumMillî Talebe Birliğinin önakay olduğu vaziyetten müteessir olarak miting yap çıhnıştır. Alkışlar arasında okunan Krahuriyeti, bunu kendisile Suriye devleti anlaşıldı. Türkiye Cumhuriyeti hüku mak üzere evvelce Vilâyete müracaat lın nutkunda ezcümle şu meselelere tearasında hududu tayin ve tesbit için gi meti, talebenin siyasî ve kendi maddî etmişlerdi. Fakat Vilâyet böyle bir mi mas edilmiştir: ting yapılmasını lüzumsuz görmüş, bu< îngiltere ile Mısır arasında akderişilecek müzakerelerde, ve yalnız bu ve manevî çalışma topluluklarını dağıacak işlere kapılmalannı hiçbir zaman na müsaade etmemişti. Talebeler, bu dilen ve memleketimize istiklâl temin takdirde nazan mülâhazaya alabilir. hoş görmemiş, talebe ve hocalar arasın na rağmen dün Beyazıd meydanında eden muahede sayesinde Mısır için yeni Öyle ümid ederiz ki Paris kabinesi da böyle birlikler yapılmasını memle toplanarak miting yapmak istemişler ve ve şerefli bir devre açıhnıştır. fîmdi elinde bulunan cevabımızın sarih ketin kültürel terakkisine mani telâkki Beyazıddan Taksime kadar gitmişlerdir. Pek yakında Türkiye ile bir dostluk Fakat zabıta tarafından alman teda muahedesi aflcdedeceğiz. cümlelerinden bunu anlamıştır. Bu anla etmiştir. Ordumuz asrileştirilecek ve îngilte Son tecrübe, bu kanaatin isabetini bir bir sayesinde bu miting teşebbüsü ya yış nekadar çabuk olursa meselenin haili kat daha isbat etmiştir. Binaenaleyh rım kalmıştır. Bu toplantıyı tertib eden reden bir çok modern tayyareler geti Ve Türkiye ile yeni komşusu Suriye ara hükumetçe bu teşekkülleri menedecek lerden birkaç kişi polis tarafından tev rilecektir. sında dostluk münasebatı teessüsü o ka kanunî tedbirler alınmıştır. Bu gibi te kif edilmiştir. Cemiyeti Akvama girmek için teşabIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIinillllllllliniHllinilllHIIIIIIIIIIIMI Fas fehrinden bjr manzara Har kolaylaşır; bir defa daha açıkça IIIIIIIIIIIIIHIIIIHIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIMIIIII büsatta bulunacağız. Yeni îngiliz Mıdar ciddidir. Oyalama, avutma, uzatma, mek, yahud kapıyı açık bırakıp bütün sır muahedesi ahkâmı mucibince In Londra 21 (Hususî) Frans^z' Fasm Bu münasebetle polisle nümayişçiler a6ÖyIemeliyiz ki mesele siyaset oyunlanna aşındmp yıpratma politikası bu işte so hesabı yeniden görmek şimdi bizden zi giltere bu işte bize azamî müzaheret e da bugün iğtişaşlar çıkmışUr. *Müsl»ü Tasmda çarpışmalar olmuştur. tahammül edemiyecek kadar nazik, par ker yol değildir. yade ötetarafm hareket tarzma bağlıdır. deeektir. Bu münasebetle kapitülâs manlar tarafından tertib d General Franko, îspanyol Fasına is • Jamento manevralanna gelemiyecek kaUmail Müştak MAYAKON yonların lâğvine de çalışacağız.» Davayı hak dairesinde bitirip halletyişlere binlerce halk iştirak etmiştîrY " İArkası Sa. 1 sütun 3 te) Türk donanmasının Maltada ikinci ğünü Almanya Japonya Italya ittifakı Sovyetler, Japonyayı protesto ettiler Ankara 21 (A. A.) Birinci sonkânun 1937 tari hinden itibaren mu teber olacak olar. «Türkiye genel it halât rejimi kararr dün, Icra Vekil leri Heyetince tas dik edilmiş ve bu günkü resmî gazete de çıkmtştır. Bu ka rarla, memleketi mizde ilk defa 193' yılmda tatbika baş lanmış olan «kon tenjan» yani umur ithalânn tahdidi sis temi nihayete enni bulunuyor. Bu neti ce, Ismet înönü hü kumetinin sisteml' mesaisile, mütevali yen elde etmekte ol duğu muvaffakiyet lerden biridir. Dünkü ziyafetlerde İngiliz ve Türk amirallan tarafından çok hararetli nutuklar söylendi Ispanya harbi beynelmilel bir hâdise çıkarıyor Almanya ve İtalya İspanya ihtilâlcileri lehine şiddetle harekete geçtiler Sofyadan 32 kışı suruldu Nefyedilenler arasında Velçef taraftarları da var Talebe birliği feshedildi Hükumet, talebenin kendi mesaisi haricindeki işlere karışmasım zararlı bulmuştur Mısır Meclisi dün açıldı Faslılar ayaklandı Kralın nutku alkışlarla karşılandı Müslümanlar tarafından tertib edilen nümayişe binlerce halk iştirak ederek istiklâl istediler