21 Nisan 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugun: 2 nci sahifemizde: Siyasî tcmal 5 inci sahifemizde: Yapı kooperatif • leri bir memleket meselesi oldu Alâeddin Cemil 6 ncı sahifemizde: Şarkta kopacak * büyük harb, Spor haberleri, Ekonomi J cain • ylOOC ÎSTANBUL • CAĞALOĞLD SZil 21 NlSOfl 1936 iafl. 4ZÖÖ Telgral ve mektub adresl: Cumhuriyet, Istanbui. Posta kutusu: tstanbul, No 246 SZil 21 N Telefon: Ba$mubarriı ve evl: 22366 Tahrlr heyetl: 24298. tdare ve matbaa kısmile Matbaacüıi ve Neşrlyat Şlrketl 24299 • 24290 umhuri r Ben sizin HabeşisU ndan gelen zengin amcanızım J Savaş ve barış Işleri önünde Milletler Cemiyeti illetler Cemiyetinin îtalya ile Habeşistanı banştırmak teşebbüsü bir çıkmazla karşılaştı: Onüçler komitesinin çalışmalan müspet bir* neticeye varabilmekten çok uzak kaldı, ve keyfiyet Konseye bu suretle bildirilerek vaziyet gene eski şeklinde kalmış oldu. Yani sulh yoktur, harb devam ediyor. Meselenin geçirdiği safhaları hep biliyoruz. Her iki taraf sulh teklifine muvafakat cevabı verdıkten sonra takib olunacak müzakere usulleri üzerinde ıhtilâf olundu. İtalyanlar sulh müzakerelerine Milletler Cemiyetinin hiç kanşmamasını istiyerek kendilerinin Habeşlerle başbaşa bırakılmalarını ve bununla beraber müzakerelerden daima Cemiyete malumat verilebileceğini ileri sürdüler, ve İsviçrede Ouchy şehrini müzakere yeri gösterdiler. Habeşliler Milletler Cemiyeti kadrosundan dışan çıkmağı kabul edemediler ve müzakerelerin Cenevrede Cemiyetin nezareti altmda cereyan etmesini iltizam ettiler. Bu ihtilâf önünde Onüçler komitesi barış teşebbüslerinin neticesiz kaldığmı Konseye bildirmek ıztırarında kaldı. Bu vaziyet önünde Konsey de ayrı bir karar ittihaz etmiyerek Fransız delegesi M. Paul Boncourun tavsiyesi mucibince işi 11 mayıs toplantısma talik etti. O zamana kadar bir taraftan Fransız intihablan bitmiş olacak, diğer taraftan belki italyanlar Habeş devlet merkezi olan Adis Ababaya girmiş bulunacaklar. M. Paul Boncour bu son ihtimalin banşı daha ziyade kolaylaştıracağı kanaatinde bulunmuştur. Arayerde alınan diğer ehemmiyetli bir karar da barışın tahakkuk edememiş olmasına rağmen şimdilik zecrî tedbirlerin şiddetlendırilmesinden vazgeçilmesi ve buna mukabil mevcud zecrî tedbirlerin olduğu gıbi tutulmasıdır. Habeş Imparatoriçesi dün Adis Aba Konsey mesaisini dün bayı terketti. Halk heyecan içinde gece bitirerek dağıldı Şehir boşaltıldı, ecnebilerle bir kısım yerliler İngiliz sefarethanesine iltica ettiler. Hükumet merkezine giden yolları bozmak gibi nevmidane gayretlerden başka mukabele hareketi kalmadı Londra 20 (Hususî) AdisAbabada büyük heyecan hükümferma olduğu haber verilmektedir. Bugün neşredilen bir beyanname de, bütün eli silâh tutanlan payıtahtı müdafaaya davet etmek tedır. Beyanname vazifelerini ifa etmi yenlerin şiddetle tecziye edileceklerini bildirmektedir. Imparatoriçe bu sabah AdisAbabayı terketmiştir. Bütün ecnebiler sefaretlere iltica etmişlerdir. Resmî Habeş mehafilinde AdisAbabanın italyanlar tarafmdan işgal edilse bile harbin devam edeceği ve Mareşal Badoglionun asıl o zaman çok büyük müşkülâtla karşılanacağı temin edilmektedir. Berlin 20 (Hususî) Japonlann Dopei Ajansma göre, AdisAbabadaki Japon elçisi, Habeş payitahtmın ItalyanAdis Ababada ecnebilerin iltica ettikleri tngiliz sefarethanesi lann eline geçmek üzere bulundugunu hükumetine bildirmiştir. Ayni ajansa göre, Ecnebilerin muhafazaaı lemeleri nazarı dıkkate ahnarak, AdisAAdisAbaba sukut eder etmez, Japonya Londra 20 (A.A.) Resmen bildi babadaki Avrupalı koloninin başka bir AdisAbabadaki elçisini geri çağıracak riliiyor: yere nakli ve muhafazası için lüzumlu Italyanların AdisAbabaya doğru iler[Arkast Sa. 8 sutun 5 te] AdisAbabada panik başladı Sulh müzakereleri Fakat îtalya, Habeşistanı tamamen işgal etmedikçe askerî harekâtı durdurmıyacak Cenevre 20 (Hususî) Milletler Ce' miyeti Konseyi bu sabah saat 10,30 da kısa bir celse akdettikten sonra, öğleden sonra saat 15,30 da toplanmıştır. Bu toplantıda, Onüçler komitesi reisı M. Madariaga îtalyan Habeş harbine bır nihayet vermek üzere 13 ler komitesi tarafından yapılan sulh teşebbüslerinin akim kaldığına dair hazırlanan raporu okumustur. Rapor İtalyanın tekliflerinden bahsederek Roma hükumetinin mütareke müzakeratının İtalyan ve Habeş askerî makamatı, sulh müzakerelerinin Cenevre haricinde ve doğrudan doğruya îtalya ile Habeşistan arasında cereyan etmesıni istedığini, sulh müzakerelerinin bu yüzden suya düştüğünü bildirmektedir. Bu rapordan sonra, Konsey italyan ve Habeş delegelerini dinlemiştir. italyan murahhası Baron Aloizi bu münasebetle söylediği bir nutukta ezcümle şunları söylemiştir: « Habeş topraklannı tamamen işgal etmedikçe askerî harekâtı durduramayız. Sulh müzakerelerine girişmeği kabul ederek, Cemiyeti Akvama karşı hüsnüniyetimizi ispat etmiş olduk.» Habeş murahhası M. Wolde Miriam Boğazlar rejiminin yeniden tetkiki Son ingiliz ve Fransız anlasması Ren ve Habeş meselelerinin mütekabilen ihmal edilmesi muhtemel!.. Paris 20 (A.A.) Excelsior gazete sinin Cenevreden aldığı bir habere göre, Milletler Cemiyeti azasmdan bıri, îtalyan Habeş ıhtılâfında Fransa ile İngıltere arasında hasıl olduğu bıldıri len mukarenetın İngılterenın Fransaya karşı gosterdığı bir nezaket eserinden başka birşey olmadığını ve vaziyetin kat'iyyen değışmedığıni beyan etmiş tir. [Arkast Sa. 8 siitun 3 te] nin zehirli gaz meselesile meşgul olmak salâhiyetini haiz olmadığını söylemiştir. Baron Aloiziden sonra söz alan Habeş murahhası Volde Mariam Habeşistanm Cemiyeti Akvam paktına sadık bulundugunu söyliyerek, Cemiyeti Akvam azalarını pakt mucibince deruhde ettikleri taahhüdleri ifaya davet etmiş ve îtalyaya karşı kararlaştınlan zecrî tedbirlerin şiddetle tatbik edilmesi lâzım geldiğine işaBaron Aloizi bundan sonra Habeş ret ederek demiştir ki: mezaliminden bahsederek 13 ler komitesi[Arkast Sa. 8 sütun 1 de] deki realıteler Milletler Cemiyetini içinden zor çıkılır müşkül ve hatta feci bir vaziyet içine atmış bulunuyor. Milletler Cemiyeti hesabına hiç olmazsa görünüşleri kurtarmak bile bugün için hakikaten çok zor bir iş olmuştur. Bizim gördüğümüz odur ki mevcud vaziyeti içine girdiği çıkmazdan kurtarabilmek için İtalyanın da işleri hissolunur bir fedakârlık fıkrile kolaylaştırmasına lüzum ve ihtiyac vardır. Habeşistan işi şimdi aldığı yeni cereyanda herhangi hakikî ve kat'î bir banş neticesine varabilmek için îtalyan zaferlerinin nihaıliği Habeşistanı amana düşürerek îtalya ile Habeşistan arasında doğrudan doğruya müzakere edilmiş bir sulh akdolunabilmeli ve nihayet bu sulhu akdeden salâhiyetli bir Habeş hükumeti Milletler Cemiyetine gelerek kendisinin kendi rızasile akdettiği sulh üzerine îtalya ile hiçbir dava ve ihtilâfı kalmadığını söylemelidir. Böyle bir sulhun İngiliz ve Fransız menfaatlerini dahi azamî dikkatle gözetmiş olması iktıza edeceğini söylemeğe hacet bile yoktur. Acaba M. Paul Boncourun ümidlerine hak verecek surette böyle bir sulh akdine imkân bulunabilecek midir? Bu hususta vaziyeti önümüzdeki harb hareketlerinin on, on beş günlük neticeleri aydınlatmış olacaktır. Eğer Habeşliler hatta Adis Ababanın düşmesi ihtimalinde dahi kırk elli bin kişilik bir kuvvetle daha ilerilere çekilebilirlerse böyle bir sulhun akdi de yeni müşküllerle karşılaşabilir. İyiden iyiye yaklaşan yağmur mevsiminin gelip çatması harb hareketlerini tamamen durdurmuş olacağından bu takdirde iki taraf yeni çarpışmalara hazırlanmaktan başka bir şey yapmıyacaklardır. Yani harb hali kimbilir ne vakit bitmek üzere devam edip gidecek demek olur, ki bunun nihayet îtalya için de arzu olunur birşey olmıyacağına şüphe yoktur. Bu mülâhazalann îtalya tarafını daha uzlaşıcı kıldıracak ciddî sebebler olduğunu zannediyoruz. Romanya hükumeti Boğazları tahkim Fikirlerdeki ihtilâflarla beraber harb saetmemize taraftar olmıyacak mı? hasında İtalyan muvaffakiyetleri şeklin Emlâk fiatlarını "Uüşüren âmiller Maliye Vekili dün Mecliste Berc Türkerin sual takririne cevab verdi Eşya fiatlannın yüksek olAnkara 20 (Telefonla) duğu senelerde emlâk fiatlan Meclis bugün 15 te toplanda yükseldi. Bu yükseklik dı. Maliye Vekili Fuad, Afdevrinde yapılan bazı ihtiyon saylavı Berç Türkerin yatsızlıkları da gözönünde emlâk kıymetlerinin düşmesine tutmalıdır. Apartımanların karşı ne gibi tedbirler alınağır borclar altında yükseldığı hakkındaki sual takririmekte olduğunu nazarı dıkne cevab verdi. Maliye Vekikate almalıdır. Bu vaziyet li ezcümle dedi ki: cihan buhranınm herhangi bir « Türkiyede İstanbul ve manzarasından ibarettir. Bu İzmir gibi bazı mühim merbuhran bize münhasır değilkezlerde emlâk kıymetlerinde Mahye Vektli Fuad dir. Emlâk Bankasının getirdüşüklük vardır. Fakat takrir diği mütehassıstan aldığım sahıbi sayın saylavm, bu düsüklüğün hakikî âmilini iyi teşhis edebil malumata göre Fransada yüzde elli dığinde ben mütereddidim ve bu yolda den yüzde yetmise kadar emlâk fiat ki mütalealarına iştirak edemem. Benim lannda düşüklük vardır. Emlâk fiatlanmütaleama göre emlâk kıymetlerinin dü nın düşmesine, hazinenin yaptığı satışların [Arkası Sa. 7 sutun 5 te] şüklüğü iktısadî kanunların tesiriledir. nHiııtııııımııımHinımııııııııımııııııımııııııiK'"»"»"»"»'""'"'"»"""""""""11"""""11"""""" 1 Çanakale Boğazı methalinden bir görünüs Berlin 20 (Hususî) Berlin radyoDeyli Heraldm diplomasi muhabiri yau tarafından bu gece Berlin saatile 9 da zıyor: verilen bir habere göre Boğazlar meselesi «îngiltere Müttehid Krallığı hükumeti hakkında Romanya ile Yunanistan ara Boğazlara aid 12 nisan tarihli Türk nosında ihtilâf çıkmıştır. Bu habere nazaran, tasma dün (16 nisanda) cevab verdı. Yunanistan Türkiyenin son teşebbüsüne Türkiye 1936 tanhli Boğazlar mukaherhangi bir itirazda bulunmamakta, Ro velesinin Boğazların sevahilinde tahkimamanya ise bugünkü statükonun muhafa tı meneden maddelerinin ilgası için mukaLondra 20 (A. j | asını istemektedir. [Arkası Sa. 8 siıtun 4 te] A.) Sunday Ex ^ IIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIMIIMMIllllllllMlııııuılllllMIIIMIMIMIIllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllHlinMIIIMMIIIMIMIMIIIItllllllllllllMIMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIII press gazetesınin Viyana muhabıri Bükreşte, Kral Karolun metresı Madam Lupesco aleyhine bir suikasd keşfedildiğini ha ber vermektedir. Talebeden dört kişi ile, Romanya yüksek aristokra M. Lupesko sisine mensub ve Dış Bakanlığmm eski yüksek erkânından Prens Aleksandr [Arkast Sa. 8 sutun 2 de] Romanyada bir suikasd tesebbüsü Aristokratlar Kralın metresini öldürmek istemişler """IHn Filistinde Arablarla Yahudiler çarpışıyor Yafa ile Tel Aviv arasında adeta muharebe oldu, şehirde örfî idare ilân edildi Arablar boykot yapacaklar Fikir cephesi Kâğıd lzmit fabrikatt, iki gün evvel, ilk yerli kâğtdt çıkardu Ekmeksiz yaşaması mümkün olduğu halde kâğıdsız yaşamast im kânı olmıyan yegâne meslek için, yani mesleğimiz için, 18 nisan, bir kâğıd bayramı günü sayılmtya de ğer. Ekmeğin yerine konacak bazı şeyler olduğu halde kâğıdın yerine konacak hiçbir sey yoktur. Papirüs devrinde değiliz. Kâğıd bizim herşeyimizdir. Bütün bügilerimizi onunla al dık, gene onunla veriyoruz. Kâğt dın aziz delâleti olmasaydı ne öğ renebilir, ne öğretebilirdik; ne ha • ber alabilir, ne verebilirdik. Kula ğın yakından kapabildiği dar bil gisile dilin uzağa gitmiyen kısa ifadesi içinde köşebasını geçmiyen bir tecrübe, ıttıla ve nesir sahasında kalırdık. Kâğıd bizim ikinci dünyamızdır. ömrümüzün en güzel yarıst onan içinde geçti. En samimî, neş'eli veya kederli, fakat en samimî anla rımızı onda yaşadık; bütün ruhu muzu çizgilendirerek ona boşalttik. Bütün tesellimiz ve bütün alın yazımız onun üstündedir. Gö'zümüzün nurunu en çok içen o olduğu halde onu gözbebeğimiz kadar se veriz. Nerede bir kâğıd görsek, bir pervanenin aleve doymak bilmi yen hasretile onun sıcak beyaztna doğru sarkarız. Bizi kâğıdla büyülediler, sizi kâğıdla büyülüyoruz. Ne mukaddes, ne harikulâde büyü ki hepimizi mağara devrinden çıkardı ve tabiatin kölesi ihen efendisi yaptı: Buhar, elektrik, maki na, tıb, kimya, ilâc, resim, şiir, ro \ man, musiki hep onun beyazından ışık aldı; onun beyazı alnımızı ak etti. Kâğıd medeniyetin derisidir. lzmit fabrikasında yeni Türk kültürünün nesci dokunuyor. Ah, ilk kâğıd parçasmı b'püp baştma koymak için, 18 nisan günü, orada bulunmayı ne kadar ister dim! O kâğıd parçası, Türkiyenit mes'ud ve büyük yarınından bugi ne gelen yazısız bir mektubdur; fakat okumasını bilen için onun çi~ gisiz yüzünJ*> ne müjdeler varr Parlmanter skandal Çaldarise göre Metaksas kabinesinin tavsifi bu Atina 20 (Husu sî) Ahali partisi lıderi Çaldarıs Nevyorkta çıkan At lantis gazetsi muhabirine verdıği bir mülâkatta Metak sas kabinesinin iktidar mevkiınde kalmasmı parlıman ter bır skandal diye tavsif etmiştir. Çaldaris Ahali M. Çaldaris partisinin hürriyeperverlerle uzlaşma smın ve ordudan matrud zabıtler me selesuun de 1927 de temerküz kabine [Arkası Sa. 8 sutun 4 te] Nihayet Milletler Cemiyeti varlığının ve haysiyetinin korunmasmdaki zarureti de unutmamak lâzımdır. Kargaşalığa müstaid olan Avrupada herhangi bir ihtilâta meydan vermesin diye kabul olunan itilâfçı hareketlerin arkasında yaralanıp azmak tehlikesinde bir takım hislerin hapsedilmekte bulundugunu gözönünde tutmamak hata olur. Milletler Cemiyeti ilk luttuğu haıv!.et tarzile son vâsıl olduğu vaziyet önünde hakikaten hayrete düşmüş istırablı bir haldedir. Bu ıstırabın Cemiyetten kalkarak bazı milletlerin içinde his Birçok kanlı çarpışmalara sahne olan Yafadan bir manzara: Pazar yeri. Kudüs 20 (A.A.) Yafa ve Tel Hükumet, bu iki şehirde örfî idare ilân avivde Arablarla Yahudiler arasında vu etmiştir. Saat 19 dan beşe kadar sokak kubulan kanlı çarpışmalarda Yahudiler lara çıkmak yasak edilmiştir. Kudüsle den dokuz kişi ölmüs ve on biri ağır ol Yafa arasmdaki yol bütün münakalâta mak üzere 40 kişi de yaralanmıştır. Po kapatılmıstır. Mitralyözlerle mücehhez YUNUS NAD1 lisin tabancalarile de iki Arab ölmüf ve İngiliz müfrezeleri Yafa üzerine yürü Sa. I sutu& 3 te} 15. Aıab da yaralanmı§tır« [Arkası Sa. 8 sütun 3 te] PEYAMt SAF